بخشی از مقاله
بررسی پیشینه پژوهش
در این خصوص جستجو به عمل آمد که به پایان نامه ای با عنوان نقش نیروی انتظامی و مردم در توسعه صنعت جهانگردی و ایرانگردی توسط مصطفی فیروزگر دانشجوی دوره دافوس دانشگاع علوم انتظامی در سال 1374 به عمل آمده بود که مطالعه و از برخی از مطالب آن در این تحقیق استفاده شده است.
همچنین مقاله ای تحت عنوان جهانگردی، امنیت و توسعه توسط دکتر علی رحیم پور در دی ماه 1380 ارائه شده که در بحث امنیت ملی و توریست از آن استفاده شده که در این مقاله بیشتر به مسأله تأمین امنیت برای توریست جهت جذب هرچه بیشتر آن اشاره شده است.
روش تحققی
با حمد و سپاس ایزد منان که با الطاف بیکرانش این توفیق را ارزانی داشت که تحقیق حاضر که حاصل تلاش یک ترم تحصیلی است آماده ارائه گرددس.
به دلیل عدم دسترسی اسان به آمار موجود و توریست ها و موضوع ارائه شده که از طریق پرسشنامه امکان دسترسی به هدف مورد نظر وجود نداشت و کار میدانی را مشکل می کرد، روش تحقیق به صورت کتابخانه ای می باشد. در این روش سعی شده تمام منابع موجود گردآوری و مطالعه گردد. علاوه بر این از سایتهای اینترنتی و بولتنهای ارائه شده توسط دفتر برنامه ریزی آمار و اطلاعات سازمان میراث فرهنگی و جهانگردی و همچنین مقالات و پایان نامه های موجود و کتابخانه این سازمان برای کامل شدن موضوع استفاده شده است.
ضمناً لازم به یادآوری است به صورت جداگانه با مسئولین مربوطه اداره کل اتباع خارجه و سازمان میراث فرهنگی و جهانگردی به منظور تکمیل و به روز کردن اطلاعات مصاحبه هایی صورت گرفت که در تحقیق ارائه گردیده است.
انگیزه های جهانگردی وانواع جهانگرد
انگیزه های جهانگردی
مسئله جهانگردی و سیاحت که از دیرباز مورد توجه بوده است. اساساً برای ارضای حس کنجکاوی، کسب اطلاعات، آگاهی و کشف راز آفرینش، تفحص در اموال مردم سرزمین های دیگر با وجود جاذبه های طبیعی و مصنوعی، آثار و بناهای تألیفی و باستان، اماکن مقدسه، تفریحات، استراحت و مسائلی از این قبیل که نام برده شد. لیکن نیاز به سفر برای فرار از محیط نیز انگیزه ای برای مسافرت است. چه اینکه سفرزاده نیازهای گوناگون انسان است که می توان این طور نام برد:
1- نیاز روانی 2- نیاز اقتصادی 3- نیاز اجتماعی 4- نیاز سیاسی
در بحث نیاز اجتماعی، آشنایی با آداب و سنن، رسوم و شناخت افکتر و ایده ها از دیرباز مورد توجه بوده است و چون تفاهم اندیشه کاری بس دشوار بوده از همان ابتدای امر سیاحت چاره مؤثر این کار شناخته شده و به عنوان یک نیاز اجتماعی موردقبول قرار گرفت.
در بحث نیاز سیاسی، گسترش صلح جهانی وپایداری این صلح در صحنه سیاست بین الملل امری بس ضروری است و صنعت جهانگردی نقش مهمی دارد.
انواع جهانگردی
جهانگردی با توجه به منظور ومقصود و انگیزه ای که جهانگرد دارد به طبقات مختلف تقسیم می شود. به عبارت دیگر هدف و انگیزه جهانگرد از مسافرت انواع مختلف را به وجود می آورد.
در مورد بحث قبلی اشاره شد سکه یکی از انگیزه های جهانگردی رهایی از محیط استراحت، فشار زندگی روزمره و یا تشنج شهر نشینی است که این انگیزه در ارتباط با سن مورد بحث است:
1- جهانگردی جوانان، نیاز به آزادی خود نم
ایی به چشم می خورد. جهانگردی سازمان یافته و گشت هایمنظم را پذیرا نیستند.
2- جهانگردی میانسالانس
نیاز به امنیت بیشتر است. نیاز به آزادی کاهش و خود محوری دیده نمی شود. متقاضی جهانگردی در سطح مناسب و گشتهای منظم است.
