بخشی از مقاله
چکیده
امروزه اداره مطلوب شهرها و مخصوصاً کلان شهرها بدون مدیریت نوین یک دست و منسجم شهری امکان پذیر نمی باشد یکی از مسائل اساسی در حوزه مدیریت نوین شهری تهران؛شمار زیاد نظام های تصمیم گیری برای اداره شهری با این گستردگی است. برای استفاده بهینه از منابع محدود و ظرفیت های موجود و دستیابی به اهداف مدیریت نوین شهری،تعیین کردن استراتژیها و برنامه های عملیاتی که از یک سو در زمینه چشم انداز کلان شهر بوده و از سوی دیگر نشات گرفته از ماموریتهای مدیریت نوین مطلوب شهری باشد؛ ضرورتی غیرقابل چشم پوشی است.
این مقاله با نگاهی به مبانی مدیریت نوین کلان شهرتهران در چارچوب مفهوم برنامه ریزی شهری و بررسی شیوه های و میزان پیش رفت در زمینه مدیریت نوین شهری تحقق یافته است. بر اساس یافته های این مقاله مدیریت نوین شهری در سازمان های مختلف توسعه پیدا نکرده ویک مجری و متولی خواص ندارد و باید آن رابه یک سازمان خاص مانند شهرداری ها واگذار کنند و تصمیم گیرنده اصلی آن همان نهاد باشد ودر انجام و توسعه مدیریت نوین مشکلاتی هست که باید رفع گردد تا مدیریت نوین پویا و کارامد داشته باشیم.
-1 مقدمه
-1-1بیان مسأله
توسعه شهری نشینی در ایران نیز همانند سایر کشورهای جهان در چند دهه اخیر با تغییرات عمیق کیفی و کمی روبرو بوده است. تحولات جمعیت کشور در سه دهه گذشته با رشد شتابان شهرنشینی و عوارض ناشی از آن مواجه بوده است. نسبت جمعیت شهرنشینی کشور از 31/4 درصد در سال 1335 به 47/3 درصد در سال 1355 و 54/3 درصد در سال 1365 و 61/33 درصد در سال 1375 و 64/45 درصد در سال 1385 رسیده است.
بررسی ها نشان می دهد توجه به مراکز شهری در تشدید رشد شتابان شهری نشینی بسیار مؤثر بوده است، این وضعیت بویژه در شهر تهران به عنوان پایتخت، بیشتر از سایر شهرها نمود داشته است. تهران که نقش اساسی در توسعه کشور دارد، امروزه به دلیل مسائل و مشکلات متعدد اجتماعی، اقتصادی، زیرساختی و زیست محیطی به مرحله بحران شدید مدیریتی رسیده است. آنچه که بیش از هر چیز در این سرنوشت حائز اهمیت بوده و هست، نظام سیاسی مدیریتی حاکم برآن است، بطوری که امروزه موضوع مدیریت این شهر به یکی از مهمترین و پیچیده ترین مباحث توسعه شهری کشور تبدیل شده است.
در نظام مدیریت شهری ایران، نقش شهرداریها در توسعه و عمران شهرها مهم و اساسی است. در این بین شهر تهران در جایگاه پایتخت و بزرگترین کلانشهر ملی با حدود 7/79 میلیون نفر جمعیت و594 کیلومتر مربع وسعت تنوع و تراکم بیش از حد فضا، جمعیت و فعالیت، حائز اهمیت ویژه ای است . بررسی ها نشان می دهد که عرصه واقعی توسعه و گسترش شهر تهران فقط به محدوده قانونی و مناطق 22 گانه شهرداری تهران محدود نمی شود، بلکه شهرکهای پیرامون آن را که ارتباط متقابلی با محدوده قانونی شهر تهران دارد، را نیز در بر می گیرد. مدیریت این عرصه های شهری نیاز به عملکردی یکپارچه، منسجم و همسو دارد .درحالی که واقعیت موجود چیز دیگری را نشان می دهد و آن ضعف نظام ساختار مدیریتی است.
بانک جهانی یکی از شروط اصلی تحقق برنامه هائی چون بهبود مدیریت نوین شهری و افزایش بهره وری شهری بهره گیری از مشارکت های عمومی و خصوصی می داند وعموما به شهرداری ها توصیه می کند تا با انجام کارهائی چون مقررات زدائی و اصلاح نظام های حقوقی مربوط به زمین ، مسکن ، امور مالی ، زیر بناها ، خدمات و بازار های اشتغال ، تمرکز زدائی قدرت های مدیریت شهری از سطوح مرکزی به سطح دولت محلی و مشارکت عمومی و گروه های محلی در طراحی و اجرای پروژه ها و بهبود امور مالی، در جهت حل مشکلات خویش گام بردارند. کنفرانس سازمان ملل متحد در زمینه اسکان بشراهداف مدیریت نوین شهری را به صورت زیر معرفی می کند:
-1تشویق مشارکت مردم در اداره امور شهر
-2آگاهی از نیازها و خواسته های شهروندان
-3تلاش در جهت تمرکز زدائی و حرکت به سوی واگذاری امور
-4برخورداری از سازمانی ساده و تعداد اندک کارکنان ستادی
-5اولویت و اهمیت قائل شدن برای گسترش فضاهای فرهنگی - اجتماعی
-6آموزش فرهنگ شهرنشینی -بهره وری و بهره گیری بهینه از امکانات
-7تلاش برای دست یابی به توسعه پایدار شهری.
