بخشی از مقاله
چکیده:
پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر آگاهی از حقوق متقابل والد- فرزند از دیدگاه آموزه های اسلامی برکاهش تعارضات والد - فرزند - مادر- دختر - در نوجوانان انجام گرفته است. روش: روش پژوهش تجربی و طرح تحقیق از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش، دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهرستان گرگان در سال تحصیلی -1392 1391 بودند. نمونه مورد پژوهش که شامل 24 نفر - 8 نفر والدین ، 8 نفر فرزندان همان والدین به عنوان گروه های آزمایش و 8 نفر فرزند به عنوان گروه کنترل - بودند به صورت تصادفی درگروههای آزمایش و کنترل جایگزین شدند. در این پژوهش بر اساس تعالیم و آموزه های اسلامی حقوقی که هریک از اعضای خانواده نسبت به یکدیگر دارند در طی 6 جلسه به شیوه ی گروهی به گروه های آزمایش به صورت جداگانه آموزش داده شد. ابزار سنجش، پرسشنامه تاکتیک های تعارض مورای-اشتراس فرم تعارض با والدین بود که از فرزندان پیش آزمون و پس آزمون گرفته شد. در این پژوهش از آزمون تحلیل کوواریانس جهت آزمون اختلاف میانگین های گروه ها استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که آموزش آگاهی از حقوق والد - فرزند به والدین و فرزندانشان در افزایش مهارت استدلال، کاهش پرخاشگری کلامی و کاهش تعارض های فرزندان در ارتباط با والدین مؤثر بوده است.
مقدمه
خانواده یکی از نهادهای اجتماعی است که اساس حیات اجتماعی بشر را تشکیل میدهد و از مهمترین وظایف آن فرزندآوری و پرورش فرزندان است. این نهاد مناسبترین نظام برای تامین نیاز های مادی، روانی و معنوی بشر بوده و بهترین بستر را برای تأمین امنیت و آرامش روانی اعضا، پرورش نسل جدید و اجتماعیکردن فرزندان و برآورده ساختن نیازهای عاطفی فراهم نموده است. با این حال در عصر حاضر نظام خانواده دچار مشکلات و چالشهای اساسی گردیده که حتی گاه اساس و تمامیت آن نیز زیر سوال رفته است - سالاری فر،. - 1385 یکی از مشکلاتی که گاهی اوقات خانوادهها در هنگام پرورش فرزندان با آن مواجه میشوند، نافرمانی و مخالفت فرزندان با خواستهای والدین شان است که معمولاً در سنین نوجوانی رخ میدهد. نوجوانی دوره انتقالی است که در آن فرد از امنیت کودکی به سوی مسئولیت پذیری و امتیازات بزرگسالی حرکت میکند - موگلر1 ، . - 2009 تلاش فزایندهی نوجوان برای استقلال و خودمختاری میتواند دلیلی برای افزایش موقتی تعارض والد- فرزند2 در طول دورهی نوجوانی باشد. این تعارض عمدتا نتیجه ناهمگونی انتظارات والدین و فرزندان در ارتباط با رفتار مناسب و تنظیم تحولاتی است که در زمینه اختیارات و مسئولیت ها ایجاد میشود - برانجی، دورن، والک3، - 2009 در واقع تعارض به کشمکش و ناسازگاری جهت رسیدن به توافق در انتظارات اشاره دارد - کیم 4، . - 2011 تعارض اغلب بخشی از زندگی خانوادگی است و بیشتر خانواده ها تجارب ناسازگاری را در طول زندگی دارند.
- وان ریزین ،استرومشاک، دیشیون5، - 2011 افراد عمدتا تعارض را زمانی تجربه میکنند که نیاز ها، غرایز و امیال آنها برآورده نمی شود - کرآلپ، دیسیورک،بیدوگلو6، - 2009 ارزش ها، انتظارات، حقوق منحصر به فرد و تجارب متفاوت هر فرد باعث ایجاد تعارض میشود - علی7، ن،م،. - 2010 بعضی از پژوهشها نشان میدهد، 5 سبک حل تعارض - رقابت، اجتناب، نرمش، مصالحه، همکاری - در افراد وجود دارد - کرآلپ و همکاران ، . - 2009 تعارض در خانواده میتواند مخرب و یا سازنده باشد. تعارض زمانی مخرب است که منجر به افسردگی در والدین و فرزندان، خشونت و آشفتگی اجتماعی، عزت نفس پایین فرزندان، و کاهش سازگاری فرزندان در مدرسه میشود - علی،ن،م، - 2010 علاوه بر این تعارض میتواند جنبه مثبت نیز داشته باشد در جایی که به افراد خانواده کمک میکند خودشان را بشناسند وآگاهیشان را در زمینه ویژگیهای متفاوت دیگران بالا ببرند ومشکلات ارتباطی در روابط را بشناسند و انرژی و انگیزه خود را در جهت حل آنها تقویت کنند - کرآلپ و همکارران، . - 2009 مدیریت ناکافی تعارض در خانواده میتواند منجر به نتایج مخربی باشد. زمانی که اعضای خانواده، طرز فکر و تجارب منفی - مانند درگیری، استرس و ناتوانی از حرکت رو به جلو - را به تجارب مثبت - مانند بحث آرام وتوانایی حرکت به سمت جلو - تبدیل کنند، میتوانند، تعارض را به درستی مدیریت کنند - علی ، ن،م ، . - 2010 یکی از راههای کارآمدی خانواده آشنایی با حقوق، وظایف و شفافیت حدود و انتظارات الزامی و غیرالزامی هریک از افراد خانواده است، زیرا بسیاری از ناسازگاریهایی که کار آمدی خانواده را به خطر میاندازد و استحکام آن را سست میکند ریشه در عدم رعایت حقوق و قدر ناشناسی افراد خانواده است - صفورایی ، . - 1389 نگاه اسلام به خانواده بر اساس حقوق متقابل زن ومرد و فرزندان تعریف میشود. اسلام، از یک جنس خاص ، حمایت نمیکند؛ بلکه همهی افراد نسبت به یکدیگر حق و تکلیف مشخصی دارند. در حالی که در غرب، تاکید بر جنسیت و اصالت فرد است و منافع شخص در اولویت است و این نگاه غرب به خانواده موجب مسائل و مشکلات زیادی در جوامع آنان
