بخشی از مقاله
روانشناسي در ورزش
آيا مي دانيد علت اينكه وزنه برداري در رده تيم ملي اعزامي به المپيك وقتي روي صحنه مي رود فراموش مي كند به دستان خود گچ مخصوص بزند چيست ؟
آيا مي دانيد علت اينكه تكواندو كاري در رده تيم ملي اعزامي به المپيك وقتي روي تشك مسابقه مي رود فراموش مي كند كلاه مخصوص خود را بر سر گذارد چيست ؟
آيا مي دانيد علت اينكه دوچرخه سواري در رده تيم ملي اعزامي به مسابقات آسيايي وقتي در ابتدا خط استارت قرار مي گيرد چنان پاهايش مي لرزد كه نمي تواند روي پنجه ركاب دوچرخه نيرو وارد كند و از مسابقه باز مي ماند چيست ؟
مسلماً پاسخ شما شامل توضيح مسائل فني اين رشته هاي ورزشي نيست و بر روي كلمه اضطراب متفق القول هستيد .
اضطراب يكي از مهمترين مسئله هايي است كه انسان با آن دست به گريبان است. بخصوص زماني كه پاي رقابت در ميان باشد. در اكثر كتابها و مقالات بيشتر به مسائل تخصصي رشته هاي ورزشي توجه شده است .
اما آيا مي دانيد طبق تحقيقات به عمل آمده بسياري از عدم موفقيت هاي ورزشي ريشه در علل رواني دارد .
از آن رو تصميم گرفتيم تا با طرح سلسله مقالات روانشناسي و آموزشي اضطراب، نقش كوچكي در موفقيت هاي آتي ورزشكاران شطرنج باز ايران عزيزمان داشته باشيم.
روانشناسي ورزشي
روانشناسي علم مطالعه رفتار انسان و روانشناسي ورزشي مطالعه رفتار ورزشي و كاربرد يافته هاي روانشناسي براي بهبود عملكرد و ارتقاء تندرستي است. از حوزه هاي مهم مورد مطالعه روانشناسي ورزشي كه به ويژه در آمادگي قهرمانان كاربرد دارد، آمادگي رواني براي عملكرد است كه ورزشكار را براي مسابقه آماده مي سازد .
مركز روانشناسي ورزشي
مركز روانشناسي ورزشي آكادمي ملي المپيك و پاراالمپيك، فرصتي را براي ورزشكاران تيم هاي ملي فراهم مي سازد تا در كنار تقويت عوامل جسماني و فني به تقويت آمادگي رواني در رشته ورزشي خود بپردازند و توانايي هاي خود را در همه ابعاد تكامل بخشند .
اين مركز برنامه هايي را براي كمك به ارتقاء عملكرد ورزشكاران تيم هاي ملي طراحي نموده است كه در سال جاري به اجرا خواهد گذاشت. اين برنامه ها شامل برگزاري دوره هاي آشنايي با روانشناسي ورزشي براي مديران، مربيان و ورزشكاران تيم هاي مختلف، برگزاري جلسات مشاوره فردي و گروهي با ورزشكاران تيم هاي ملي و ارائه تمرينات و توصيه هاي روانشناختي براي بهبود آمادگي رواني و ارتقاء عملكرد ورزشي است .
آمادگي رواني چيست؟
همه ما با مراجعه به حافظه خود مي توانيم. لحظاتي را در مسابقات ورزشي به خاطر آوريم كه تيم يا ورزشكاري با وجود آمادگي كامل جسماني و فني، به دليل شرايط نامناسب رواني از ارائه بهترين عملكرد خود ناتوان مانده است .
ضعف آمادگي رواني در ورزشكاري كه آمادگي جسماني مطلوب دارد، به مثابه اتومبيل آماده و پر سرعتي است كه راننده اي ناشي و نا آماده در آن نشسته باشد .
هر قدر هم كه جسم آماده و ورزيده باشد، اگر ذهني كه آن را هدايت مي كند فاقد ورزيدگي و آمادگي باشد جسم به درستي هدايت نخواهد شد .
احتمالاً در 30 سال پيش، واژه آمادگي جسماني براي مربيان و ورزشكاران قدري نامفهوم بوده است، اما امروزه در پاسخ به مفهوم آمادگي جسماني، بي درنگ عوامل متشكله آمادگي جسماني مانند : قدرت، استقامت و ... به ذهن خطور مي كند.
همانطور كه آمادگي جسماني مستلزم صرف زمان كافي براي تمرين و تقويت عوامل آن است، آمادگي رواني نيز از عواملي همچون مهارت در توجه، مهارت در كنترل اضطراب و استرس، حفظ انگيزش، حفظ و افزايش اعتماد به نفس و ... تشكيل مي شود. رسيدن به آمادگي رواني نيز به مرور و با صرف زمان و امكان پذير مي شود و مستلزم اينست كه مديران و مربيان آگاه چنين فرصتي را براي ورزشكاران فراهم آورند .
