بخشی از مقاله
مقدمه
اعتياد به مواد مخدر، به عنوان نابساماني اجتماعي، پديده اي است كه بدان ‹‹ بلاي هستي سوز›› نام نهاده اند؛ زيرا ويرانگري هاي حاصل از آن زمينه ساز سقوط بسياري ازارزش ها وهنجارهاي فرهنگي واخلاقي مي گرددوسلامت جامعه رابه مخاطره مي اندازدهرسال اين بلاي خانمان برانداز، قربانيان بي شماري را به آغوش سرد خاك مي نشاند.
اعتياد به مواد مخدر تقريباً پديده نوظهوري است كه ازعمر آن شايد بيش از150 سال نمي گذرد. البته مصرف ماده مخدر وحتي خوگري ونيز استعمال نفنني بدان، تاريخي طولاني دارد. ليكن از قرن 19 به بعد است كه به سبب تأثير فراوان بر جنبه هاي متفاوت زندگي اجتماعي انسان ها، توجه بسياري را بخود جلب كرده است. تحقيقات تاريخي ومردم شناختي نشان داده است كه استفاده از مواد مخدر درگذشته صرفاً به بزرگسالان محدود بود ونوجوانان وجوانان به آن روي
نمي آوردند. مصرف مواد مخدربه طور پراكنده درمراسم اعتقادي ومذهبي منحصراً توسط گروه هاي خاصي درشرايط معيني صورت مي گرفت. اما بعدها هنگامي كه مرفين، هروئين، كوكائين وبازار آمد، مواردي از اعتياد جوانان نيزمشاهده شد . دردهه 1960 تعداد معتادان به اين پديده آنقدر اندك بودكه توجه اجتماعي را درمقايسه وسيع به خود جلب نمي كرد؛ اما دراوايل دهه 1970 استفاده از مواد مخدر ناگهان درميان جوانان ونوجوانان شايع شد وبه صورت مسأله اي جهاني وابعاد همه گير آن بصورت يك موج از قاره اي به قاره ديگر گستــرش يافت.
ودردنياي هيــپيگري مــاري جوانا 1وسيله اي براي تفريح اشتراكي وگروهي شد وهمراه موسيقي وعشق به عنوان ســه ركن اساســي فرهنگي هيپيها متجلي گرديد. 2 مشكل اين آفت ويرانگر دردهه مذكور به چند كشور صنعتي ثروتمند جهان محدود مي شد، اما اينك به يك معضل جهاني تبديل شده وآثار تخريبي آن بيشتر متوجه كشورهاي توسعه نيافته است.
گسترش كشت وتجارت مواد مخدر اثرات بسيار خوبي برتوسعه اقتصادي كشورهاي توليد كننده داشته است. براساس يافته هاي يك مؤسسه تحقيقات اقتصادي دركلمبيا، بيش از80 درصد سودتجار عمده مواد مخدراين كشور درخارج سرمايه گذاري مي شود ودولت سالانه معادل يك ميليارد دلار صرف مبارزه با گروه هاي مسلح توليد كننده اين مواد وحفاظت از جان مقامات كشور مي كند.
حجم معاملات كارتلهاي جهاني مواد مخدر سالانه به 5/1 تريليون دلار بالغ مي شود. درآمد حاصله ازتجارت غيرقانوني آن، ازصادرات نفت بيشتر شده وتنها از درآمد حاصل ازصادرات اسلحه درجهان كمتر است.
________________
1- ماري جوانا يا حشيش ماده اي است كه ازگل وساقه گياه شاهدانه به دست مي آيد ودرايران به عنوان ‹‹بنگ›› معروف است. اين ماده حالتي تخديري درانسان بوجود مي آورد كه توأم با پرحرفي، آوازخواني وخنده هاي غيرارادي واحمقانه است.
2- قبل از پيدايي هيپيگري درآمريكا، تفريح جوانان بصورت انفرادي بود وهركس به تنهايي به تدارك سرگرمي مي پرداخت، اما ماري جوآنا مرز مالكيت خصوصي وانفرادي تفريح را شكست وآن را بصورت اشتراكي درآورد. اينك ماري جوانا دست به دست مي گردد وهمگان را دراين تفريح شامل مي شود. به بيان ديگر، ماري جوانا بيشتر نشانه يك شيوه فرهنگي است تا يك ماده مخدر(صالحي- 1371-156).
درپاسخ به نگراني هاي فزاينده بين المللي درباره اين بلاي خانمانسوزبودكه مجمع عمومي سازمان ملل متحد، كنفرانس بين المللي مواد مخدر وتجارت ممنوع را درسال1987 دروين تشكيل داد.