3- جهانگردی سالخوردگان
انگیزه و امنیت در این گروه مشهودتر است.
از نظر قصد مسافرت
1- تفریحی 2- ورزشی 3- شهری 4- فرهنگی 5- تجاری 6- کنفرانس ها
از نظر نححوه مسافرت
1- به صورت انفرادی با اخذ ویزای شخصی
2- توسط آژانس های مسافرتی کشور خود توریست با هماهنگی با آژانس مسافرتی کشور میزبان به صورت تور تحت پ.شش اداره کل اتباع خارجه با هماهنگی استانها به سیاحت خود می پردازند.
اقای والنس اسمیت گردشگر را بر حسب نوع انگیزه به گونه ای دیگر طبقه بندی می کند که شامل گردشگر قومی، هنری، تاریخی طبعیت گرا، تفریحی و کاری می باشد.
کوهن ( 1979-1972) نوعی تقسیم بندی گردشگری ابداع کرد که تا اندازه ای به شناخت مفهوم واقعی گردشگر و اثری که ممکن است بر جمعیت میزبان داشته باشد یاری می رساند. او بر اساس میزان علاقه گردشگر به کسب تجربه در جامعه ناآشنای میزبانس آن را به چهار نوع عمده تقسیم کرده است.
1- کاوشگر 2- بدون مقصر 3- گردشگری توده ای انفرادی
4- گردشگری توده ای سازمان یافته
که دو نوع اول غیر نهادینه می باشند و دونوع بعدی نهادینه می باشد. دو نوع کاوشگر و بدون مقصد، در پی یافتن چیزهای تازه، نا آشنا و شگفت انگیز هستند. آنان خودشان مقدمات مسافرت شان را فراهم می کنند، از تسهیلات می گیرند و تماس زیادی با ساکنان محل دارند. گوهن این گروه را مسافران نهادینه شده می نامد.
دو گروه دیگر نحو سفر و محل اقامت خود را از طریق بنگاه های مسافرتی تنظیم می کنند. و به دنبال همه کس سپند هستند.
جاذبه های جهانگردی
عواملی که در یک کشور یا سرزمین که موجب جلب جهانگردی شود را جاذبه های جهانگردی گویند.
عواملی که در جلب توریست می تواند مؤثر باشد 2 دسته است:
1- عوامل طبیعی شامل : آب و هوای خوش، مناظر مطلوب، دریاها، اماکن مقدس، جنگلها جانوران
2- عوامل مصنوعی و ساختگی: اثار باستانی و موزه ها، اماکن یا ابنیه ها، صنایع شگفت انگیز گه شامل:
1- کالای جهانگردی: به کالاهایی که برای توریست ها جالب بود و باعث جذب آنها می شود.
2- خدمات جهانگردی: عبارتست از خدمات و کاری که در یک کشور برای جهانگرد انجام می گیرد مانند راهنمای جهانگردان، خدمات پذیرایی در هتلها و رستورانها، خدمات آژانس های مسافرتی، خدمات قطار، هوایی.
3- تسهیلات جهانگردی: که براحتی و اسایش جهانگرد منتهی می شود مانند اسان نمودن تشریفات گمرکی، اقامت، جابجایی، کنترل نرخ قیمتها، سکالای مصرفی، سایر خدمات فروخته شده.
4- تأسیسات جهانگردی: مه شامل هتل ها و اقامتگاه های مناسب جهت استفاده توریست ها می باشد.
5- مسیر جهانگردی 6- انتشارات جهانگردی 7- تبلیغات 8- مناطق جهانگردی
در جایی دیگر جاذبه به شکل زیر تقسیم بندی می کند:
1- منابع طبیعی: مناظر خاص، کوه ها، دریا، وضعیت های ویژه آب و هوایی شامل افتاب و سواحل.
2- منابع انسان ساخت (رویدادهایی چون مسابقات و جشنواره ها)
3- فرصت های تفریحی، جاذبه های تاریخی و باستان شناسی شهرهای تاریخی و آثار باستانی
4- منابع فرهنگی مانند صنایع دستی، سنتهای گفتمانی (زبانی)، غذاهای سویژه سنتی، هنر و موسیقی (کنسرت، نقاشی و مجسمه سازی و غیره)
اثرات جهانگردی و حضور توریست در کشور
الف) اثرات مثبت:
1- اقتصادی:
جهانگردی صادرات نامرئی خدمات و محصولات است. مثلاً هزینه هایی که یک جهانگرد در سرزمین دیگر مصرف می کند هزینه غذایی تفریحات، مسکن، حمل و نقل، خرید هدایا، کالاهای بومی که ارزی است. جهانگردی فرآیندی است که سایر بخش های اقتصادی دیگر را فعال می کند.
