بخشی از مقاله
چکیده
اماکن ورزشی به عنوان فضاهای اجتماعی که در ارتباط مستقیم با افرادند. به منظور عملکرد بهتر و درآمدزایی بیشتری نیازمند جذب هر چه بیشتر مشتریان هستند. هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر ویژگی های محیطی فضاهای معماری بر جذب افراد بود. تحقیق به روش توصیفی مقایسه ای انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش تمامی مشتریان اماکن ورزشی مجموعه ورزشی شهدا - - N=20000 بود که با استناد به جدول مورگان، از بین آنها 350 نفر با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته ای با 25سؤال بود. پایایی پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ، 0/81 به دست آمد. در این پژوهش از بین هفت عامل مربوط به پاسخ دهی محیط، عوامل نفوذپذیری، گوناگونی. خوانایی، انعطاف پذیری. تناسبات بصری و غنای حسی رابطه معناداری با جذب مشتری در مجموعه ورزشی شهدا داشتند و نفوذپذیری مهم ترین عامل شناخته شد. با در نظر گرفتن نتایج تحقیق حاضر، قابلیت دسترسی آسان به اماکن ورزشی درون مجموعه ورزشی و ارائه خدمات متنوع به افراد و نیز جذاب بودن محیط مجموعه ورزشی از نظرمعماری، عواملی بودند که در انتخاب مشتریان این مجموعه نقش داشتند که لازم است مورد توجه هرچه بیشتر مدیران این مجموعه قرار گیرد.
واژه های کلیدی: فضاهای ورزشی، مجموعه ورزشی شهدا، محیط های معماری، مشتری، ویژگی های محیطی
-1 مقدمه
اماکن و فضاهای ورزشی در جهان امروز، مراکزی هستند که تعداد زیادی از مردم علاقه مند به فعالیت های ورزشی را در خود جای می دهند، باید اصول و ضوابط مدرن و فراگیر به منظور تأمین سلامت و امنیت برنامه ها و امروزه ورزش از انجام یک فعالیت بدنی صرف فراتر رفته و در کشورهای مختلف توسعه زیادی داشته و به عنوان یک بخش اقتصادی از ابعاد مختلف، در تولید و مصارف کالاها و خدمات ورزشی و توسعه اقتصادی جوامع مختلف نقش اساسی داشته است؛ تا جایی که ورزش در بیشتر کشورها به مثابه یک تجارت و صنعت مهم به شمار می رود و دولتمردان در کشورهای پیشرفته ورزش را به عنوان یک تجارت و صنعت مهم در کنار سایر صنایع به حساب می آورند . - 1 - صنعت ورزش به عنوان یک بخش اقتصادی در تولید و مصرف کالاها و خدمات ورزشی و توسعه اقتصادی جوامع مختلف نقش اساسی دارد و هم اکنون یکی از عوامل اصلی اثرگذار در رشد اقتصاد ملی و یکی از صنایع درآمدزا در قرن بیست و یکم به شمار می رود - 6 -
با افزایش علاقه به ورزش، تمایل هواداران ورزشی برای اینکه به عنوان مصرف کنندگان مطرح شوند، افزایش یافته است. تیم ها و شرکت های ورزشی نیز بسیار علاقه مندند تا حد امکان مصرف کنندگان بیشتری را برای خرید بلیت های مسابقات و در پی آن محصولات خود جذب کنند تا از این طریق بر درآمدزایی و سودآوری و جبران هزینه هایشان بیفزایند و بقای خود را در این صنعت عظیم تضمین کنند - 16 - ؛ چراکه یک راه بسیار مؤثر برای کاهش موانع اقتصادی برنامه های ورزشی افزایش و نیز حفظ مشتریان و تماشاگران برای تیم های ورزشی است . - 12 - از آنجا که محیط های ورزشی به عنوان مراکزی که مستقیما با مردم در ارتباط اند، به منظور رشد و بقا نیازمند شناسایی و تقویت عوامل مؤثر در جذب مشتری هستند، بررسی و شناخت عواملی که به حضور افراد و جذب آنها به چنین مکانهایی منجر می شود، امری مهم در مدیریت ورزشی محسوب می شود. به دلیل اینکه فعالیت های ورزشی برای عموم مراجعه کنندگان و استفاده کنندگان این اماکن در آنها پیش بینی و اعمال شود. یکی از عواملی که می تواند در جذب هرچه بیشتر مشتری و تماشاگر به این اماکن نقش داشته باشد و لازم است مورد توجه هر چه بیشتر طراحان، معماران و سازندگان اماکن ورزشی قرار گیرد. توجه به ویژگی های استادیوم و مجموعه ورزشی است.
