بخشی از مقاله
پرورش گاو
فصل اول
پرورش گاو اصيل شيرده
كليات پرورش گاو
تاريخچه
بشر اوليه كه ساليان درازي را به صورت بدوي از ميوه درختان و شكار حيوانات امرار معاش مي نمود رفته رفته درصدد برآمد براي مواقعي كه دسترسي بشكار نداشت حيواناتي را كه مفيد تر و مطيع تر تشخيص داده بود به تدريج رام و اهلي نمايد . كم كم در اثر تماس مداومي كه بدين طريق با گاو ، بز و ميش كوهي حاصل كرد علاوه بر فوائد گوشت از مزاياي شير هم برخوردار شد و پس از قرون متمادي هنگامي كه شهرنشين شد در گوشه خانه و كاشانه اي كه براي خود مي ساخت جاي مخصوصي هم براي نگهداري گاو ترتيب مي داد. به عقيده مارشاك اهلي كردن حيوانات 8 هزار سال قبل از ميلاد مسيح ابتدا در خاور ميانه انجام شده است .
آمار گاو
آمار گاو و ساير دامها بعلت كشتار و عوامل مختلف ديگر متغير است . در كشور هندوستان بعلت قيود مذهبي ذبح گاو قدغن بوده و در حال حاضر نيز نزديك به 200 ميليون راس گاو نگهداري مي شود كه قسمت اعظم آنها پير و فرتوت بوده وتا فرارسيدن مرگ طبيعي بحيات خود ادامه خواهند داد .
نژاد هاي معروف گاو
اهميت پرورش نژادهاي ممتاز گاو از نظر افزايش شير و گوشت از ديرزمان مورد توجه بشر قرار داشته است . تا آنجا كه در تواريخ منقول است بعد از ميلاد مسيح ايتاليائيها ضمن تبادل تجارت با چين و رونق كشتيراني تعدادي گاو گوشتي عظيم الجثه از چين وارد كرده و در ايتاليا به نام CHIANINA پرورش داده اند . در اثر جنگاهاي صليبي نيز نقل و انتقالات ديگري بين كشورهاي داخلي اروپائي بعمل آمد . پس از كشف آمريكا و استراليا صادرات گاو از اروپا از يك طرف و از هندوستان و آفريقا از طرف ديگر در آمريكا و استراليا توسعه يافته و مطالعات دانشمندان
درباره نژادهاي گوشتي و شيري و آميخته گري آنها وارد مراحل نويني گرديد.
كشت علوفه مصرفي دامپروريها
تاسيس دامپروري بويژه پرورش گاو اصيل شيري و گوشتي بدون داشن زمين علوفه كاري و يا مرتع به هيچ وجه مقرون بصرفه نمي باشد . با وجود اينكه خاك كره ارض در اثر ازدياد جمعيت بشر روزبروز كوچكتر از پيش به نظر مي رسد و ايجاد شهرها و صنايع عظيم احتياج به زمين بيشتري دارد معذالك در غالب كشورها سعي مي شود كه از زمين هاي كشاورزي كسر نشده و با تكنولوژي صحيح از هر متر مربع زمين بهره برداري بيشتري به عمل آيد .
مواد متشكله گياهان علوفه اي
آب :
قسمت اعظم ساختمان گياه را آب تشكيل مي دهد . مقدار آب در عل
وفه سبز 70 – 80 درصد و در دانه ها و غلات 8-10 درصد مي باشد . آب مواد غذايي را از قسمتي از گياه بوسيله شيره هاي داخلي به قسمتهاي ديگر حمل كرده و اين عمل از طريق حمل كردن مواد يا با بحال تعليق نگاهداشتن آنها انجام مي گيرد . در حيوان هم اين وظيفه را خون انجام مي دهد . مواد معدني زمين بكمك آب در مجاورت ريشه و آنزيمها و باكتريهاي موجود حل شده و جذب گياه
مي شوند، بعلاوه آب شكل طبيعي گياه را حفظ كرده و فضاي خالي سلولها را پر مي كند . آب حرارت گياه را با عمل تعرق و تبخير تنظيم كرده و درداخل سلولها سبب گرم نگه داشتن گياه مي شود ، زيرا آب بهتر از ساير عناصر حرارت را در خود حفظ مي كند .
مواد پروتئيني :
مواد پروتئيني علاوه بر كربن ، اكسيژن و هيدروژن داراي ازت با نيتروژن نيز مي باشند و هر مولكول آن چندين هزار اتم داشته و در حدود 23 نوع اسيد آمينه گياهي تشكيل مي دهد كه همچون الفبا كه در تركيب كلمات بصور مختلف داخل مي شوند ، اسيدهاي آمينه هم در بدن حيوان و گياه به همين ترتيب تركيب شده اند . مواد پروتئيني در گياهان قسمت اعظم مواد متشكله پروتوپلاسم و هسته سلول را تشكيل مي دهند در صورتيكه در حيوان علاوه بر هسته و پروتوپلاسم و هسته سلول را تشكيل مي دهند در صورتيكه در حيوان علاوه بر هسته و پروتوپلاسم پوست خارجي سلول هم از آن تركيب شده است . پروتئين گياهي قسمتي در اثر جذب نيتروژن هوا از طريق ريشه به كمك باكتريها تشكيل مي شود مانند يونجه و شبدر و قسمت ديگري نيز از طريق مواد از ته خاك مانند نيتراتها با كمك مواد هيدروكربنه در اثر اعمال آنزيمها انجام
مي گردد . در صورتيكه حيوانات پروتئين بدن خود را از طريق پروتئين گياهي و اسيدهاي امينه استخراجي بافت روده جذب مي كنند .
