بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی و میدانی بوده که به منظور مقایسه اثر یک برنامه تمرینی منتخب - تعداد جلسات و شدت تمرینات بی هوازی - بر متغیرهای فیزیولوژیکی ورزشکاران رشتههای رزمی انجام شد. بدین منظور 45 آزمودنی ورزشکاران رشتههای رزمی - با میانگین سنی 16 1/93 سال و میانگین قد 167 0/09 و میانگین وزن - 57/43 11/25 از طریق پرسشنامه - از مجموع 120 نفر - انتخاب شدند و به طور تصادفی در سه گروه 15 نفره - دو گروه تمرینی و یک گروه شاهد - قرار گرفتند.
اندازهگیریهای پیش آزمون شامل ضربان قلب استراحتی، فشار خون دیاستول و سیستول ، درصد چربی زیرپوستی، وزن بدون چربی، شاخص توده بدن و دور کمر بود. آزمودنیهای گروههای تمرینی به مدت 8 هفته و در دو گروه تمرینی دو جلسهای با شدت بالا و سه جلسهای با شدت متوسط تمرین را انجام دادند. گروه شاهد تمرینات منظمی در طول مدت 8 هفته نداشتند.
تمرینات شامل پلایومتریک، دوهای سرعتی و شتابی بود که در دو گروه با شدتهای متفاوت انجام میشد و این تمرینات تناوبی به صورت هر جلسه 75 دقیقه بود که 15 دقیقه آن به گرم کردن و 50 دقیقه به تمرینات اختصاصی - پلیومتریک، پرتوان، پر سرعت - و 10 دقیقه 30 سرد کردن اختصاص داشت. گروه سه جلسه، تمرینی با شدت متوسط 80 - 70 - درصد ضربان قلب بیشینه - ، و گروه دو جلسه تمرینی با شدت زیاد 90 - 80 - درصد ضربان قلب بیشینه - انجام دادند.
نتایج نشان داد که هر دو شدت تمرین موجب کاهش معنیدار فشار خون سیستولی و درصد چربی بدن شده بود. برخی متغیرها مثل فشار دیاستولی، ضربان قلب استراحتی، وزن بدون چربی و شاخص توده بدن هیچ گونه تغییری از پیش آزمون تا آزمون پایانی در دو گروههای تمرینی نداشتند . - P 0/05 - آزمون آنالیز واریانس یک طرفه نشان داد که تغییرات ایجاد شده در متغیرهای فشار خون سیستولی، درصد چربی ، تفاوت معنیداری بین دو گروه تمرین دو جلسهای و سه جلسهای با گروه شاهد داشت
اما تفاوت بین گروهی در سایر متغیرها معنیدار نبود . - P 0/05 - اما تغییرات ایجاد شده در هیچ یک از متغیرها، بین گروه های تمرین با شدت متوسط و شدت بالا تفاوت معنی داری نداشت. نتیجه گیری کلی از این تحقیق نشان میدهد که در بسیاری از عوامل فیزیولوژیکی ، فشار خون سیستولی و درصد چربی تمرینات دو جلسهای با شدت زیاد و سه جلسهای با شدت متوسط آثار تقریباً یکسانی دارند.
-1مقدمه
موفقیت در هر ورزشی نیازمند قابلیتهای جسمانی و فیزیولوژیکی خاص است. آمادگی جسمانی نقش مؤثری بر اجرای ورزشی دارد. یکی از روشهای اصلی در تعیین میزان اثربخشی برنامههای تمرینی بر اجرای ورزشی، آگاهی از وضعیت آمادگی جسمانی ورزشکاران است. اندازهگیری پیوستهی قابلیتهای جسمانی که از مهمترین عوامل اثرگذار بر اجرای ورزشی موفقیت آمیز به شمار می رود از وظایف مربیان ورزش است.
بنابراین، آزمونگیری، اولین گام در گزینش ورزشکاران محسوب میشود و به دنبال آن تدوین و کنترل برنامههای تمرینی میسر میگردد . - 7 - توان بیهوازی که یکی از اجزای آمادگی جسمانی است توانایی زیست حرکتی مهمی در ورزشهایی است که نیاز به اجرای فعالیتهای کوتاه مدت و سریع با بازده توان حداکثر دارند . - 5 -
ارزیابی توان بیهوازی در ورزشکاران به ویژه در ورزشهایی که حرکات سرعتی و انفجاری دارند، دارای اهمیت فراوان است
ورزشهای رزمی به درگیری تمام سیستمهای انرژی نیاز دارد، بنابراین، شناخت روشهای تمرینی مناسب برای افزایش کارایی آنها بسیار پیچیده است و به سنجش و اندازهگیریهای مکرر و تجزیه و تحلیل نتایج نیاز دارد. گرچه به نظر میرسد سیستم انرژی غالب در بازی رزمیکاران سیستم بیهوازی باشد که شامل سیستم انرژی ATP ، ATP-PCr و گلیکولیز میباشد ولی سیستمهای انرژی دیگر هم نقش یکی از مسائل مهم برای مربیان و ورزشکاران رشتههای رزمی با توجه به محدویتهای موجود این است که چه تعداد جلساتی میتواند بهترین تاثیرات را بر عوامل آمادگی جسمانی بگذارد. موضوع دیگر آن است که با دستکاری تعداد جلسات تمرینی و شدت تمرینات در یک هفته تغییرات عوامل آمادگی جسمانی در چه جهتی خواهند بود.
