بخشی از مقاله
چکیده
نفس اماره به عنوان وسوسه گر درونی با تسویل میتواند سبب شقاوت انسان گردد. خداوند نیز در برابر آن دو حجت و راهنما براي انسان قرار داده، یکی حجت باطن که عقل و فطرت است و دیگري انبیاء، ائمه، اولیاء و علما در بیرون که موجب شکوفایی عقل شده و انسان را به سرچشمه سعادت میرساند.
نفس به عنوان دشمن داخلی انسان همواره علاقه مند به مشتهیات و دلبستگی به دنیا دارد و براي رسیدن به این هدف خود همواره معاند عقل بوده و میکوشد تا حرف خود را به کرسی بنشاند؛ به این منظور نفس نیز همانند شیطان در پی آنست تا زشتیها را زیبا جلوه،و لذتهاي کاذب را واقعی بنمایاند تا انسان را به ارتکاب آنها ترغیب کند؛ در این میان نزاعی میان عقل و نفس در میگیردکه همان جهاد اکبر است و عقلی در این نبرد پیروز خواهد شد که دستورات قرآن را محور کارهاي خود قرار داده، تزکیه نفس کرده و از این طرق خود را تقویت نماید.
مقدمه
سعادت یا شقاوت انسان همواره اصلی ترین دغدغه ي او بوده و انسان همیشه به دنبال یافتن راههاي سعادت مند گشتن و پرهیز از عواملی که منجر به شقاوت میشود بوده است؛ خداوند هیچگاه شر مطلق نیافریده و وجود فطري همهي موجودات خیر و جن و انس براي عبادت خلق شده اند، از این رو میتوان گفت شیطان هم که از جنیان است براي عبادت خلق شده و حتی در اثر عبادت بسیار در عداد ملائکه درآمد و نه به منظور اغوا کردن انسانها تا نقصی در خلقت محسوب شود.
از مهم ترین عوامل که سبب شقاوت انسان میشود این است که اعمال زشت در نظر انسان زیبا جلوه کند و قبح خود را از دست بدهد، یکی از عوامل آن نفس اماره است که از آن به تسویل نفس یاد میشود.
پس ما باید به موضوع تسویل نفس و معناي این تعبیر پرداخته و روشن کنیم که منظور از نفس مسوله که در روایات به آن اشاره شده است چه می باشد و اینکه اساسا راه مصون ماندن از خطرات ناشی از تسویل نفس چیست؟
درباره ي تسویل نفس در تفاسیر، کتب و مقالات مختلف مطالبی جسته و گریخته وجود دارد که همگی مورد مطالعه و برخی از مطالب آنها انعکاس داده شده و مقاله حاضر نقلهاي مختلف در این زمینه را گردآوري و مورد بررسی قرار داده است.
.1 معناي تسویل
تسویل به معناي شر را براي او دوست داشتنی کرد و ساده انگاشت و او را فریب داد میباشد.
مقصود از تسویل در آیه - محمد - 125/ عبارت است از جلوه گر ساختن.
و همچنین مراد از تسویل که در برخی از آیات قرآن کریم بالاخص آیه ي 18 - یوسف» / و بر پیراهن وى خونی دروغین آوردند، ]یعقوب[ گفت: ]نه[، بلکه نفس شما کارى را براى شما آراسته است. پس اینک صبرى نیکو ]بهتر است[، و بر آنچه توصیف میکنید از خداوند یارى میخواهم« آمده، واقعی نشان دادن و اظهار دوست داشتن عملی ضد ارزش براي نفس است، البته قرآن کریم در جایی دیگر نیز درباره سامري که مردم را به پرستش گوساله دعوت کرد میفرماید:
- طه» - 96/گفت: من چیزى دیدم که آنها ندیدند، پس مشتی از ردّ پاى فرستاده ]خدا، جبرئیل[ برداشتم و آن را ]در آتش[ انداختم و نفس من این گونه برایم بیاراست« رسول اکرم صلی االله علیه و آله در روایتی از وضع گروهی خبر میدهد و میفرماید:
زمانی فرا میرسد که جوانان شما فاسد میشوند و به کارهاي زشت امر میکنند و از کارهاي نیک باز میدارند، ناگهان مردي از روي تعجب میپرسد آیا به راستی چنین چیزي پیش خواهد آمد؟! رسول اکرم صلی االله علیه وآله میفرماید: بدتر از این هم میشود و روزگاري میآید که شما تشخیص حق را از باطل و نیک را از زشت، از دست میدهید و سرانجام کارهاي نیک در نظر شما بد و کارهاي بد در نظر شما نیک جلوه میکند