هدف كنفرانس، ترتيب دادن اقداماتي درسطح محلي، ملي و بين المللي براي مبارزه با مواد مخدر
همچنين مشخص كردن فعاليت هاي آينده درزمــينه آموزش هاي پيشگيرانــه، كاهش مصــارف
غيرقانوني، فشارهاي قانوني ، ريشه كن كردن منابع مواد مخدر، وتوان بخش معتادان وبه خصوص وارد كردن آنان به اجتماع بود. درحلسات اين كنفرانس ‹‹ گيسب دب گنارو›› عمل توليد كنندگان موادمخدر سركوب نخواهد شد مگر اينكه فرهنگ اعتياد ازميان برداشته شود واين بدان معناست كه مبارزه اي سرسختانه وپيگير بايد عليه توليد كنندگان ، قاچاقچيان وسنديكاهاي جنايتكار وقدرتمندي كه از اين راه پول هنگفتي به جيب مي زنند، صورت گيرد.
بيان مسأله
موضوع: ‹‹ راهكارهاي پيشگيري ازاعتياد دربين دانش آموزان پيش دانشگاهي شهر جاجرم››
- تعريف راه كارها: به مجموعه راه حل هاي پيشنهادي براي حل يك مسأله يامشكل راه كار گفته مي شود.
- تعريف پيشگيري: پيشگيري درفرهنگ لغات به معناي جلوگيري ازوقوع چيزي يا كاري است ودراصطلاح هررشته اي ازعلوم با موضوع آن تركيب مي شود، چنانچه درحقوق جزا، پيشگيري ازوقوع جرم، درپزشكي، پيشگيري از بيماري ودراين تحقيق، پيشگيري از استفاده نابجاي مواد مخدر، روان گردان درمعناي اصطلاح سازمان بهداشت جهاني (Drug Abuse) ترتون والكل مي باشد.
- تعريف اعتياد: اعتياد چيست؟ اعتياد را به عادت كردن1، خو گرفتن، خوگر شدن وخود را وقف عادتي نكوهيده كردن معني كرده اند. به عبارت ديگر، ابتلاي اسارت آميز به ماده مخدر كه ازنظر جسمي يا اجتماعي زيان آورشمرده شود اعتياد نام دارد.
اصطلاح اعتياد به سهولت قابل تعريف نيست، اما عواقب آن به صورت هاي مختلف نظيركم شدن تحمل2 ووابستگي بدني3 هويدا مي شود.
درطب جديد به جاي كلمه اعتياد، وابستگي به دارو4 به كارمي رود كه داراي همان مفهـوم ولـــي
________________
1- اعمال عادت شده معمولاً اتوماتيك وار بدون تفكر وانديشه انجام مي گيرد. به عبارت ديگر ‹‹عادت›› تابع يك اصل فيزيكي كه ازهوش واراده فرد جداست، مي باشد.
2- Tolerance
3- Physical Dependence
4- Drug Dependence
دقيق تر وصحيح تر است.
- تعريف مواد مخدر: سازمان بهداشت جهاني ماده مخدر را اين گونه تعريف مي كند‹‹ هرماده اي كه پس از وارد شدن به درون ارگانيسم بتواند بريك يا چند عملكرد ازعملكرد ها تأثيربگذارد، ماده مخدر است››. اين تعريف مصرف كنندگان مواد مخدر را افراد غير طبيعي ومنحرف مي داند وبر اساس آن مخدرهايي نظير توتون ومشروبات الكلي وهم مخدرهاي غيرقانوني مانند: هروئين، 1ال.اس. دي2 را دربر مي گيرد.
- ازنظر آسيب شناسي هردارويي كه پس ازمصرف چنان تغييراتي را درانسان بوجود آوردكه از نظر اجتماعي قابل قبول وپذيرش نباشد واجتماع نسبت به آن حساسيت يا واكنش نشان دهد، آن دارو مخدر است وكسي كه چنين دارويي را مصرف مي كند معتاد شناخته مي شود.
تعريف دانش آموز پيش دانشگاهي
به كليه كساني كه درمقطع دبيرستان تحصيل مي كنند وسال سوم دبيرستان را گذرانده اندو موفق به اخذ ديپلم شده اند ومشغول به تحصيل درسال آخر دوره دبيرستان هستند دانش آموز پيش دانشگاهي مي گويند.
تعريف شهر جاجرم
شهر جاجرم مركز شهرستان جاجرم است كه اين شهرستان يكي ازتوابع استان خراســان شمــالي
است كه درفاصله 170 كيلومتري جنوب غربي مركز استان خراسان شمـالي قرار دارد. وهمـــجوار
________________
1- هروئين پودركريستالي سفيد رنگي با طعم تلخ وازمشتقات ترياك است كه با عمل تقطير مستقيماً از مرفين استخراج مي شود.
