بخشی از مقاله
ایمن\سازی فعالیت\های اقتصادی در شبکه\ی شهری
مقدمه ً جهانی\اند).)Taylor,2002-x
اقتصاد امروز جهانی؛ اقتصادی شرکتی و عمیقا بیشتر پژوهشگران از جمله کاستلز)1996م(، ساسن2
شهری است. زیرا، بنابر توافق پژوهشگران، شرکت\ها 1991(م(، هال1966( 3م( فریدمن)1986&1982( 4،
و به\ویژه تولیدکنندگان خدمات پیشرفته و تخصصی تیلور5 )2009 ,2004( و دانیلز6 )1991(، بیوراستوک
پشتیبان تولید، به عنوان بازیگران اصلی در اقتصاد و همکاران))1999a، وولف))1982 موالرت))1991،
معاصر جهانی\اند، مکان تمرکز شرکت\های جهانی اسمیت))2003 بر وجود پیوندهای مستحکم شهری،
شده و دفاتر مرکزی آنها، شهرهای جهانی\اند Coe( در شبکه\ای جهانی و در فضای جریان\ها به واسطه\ی
.)2007:61 ,et al قدرت آنها، گاهی از قدرت کشورها فعالیت شرکت\ها، تأکید دارند که در آن حضور و
و دولت\ها در اقتصاد و جامعه باالتر است),Sassen نقش\آفرینی خدمات APS، کلیدی است. در واقع
.)1991 به نظر ساسن، در پیش گرفتن راهبردهای خدمات APS، کارکرد امروزی «مکان\های مرکزی» و
شرکتی در اقتصاد شهری، علت اهمیت شهرهای تعیین\کننده\ی نقش و رتبه\ی شهرها در سلسله مراتب
جهانی است).)2004:381 ,Halbert شرکت\ها در پی شهری جهانی\اند .)DerudderandWitlox,2004:178(
اهداف اقتصاد پسافوردیستی، برای نفوذ در بازارها و در سطح محلی، APS نقاط تالقی و پیوند مکان\ها به
مشتریان تالش می\کنند))2 :2006 ,Rocco و از طریق فضای جریان\ها محسوب می\شوند و نقش گره\های
سیستم\های بین المللی تولید، شبکه\ها وزنجیره\های محلی را در پیوند شبکه\ای شهری بر عهده دارند
کاال و خدمات1، سرمایه را جغرافیایی می\سازند و از 2000.( 1995.Sassen,1991, 1982, Friedmann
طریق ارائه و یا تحریک رشد بخش APS، پیوندهای .)Taylor, 2004, Alderson & Backfield, 2007: 22
\ین شهری جهانی را سازماندهی می\کنندFreid\( \ بر اساس مطالعات انجام شده، تعداد معدودی
mann. and Wolff, 1982, Sassen 1991, Daniels, از شهرها در کشورهای کمتر توسعه یافته ، از نظر
.).1993 وجود این خدمات حائز اهمیت در شبکه\ی شهری
در پیوند فضای جریان\ها با فضای مکان\ها، و فشردگی \هانی بوده\اندBeaverstock et al,1999a. Tay\( \
زمانی و مکانی، جغرافیای جدیدی از روابط بین .)lor, 2004. Short, 1999, 2004:1 اما برخی دیگر از
شهری شکل گرفته است که شرکت\ها محور اصلی آن پژوهشگران عقیده دارند، جهانی شدن و اقتصاد
هستند).)Harvey, 1989: 147.Castells, 1996 تفاوت پسافوردیسم حتی شهرهای بنا نشده بر پایه\ی
مکانی و ساختاری عوامل تولید، تقسیم جهانی نیروی جهان\بینی و نظام سرمایه\داری را نیز تحت تأثیر
کار، رشد تقاضای جهانی خدمات و کاالها، شرکت\ها را خود قرار می\دهد )Taylor, 1999b, Rocco, 2006: 5(
ملزم به پخش مکانی تولید، ارائه و یا تحریک تقاضای و در شبکه\ی شهری جهانی، پیوندها به صورت دو