-2-1ضرورت انجام پژوهش
هر فعالیت اجتماعی بدون وجود مدیریت واحد سازمان یافته که اهداف و ابزارهای رسیدن به آنها را مشخص کند و فعالیت ها را هماهنگ سازد از هم می پاشد و به بی نظمی می گراید. شهر نیز که پیچیده ترین و متنوع ترین جلوه های زندگی بشری را در خود دارد، بدون وجود نظام مدیریت واحد شهری که ضمن انجام برنامه ریزی های لازم برای رشد و توسعه آینده شهر به مقابله با مسائل و مشکلات کنونی آن بپردازد بی سامان می گردد.
مدیریت نوعی فرآیند و ارتباط میان حکومت شهری و شهروندان است که هم حکومت شهری - مجموعه نهادها و سازمانهای رسمی اداره شهر - و هم جامعه مدنی را در بر می گیرد.تحقق مدیریت شهری مستلزم کنش متقابل بین نهادهای رسمی و دولتی و نهادهای جامعه مدنی است. - برک پور- . - 1384 مدیریت شایسته روشی برای تنظیم روابط اجتماعی بین حوزه های خصوصی و سیاسی است که دستیابی به توسعه پایدار را ممکن می سازد .در واقع مدیریت شهری یعنی اثر گذاری همه ارکان اثر گذار در مقیاس شهری بر مدیریت آن با تمام سازوکارهایی که به سوی تعالی شهروند و شهر حرکت کنند.منشا قدرت و مشروعیت درمدیریت شهری، حضور تمام شهروندان درهمه صحنه ها و ارکان جامعه مدنی است - شهیدی-. - 1386
-3-1پیشینه تحقیق
سیستم مدیریت شهری اصولا به عنوان یک سطح و رده فضایی مدیریت محلی برای اداره همه امور یک شهر به عنوان یک واحد فضایی مطرح است - کاظمیان و سعیدی رضوانی،. - 1381
با گسترش کالبدی پیرامونی شهرهای بزرگ طی دو، سه دهه اخیر، اشکال جدیدی از توسعه های شهری با عنوان کلانشهرها و مناطق کلانشهری در شبکه شهری کشور شکل گرفته است که ضرورت مدیریت یکپارچه تحولات کالبدی-فضایی شهرها را بیش از پیش ضروری ساخته است.
از دیدگاه مدیریت و توسعه سازمان، ابزارهای ساختاری لازم برای شکل گیری سازمان و عملکرد نظام مدیریت شهری عبارتند از: ساختار سازمانی، برنامه، قوانین ومقررات، منابع انسانی، مالی وتکنولوژیک، ابزارهای مالکیت وتغییر حق مالکیت زمین و املاک، ابزارهای تشویقی و تنبیهی - مرکز پژوهشهای شهری و روستایی . - 175 : 1384 هدف کلی سیستم مدیریت شهری تأمین و ایجاد زمینه و محیط مناسب برای زندگی راحت، امن و کارآمد شهروندان به تناسب ویژگیهای اجتماعی و اقتصادی است - رجب صلاحی، . - 1383 لذا مسئله مهمی که امروزه در سطح شهرها و به ویژه شهرهای بزرگ کشورهای در حال توسعه قابل مشاهده است و تحقیقات زیادی مؤید آن است، شکلگیری مفهوم شهروندی، مشارکت و حقوق شهروندی مترتب بر آن میباشد.
اهمیت مسئله فوق برای شهرهای ایران بارزتر است به این علت که شهرهای ایران همواره محل اعمال حاکمیت دولتها بودهاند و وابستگی شهر به حاکمیت عنصر بارز شهرنشینی در ایران بوده است. - اشرف، - 1353 برخی از پژوهشها بر ضعف آشنایی شهروندان با مفهوم شهروندی و حقوق و تکالیف مربوط بر آن پایفشردهاند. این در حالیست که مطالعه ساختار مدیریتی شهرهای مختلف جهان نشانگر این نکته است که توسعه مستمر شهر و ارائه خدمات کیفی، در گرو وجود یک ساختار مدیریت شهری یکپارچه و آیندهنگر و وجود شهروندانی فرهیخته و دغدغهمند است - نیازی، . - 1387 شناخت، سازماندهی و تعیین جایگاه نهادها و سازمانهای مرتبط با توسعه شهر، از جمله مسائل مهم مدیریت شهری به شمار میرود.