چربيها :
چريبها هم مانند مواد هيدروكربنه از كربن ، اكسيژن و هيدروژن ساخته شده ولي قسمت كربن و هيدروژن آنها به مراتب بيشتر از مواد هيدروكربنه
مي باشد و به همين علت 25/2 برابر مواد هيدروكربنه در بدن حيوان حرارت و انرژي توليد مي كنند . موقعي كه چربيها تند مي شوند دليل بر شكستن آنها و تغيير و تبديل شدن آنها به اسيدهاي چرب ، گليسرول و آب است كه در شير و كره كهنه غالباً انجام شده و در كره بيشتر به شكل اسيد بوتريك درمي آيد كه مصرف آنها صحيح نيست بعضي از اسيدهاي چرب نيز اشباع مي باشد مانند مانند روغن بزرگ كه به همين علت در صنعت رنگ سازي بكار مي رود و در مجاورت هوا
اكسيژن را جذب كرده و يك غشاء نازك چربي مقاوم تشكيل مي دهد . چربيها علاوه بر دانه هاي نباتي مانند سويا و بزرگ در دانه هاي غلات و يونجه هم به مقدار كم ديده مي شود . استرولها هم جزو مواد چربي محسوب مي شود كه در نباتات وجود داشته و به صورت كلسترول در بدن حيوان در نسوج مختلف در بافت عصبي ، مغز و خون يافت مي شود ، بعلاوه ويتامين D هم از كلسترول و نباتي موجود در پوست بدن گاو تحت تاثير اشعه ماوراء بنفش خورشيد ساخته مي شود .
انواع علوفه مصرفي در گاوداريها
يونجه
از نظر پروتئين غني ترين علوفه بوده و كمبود پروتئين جو و گندم را جبران مي كند به علاوه از نظر كلسيم و فسفر و ويتامين A بالاترين مقدار را در بين ساير علوفه دارا مي باشد . يونجه خشك گرچه از نظر ويتامين A ضعيفتر از يونجه سز مي باشد ولي در صورتيكه در آفتاب خشك باشد سرشار از ويتامين D مي شود در اين نوع علوفه ويتامين B بخصوص ريبوفلاوين و نياسين و ويتامين C , K و ويتامين E غني بوده و يونجه خشك در هر پوند داراي 2000 تا 3000 واحد ويتامين D مي باشد .
شبدر
نوع شبدر مصري بنام برسيم در مناطق گرمسيري بسيار خوب رشد كرده و بخصوص در زمستان كه يونجه در خواب مي باشد برسيم بمقدار وفور بدست مي آيد و در گاوداريهاي مصر بهترين علوفه محسوب مي شود . اخيراً در كاليفرنيا نيز از بذر آن كشت شده و چندين كشت از آن در سال برداشت
مي شود . شبدر ايراني هم معروف مي باشد ، براي كشت در مزارع و مراتع محصول خوبي عايد مي كند و در ايالات جنوبي آمريكا هم از كشت آن بخصوص در زمينهاي مرطوب نتايج خوبي گرفته شده است . بعلاوه بطوركه مي دانيم محصول شبدر در بهار زودتر از يونجه بدست آمده و براي جذب ازت زمين بهتر از يونجه مساعد مي باشد تنها عيب آن كم دوام بودن آن براي چند سال مي باشد.
شبدر بخصوص در زمينهاي اسيدي كه يونجه بعمل نمي آيد با نتيجه بهتر كشت شده و در جاي مرطوب و در زمستان كشت آن مقاوم تر از يونجه مي باشد بعلاوه در زمينهايي كه خوب زه كشي شده و كلسيم داشته هم خوب رشد
مي كند شبدر براي سيلو كردن بسيار مناسب بوده و نوع سفيد آن خيلي كوتاه و براي كشت در مرتع مورد استفاده قرار مي گيريد .شبدر داراي 12 درصد پروتئين مي باشد .
بيماريهاي انگلي
بيماري تيلريوز
اين بيماري نظير پيروپلاسموز توسط انگلهاي تك ياخته خوني از طريق گزش خون گاو بيمار بوسيله كنه به گاو سالم منتقل مي شود . انگلي كه عامل بيماري پس از حمله به گلبولها توليد مثل نمي كند ولي بمحض دخول در بدن گاو وارد خون شده و در ياخته هاي لنفي و طحال و كبد موضعگيري كرده و توليد مثل خود را از طريق تقسيم انجام مي دهد . اين انگل
ها در بافت پوششي كبد و طحال و غدد لنفاوي بنام جسم آبي كخ ناميده مي شود كه با رويت آنها در زير ميكروسكوپ بيماري به طور قطع مشخص مي شود . انگل پس از خراب كردن سلولهاي بافتهاي اپي تليوم مجدداً وارد جريان خون شده است كه در سه نوع مختلف بيماريزا بوده كه كنه نوع مختلف بيماريزا بوده و بوسيله كنه نوع Rhipicephalus منتقل مي شود .
علائم
اين بيماري در گاوداريهاي ايران بخصوص در سالهاي اوليه كه گاو اصيل از خارج وارد شد بشدت شايع و تلفات و خسارات آن بقدري زياد سنگين بود . بيماري
بشكل حاد ابتدا با ازدياد درجه حرارت 41-42 درجه شروع شده ضربان قلب شديد ، اشتها قطع شده و شير تقليل مي يابد . اختلالات گوارشي ابتدا با يبوست سپس با اسهال ادامه يافت و مسير بيماري 4-15 روز طول مي كشد .