خدمات پیشرفته پشتیبان نموده است),Coe et al سویه است).)Derudder & Witlox, 2004: 178 در
.)2007:240-241 به نظر کوهن)1977م(، موفقیت ارتباط با تهران، نتایج پژوهش برخی از پژوهشگران
شرکت\ها در چرخه\ی اقتصادی خود، نیازمند همچون بیوراستوک)1999a(7، هریس))1388، صرافی
\شتیبانی از طریAPS \ است)Stanback and Noy\
.)elle, 1982:15 کالنشهرهای ملی، به مثابه گره\ها S. Sassen 2\
)Taylor, 2004( و فرآیندها)Castells,1996( 1، P. Hall 3\
نیازمند به APS برای سازماندهی، مدیریت، توزیع و J. Friedmann 4\
P. Taylor 5\
P. Daniels 6\
1\ -Process
Beaverstock 7\
24
فصلنامه، علمی-پژوهشی
شماره اول، زمستان 1390
و همکاران، 1388، استنلی)2003( 1، شورت)2004(2، از جامعه\ی آماری با مقدار خطای احتمالی 0\06، به
دورانت3 و همکاران))2009، بسنز4 و همکاران),2009 عنوان نمونه جهت بررسی انتخاب شدهاند:
)2011 و تیلور))2011 ,2004 ,2001a نشان داده است، عالئم:
از نظر شاخص\های کالن جهانی شدن اقتصادی، ضریب اطمینان 1\96= z .0\5= p=q . 95%،
کالنشهر تهران تا اوایل سال 2012، جایگاه ضعیفی مقدار خطای احتمالی اندازه گیری
در شبکه\ی شهرهای جهانی داشته است و به رغم \d\ = 0.06
داشتن توان\های کالبدی و کارکردی، در لیست
شهرهای جهانی قرار ندارد. جان رنه شورت )2004( فرمول )1(
فراتر از این رفته و تهران را در لیست «سیاه چاله\ها»5
قرار داده است. از آنجایی که خدمات APS از عناصر
اصلی پیوند شهرهای جهانی در شبکه محسوب
می\شوند، لذا هدف اصلی این پژوهش ضمن شناخت
ویژگی\ها و رفتار مکانی و کارکردی خدمات پیشرفته\ی فرمول )2(
تهران، درک پیوندهای شهری فراملی تهران و کشف
حقیقت مسئله پیوندهای سست تهران است. مأخذ: نصرتی .1390 فرشچی، .1390
روش و داده های پژوهش برای تکمیل پرسش\نامه از نمونه\ها، از نسبت زیر
این پژوهش مبتنی بر مطالعات اسنادی و میدانی استفاده شده است:
است. محدوده\ی جغرافیایی این پژوهش 22 توالی انتخاب نمونه
منطقه\ی کالنشهر تهران در سال1390 بوده است.
اطالعات داده\ای حدود دوهزار شرکت APS از مراجع
رسمی و صنفی استخراج شده\اند. سپس آدرس
شرکت\های APS بر روی نقشه 1:2000 تهران در
محیط ArcGIS پیاده شده\اند. خدمات -1 حقوقی
بین\المللی -2 حسابرسی و خدمات مالی-3 خدمات
-4 IT خدمات حمل و نقل بین\المللی؛ و -5 بیمه،
پنج موضوع اصلی بوده\اند که از دو بعد فضایی
و کارکردی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته\اند. با
توجه به اینکه جامعه\ی آماری پژوهش در حدود
دوهزار شرکت معلوم بوده است، لذا با استفاده از
روش نمونه\گیری سیستماتیک و همچنین فرمول
کوکران )دو فرمول( دویست نمونه، معادل ده درصد
Stanley 1\ صویر :1 فراوانی تعداد پرسشنامه به تسهیم آن
J.R. Short 2\ در مناطق شهرداری تهران
Devriendt 3\
Bassens 4\
Black Holes 5\
25
جغراف\ای شرکتی خدمات پيشرفته پشت\بان تول\د...
