بخشی از مقاله
چکیده
بادبر یک علفهرز مسئله ساز و سمج در مزارع دیم گندم، جو، نخود و عدس شمال خراسان میباشد. آزمایشاتی در آزمایشگاه براي بر روي جوانهزنی و سبز شدن گیاهچهي بادبر اجرا گردید. میزان جوانهزنی این گونه علفهرز در شرایط روشنایی/تاریکی و تاریکی مداوم یکسان بود، بنابراین بذوراین گونه علفهرز فاقد خاصیت فتوبلاستیک هستند. بذور این علفهرز در دامنهء دماهاي متناوب روز/شب 20/10، 25/15 و 30/20 درجه سانتی گراد توانستند بیش از %85 جوانه بزنند. بزنند و حداکثر جوانهزنی (%96) در دماي 25/15 درجه سانتی گراد حاصل شد. بذور این علفهرز تا سطح بالایی از شوري قابلیت جوانهزنی خود را حفظ کرده و حتی در غلظت 800 میلی مولار کلرید سدیم%20 جوانهزنی ذاشتند بذور این علفهرز همچنین توانستند سطح بالایی از تنش خشکی را تحمل نمایند به طوري که در پتانسیل اسمزي -1 مگاپاسکال %25 جوانهزنی صورت گرفت. گیاهچههاي این علفهرز از اعماق صفر (بدون پوشش کاغذ صافی) تا عمق 8 سانتی متري توانستند سبز شوند و حداکثر سبز شدن (%94) مربوط به بذوري بود که در سطح خاك توسط سه لایه کاغذ صافی پوشانده شدند.
واژههاي کلیدي: بادبر، ،جوانهزنی و سبزشدن، تنش شوري و خشکی، عمق دفن
مقدمه
بادبر گیاهی است علفی ویکساله متعلق به خانواده Chenopodiaceae با ارتفاع حدود 15تا 30 سانتیمتر که برگهاي آن پوشیده از کرکهاي مخملی و خاردار میباشند .(1) جوانهزنی یک عامل کلیدي در تعیین موفقیت علفهاي هرز است وبه وسیله چندین عامل محیطی از قبیل نور، دما، شوري خاك، pH و رطوبت تنظیممی شود (3) جوانهزنی بذور Salsola iberica به طور معنی داري در دماي بالا افزایش یافت. جوانهزنی بذور Salsola iberica در تیمار آب مقطر ودر تمام رژیمهاي حرارتی به جز دماي 5-15 درجه سانتی گراد و 10-20 درجه سانتی گراد بالا بود .(4) کاتمبه و همکاران 1998) )اثرات کلرید سدیم و پلی اتیلن گلایکول بر روي جوانهزنی بذورآتریپلکس رامورد مقایسه قرار داده و مشاهده کردند که جذب آب توسط بذر در هر دو تیمار با کاهش آب محلولها کاهش یافت وکلرید سدیم اثر
سومین همایش علوم علفهايهرز ایران، بهمنماه 57 1388
بازدارندگی بیشتري روي درصد وسرعت جوانهزنی نسبت به پلی اتیلن گلایکول در یک پتانسیل آب یکسان داشت .(5) علیرغم خسارت بالاي این علفهرز در دیمزارها و اهمیت آن هییچ گونه اطلاعاتی راجع به اکولوژي و بیولوژي آن در دسترس نیست. لذا این مطالعه با هدف تعیین عوامل تاثیرگذار بر روي جوانهزنی بذر و سبز شدن گیاهچهي بادبر انجام گرفت.
مواد و روشها
به منظور بررسی جوانهزنی بذر وسبز شدن گیاهچهي علفهرز بادبر، آزمایشی در بهار1388 در آزمایشگاه تحقیقاتی گروه زراعت واصلاح نباتات دانشکده کشاورزي دانشگاه بیرجند در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. جوانهزنی بادبر با قرار دادن 20عدد بذر به طور مساوي در پتري دیشهاي 7 سانتی متري که حاوي کاغذ صافی و میزان 5 میلی لیتر آب مقطر یا محلول مورد نظربود، تعیین شد. براي ارزیابی تأثیر تاریکی مداوم بر جوانهزنی بذور، پتریدیشها در دو لایه فویل آلومینیومی پیچیده شدند. جوانهزنی بذور در ژرمیناتور تحت دماهاي متناوب روز/شب 20/10، 25/15 و 30/20 درجه سانتی گراد در دو تیمار روشنایی/تاریکی و تاریکی مداوم به مدت 14 روز تعیین گردید. تاثیر شوري روي جوانهزنی بذر بادبر با استفاده از محلول کلرید سدیم (NaCl) در غلظتهاي صفر (شاهد)، 10، 20، 40، 80، 160، 320، 640 و 800 میلی مولار ارزیابی گردید. به منظور اعمال شرایط خشکی محلولهاي با پتانسیل اسمزي معادل صفر،
-0/1، -0/2، -0/4، -0/6، -0/8 و -1/0 مگاپاسکال با حل کردن صفر، 7/24 ، 11/22، 16/94، 21/36، 25/10 و 28/40 گرم پلی اتیلن گلیکول6000 در 100 میلیلیتر آب مقطر تهیه شدند. مقادیر جوانهزنی در غلظتهاي مختلف شوري و پتانسیل اسمزي با استفاده از یک مدل لجستیک سه پارامتري توسط نرم افزار SigmaPlot 11.0 برازش شدند. مدل مذکور عبارت بود از:
ط١عG (%)= Gmax/{1+ (x/x50) G rate}
دراین معادله G درصد جوانهزنی در غلظتهاي مختلف شوري و پتانسیل اسمزي x، Gmax حداکثر درصد جوانهزنی، x50 غلظت کلرور سدیم و یا پتانسیل اسمزي لازم جهت %50 بازدارندگی حداکثر جوانهزنی و Grate نشانگر شیب مدلمی باشد.
اثر عمق کاشت بذر بر درصد نهایی سبز شدن بذر بادبر در یک آزمایش گلدانی در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی در 3 تکرار در محیط آزمایشگاه در دماي 25 ± 5 º C درجه سانتیگراد و پریود نوري 12 ساعته به مدت 30 روز تعیین گردید. تعداد 50 عدد بذر در هر گلدان در اعماق سطح خاك (با پوشش بذور با استفاده از 3 لایه کاغذ صافی و بدون پوشش بذور)، 0/5، 1، 2، 4، 6، 8 و 10 سانتی متري کاشته شد و رطوبت گلدانها در حد ظرفیت نگهداري آب گلدان حفظ شد اطلاعات مربوط به درصد سبز شدن گیاهچه از اعماق مختلف خاك به یک مدل سیگموئیدي کاهشی برازش داده شدند:
