بخشی از مقاله
چکیده
آنچه که جامعه پیشرفته امروز با آن روبروست، ده ها بنایی ست با کاربريهاي مهم، در گذشته که امروز به دلیل بینیازي جامعه از آن کاربري، متروك مانده اند. کاروان سراي حاجرضا نیز پیرو همین ویژگیست. هویت و ویژگیهاي معماري این بنا نظیر ورودي بی نظیر و تزئینات زیبا از یک سو و بی توجهی به وضعیت امروز آن است از سویی دیگر نیازمند آن است که ویژگی ها و پتانسیل هاي معماري بنا شناسایی شود و چالش بی توجهی، آسیب شناسی شده و راهکارهایی براي بوجود آوردن تأثیرات مثبت کالبدي وکاربري کارامد و سازگار با خواستهاي امروز جامعه انجام پذیرد. روش تحقیق این پژوهش، روش تحقیق تفسیري تاریخی می باشد که از طریقکتب، پرسشهايمحلیو بازدید ازبناي مورد نظر می باشد. سؤال تحقیق عبارت است ازاینکه آسیب هاي به وجود آمده بر پیکره و کالبد کاروانسرايحاج رضا از نظر کاربري، کالبدي و محیطی چگونه حاصل شده است؟ آیا میتوان این بنا را از آسیبهاي طبیعی و انسانی نجات داده و رونق مجددي به بنا بخشید؟ نتایج تحقیق نشان می دهد که از طریق ارائه پیشنهادکاربري مناسب زمان، می توان ضمن شناساندن زیبایی هاي معماري بنا، حیات و رونق نیز مجدد رانیز به کالبد متروك بناي کاروانسرا بازگرداند.
واژگان کلیدي: ویژگی هاي معماري، آسیب شناسی، محیط کالبدي، کاروانسراي حاج رضا
-1 مقدمه
معماري گذشته ایران مانند سایر تمدن هاي بزرگ برايدستیابی به بیشترین بازدهی، سازگار با محیط طراحی شده است؛ در معماري ایران، معماريوابسته به محیط نکته مهمیست که بهخوبی مردمان گذشته را یاري نموده کهدر اقلیم هايگوناگون کشور تاب زندگی بیاورند. هر چندکه در سده هاي اخیر، تحولات پر شتاب پیشرفت به پشتوانه تکنولوژي، دستاوردها و خدمات مهمی براي معماري داشته است اما نمی توان این گذشته با شکوه را بطور کامل کنار گذاشت. مردمان جامعه امروز نیازمند حضور در مکان هایی می باشند که بخش مهمی از هویت ملی آنان را تشکیل می دهند.
بعضی از بناها نظیر بازار و مساجد و برخی مدارس و غیره همچنان با حفظ کاربري می تواند رونق و حیات خود را در جامعه امروز داشته باشند؛ اما برخی از آن ها نیز مثل حمام ها، کاخ هاو خانه هاي اعیانی و کاروانسراها نیز براي حفظ حیات خود نیازمند تغییر کاربريِ متناسب با نیازهاي-جامعه می باشند. کاروان سراي حاجرضا از جمله بناهایی ست که نیازمند بازنگري بنیادي پیرامون وضع کنونی بنا و تمهیداتی جهت رونق دوباره خود می باشد. در رابطه با سابقه این موضوع در کتاب مینودر - باب الجنه - ، نوشته علی گلریز و همچنین پروژه دانشجویی، کارمشترك دکتر هوشتنگ ثبوتی و افشین لطفی و کاوه فریدونی معرفی کاروانسرا و راه کارهایی ارائه شده است؛ اما بطور مشخص در مورد سراي حاجرضا پرداخته نشده است.
-2معرفی کالبدي بنا
-1-2 موقعیت مکانی
این سرا واقع درمنطقه یک استان قزوین، در انتهاي بازار آجیل فروشان و در جنوب سراي رضوي قرار دارد. این بنا در مجاورت راسته هاي وزیر وحاجی چروك ودر نبش تقاطع این دوراسته واقع شده که از سمت جنوب به راسته حاجی چروك و از سمت غرب به راسته وزیر می رسد و امکان دسترسی به سرا نیز از گوشه مجاور دو راسته فراهم شده است. زیر بناي تقریبی سرا برابر با6470 مترمربع می باشد که دردو طبقه ایجادشده است.
-2-2 دید بصري
-3-2 بررسی پلان هاي کاروانسرايحاجرضا
