بخشی از مقاله
چکیده
فرهنگ مجموعه باورهای، اعتقادات رسومات حاکم بر جامعه است که ریشه در نگرش و جهان بینی کلی آن جامعه نسبت به هستی دارد. بنابراین اگر ان جامعه نگرش الهی یا سکولار داشته باشد، هر کدام تاثیرات خاصی بر فرهنگ عمومی جامعه خواهد داشت. در عصر حاضر، دو فرهنگ اسلامی و سکولار در تقابل با هم قرار گرفته است و این امر باعث ظهور عرفانهای کاذب و سکولار شده است. با این حال توسعه جوامع مدرن، نتوانسته است چیزی از میزان احساس انسان به معنویت بکاهد.
از میان این عرفانهای نوظهور، میتوان به عرفان راز اشاره کرد که در راستای مقابله با آموزههای دینی، از فطرت معنویتخواه انسان و بحران معنویت جهان معاصر به نفع ترویج عقاید خود بهره میبرد و انسان را به جای دعوت به سوی خدا به مفاهیم و اهدافی مانند آرامش، ثروت، شادی و... سوق میدهد. این قانون جذب، با استفاده از ابزارها و شگردهای تبلیغی و سادهگویی مفاهیم، به ترویج عقاید و مبانی خود میپردازد. در این مقاله سعی شده است به بررسی دیدگاههای برن بپردازیم و سپس آن را با مفاهیم عرفان اسلامی مقایسه کنیم تا بدینوسیله گامی در جهت مقابله با این عرفان نوظهور و سکولار برداشته برداریم.
کلمات کلیدی: برن، قانون راز، قرآن کریم، فرهنگ، عرفان نوظهور. طرح مسئله
هر جامعهای از سه زیر ساخت سیاست، فرهنگ و اقتصاد تشکیل شده است. فرهنگ، نشان دهنده طرز فکر افراد جامعه است.و همانند رسانهای میان اراده و عمل جمعی، عمل میکند. فرهنگ1 را از نظر لغوی اغلب به معنی عقل و دانش به کار بردهاند، اما به معانی مختلف دیگر نیز آمده است، از جمله: نیکویی، تربیت و پرورش، بزرگی، عظمت، بزرگواری، فضیلت، وقار، شکوهمندی، حکمت، هنر، علم، معرفت، علم فقه، علم شریعت.فرهنگ، نظامی است از نگرشها و ارزشها و دانشی که به طرز گسترده در میان مردم، مشترک است و از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود.
اینگلهارت، تایلور2 نخستین کسی است که دربا انتشار کتاب فرهنگ ابتدایی فرهنگ را مترادف با تمدن قرار داد و آن را مجموعه جامع وکاملی، شامل دانش، دین، هنر، قانون، اخلاقیات و هرگونه توانایی و عادتی که آدمی به عنوان عضوی از جامعه اخذ میکند، معنا کرد مهمترین تمایز مردم نسبت به هم به جزء از لحاظ عقیدتی، سیاسی، اقتصادی، از جنبه فرهنگی آنها است.
واژه انگلیسی سکولار مشتقی است از کلمه لاتین سکیولوم که به معنی نسل یا یک دوره، یا روح دوران به کار میرفت و گاه بر طول یک دوره نیز دلالت داشت - سراجزاده، مفاهیمی که به»سکولار شدن جامعه دینی - مسیحیت یا اسلام - میانجامد عبارتند از:افول دین-2 همنوایی با » این دنیا: « گروههای دینی و یا جوامع دینی از ماوراءطبیعت روی بر میتابند و بیش از پیش به »این دنیا« رومیآورند و از اخلاقی که ما را برای جهان آخرت مهیا میکند دور میشوند و به سمت اخلاق سازگار با مقتضیات زندگی در جامعهای که ما را احاطه کرده حرکت میکنند.
رهایی جامعه از قید دین: جامعه از تغییر و تفسیرهای دینی که در گذشته بر آنها مبتنی بود جدا میشود تا خود را به صورت مستقل سامان دهد و در نتیجه دین را در عرصه زندگی فردی محدود میسازد. به عبارت دیگر دین کاملا درونی میشود بطوری که تاثیری بر نهادهای اجتماعی واعمال جمعی ندارد.جابجایی باورها و نهادهای دینی: دانش، الگوهای رفتار و نهادهایی که قبلاً در حوزه قدرت متعالی - خداوند - بود، به پدیدههای مخلوق قدرت بشر و در حوزه مسئولیت او تبدیل میگردند -4 تقدسزدایی از عالم: انسان و طبیعت موضوع تبیین عِلی و دخل و تصرف قرار میگیرند.-5 حرکت از جامعهای مقدس به جامعهای سکولار: نظام اجتماعی جامعه به طور کلی تغییر میکند به طوری که در آن همه تصمیمگیریها بر پایه ملاحظات عقلی و فایدهگرایانه است.
در حقیقت امروزه، رقابت بین دو فرهنگ اسلامی و سکولار اصلیترین منازعه بینالمللی است . تقابل این دو فرهنگ باعث شکلگیری عرفانهای نوین با منشأ سکولار و محوریت انسان شده است.گرایش و عشق فطری انسان به خدا، از علل گرایش به عرفان 5میباشد. زیرا عرفان ابزار به ثمر رساندن این گرایشها است. در عصر جدید با این که بشر، خود را بینیاز از آیینهای اللهی و معنوی دانست، امّا نتوانست تمنای ژرف درونش را که ریشه در فطرت حقیقتجویش داشت، فراموش کند و آتش عشق آسمانی را در خود فرو بنشاند.
تجربه زندگی منهای معنویت، انسان را واداشت تا برای برآوردن نیاز اصیل و پایدار به معنویت، مرامها و مکتبهای گوناگونی بسازد و از لابهلای سنتهای کهن معنوی و اوهام و خیالهای خود پدیدههایی به عنوان عرفان برآورد، که نهایت سلوکشان تماشای صورخیالی به جای حقایق اللهی است برخی محققان تعریف "عرفان"6 را چنین گفتهاند: »عرفان عبارت است از علم به حضرت حق سبحان از حیث اسماء و صفات و مظاهرش وعلم به احوال مبدأ و معاد و به حقایق عالم و چگونگی بازگشت آن حقایق به حقیقت واحدی که همان ذات احدی حق تعالی است.
این عرفانهای کاذب با این که در راستای تمنای فکری انسان هستند، اما پاسخی مبهم به آن میدهند. عرفاناصیل اسلامی به همه ابعاد انسانی توجه دارد و یکی را فدای دیگری نمیکند اما در عرفانهای نوین دنیا، آخرت، اجتماع و نیروی انسانی فدای یکدیگر میشوند. این نوع عرفانهای کاذب دیدگاه کثرت گرایانه دارند و معتقدند راههای رسیدن به آمال و آرزوهای مادی و دنیایی زیاد است با این تفاوت که نقش خداوند در رسیدن به این امیال نادیده گرفته شده است.این واژه از ریشه عَرَفَ به معنای شناختن، بازشناختن و در اصطلاح یعنی: »خداشناسی و شناخت حضرت حق تعالی.
به عنوان نمونه قانون جذب یکی از عرفانهای نوظهور است که امروزه به عنوان یک مرام معنوی و عرفانی به دیگران آموزش داده میشود راندا برن نویسنده و تهیهکننده و مبلغ فرقه کلیسای یک پارجه، متولد1951 است. وی در سال 2006 فیلمی به نام » راز « را ساخت و در همان سال کتابی برگرفته از این کتاب و با همان نام نوشت که باعث شهرت روزافزون کتاب » راز « و نویسنده آن شد. برن در سال 2010 کتاب » قدرت « را در ادامه کتاب » راز « به رشته تحریر درآورد. او در مقدمه کتاب »راز« انگیزه خلق این اثر را منجیگری این کتاب در برابر بحرانهای روحی و ناامیدی در زندگی شخصیش بیان میکند. در این کتاب، » انسان« محوریت و غایت همه چیز معرفی شده است .
قانون جذب بدین شرح است:عمل» تجسّم تو را به هر چه بخواهی متّصل میکند تجّسم خواستهها ، نیروی مغناطیسی ایجاد میکند و این نیرو، خواستهات را به سوی تو جذب میکند - «برن، - 68 :1387 این قانون همان قانون جاذبه است، امّا در حیطه افکار. قانون جاذبه نیوتن میگوید کره زمین همه اجسام را به سمت خود میکشد؛ امّا قانون جذب میگوید: تمام چیزهایی که تصور میکنیم، به سوی ما جذب میشود.قانون ذبج با تلقین احساس خوب داشتن، به شدّت انسان را از احساس بد داشتن نهی میکند و حتی اجازه فکر کردن در این مورد را نمیدهد.
قانون جذب توجّه زیادی به مفهوم امید دارد. امید یکی از گرایشهای فطری انسانها است و از آنجا که این مفهوم به طراوت و نشاط و بالندگی ختم میشود، ارزشمند و مهم است و از طرف دیگر به دلیل اینکه انسان ذاتاً در جستجوی کمال مطلق است، یکی از ویژگیهای او آرزوخواهی است و آرزوهای انسان هم از حیث کمالگرایی او هیچ حدّ و حصری ندارد - شریفی دوست، قانون جذب مدعی است که شما با سه گام به آرزوهای خود دست مییابید: نخست خواستن: »به دنیا فرمان بده«، دوم باور: »باور داشته باش که به خواستههایت رسیدهای سوم دریافت کردن: احساس به فکر نیرو میبخشد، دنیا حسی است و تنها با تصور نمیتوانی خواستهات را بدست آوری. »پس از همین حالا احساس خوبی داشته باشد.
قانون جذب با محوریت قرار دادن به خواست و تمنیات انسان، اهداف متعالی و معنوی را به فراموشی میسپارد و به جای آن، زندگی این جهانی و تجربه و لذّت بیشتر را در صدر خواستههای انسان مینشاند.عرفان راز با انگیزه حذف اعتقادات و پاسخگویی به عطش معنوی، عرفانی بشر جدید بوجود آمده است. این جریان در سطح تبلیغات مکتوب و با نفوذ در رسانههای ارتباطی به جان و ایمان و معنویت مردم افتادهاند و میکوشد با نام عرفان و معنویت پیروانی را برگرد خود جمع کند.
از آنجا که انسانها موجوداتی دو ساحتی هستند اگر از لحاظ عرفانی و معنوی ارضا نشوند به سمت مادیاتی که رنگ و لعاب معنوی گرفتهاند جذب میشوند و به سبب احساسات و هیجانات دوران جوانی و جذابیتهای فریبنده آنها از یاد خداوند غافل شده و فطرت معنویتخواه خود را با روی آوردن به این عرفان و مشغول شدن به اصول و امور واهی آن سرکوب میکنند. بنابراین ضروری است که نسبت به ویژگیها و عواملی که موجب جذب انسان عصر حاضر به خصوص جوانان به سوی این عرفان میشود، روشنگری شود. از پرچمداران و مبلغان مشهور قانون جذب میتوان به: وین دایر، شاکتی گواین، کاترین پاندر و راندا برن اشاره کرد. در این مقاله با بررسی دیدگاه های برن درصدد نشان دادن خطوط و اصول کلی حاکم بر قانون راز هستیم.