ضرورت آمادگي رواني
بسكتباليستي كه در تمرين همه پرتاب هاي پنالتي را تبديل به گل مي كند، چه مي شود كه در مسابقه از به ثمر رساندن يك پنالتي ناتوان مي ماند؟ آيا وضعيت او با تمرين جسماني و مهارتي بيشتر، بهتر خواهد شد؟ بعيد به نظر مي رسد، زيرا او مهارت لازم را دارد و اين را در تمرين نشان مي دهد، ممكن است مشكل او ناتواني در حفظ توجه و كنترل اضطراب ناشي از هيجان مسابقه باشد. اين مسئله با هدايت وي به سمت تمرينات توجه و تمركز و يا مهارت كنترل اضطراب قابل حل است و گرنه انجام تمرينات جسماني بيشتر، مشكل او را حل نخواهد كرد .
امروزه، قهرمانان سطوح عالي و المپيك بخشي از زمان تمرينات خود را صرف تمرينات آمادگي رواني مي كنند. در بسياري از رشته هاي ورزشي، تا 10 نفر اول مسابقات جهاني، به لحاظ فني و جسماني در يك سطح اند و آنچه نفرات برتر را متمايز مي سازد، آمادگي رواني آنهاست (تفاوتي كه ايجاد تفاوت مي كند) . در دنياي امروز رقابت ديگر فقط بر سر تكنيك برتر نيست، ورزشكاري پيروز است كه از آمادگي رواني بالاتري برخوردار باشد .
همايش علمي - ورزشي دانشگاه‌آزاد اسلامي در تهران آغاز شد
نخستين همايش علمي - ورزشي دانشگاه‌آزاد اسلامي با محوريت " روانشناسي ورزش" روز دوشنبه با حضور اساتيد داخلي و خارجي در سالن همايش‌هاي صدا و سيماي جمهوري اسلامي آغاز بكار كرد.
اين همايش به ميزباني اداره كل تربيت بدني دانشگاه آزاد اسلامي به مدت دو روز برگزار مي‌شود و در آن اساتيد تربيت بدني و روانشناسي دانشگاههاي وزارت علوم،تحقيقات وفناوري،وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشكي و دانشگاه آزاد اسلامي به ارائه مقاله و پوستر مي‌پردازند.
از ۱۶۰مقاله ارسالي به دبيرخانه اين همايش ۶۰مقاله به صورت پوستر و ۲۱مقاله به صورت سخنراني پذيرفته شده‌اند كه عمدتا رابطه عملكرد ورزشي و روانشناسي را مورد بحث و بررسي قرار مي‌دهند.
پوسترهاي پذيرفته شده از امروز در سالن جانبازان آكادمي ملي المپيك به نمايش درخواهند آمد.
همچنين چهار كارگاه آموزشي با حضور مدرسين كشورهاي ژاپن و روسيه با موضوعات زير در سالن همايش‌هاي آكادمي ملي المپيك برگزار مي‌شود.
1.روش كاربرد سايكودرام به منظور افزايش مهارتهاي اجتماعي (پروفسور سوسومو هاريزوكا از ژاپن(
2.ارام‌سازي رواني (پروفسور تاكاشي فوروكاوا از ژاپن)
3.عوامل روان شناختي فعاليتهاي انساني و رقابتهاي ورزشي (پروفسور آلبرت رودينوف از روسيه)
4.ورزش قهرماني وتعارضات ميان فردي در ورزش (پروفسور ولاديمير سوپوف از روسيه)
در مراسم گشايش اين همايش علاوه بر دكترعبداله‌جاسبي رييس دانشگاه آزاد اسلامي ، بهرام قديمي مديركل تربيت بدني اين دانشگاه، جمعي از مسوولان ورزش كشور از جمله علي كفاشيان دبيركل كميته ملي المپيك ، جمشيد تقي زاده مدير كل تربيت بدني استان تهران ، رييس فدراسيون واليبال، رييس فدراسيون پزشكي ورزشي، رييس تربيت بدني شهرداري تهران وتعدادي از قهرمانان و مربيان برتر كشور حضور داشتند.
رييس دانشگاه آزاد اسلامي به عنوان اولين سخنران مراسم افتتاحيه همايش گفت:اتحاديه دانشگاههاي جهان اسلام درحال حاضر با عضويت بيش از ۲۲۰دانشگاه از۵۷كشور اسلامي داراي تشكيلات قدرتمندي است كه مي‌تواند باعث نزديكي بيشتر كشورهاي اسلامي شود.
دكتر عبداله جاسبي افزود:ازطريق سه بحث اصلي "علم"،"تحقيقات و پژوهش" و"تربيت بدني"مي‌توان باعث اتحاد و نزديكي بيشتر دانشگاههاي كشورهاي اسلامي شد و تركيبي از آنها يعني تربيت بدني از بعد علمي و پژوهشي نيز از عواملي است كه سرمايه‌گذاري برروي آن بازده زيادي خواهد داشت. زيرا تربيت بدني از عواملي است كه تابع شرايط سياسي روز نبوده و دائما تغيير نمي‌كند.