از پژوهشهای سالهای گذشته میتوان به وضوح مشاهده کرد که تغییر در تعداد جلسات تمرینی و شدت تمرینات بیهوازی بر برخی عوامل آمادگی جسمانی تاثیر گذاشته است. نتایج پژوهش ها نشان داده که تمرینات مختلط - تمرین هوازی و بیهوازی - فزاینده موجب افزایش معنیداری در توان بیهوازی و همچنین توان هوازی شده است 2 - و . - 4البته در بیشتر منابع و گزارشهای علمی بر حداقل سه جلسه تمرین در هفته جهت دست یابی به نتایج مطلوب، تاکید شده است .
در برخی گزارش های پژوهشی نشان داده شده که تمرینات ترکیبی منتخب - تمرینی با تاکید بر بهبود آمادگی جسمانی، شاخص توده بدن و درصد چربی - بر توان هوازی افزایش معنیدار داشته و بر توان بیهوازی تاثیر معنیداری ندارد .
اثر کاهش تعداد جلسات و افزایش شدت تمرین هوازی بر توان هوازی و بیهوازی دانشجویان دختر غیرورزشکار سبب کاهش معنیدار توان هوازی و افزایش معنیدار توان بیهوازی شده است .
در اکثر پژوهشهای انجام شده چند عامل را در تمریناتی که تعداد جلسات معینی در هفته تکرار میشوند مورد بررسی قرار دادهاند. در این پژوهشها یا تعداد جلسات در هفته و یا شدت تمرینات ثابت بوده است و اثرات یکی از این متغیرها را بر عوامل مورد نظر بررسی کرده اند و تعداد پژوهش هایی که هر دو عامل شدت و تکرار جلسات در هفته را به عنوان متغیر در تمرینات اعمال کنند، اندک هستند.
با بررسی تحقیقات موجود به نظر میرسد اختلاف نظرهایی در ارتباط با اثرگذاری تعداد جلسات تمرینی و شدت آنها بر عوامل آمادگی جسمانی وجود داشته باشد. به دلیل نیاز به چنین پژوهشی بر روی ورزشکاران، این پژوهش طراحی شد. در این پژوهش دستکاری دو عامل شدت و تکرار جلسات در هفته انجام گرفته است. تحقیق حاضر مبادرت به توصیف اثر تعداد جلسات و شدت تمرینات بیهوازی بر برخی عوامل آمادگی جسمانی و متغیرهای فیزیولوژیکی ورزشکاران رشتههای رزمی نموده است.
در ضمن تاکید تمرینات مورد نظر این پژوهش، بر نوع بیهوازی - پلایومتریک و پرتوان و سرعتی - و به صورت متناوب است که در کمتر تحقیقی به آن توجه شده است
-2روش شناسی پژوهش
جامعه آماری تحقیق حاضر را ورزشکاران مرد رشتههای رزمی استان گیلان تشکیل میدادند. پس از فراخوان، برای تهیه نمونه مناسب از این جامعه آماری از روش نمونههای در دسترس و هدفدار استفاده میشود برای این منظور از بین ورزشکاران پسر داوطلب، حدود 120 نفر از ورزشکاران پیش آزمون به عمل آمد که در نهایت از بین آنها که 45 نفر انتخاب و به طور تصادفی در سه گروه قرار گرفتند. آزمودنیها پس از تکمیل فرم رضایتنامه و پرسشنامه سلامتی انتخاب شدند.
-3روش گرداوری اطلاعات
در این پژوهش پیش آزمون و آزمون پایانی مانند هم برگزار شدند. برای برآورد توان بیهوازی - قدرت انفجاری پاها - از آزمون پرش سارجنت استفاده شد. برای برآورد درصد چربی از اندازهگیری چربی زیر پوستی به وسیله کالیپر به روش سه نقطهای چین پوستی - پشت بازو، ران و شکم - ، معادله جکسون و پولاک استفاده شد. و برای سنجش توان هوازی از آزمون تست پله 3 دقیقهای که اعتبار آن قبلا تایید شده است، استفاده شد. قدرت و سرعت با توجه به آزمونهای استاندارد نیز مورد ارزیابی قرار گرفتند. هر جلسه تمرین - به مدت 75 دقیقه - شامل سه مرحلهی - 1 گرم کردن - 15دقیقه - ، - 2 تمرینات اصلی 50 - دقیقه - و -3 سرد کردن 10 - دقیقه - بوده است. فقط تمرینات اصلی در دو گروه تمرینی با هم تفاوت داشت و گروه شاهد به تمرینات تکنیک و تاکتیک معمول خود در طول دوره تحقیق ادامه میدادند.
-4روش اجرای پژوهش
بعد از گروهبندی آزمودنیها پیش آزمون از آنها به عمل آمد، سپس گروهها به صورت زیر تحت تاثیر برنامههای تمرینی تناوبی با شدتهای معین قرار داده شدند:
1-4 .شامل گروه دو جلسه تمرین در هفته در برنامهای بیهوازی با شدت زیاد 80 - 90 - درصد ضربان قلب بیشینه - به مدت 75 دقیقه تمرینات پلایومتریک - سرعتی و پر توان شرکت کردند.
