بخشی از مقاله
چکیده
اهداف: علت اصلی بروز عارضه کندرومالاسی کشکک نقص در سیستم کنترل عصبی- عضلانی و ضعف عضلات چهارسررانی است، تاکنون روشهای متفاوتی برای درمان این عارضه پیشنهاد شده که در این میان تمرینات تقویتی گروه عضلات بازکننده ران و تمرینات کششی عضلات رانی مرسومترین روش مورد تائید اکثر محققین می باشد. هدف این تحقیق بررسی تأثیر یک دوره برنامه منتخب تمرینی مشتمل بر تمرینات تسهیل هماهنگی عصبی- عضلانی - PNF - بر کاهش درد افراد مبتلا به کندرومالاسی میباشد.
روشها: 12 زن مبتلا به کندرومالاسی ایدیوپاتیک بطور هدفمند، در دامنه سنی 18تا30 سال انتخاب و در تحقیق شرکت داده شدند. برنامه منتخب تمرینی - تمرینات کششی، تمرینات تسهیل هماهنگی عصبی- عضلانی و تمرینات قدرتی عضلات ران - به مدت 6 هفته، هر هفته 3 جلسه و هر جلسه به مدت 30 تا 45 دقیقه بر روی آزمودنیها اعمال شد. از طریق پرسشنامه سنجش درد زانو، میزان درد زانوی آزمودنیها قبل و پس از پایان دوره تمرینی اندازه گیری شد. برای مقایسه میانگین درد در دو مرحله پیش و پس آزمون از آزمون تی وابسته استفاده شد.
یافته ها: اختلاف معناداری بین میانگین درد زانوی افراد قبل - 50/17 - و پس از اعمال برنامه منتخب تمرینی - 33/25 - مشاهده شد، بطوریکه میزان درد در حدود %33/7 کاهش پیدا کرد.
نتیجهگیری: یک دوره برنامه منتخب تمرینی مشتمل بر تمریناتPNF برکاهش درد افراد مبتلا به کندرومالاسی تأثیر معنادار داشته است. از این رو، توصیه می کنیم این روش به عنوان یک روش درمانی به صورت مکمل و یا مستقل در مداوای بیماران استفاده گردد.
مقدمه
آسیب سطوح مفصلی استخوان ها یکی از شایع ترین عارضه هایی است که در سنین 10 تا 25 سال در افراد جوان و به ویژه زنان دیده می شود. مفصل زانو، سهم چشمگیری از این آسیب ها را به خود اختصاص می دهد که در این میان عارضه کندرومالاسی حدود 25 درصد کل ضایعات مفصل زانو را شامل می شود .[1] اهمیت مفصل زانو از این جهت است که وجود درد و ناراحتی در این مفصل نه تنها باعث ایجاد بی ثباتی و مشکل در خود مفصل می شود، بلکه به واسطه ارتباط تنگاتنگی که با مفاصل مچ پا و ران دارد، ضایعاتی که در مفصل زانو وارد می شود به طورمستقیم بر روی کارآیی و عملکرد مفصل مچ پا و ران هم تأثیر می گذارد .[2] شناخت عوامل مستعد کننده و نیز جلوگیری از پیشرفت علائم عارضه در صورت مبتلا شدن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اصول درمانی برای مشکلات کشککی رانی اغلب مکانیکی بوده و شامل تمرینات اندام تحتانی، کشش ها، استفاده از نوار پیچی 3] ،4 ،5، 6، [7، بریس و ارتزهای پا 8] ،[9 می باشند.
