بخشی از مقاله
چکیده
روانشناسی علم مطالعه رفتار انسان و روانشناسی ورزشی مطالعه رفتار ورزشی و کاربرد یافتههای روانشناسی برای بهبود عملکرد ورزشکاران است. بهگونهای که هر ورزشکار بتواند در بالاترین حد توانایی خود به رقابت بپردازد. در چند سال اخیر روانشناسی ورزشی به یکی از بخشهای مهم و پایهای ورزش حرفهای تبدیل شده و به یک ضرورت انکارناپذیر مثل وجود یک مربی و سرپرست در تیمهای ورزشی مبدل گشته است.
لذا پژوهش حاضر در نظر دارد تا با ارائه شواهد و ومدارک موجود به تبیین نقش و ضرورت وجود روانشناس ورزشی در تیمهای ورزشی با تاکید بر بهبود عملکرد تیمهای ورزشی در صورت حضور روانشناس بپردازد. این مطالعه از نوع توصیفی-تحلیلی - مروری کتابخانهای - میباشد. بدین منظور ابتدا از طریق مطالعات کتابخانهای مقالات و نشریات معتبر داخلی و خارجی و رجوع به پایگاههای اینترنتی، مطالب مورد نظر جمعآوری شده و سپس به تحلیل اطلاعات پرداخته شده است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که متخصصان روانشناختی میتوانند مهارتهای روانی را به شکل مطلوب به مربیان ارائه کنند و مربیان به سهم خود به ورزشکاران کمک نمایند و سبب بهبود و ارتقا عملکرد ورزشکاران شوند.
مقدمه
روانشناسی علم مطالعهی رفتار انسان و روان شناسی ورزشی مطالعهی رفتار ورزشی و کاربرد یافته های روانشناسی برای بهبود عملکرد ورزشکاران است به گونه ای که هر ورزشکار بتواند در بالاترین توانایی خود به رقابت بپردازد و بهترین نتایج ممکن را کسب کند. اصطلاح روانشناسی از دو کلمه ی یوانی Psycho به معنی روح و Logy به معنی مطالعهی یک موضوع بدست آمده است. امروزه محققین و تشکیلات مختلفی در سراسر دنیا به مطالعه و بررسی موضوعات متنوعی در قالب روانشناسی ورزش می پردازند، رواشناسی ورزش توسط جامعهی روانشناسی برای ورزش و فعالیت بدنی در آمریکای شمالی - NASPSPA - در سه زمینه مختلف تقسیم بندی شده است:
-1 یادگیری حرکت و کنترل
-2 روان شناسی اجتماعی و شخصیت
-3 رشد و تکامل حرکتی در یادگیری حرکتی، اصول یادگیری مهارت های حرکتی و ورزشی، عوامل مؤثر در یادگیری مهارتهای حرکتی،شناخت عوامل اجتماعی و روانی و اهمیت آنها در رابطه با یادگیری مهارتهای حرکتی و نقش بازخورد و انگیزش در یادگیری مهارتهای ورزشی مورد مطالعه قرار میگیرد.
در روانشناسی اجتماعی و شخصیت، موضوعاتی همچون شخصیت ورزشکاران، پرخاشگری، استرس، اضطراب و کنترل شرایط روحی و آمادگی روانی مدنظر می باشد و در رشد و تکامل حرکتی، مراحل گوناگون رشد، نقش عوامل ارثی و محیطی در رشد، روند تکاملی حرکت، تواناییهای جسمانی و ادراکی و برنامهریزی حرکتی برای کودکان مطرح میباشد.
به طور کلی برنامه ها و روشهای کاربردی در روانشناسی ورزش، نتیجهی نظریات و تحقیقاتی هستند که به عنوان مبانی این علم مدنظر میباشند. طرحریزی و هدایت دقیق تحقیقات در جهت ارائه اطلاعات معتبر و صحیح دربارهی رفتار انسان در محدودهی ورزش برای جامعه و بویژه ورزشکاران ضروری است و لیکن باید در نظر داشت که روانشناسی ورزش نظام علمی جوانی است و توسعهی نظریه و تحقیق کاری دقیق و پیچیده است.