به اعتقاد بنتلی - - 2002 محیط ساخته دست بشر باید با تقویت فرصت های مناسب، از طریق به حد اعلا رساندن گستره گزینه های قابل عرضه به مردم، محیط دموکراتیکی برای استفاده کنندگان فراهم آورد. چنین مکانهایی را - محیطهای پاسخ ده - می نامیم . - 2 - به نظر چاپین - 2004 - نیز توسعه منطقه ای یکی از نتایج مثبتی است که در پی تزریق سرمایه های دولتی در پروژه های عظیم ساخت و ساز ایجاد می شود، امکانات ورزشی فرصتهایی را برای تسریع توسعه مجدد ارائه می دهند که این توسعه به عنوان پیشرفت زمین های غیرقابل استفاده، استفاده مجدد از ساختمان های مورد استفاده و ایجاد تصویر منطقه ای جدید شناخته می شوند . - 14 -
در مورد مهم ترین پژوهش های انجام گرفته در زمینه نقش ویژگی های فضاهای ورزشی بر جذب و حفظ مشتریان، دروپ، موفوکا و ساروجولال - 2010 - در تحقیقی به بررسی ارتباط هفت بعد از ویژگی های فیزیکی استادیوم - شامل زیبایی تجهیزات، تخصیص فضاء دسترسی به استادیوم، راحتی صندلی ها. کیفیت اسکوربورد، خدمات غذایی و تمیزی استادیوم - با تمایل تماشاگران به ماندن در مکان ورزشی و حضور مجدد تماشاگران پرداختند و دریافتند که افزایش کیفیت ویژگیهای استادیوم با حضور مجدد تماشاگران ارتباط مثبت و معناداری دارد - 15 - مک کال - 2005 - در تحقیقی با عنوان »محیط های پاسخ ده، مکان و حضور« نشان داد که در محیطهای غیر تعاملی، انتخاب فضا بر توانایی درک شده به منظور ایفای نقش و به دنبال آن حس مکان و حضور اثرگذار است. ایده محیطهای پاسخ ده روش واضح تری برای یافتن ویژگی های خاص درون یک محیط و چگونگی تأثیر آنها بر حس مکان روی بخش های خاصی مانند راههای فعالیت ها و خوانایی فراهم می کند - 17 - در سطح تحقیقات داخلی انجام گرفته در این زمینه ناظمی، گودرزی و خییری - 1392 -
در تحقیقی با عنوان تأثیر ویژگی های استادیوم بر حضور مجدد تماشاگران در لیگ برتر فوتبال ایران « که روی کلیه تماشاگران بالاتر از 14 سال شرکت کننده در مسابقات یازدهمین دوره لیگ برتر فوتبال ایران اجرا شد، نشان دادند که هفت متغیر دسترسی به استادیوم، پارکینگ، تمیزی، زیبایی، راحتی صندلی ها، تخصیص فضا و خدمات غذایی بر حضور مجدد تماشاگران تأثیر دارند، ولی سه عامل تابلوهای راهنمای طراحی استادیوم و کیفیت اسکوربورد بر حضور مجدد آنها تأثیری ندارد - 12 - ، سلیمانی - 1390 - در پژوهشی بیان کرد به ترتیب ابعاد رنگ، فضا، فرم، هارمونی، نور و محیط در گرایش مشتریان به اماکن ورزشی مؤثرند . - 5 - این در حالی است که در تحقیق رضایی - 1390 - ، سهولت دسترسی به فضای ورزشی، رعایت فاصله مناسب اماکن ورزشی از مراکز آلوده شهری، توسعه پذیری، منطبق بودن فضای ورزشی با نیازهای کاربران، مناسب بودن با شرایط جغرافیایی منطقه، ملاحظات ایمنی در ساخت و بهره گیری از فضای ورزشی، ارتباط منطقی بین تاسیسات ورزشی مجاور، محرا بودن امکانات ورزشی برای ورزش های قهرمانی، آموزشی، همگانی و تفریحی، قدمت فضای ورزشی، انعطاف پذیری برای استفاده های مختلف و وجود امکانات رفاهی از جمله عواملی بودند که به ترتیب اولویت در بهره وری اماکن ورزشی مؤثر شناخته شدند . - 4 -