مثال: توسعه جهانگردی سبب گسترش و توسعه جاده ها، فرودگاه ها، امکانات بندری، ترمیم، بناهای تاریخی، تجارت و غیره شد.
ایجاد فرصت های اشتغال به گونه ای که باید بگویم ایجاد هتل، مراکز جهانگردی سبب جذب کارکنان خدماتی، بهبود کیفیت فرآورده های صنعتی، غذایی، صنایع دستی. جهانگردی به عنوان یک عامل اقتصادی عمده و بسیار مؤثر در سالهای اخیر مورد توجه فراوان قرار گرفته، از مزایایی که جهانگردی از نقطه نظر اقتصادی دارد، گستردگی زمینه اشتغال در آن است.
به لحاظ خصوصیت ویژه جهانگردی که همانا مصرف و گردش پول است برای بسیاری از خدمات و کالاها ایجاد تقاضا می شود که همگی موجب پدید آمدن رشد متوازن در اقتصاد در اقشار کشور و پذیرایی جهانگرد است.
2- اجتماعی
تأثیر دگرگونی شرایط، فرهنگی بر روی جهانگردی واضحاست زیرا آمارهای رسمی و اموری که از طرف کارشناسان و متخصصین بخش جهانگردی ابراز می شود و مورد توجه قرار گرفته نمایشگر آن است که بعضی متغیرها نظیر سن، جنس، درآمد، میزان تحصیلات نوع طندگی، اموال شخصیه، شغل و غیره بر چگونگی جهانگردی اثر قفراوان دارد.
جهانگردی عاملی است برای شناخت تمدن، فرهنگ سرزمین ها وقتی که عده ای از مردم دیار دیگر اقامتی دارند، با آداب و رسوم آن مردم آشنایی پیدا می کنند و خواه ناخواه تحت تأثیرقرار می گیرند و قسمتی از این اثرات اجتماعی را با خود حفظ و به سرزمین خود می برند و می توان گفت جهانگردی است که موجب آشنایی تمدن ها با یکدیگر است.
3- فرهنگی
گرچه فرهنگ از نظر علم مردم شناسی مجموعه ای از شناخت ها و اعتقادات است، ارزشها و تعلیمات اجتماعی را در بر می گیرد ولی به آن اکتفا نگرده و همزمان شیوه های رفتاری مردم را شامل می شود. جشن های مردمی، مراسمی که در موفقیتها و زمان های خاصی بر گزار می شود و یا شرکت در ورزشهای گوناگون، جزء رفتارهای مردمی است که جهانگردی نیز به نوبه خود یکی از شیوه های فرهنگی از رفتارهایمردم است که میدان فعالیت آن روز به روزدر حال گسترش و تکوین است در پی هر گونه تغییری که در فرهنگ مردمی بوجود می اید طبعاً پاره ای از عوامل شناخت و اگاهی نیز در بر می گیرد که به خوبی می توان دگرگونی و تغییر کمی و کیفی در ابعاد جهانگردی را مشاهده نمود. مثلاً کاهش ارزشا های مذهبیپ، قومی پاسخگوی نقصان در جهانگردی مذهبی خواهد بود یا بالعکس و یا در کم شدن تعداد نفرات خانواده و وابستگی آن می توان به کاهش جهانگردی خانواده پی برده. تجربه جهانگردی از اموری است که نه تنها به پیشرفت فرهنگی منجر می شود بلکه سرچشمه فرهنگ است.
4- بین المللی
مسافرت مردم، اقامت در یک سرزمین مسائلی را در سطح مملکت و دولت بوجود می آورد که در حد نهایی خود با ارتباط سیاسی بین ملتها و برقراری سلسله مقررات بین المللی به منظور حفظ حقوق افراد یک سرزمین در یک سرزمین دیگر منتهی می شود.