در این راستا، سیستم های درمانی متفاوت و متنوعی رواج یافته که توانسته است به نوعی جایگزین درمان های دارویی محض و یا جراحی شود. از جمله روش های درمانی نوین در دهه های اخیر بازتوانی و توانبخشی ورزشی است. با توجه به این که علت اصلی بروز این عارضه نقص در سیستم کنترل عصبی- عضلانی و ضعف عضلات چهارسررانی است،
تمرینات تقویتی گروه اکستانسوری - بازکننده ها - و نیز انواع تمرینات کششی عضلات قدامی و خلفی ران بهترین و مرسوم ترین روشی است که مورد تایید اکثر محققان قرار گرفته است 10] ،11 ،12 ،.[13 جی سیم و همکاران - 2008 - مطالعه ای را با عنوان ناتوانی در بیماران مبتلا به کندرومالاسی انجام دادند. پس از اعمال برنامه تمرینی با تاکید بر تقویت عضلات چهارسر کاهش قابل توجهی در میزان درد افراد مبتلا در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل مشاهده کردند.[4] همچنین تیموتی اف و همکاران - 2006 - طی پژوهشی در این زمینه به این نتیجه رسیدند که اعمال برنامه تمرینی شامل تمرینات انعطاف پذیری و قدرتی عضلات ناحیه ران بر روی بیماران مبتلا به این عارضه کاهش میزان درد زانوی آن ها را به دنبال دارد.[14] فرای و همکاران - 2012 - در بررسی تاثیر تمرین بر روی کاهش در و افزایش عملکرد در بیمارانی با درد قدامی زانو به این نتیجه رسیدند که اگرچه تمرین درمانی اثر فوری در کاهش درد و افزایش عملکرد افراد دارد اما در بلندمدت این اثر کمتر مشهود است.[29] در مطالعه فراتحلیلی کلیجسن و همکاران - 2014 - در مورد تاثیر تمرین درمانی بر روی بیمارانی با درد قدامی زانو، اگرچه اثر تمرین درمانی بر روی کاهش درد قابل اثبات شد اما تفاوت روشهای درمانی اثبات نشد.[27]
مروری بر مطالعات انجام شده در داخل و خارج کشور در خصوص بهبود این عارضه نشان می دهد محققین شیوه های مختلفی اعم از انواع تمرینات قدرتی، کششی و استقامتی عضلات رانی را برای تنظیم برنامه تمرینی خود انتخاب نموده و همچنین مدت زمان متفاوتی را به این امر اختصاص داده اند، ولی با وجود اختلافات در نوع و مدت برنامه های تمرینی در موارد اندکی، به نتایج تقریبا مشابهی رسیده اند . از آن جایی که شواهد نشان می دهد دقت حس عمقی مفصل زانو در بیماران مبتلا به کندرومالاسی کمتر از افراد سالم است 15] ،[16 وجود برنامه ی منتخبی که در کنار تمرینات قدرتی و کششی ران، تمرینات پی ان اف1 - دی21 خم شدن، دی32 باز شدن اندام تحتانی - را نیز شامل شود حائز اهمیت بسیار می باشد.[17]
یافته های تجربی اندکی که در این زمینه یافت شد، محقق را برآن داشت تا در این تحقیق تأثیر برنامه منتخب تمرینی - تمرینات کششی، کششی پی ان اف، و قدرتی عضلات ران - را بر کاهش درد افراد مبتلا به کندرومالاسی بررسی و میزان اثربخشی آن را ارزیابی کند.
روشها
این تحقیق در زمره ی تحقیقات شبه تجربی قرار دارد. جامعه ی آماری تحقیق را کلیه ی زنان 18 تا 30 سال مبتلا به عارضه ی کندرومالاسی مراجعه کننده به کلینیک های درمانی شهرستان اراک تشکیل می دهد. از بین افراد مراجعه کننده به کلینیک های درمانی شهرستان اراک، تعداد 12 نفر از افرادی که سابقه ی جراحی زانو، وارد آمدن ضربه ی مستقیم به زانو و یا آسیب لیگامنت و مینیسک های زانو نداشته اند بصورت هدفمند در نمونه ی آماری تحقیق قرار گرفته اند.
در این تحقیق پس از تشخیص دقیق عارضه کندرومالاسی در افراد مراجعه کننده به کلینیک های ارتوپدی توسط پزشک متخصص و انتخاب نمونه ها به طور هدفمند در جلسه توجیهی، اهمیت تحقیق، لزوم شرکت منظم در تمرینات و چگونگی اجرای تحقیق توسط محقق برای آزمودنی ها تشریح شد. به دنبال آن پرسشنامه ای شامل اطلاعات فردی آزمودنی ها و نیز اطلاعاتی جهت گزینش نمونه ها توسط آزمودنی ها تکمیل و مورد بررسی قرار گرفت.