روانشناسی ورزش بر اساس ساختاری بنا شده است که رفتار انسان را در حوزهی ورزش بوسیله پیروی از روشهای علمی موردمطالعه قرار میدهد. نیل ولایبرت در سال 1973 مشخصات روش علمی را به صورت زیر توصیف نمودند به طور کلی، علم اشاره به جستجوی معرفت بیشتر از طریق مشاهده میباشد. بنابراین، این واژه اشاره به یک روش جمع-آوری و ارزشیابی سیستماتیک اطلاعات - و یک هدف - شناخت یا اصول حاکم ر آنچه مورد مطالعه قرار میگیرد - بیشتر از هر پدیده ویژهای است.
بنابراین تعریف، علم روانشناسی ورزش کوششهای مشاهداتی و تفسیر آنها جهت پیشبینی وقایع و رفتار میباشد. به عبارت دیگر روانشناسان ورزش تلاش میکنند به وسیله مشاهده، اصول کلی نظریات مربوطه را توسعه داد و بتوانند علل و نتایج رفتار را بفهمند و هدف غایی آنان پیش بینی رفتار افراد در موقعیتهای جدید می-باشد. پس به طور کلی اهداف علم روانشناسی ورزش توصیف، توضیح و پیش بینی و تغییر رفتار است.
روانشناسان ورزشی به تغییرهایی که برای افراد در بعضی و زمینهها پیش میآید علاقمند هستند. آنها به بررسی علل تنوع رفتار در شرایط مختلف و همچنین علل تفاوت عملکرد ورزشکاران در شرایط یکسان میپردازند. آنها در پی دانستن این هستند که چرا دو ورزشکار در شرایط و محل یکسان اضطراب، ترس و هیجان و عملکرد متفاوتی دارند و چرا این ورزشکار در شرایط متفاوت و در مکانهای مختلف، هیجانها و عملکرد متفاوتی را نشان میدهد و میزان این تغییرات چقدر و در چه زمینههایی است.
گفتن این مطلب که روانشناسان ورشی دقیقاً در چه زمانی به صورت علم مطرح شده، مشکل است و به همین جهت برخی ادعا میکنند که علم روانشناسی همچون نوزادی است که به تازگی متولد شده است. به طور کلی، در ابتدا مطالعهی رفتار ورزشی در جهت تشریح اصول و موضوعات روانشناسی عمومی بود و جهتگیری مشخصی به عنوان روانشناسی ورزشی دیده نمیشد.
تریپلت در سال 1898 برای اولین بار به عنوان تجربهی آزمایشگاهی، عملکرد حرکتی افراد را به صورت انفرادی و گروهی با روانشناسی اجتماعی مربوط کرد، تحقیق مذکور به عنوان نقطه عطفی در روان-شاسی ورزشی محسوب میگردد. تجربهی تریپلت از مشاهدات وی از مسابقات دوچرخه سواری ناشی میشد. او دریافت دوچرخهسواران به صورت گروهی سریعتر از حالت انفرادی رکاب میزدند.
وی دلیل این موضوع را حضور دیگران دانست و این عامل را موجب تقویت عملکرد دوچرخه سوران ذکر کرد. به دلیل مرجع ورزشی و استفاده از یک وظیفهی حرکتی، پژوهش تریپلت در حیطهی روانشناسی ورزشی قرار گرفت. در قرن بیستم نیز، روانشناسان دیگری به پژوهشهایی در زمینه رفتار حرکتی پرداختند. اگر چه بسیاری از این یافتهها با ادبیات روانشناسی ورزشی مربوط گردیدند لیکن هدف عمدهی آنها روشنگری در روانشناسی عمومی بود.
در اوایل قرن بیستم، تحقیقات زیادی در مورد روانشناسی ورزشی انجام شد و اهمیت عوامل روانی در ورزش مورد توجه قرار گرفتند. اگرچه هنوز روانشناسی ورزشی به عنوان شاخهای مجزا شناخته نشده بود و لیکن موضوعات بسیاری از روانشناسی ورزش مورد توجه پژوهشگران و موضوع کار آنها قرا گرفت.
در سال 1900 کولمن گریفیث در دانشگاه ایلینوی موضوعات روانشناسی ورزشی را پیگیری کرد و در سال 1923 گریفیث رشتهای را تحت عنوان روانشناسی ورزشی نامگذاری نمود. به خاطر کوششها و مساعی گریفیث و سهم زیادی که او در روانشناسی دارد در آمریکا او را پدر روانشناسی ورزشی میدانند. همزمان با مساعی گریفیث در آمریکا روانشناسی ورزشی در سایر کشورها نیز پدیدار شد.