2- ال.اس.دي. مخفف يك اصطلاح آلماني به معني مواد توهم زا است وبصورت گرد سفيدرنگ يا قرص روشن وبدون رنگ ومزه وبو يافت مي شود.
شهرستان هاي شاهرود، با فاصله 200 كيلومتر- سبزوار180 كيلومتر مي باشد.
اين شهرستان دراي سه بخش است. 1- بخش مركزي به مركزيت شهر جاجرم.
2- بخش شوقان به مركزيت شوقان. 3- بخش سنخواست به مركزيت سنخواست.
اهميت وضرورت تحقيق
با توجه به اهميت زيادي كه اين تحقيق دارد برآنيم تا با انجام آن راهكارهاي جهت رهايي از اين دام با جستجو دراثرات اعتياد برروي نحوه زندگي ومعيشت افراد گام برداريم وبا توجه به اينكه چقدر از نيروي انساني ما روزانه دراين راه تلف مي شود وچقدر از اين بابت ما ضررمي بينيم؟ با توجه به اينكه 80% افرادي كه درزندان ها بسر مي برند گرفتار اعتياد هستند وبيشتر آنهانيز جوان وجزءنيروي كار اين مرز وبوم هستند.
پس اين خود اهميت وضرورت تحقيق را مشخص مي كند. متأسفانه برخي از افراد با انتخاب اين راه كه به بن بست اعتياد منتهي مي شود، خودرا از بسياري پيشرفت ها منع كرده اندو گرفتار زندان شده اند وبه جاي قرار گرفتن درچرخه اقتصادي كشور وكمك به آباداني اين كشور واستفاده بهتر از زندگي، بدون هيچ هدفي درچهارديواري زندان مشغول سپري كردن مدت حكومت خود هستند. آيا اين مهم نيست كه بدانيم سرنوشت چنين افرادي بعد از اتمام محكوميت چيست؟ آيا اين مهم نيست كه بعد ازخارج شدن ازاين محيط چه خواهندكرد؟
آيا بازهم به اين علت كه بيكارند وجامعه آنها را رد كرده به اين محيط بازنخواهند گشت؟ همه اين سوالات نشانگر اهميت فوق العاده تحقيق مي باشد وبا اينكه آيا مي توانيم ازنتايجي ازسوي امروزه مسئله اعتياد به مواد وداروها چه به مواد مجاز وغير مجاز، بصورت يك مشكل جهاني وفراگير درآمده است. آمارهاي منتشره ازسوي سازمان هاي بين المللي، بخصوص سازمان بهداشت جهاني، كميته كنترل جهاني مواد مخدر، وسازمان يونسكو حاكي از افزايش فزاينده مصرف اين مواد درسطح جهان است. تنها تفاوت موجود بين كشورها ورده هاي سني مختلف، درالگوي مصرفي آنها است. برهيچ كس پوشيده نيست كه گسترش اين روند بييشتر تيشه بر ريشه بنيادهاي اخلاقي، اقتصادي واجتماعي يك جامعه مي زندوآن را ازدرون دچارفساد مي كند ودرنهايت به انحطاط مي كشد. اين مشكل امروزه آنچنان خودنمايي مي كند كه هيچ كشوري نمي تواند خود را كاملاً مصون از آن بداند.
ازاين رو پي بردن به علل سوء مصرف داروها ومواد به عنوان اولين قدم پيشگيري مطرح مي شود از آنجا كه اعتياد دارويي ووابستگي به مواد مخدر موضوعي پيچيده وچند بعدي است، طبيعتاً فعاليتي فراگير وگسترده درهمه جوانب اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي، مذهبي، آموزشي و... را طلب مي كند. آنچه مسلم است علاج واقعه قبل ازوقوع ، بيش ازهر راه حل ديگر با عقل سليم جوردرمي آيد. مطالعات جهاني نشان داده است كه درپيشگيري اوليه، آموزش همه جانبه
نقش قطعي وتعيين كننده دارد وسرمايه گذاري دراين بخش نتايج بلند مدت وديرپايي حاصل مي كند.با توجه به مطلب ارائه شده واهميت مسأله پيشگيري ازاعتياد مي توان به اهميت وضرورت اين تحقيق پي برد ما برآنيم كه بتوانيم به اهميت وحساس بودن اين مسأله گامي جهت رسيدن به جلوگيري ، راهي جهت پيشگيري ازاعتياد برداريم. ازسويي حساس بودن سن دانش آموزان دوره پيش دانشگاهي و ورود به دوره جديدي درزندگي تحصيلي وشغلي مي توان به اهميت بالاي اين تحقيق پي برد.
