بخشی از مقاله
راهکارهای برای حل مشکلات گردشگری و جذب توریست در ایران
این مقاله و طرح پژوهشی با جستجو فراوان در اینترنت و تحقیق در راستای صنعت گردشگری و توریسم ودر زمینه های مشکلات صنعت گردشگری در ایران و تحقیق در زمینه راهکارهای حل این مشکل ، وچگونگی برخوردبا این مشکلات در کشورهای جهان ، ارائه شده است .
<< نام سایت های که از آن جستجو کرده ام را نوشته ام .>>
در این مقاله و طرح پژوهشی در بخش اول ابتدا مفاهیم چند واژه را شرح داده ام .
دربخش دوم مقدمه ای برصنعت توریسم و گردشگری و صنعت طبیعت گردی درایران است در قسمت سوم راهکارهائی برای رشد و توسعه صنایع دستی و گردشگری در ایران را بررسی کرده ام .
در بخش چهارم مربوط به مشکلات گردشگری و در بخش پنجم راهکارهایی برای حل بعضی از این مشکلات پیشنهاد داده ام .
در بخش ششم طرح جدیدی جهت برنامه ریزی سفر برای گردشگران داخلی و خارجی و سفرهای هدفمند ارائه داده ام و دربخش هفتم محاسن و مزیتها کلی این طرح را بررسی کرده و در بخش هشتم سفر های ارزان قیمت کمپینگ توضیح داده ام و دربخش نهم بحث اشتغال زایی طرح را مطرح کرده و در بخش دهم چگونه این طرح می تواند یک طرح بین المللی باشد و دربخش یازدهم اهداف کلی این طرح را شرح داده ام و در پایان در بخش دوازدهم درخواستی از دولت و مسئولین در قبال عملی کردن این طرح را خواه انم.
امیدوارم روزی فرابرسد که که موفقیت و پیشرفت و عملی شدن این طرح را در سراسر کشور عزیزمان ایران و حتی در سراسر دنیا شاهد باشیم.
● بخش اول :مفاهیم چند واژه
ابتدا برآنم با بهرهمندی از آرای واژه‌شناسان و فرهنگنامه‌ها، معانی لغوی و متعارف واژههای سفر، مسافرت، مسافر، جهانگردی و جهانگرد، گردشگری و گردشگر، توریسم و توریست را ارائه نمایم.
▪ مفاهیم سفر، مسافر
۱) سفر از ماده سفر است. مفهوم نخستین و اصلی آن کشف و آشکار شدن است. پرده برداشتن به منظور آشکار کردن نیتی پنهان را نیز سفر گویند. اگر موضوع، یا شیء و یا فردی در پس پرده قرار گرفته باشد و یا رویت آن برای دیگران ممکن نباشد اما پردهبرداری و رفع حجاب از روی آن شیء را با ماده سفر نمایان میسازند.
۲) سفر به معنی بقیه سپیدی روز پس از فرو شدن آفتاب و سپیدی صبح است.
۳) سفر به معنی صلح دادن میان دو قوم و میانجیگری کردن است.
۴) سفر به معنی بیرون شدن از شهر خود و به محلی دیگر رفتن و قطع مسافت نمودن است.
۵) سفر به معنی راهی که بپیمایند و از محلی به محل دور دیگری رفتن نیز آمده است.
(ع.صفیپور، ۱۳۷۷، هـ .ق .ج ۲. ص ۵۶۲)
شاید دلیل اینکه سفر به معنی سپیدی آمده است این باشد که سپیدی به معنی روشنی و آگاهی است و طی سفر است که بسیاری از ناشناختههای ذهن آدمی (تاریکی‌ها، نادانسته‌ها)درباره نواحی و سرزمینها، طبیعت، مردم و... شناخته میشود. (روشنی‌ها و دانسته‌ها) وانگهی، سفر نیکی و بدی درون آدمی را آشکار میکند. (محلاتی، ص ۱۳۸۰ ص ۲)
مسافرت باعث سلامت اندیشه میشود و به تندرستی کمک میکند و مایه پیدایی و بروز شخصیت مسافر میشود. (لانکوار، ۱۳۸۱، ص ۶۸)
به راستی در حضر که واژه مخالف سفر است و به معنای ایستایی در میهن و سکون در محل زندگی است، آدمی به سبب نبود امکان دیدن مردم، سرزمینها، اشیا، شهرها و روستاها و خلاصه، جهان هستی بیرون از جایگاه کار و زندگی همیشگی خود، نمیتواند به کشف و در نتیجه به درک واقعیتهای موجود نائل آید و کمال پیدا کند و ذهنش روشن شود چه بسا بینشی محدود و بسته و ضمیری تیره و تار دارد.
سفیر (فرستاده شده) از مشتقات سفر است و به مسافر، سفیر هم میگویند و آن شخصی است که از سوی قبیله و قوم و یا کشوری به کشور و به میان ملت دیگری میرود و یا فرستاده میشود، تا میان آن دو قوم و یا ملت ایجاد پیوند و دوستی بنماید، به حل و فصل مسائل یاری رساند و بالاخره، به گسترش صلح و صفا میان مردم دو سرزمین همت گمارد.