پیوستگی دو ملت با یکدیگر و ارتباطات معنوی اغلب ایجاد در زمینه های بسیار مساعد در روابط بین المللی می نماید. برقراری مجامع و کنفرانس های بین المللی به منظور تبادل افکار و عقاید مسافرتهای فرهنگی، بازدیدهای دوستانه و بالاخره جمع شدن ملتها به دور هم از نمونه های بارز جهانگردی است و عامل پردازش در روابط بین الملل وتأمین صلح و امنیت جهانی محسوب می گردد. به همین دلیل گفته اند جهانگرد، عامل صلح است.
جهانگردی و صلح
جهانگردی برای توسعه و گسترش به دنیای پر از صلح واشتی نیاز دارد و خود نیز به ایجاد چنین جهانی کمک می کند.
5- کسب اخبار و اطلاعات
از دیگر اثرات مثبت حضور توریست و صنعت جهانگردی کسب اخبار و اطلاعات مورد نیاز از کشورهای ؟؟؟؟؟ در جهت برنامه ریزی ذقیق تر در نحوه کار و برخورد بین الملل با آن کشور می باشد که در مصاحبه با مسئولین مربوطه در این خصوص اظهار بی اطلاعی نمودند. که خود جای تحقیق بیشتر در این خصوص دارد. در خاتمه به شعری از دیوان منسوب به حضرت علی (ع) در مورد فواید گردشگری اشاره می کنیم.
تغرب عن اله وطان فی طلب العلی و سافر فغی الاسخار خمس فوائد
تفرج هم و اکتساب معیشه و علم و آداب و صحبه ماجد
در جستجوی رشد و تعالی عزیمت اختیار کن، راه سفر را پیشه گیر که سفر 5 فایده است: زدودن غم و اندوه، کسب معیشت، تحصیل دانش، آشنایی با اخلاق و آداب ملتها، همنشینی و مصاحبت با اشخاص ارزشمند.
ب) اثرات مخفی:
1- جاسوسی
یکی از آثار منفی حضور جهانگرد در کشور را می توان جاسوسی در کشور متبوع خود مأمور به جمع آوری اخبار پنهان کشور میزبان می شود و هدف اصلی آن از حضور به عنوان توریست جاسوسی می باشد. این قبیل توریستها قبل از ورود به کشور تحت آموزش سرویس اطلاعاتی قرار گرفته و ÷س از بازگشت به کشور خود اطلاعات را در اختیارآنها می گذارند.از نمونه های بارز می توان به وجود یک گروه توریست در کویرهای اطراف سمنان اشاره کرد در این خصوص با مسئول دایره جهانگردان اداره کل اتباع مصاحبه که دادن آمار در این خصوص را ممنوع دانستند و آماری ارائه نکردند.
2- تورویج فرهنگ غرب
دیگر اثر منفی توریست و جهانگرد در کشور ترویج فرهنگ کشورهای بیگانه در کشور می باشد که در اجرای این کار کشورهای خارجی سرمایه گذاری بسیار زیادی انجام داده و تنها راه شکست جمهوری اسلامی ایران را ترویج فرهنگ غرب و عوض کردن فرهنگ کشور می باشد که در این راستا توریست ها که به صورت مستقیم با مردم در ارتباط هستند به عنوان یکی از عناصراصلی ترویج فرهنگ غرب می باشند.
3- انتقال بیماریهای واگیر
که این کار با آمدن جهانگردان آلوده به میکروبها و ویروس های واگیردار به کشور انجام می شود. از نمونه های بارز آن می توان به بیماری و با نام برد که در مردادماه سال جاری در شهرهای قم، تهران، قزوین و دیگرنقاط کشور شیوع پیدا کرده و دلیل ان از سوی کارشناسان افراد پاکستانی و افغانستانی آلوده به این بیماری نام برده است.
4- جمع آوری آشکار
جمع آوری آشکار توسط توریست به صورت مصاحبه، پرسش نامه، مشاهده می باشد. به این صورت که به منظور عکاسی از بعضی مراکز حساس و مهم کشور، مناظر نزدیک به آنها را بهانه مرده و عکس هایمختلفی تهیه می کنند که بعداً با کنار هم گذاشتن عکس ها شکل کلیمراکز حساس و مهم را تهیه می کنند. در برخی مناطق کشور و بیشترز مناطق مرزی با استفاده از پرسشنامه بررسی میزان رضایت مردم منطقه را از دولنت کسب و از آن در سیاست گذاری های کشور متنوع خود در مورد ایران استفاده می کنند.