همچنین، عامل سهولت و دسترسی به فضای ورزشی مهم ترین عامل شناخته شد؛ اما در تحقیق مقیمی - 1389 - از دیدگاه افراد مورد مطالعه، جهار مؤلفه کارکنان، مکان، محصول و امکانات بیشترین اثر را در جذب مشتری و بازاریابی سالن های بدنسازی شهر اصفهان داشتند . - 11 - در حال حاضر ورزش و تفریحات سالم در کشورهای توسعه یافته به عنوان یک صنعت مهم و عامل اثرگذار در رشد اقتصاد ملی، مورد توجه است و یکی از مهم ترین منابع درآمد در قرن حاضر به شمار می رود. صنعت ورزش به سرعت جهانی شده، قلمرو آن همه جا را تسخیر کرده و در سراسر دنیا ریشه دوانیده است تا میلیاردها انسان از آن بهره مند شوند . - 10 - ورزش و اقتصاد در تعامل با یکدیگرند. از یک طرف دولتها و شرکتهای خصوصی با سرمایه گذاری در زمینه ورزش می توانند از منافع بسیار بهره مند شوند و از طرف دیگر، ورزش می تواند در جنبه های مختلف توسعه اقتصادی آنها نقش مؤتری داشته باشد . - 3 - در صنعت ورزش نیز محیط های ورزشی به عنوان مراکزی که مستقیما با مردم در ارتباطند، به منظور رشد و بقا نیازمند شناسایی و تقویت عوامل مؤثر در جذب مشتری هستند. رشد و ارتقای جذب مشتری در بازاریابی ورزشی مستلزم شناسایی عوامل مؤثر بر آن است که خود بخش های گسترده ای را در برمی گیرد.
از آنجا که فضاهای ورزشی نقش بسزایی در اقتصاد دولتها دارند، ضروری است نسبت به بهره وری هرچه بیشتر آنها توجه شده و گام هایی در راستای بهبود آن برداشته شود. از سوی دیگر، همچنان که مرور نتایج تحقیقات انجام گرفته در حوزه جذب مشتریان به اماکن ورزشی نشان می دهد، عوامل متعددی به عنوان عوامل مؤثر بر جذب و رضایتمندی مشتریان شناسایی شده اند که در برخی موارد متناقض اند. به گونه ای که در برخی از تحقیقات انجام گرفته در این زمینه، استفاده کنندگان و مشتریان اماکن ورزشی بر ابعاد فیزیکی و ساختاری اماکن ورزشی به عنوان مؤلفهای اثرگذار بر جذب مشتریان به اماکن ورزشی تأکید داشتند؟ در حالی که از نظر برخی دیگر از استفاده کنندگان اماکن ورزشی ابعاد نرم افزاری و معماری اماکن ورزشی مهم ترین عوامل در این زمینه شناخته شدند. بنابراین، از آنجا که بسیاری از پژوهش های انجام گرفته در حوزه بهره وری و جذب حداکثری مشتری به اماکن و فضاهای ورزشی و در نتیجه توسعه اقتصادی این اماکن به شکلی کلی انجام گرفته و به شناسایی عوامل بسیاری از جمله عوامل انسانی، مدیریتی، کالبدی و تجهیزاتی، مالی و ... پرداخته است. اما اعمال اقدامات تخصصی تر مدیریتی، نیازمند بررسی دقیق هر بخش و شناسایی ابعاد جدید در آن حوزه است؛ از این رو در تحقیق حاضر قصد داریم به بررسی این موضوع که مفهوم جذب مشتری در فضاهای ورزشی تا چه حد متأثر از عوامل محیطی است، بپردازیم، در واقع در این پژوهش در پی شناسایی عناصر محیطی فضاهای ورزشی با در نظر گرفتن مفهوم محیطهای پاسخ ده و همچنین در ک بحوه تأثیر این عناصر در جذب مشتریان اماکن ورزشی هستیم. بنابراین، هدف اصلی این تحقیق بررسی تأثیر ویژگی های محیطی فضاهای ورزشی بر جذب مشتری با توجه به مفهوم محیط های پاسخ ده" است.
-2 روش تحقیق
روش: روش تحقیق حاضر توصیفی- مقایسه ای است که به شکل میدانی به اجرا در آمده است و در آن نقش هر یک از ویژگی های محیطی فضاهای معماری - نفوذپذیری، گوناگونی، خوانایی، انعطاف پذیری، تناسب بصری، غنای حسی و رنگ تعلق - در جذب مشتری به اماکن ورزشی مجموعه ورزشی شهدا بررسی شده است.