در مرحله ی پیش آزمون، پرسشنامه استاندارد میزان درد زانو4 توسط بیماران تکمیل شد - پیوست شماره یک - . پس از اجرای پیش آزمون، برنامه منتخب تمرینی به مدت 6 هفته، هر هفته 3 جلسه و هر جلسه به مدت 30 تا 45 دقیقه بر روی آزمودنی ها اعمال شد - پیوست شماره دو - . روش انجام حرکات بدین صورت بوده است که هر تمرین باید سه ست انجام می شد، هر ست تمرینی از ده تکرار تشکیل شده و نیز مدت زمان هر تمرین کششی ده ثانیه بوده است.
تعداد و مدت زمان اجرایتمرینات با توجه به توانایی بیمار تغییر می کرد . جلسات با تمرینات ساده و سبک شروع و در جلسات بعدی متناسب با قابلیت و پیشرفت بیماران از تمرینات سنگین تر استفاده شده است. پس از اتمام دوره ی تمرینی، مرحله ی پس آزمون اجرا شد که مانند مرحله ی پیش آزمون شامل پر کردن پرسشنامه ی استاندارد درد زانوی افراد بود .[18] در پایان اطلاعات جمع آوری شده در هر دو مرحله برای تعیین نتایج دوره ی تمرینی بر بهبود درد افراد مبتلا به کندرومالاسی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
در این تحقیق با توجه به اهداف تعیین شده از دو شیوه ی آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. به منظور سازماندهی و خلاصه کردن داده های حاصله از آمار توصیفی که شامل محاسبه ی میانگین، انحراف معیار، واریانس و خطای معیار میانگین می باشد استفاده گردید.
جهت بررسی آزمون فرضیه های تحقیق از آمار استنباطی استفاده شد. در این تحقیق ابتدا با بکارگیری آزمون کولموگراف اسمیرونوف نرمال بودن داده ها تأیید شد. سپس به منظور مقایسه میزان درد آزمودنی ها در دو مرحله ی پیش آزمون و پس آزمون، آزمون تی وابسته مورد استفاده قرار گرفت. کلیه ی عملیات آمار استنباطی این تحقیق با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس نسخه ی 15 در سطح معنی داری کوچکتر از 0/05 انجام شد. به منظور رسم جداول و نمودارها نیز از نرم افزار اکسل استفاده شده است.
نتایج
به منظور مطالعه تأثیر برنامه تمرینی منتخب بر کاهش درد افراد مبتلا، نسبت به سنجش و ارزیابی میزان درد زانوی هر یک از آزمودنی ها قبل و بعد از اعمال دوره تمرینی منتخب اقدام گردیده است. تفاوت ایجاد شده در میزان کاهش درد را می توان به طور متوسط به عنوان اندازه ای از تأثیر دوره منتخب تمرینی در نظر گرفت.
در جدول - 1 - اطلاعات مربوط به میزان درد زانوی آزمودنی ها به تفکیک قبل و بعد از اجرای برنامه منتخب تمرینی ارائه شده است. میانگین میزان درد زانوی آزمودنی ها قبل و بعد از اعمال دوره تمرینی به ترتیب برابر 50/17 و 33/25 می باشد.
جدول .1 مقادیر میزان درد زانوی افراد قبل و پس از اعمال برنامه منتخب تمرینی
به منظور بررسی این فرضیه پژوهشی از آزمون تی وابسته استفاده شده است. در این قسمت وجود اختلاف معنادار در نمرات پیش آزمون به عنوان معیار تأیید تأثیر دوره ی منتخب تمرینی بر کاهش درد آزمودنی ها تلقی می گردد.
نتایج آزمون تی وابسته مقادیر - - t = -10/816 و - P = 0/000 - را نشان داد. اطلاعات حاصله نشان می دهد که بین میانگین میزان درد زانو قبل از اعمال برنامه ی منتخب تمرینی - x =50/17 1/52 - و پس از اتمام آن - x =33/25 1/57 - اختلاف معناداری وجود دارد. میزان درد زانو در مرحله پس آزمون نسبت به مرحله پیش آزمون %33/7 کاهش یافته است. بنابراین تأثیر دوره تمرینی بر کاهش درد زانوی آزمودنی ها در سطح معناداری 0/05 تأیید می گردد - نمودار - 1 و این بدان معناست که یک دوره برنامه ی منتخب تمرینی بر بهبود درد افراد مبتلا به کندرومالاسی تأثیر معنادار دارد.