اميد است كه با توكل برخدا وياري اساتيد محترم گامي درجهت رسيدن به اين مهم كه همانا آشنايي اين قشر عظيم وحساس جامعه با معضلات وپي آمدهاي اعتياد است برداريم. انشاءالله
اهداف تحقيق
هر تحقيق بالطبع داراي هدف خاصي مي باشد. كه محقق درنظر دارد به اين اهداف دست پيدا كند. تا بتواند با ارائه راه حل هاي مناسب مشكل جامعه را نيز حل كند. هدف از تحقيق درزمينه اثرات اعتياد دروهله اول پاسخ به سوالات ذهني محقق بود كه او زا واداربه تحقيق دراين رابطه نموده است. كه بتواند روشن كند كه آيا اعتياد درموفقيت يا عدم موفقيت فرد درزندگي تأثير دارد يا خير وديگر اينكه اصولاً چه افرادي به دام اعتياد گرفتار مي شوند. وچرا روزبه روز برتعداد معتادان افزوده مي شود.
پيدا كردن پاسخ اين سوالات باوقت كمي كه دراختيار محقق مي باشد امكان پذير نيست واين درحيطه كاري متخصصين وكارشناسان است كه به طور جدي دنبال نمايند وهمچنين اين كارتوجه عميق مسئولان كشور را مي طلبد. بنابراين حداقل كاري كه ما مي توانيم انجام دهيم تحقيقي هرچندسطحي دروقتي اندك است كه اميد است درآينده اي نه چندان دور با اين مشكل وداع كنيم.
وبه گفته مجتبي جبل عاملي جانشين دبيركل ستاد مواد مخدر: با توجه به تدوين سياست هاي كلان مبارزه با مواد مخدر از اين پس پيشگيري ازاعتياد اولويت اول مبارزه با مواد مخدردر كشوراست. بنابراين ما اميدواريم كه با انجام اين تحقيقات جزئي اثرات اعتياد را ريشه يابي كنيم وبا ارائه راه حل هاي مناسب گامي مثبت درپيشگيري از اعتياد جوانان برداريم.
فرضيه هاي تحقيق
1- به نظر مي آيد كه، سازگاري والدين درگرايش فرزندان به اعتياد مؤثر است.
2- به نظر مي آيد بيكاري يكي ازعوامل كشش افرادبه اعتياد است.
3- به نظر مي آيد ميزان درآمد خانواده درابتلاي افراد به اعتياد مؤثراست.
4- به نظر مي آيد عدم آگاهي والدين از روحيات ومسائل خاص جوانان درگرايش فرزندانشان به اعتياد مؤثر است.
5- به نظر مي آيد تنها ومجرد زندگي كردن افراد درابتلاي آنها به اعتياد مؤثر است.
تعيين متغيرها
دو نوع متغير دراين تحقيق وجود دارد:
- متغير مستقلX - متغير وابسته Y
متغيروابسته: اعتياد
متغير مستقل : معاشرت با دوستان ناباب- علاقه- بيكاري- وجود معتاددرخانواده- مشكلات خانوادگي- رتبه تولد وتحصيلات- ميزان توجه والدين.
تعاريف عملياتي مفاهيم
1) اعتياد
الف- تعريف نظري: درمعناي وسيع عبارت است ازرفتاري كه براثر عادت برفرد چنان مسلط مي شودكه كاملاً ويا تا حدودي رفتارهاي سالم او را تحت تأثر قرارمي دهد وآنها را تحت سيطره خود در مي آورد.
ب- تعريف عملي: اعتياد به استفاده مكرر وزيادازمواد مخدر ومحرك والكل اطلاق مي گردد.
2) دانش آموزان پيش دانشگاهي
الف- تعريف نظري: به كليه افرادي كه مدرك ديپلم خود را اخذ كرده اند ودردبيرستان مشغول گذراندن آخرين سال تحصيلي خود قبل ازورود به دانشگاه ها مي باشند.
ب) تعريف عملي: اين افراد دررشته هاي مختلف تحصيلي ازجمله علوم انساني، تجربي ورياضي مشغول به تحصيل هستند.
3) مواد مخدر
الف- تعريف نظري: هرچيزي كه انسان يا حيوان را ازحالت عادي خارج كند مانند هزچيز لذت آور.
ب) تعريف عملي: مواد مخدر انواع واقسام زيادي دارد، مانند حشيش، ترياك، هروئين و... .