وي گفت:دراجلاس اخير اتحاديه دانشگاههاي اسلامي اين سه موضوع مورد توجه قرار گرفت و علاوه بر آن ايجاد دانشگاه اسلامي مجازي نيز به تصويب اعضاء رسيده كه مقدمات آن فراهم شده است.
جاسبي مسئله پژوهش در امر تربيت بدني در بعد روانشناسي را از مسائل مهم روز دانست وگفت: توجه به اين امر مي‌تواند درپيوند دانشگاهها، دانشجويان و نسل جوان مسلمان نقش داشته باشد و رابطه نزديكي بين آنها فراهم كند.
بهرام قديمي مديركل تربيت بدني دانشگاه آزاد اسلامي نيز در اين مراسم گفت: در جهان كنوني سرمايه‌هاي انساني والاترين توجهات را به خود اختصاص داده‌اند و قاعدتا اثرات پديده ورزشي بر پرورش جسم و روان و بهبود هدايت انسانها و در نهايت نتيجه بخش بودن سرمايه‌گذاريها در راستاي آن عميقا درك مي‌شود.
وي افزود: در درك ضرورتهاي علمي در جهت به ثمر نشاندن تلاشهاي مديريتي و رفع پيچيدگي و تنگناها، براي نخستين باردر ايران كنگره بين‌المللي علمي ورزشي با نيت قوام بخشيدن به روانشناسي ورزشي پي‌ريزي شده است.
وي افزود:تجربه ورزشكاران ملي بارها نشان داده‌است كه باتوجه به اينكه ازلحاظ قواي جسماني بر رقيبان فزوني داشته‌اند اما گاها درشرايط خاص محيطي ورواني به استمرار قهرماني جامه عمل نپوشيده‌اند.
قديمي اظهار اميدواري كرد كه دستاوردهاي اين همايش در ارتقاء جايگاه قهرمانان ايران در عرصه‌هاي مختلف تاثيرگذار باشد.
پروفسور"آلبرت رودينوف" از روسيه نيز گفت : ما اولين گام در زمينه روانشناسي ورزشي را در سال ۱۹۲۴برداشتيم و در سال ۱۹۶۰انجمن روانشناسي ورزشي پايه‌گذاري شد و در حاضر ۴۵سال است كه اين انجمن در ارتباط با امر مهم روانشناسي در ورزش فعاليت دارد.
وي روانشناسي را به عنوان يك " علم " دانست كه درطول سالها، دانش آن مدون شده است و آمادگي رواني ورزشكاران به عنوان يك تكنيك خاص در فعاليت هاي ورزشي مطرح است و اين مهم در آزمايشگاهها نيز به صورت علمي كار شده است.
پروفسور سوسومو هاريزوكا از ژاپن نيز دراين همايش گفت: ورزش در ژاپن از دو جنبه "رفتاري وشناختي " و "درماني" مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
وي افزود : حركات بدني وقتي ايجاد مي‌شود كه جنبه‌هاي مختلف فيزيولوژي و روانشناختي باهم توام شوند.
وي با اشاره به نقش "مسوولين برنامه‌ريزي" ، " مربيان" و " مسوولين آموزش" در كسب موفقيت ورزشكاران گفت: شايد متخصصين ورزشي كارهاي بدني را مهم بدانند اما نياز داريم كه بدن، فكر و روان را باهم ادغام كنيم زيرا ما معتقديم كه هيچ فعاليت بدني بدون استفاده از فاكتورهاي رواني اتفاق نمي‌افتد.
هاريزوكا گفت: نكته مهم در فرهنگ و اعتقادات مردم ژاپن اين است كه فكروبدن را با هم يكي مي‌دانند و با كمك اين دوبه قصد و هدف خود مي‌رسند.
وي تاكيد كرد: بنابراين ورزش فقط بعد فيزيكي نيست بلكه بايد با بعد روانشناختي نيز ادغام شود.
دكتر مهدي خبيري ، متخصص روانشناختي در ورزش از كشورمان آخرين سخنران امروز بود كه به بررسي عوامل موفقيت قهرمانان در جهان پرداخت.
وي گفت: در اوايل قرن بيستم موفقيت قهرمانان بستگي به آمادگي تكنيكي ،مهارتي و تاكتيكي آنها بود،اواسط قرن، آمادگي جسماني نيز در كنار آمادگي هاي فني به عنوان يك فاكتور اصلي در موفقيت قهرمانان مطرح شد اما در سه دهه آخر قرن، هرم قهرمانان جهان و المپيك تغييرات اساسي يافت و علاوه بر فاكتورهاي فني وآمادگي جسماني،"آمادگي رواني" نيز در راس هرم قرار گرفت.