مکانی- فضایی کارکردی –نهادی و ساختار شرکتی
دوره\یشکل\گیریشرکت\هاو تقسیماتاداری،نوعشرکت)فرعی،اصلی(
موسسات و اندازه\ی موسسات
الگویساختمانیمحلاستقرار غالبمشتریانشرکت\ها
پراکنشفضاییومحلاستقرار روابط و حوزه نفوذ شرکت\ها در سطح
شرکت\ها بین\المللی
عواملموثربرمکان\گزینی نحوه\یارتباطباشرکت\هاونهادهای
شرکت\ها کشورهایخارجی
رفتارو پویاییمکانیشرکت\ها دالیلهمکاریوروابطخارجی
موانعپویاییوتحرکمکانی
شرکت\ها دالیل استفاده از ICT
مهمترین موانع در پیوند با کشورها، شهرها و شرکت\های خارجی و
- بین\المللی
جدول :1 متغیرها و مولفههای پژوهش
تدر این راستا متغیرهای زیر برای انجام پرسشگری تدوین شده\اند:
در تحلیل\های فضایی مکانی APS، از تکنیک\های
Kernel Density, Point Density, Select by Location, IDW:Interpolation و از ابزار Spatial Analysis در ArcGIS استفاده شده است. :Spatial Analysis ابزار تحلیل فضایی عوارض مکانی. :Kernel Density شدت تراکم نقطه\ای در سطح. :Select by Location امکان تعیین ویژگی\ها وروابط مکانی عوارض جغرافیایی. :Point Density تراکم عوارض نقطه\ای در واحد سطح. :IDWInterpolation روش درون\یابی چند متغیره1 جهت تعیین پوشش عوارض نقطه\ای غیرمعلوم از طریق نقاط معلوم )بخش تحلیل فضایی: نرم\افزار .)ArcGIS
1\ Inverse distance weighting \IDW\
خدمات پیشرفته\ پشتیبان تولید :]APS[ تعریف و رده\بندی
بسیاری از پژوهشگران از جمله ساسن )1991(، هال )1966( فریدمن )1982,1986(، تیلور )2004( و دانیلز )1991( پژوهشگران، از نظر کارکردی خدمات پیشرفته\ی پشتیبان تولید یا APS از ویژگی\های اصلی اقتصاد پسافوردیستی است. ساسن از این خدمات با عنوان خدمات پشتیبان کارکردهای فرمان و کنترل
\ر اقتصاد معاصر شهرهای جهانی نام می\بردSas\(\
ً
.)sen: 2001 این خدمات عمدتا برای شرکت\ها، تولیدکنندگان و ارائه\دهندگان خدمات انجام می\گیرند و نه برای مصرف\کنندگان Sassen, 1991: .))91 آنها وظیفه\ی سازماندهی، مدیریت، توزیع و امنیت تولید را بر عهده دارند).)Rocco,2006:2 گرین فیلد2 معتقد است که آنها \ محصوالت واسطه”اند )Sassen, 1991: 92( و از نوع کاالهای نهایی که باید به دست مصرف\کننده برسند، نمی\باشند Morshidi,( .)2000:2237
به عقیدهی ساسن شهرها مکان\های راهبردی تمرکز این خدمات هستند )ساسن، )48: 1383 و تا حدی رتبه هر شهر را در شبکه\ی شهری جهانی تعیین می\کنند).)Halbert, 2004: 381 کاستلز، این خدمات را کارکردهایی برای ایجاد جغرافیای جریان\ها می\داند).)Castells: 1996 به نظر تیلور آنها مرتبط\کننده\ی شهرها به شبکه اقتصاد جهانی\اند .)Halbert, 2007: 3( این خدمات، منجر به افزایش کیفیت و ارتقای راندمان اجرایی فعالیت اقتصادی، در طی فرآیند تولید و افزایش ارزش برون\دادها می\شوند .)Ferguson, 1997:10-11( تیلور، خدمات بانکداری3، حسابرسی4، خدمات مالی5، بیمه6، خدمات حقوقی7،
2\ Greenfield 3\ Banking 4\ Accountancy and Audit 5\ Credit 6\ Insurance 7\ Law
26
فصلنامه، علمی-پژوهشی شماره اول، زمستان 1390
مدیریتی1 و تبلیغات2 را جزء APS اصلی و پیشرفته معرفی می\کند).)Taylor, 2004: 81 مارشال3 و همکاران )1986( خدمات پشتیبان تولید را به 3 گروه اصلی دسته\بندی نموده\اند: )1 خدمات تولید شده توسط شرکت\ها برای مصرف خود.)2 خدمات تولید شده توسط شرکت\ها به منظور فروش. )3 خدمات تولید شده توسط شرکت\ها به سفارش شرکت\های دیگر).)Sassen, 1991:100
از دالیل اصلی برای رشد این خدمات، گسترش \ستفاده از آنها در تمامی بخش\های اقتصادیDe\(\ )rudder & Witlox, 2004:173 ، تقاضای بازار، تالش تهیه\کنندگان این خدمات برای فروش خدمات و محصوالت جدید، برون\سپاری و تخصصی شدن خدمات است Daniels &Moulaert,1991.Moularet( .)& Todtling,1995 در نهایت برخی از خدمات APS شامل مواردی است که در جعبه\ی 1 )کادرنوشت( فهرست شده\اند:
