بخشی از مقاله
چکیده
در نوشتار حاضر با مروری بر تعاریف مختلفی که از جدال و جدال احسن شده است.اولا تعریفی از جدال را اختیار می کنیم چه تعارضی بااحسن بودن آن که در قرآن کریم آمده است نداشته باشد همچنین با توجه به آنکه تعریفی از جدال احسن ارائه کردیم. جدال به معنای گفتگوی همراه با نزاع به نیت و قصد چیرگی بر طرف مقابل می باشد که اگر به منظور اثبات حق یا ابطال باطل و بدون مرتکب شدن فعل حرام صورت گیرد حسن و در غیر این صورت جدال باطل است. هرگاه جدال حسن همراه با رعایت مکارم اخلاقی باشد یعنی نرمی و ملاطفت در مقابل تندخویی و خشونت ، تواضع و فروتنی در برابر تکبر و خود برتر بینی،... جدال احسن است و سپس به برسی عوامل زمینه ساز جدال باطل و جدال احسن را از دیدگاه آیات و روایات می پردازیم.
کلمات کلیدی: جدال، احسن، باطل، زمینه جدال
مقدمه
انسان موجودی اجتماعی است و ناگزیر از ارتباط با دیگران است، یکی از مهمترین راههای ارتباط برقرار کردن، گفتگو و مباحثه است که در بسیاری از موارد به مجادله کشیده می شود و به جای آنکه این گفتگوها باعث جلب محبت و تحکیم روابط و روشن شدن حق شود، موجب ایجاد کینه و دشمنی و از هم گسیختگی روابط و آبروریزی و ... می شود که همه اینها ناشی از به کارگیری روشهای نا صحیح در گفتگو و مجادله است.
و باید با عوامل زمینه ساز گفتگوها و جدالهای حرام از نظر اسلام آشنا شویم و با آنها مقابله کنیم.
واژه جدال و مشتقات آن در 28 آیه قرآن آمده است که اکثر موارد در رابطه با جدال باطل به کار رفته واز آن نهی شده است. اغلب روایات معصومین علیهم السلام نیز در نهی از جدال و زمینه ها و عواقب ناشی از جدال حرام است. در کتب اخلاقی مانند معراج السعاده و اخلاق شبر جدال را به عنوان یکی از اخلاق مذمومه آورده اند، که منظور آنها همان جدال باطل است و از مطالب آنها در این نوشته استفاده شده است.
مفسرین قرآن نیز در تفاسیر ترتیبی خود در تفسیر آیات مربوط به جدال به بحث در این رابطه پرداخته اند:
آیت االله مکارم شیرازی در کتاب تفسیر موضوعی خود با نام اخلاق در قرآن ( پیام قرآن ) فصل مستقلی را به بحث منطقی و جدال و مراء اختصاص داده اند.
در این نوشتار از روش کتابخانه ای و فیش برداری برای تحقیق استفاده شده است.
ابتدا آیات مربوط به جدال و مراء از قرآن کریم استخراج شده و سپس نظرات مفسرین درباره آیات جدال و مراء جمع آوری شده و مورد بررسی قرار گرفت و روایات معصومین علیهم السلام در رابطه جدال و مراء و موضوعات مرتبط با آنها از کتب روایی و نهج البلاغه گردآوری شد و از مطالب کتابهای اخلاقی نیز به تناست موضوع استفاده شده است.
تعریف جدال
راغب در مفردات جدل را به معنای گفتگوی همراه با نزاع به نیت و قصد غلبه و چیرگی بر طرف مقابل تعریف کرده است.(راغب اصفهانی ، 1412 ق ، (189