سفر به معنی توجه دل به سوی حق تعالی است. (م. معین ۱۳۷۵ ص ۱۸۸۸ ج۲)
▪ مفاهیم جهانگردی و جهانگرد
جهانگردی واژهای است فارسی و به معنای گردیدن به دور جهان است و جهانگرد به مفهوم جهان گردنده و آنکه در اقطار عالم بسیار سفر کند آمده است. (ع.ا.دهخدا. ۱۳۲۵- ص ۱۱ ج۱۹)
واژههای جهانگردی و جهانگرد در واقع فارسی شده سیاحت و سیاح است و جهانگرد کسی است که زیاد سفر میکند.
در زبان فارسی و در میان مردم تفاوتی میان جهانگردی، جهانگرد و مسافرت، مسافر وجود دارد، در واقع امر، کمیت دفعات جابهجایی و حرکت مردم و مدت زمان آن موجب اختلاف میان مفهوم جهانگرد و مسافر است.
مردم فارسی‌زبان به کسی جهانگرد میگویند که بسیار سفر میکند. با اینکه کاربرد این واژه از سالهای پیش در ایران (شاید ۱۳۱۴) متداول شده است لیکن هنوز میان مردم و در گفت‌وگوی روزمره چندان رایج نیست. آنچه رواج بسیار دارد، کاربری واژههای سفر، مسافرت و مسافر است که انصافا علاوه بر اینکه در برگیرنده همه گونه‌های جابه‌جاییها: دور، نزدیک، کوتاه و بلندمدت است، مفاهیم ژرف و گستردهای را نیز در بر دارد که پیش از این به آن اشاره شد
▪ گردشگری و گردشگر
واژههای مزبور که شاید ترجمه واژه عربی <سیر> و یا واژه فرانسوی <پرومناد> باشد، بهرغم تلاش مسوولان امور فرهنگی در انتشار آن در میان مردم، تاکنون نه در گفت‌وگوهای روزانه و نه در نوشته‌های نویسندگان و یا سروده‌های شاعران و... به هیچوجهی جا و مکانی نداشته و به کار نمیرود.
گردش کردن و یا رفتن در زبان فارسی و میان فارسیزبانان مفاهیم محدود زمانی و مکانی خود را دارد: قدم زدن، بیرون رفتن از خانه و یا محل کار برای مدتی اندک، به بوستان و خیابان رفتن و خلاصه، گردیدن در پیرامون محیط همیشگی زندگی و کار برای زمانی کوتاه، مثلا چند ساعت است و نه به معانی مسافرت کردن. در فرهنگ معین، گردش به معنای زیر است: گردیدن، حرکت دورانی، دور زدن حرکت، تحول، صرف و ... گردش کردن به معنای گشت رفتن، تفریح کردن و...(معین. محمد ۱۳۷۵، چاپ نهم، ص۳۲۴۰. ج۳)
▪ توریسم و توریست
از نظر تولد و پیدایش واژه، تقریبا همه بر این گفته‌اند که <توریسم> مدتی طولانی پیش از واژه <توریست> پیدا شد. واژه فرانسوی <توریسم> استنتاج و رونویسی واژه انگلیسی توریست است که معمولا از واژهای بسیار فرانسوی برآمده است.(بوایه، م ۱۹۷۴. پ۷)
هر چند در انگلیس سده هجدهم فقط واژه تور (چرخش، چرخیدن، گردش، گشتن)به کار میرفت.
تور و یا گراندتور (گردش بزرگ) به مفهوم مسافرتهایی بود که جوانان ثروتمند انگلیسی در زمان تحصیلاتشان انجام میدادند با اینکه این جوانان کمتر به پژوهش و کاوش و بیشتر به سرگرمی و تفریح میپرداختند، اما این مسافرت به‌عنوان مکمل ضروری برای آموزش و پرورش آنان تلقی میشد.
تور به اشرافزادگان و ثروتمندان اختصاص داشت. در پایان سده هجدهم نوشته‌های تخصصی در مورد <تور بزرگ> نگارش یافت. این نوشته‌ها به جوان مسافر آنچه را که باید به هنگام بازگشت از سفر به عنوان گزارش به پدرش ارائه دهد، نشان میداد. (همان، پ ۵)
توریسم به معنای مسافرت کردن برای خشنودی و لذت بردن و همچنین کار و شغلی آمده است که کار تدوین گشتها و مسافرتها برای جهانگردان را برعهده دارد. (لغتنامه آمریکن هریتیج ۲۰۰۰. پ ۱۸۲۶)
از پایان سده نوزدهم واژههای <توریسم> و <توریست> در بیشتر زبانهای اروپایی با اندک تفاوتی در لفظ و تلفظ کاربرد پیدا کرده است.
توریسم که واژهای فرانسوی است از ریشه <تور> گرفته شده است. تور در زبان فرانسه به معنای زیر آمده است: حرکت دورانی (چرخش)، پیمودن، طی کردن راه، گردش کردن. به نظر پیرلاروس، توریسم مسافرت کردن به منظور تفنن و لذت بردن است و توریست کسی است که برای خشنودی خود و لذت بردن مسافرت میکند.
توریسم به معنای مسافرت و طی مسافرت نمودن و به جایی دور از محل دائم زندگی رفتن و برای خشنودی و لذت بردن آمده است. مجموعه فعالیتهای مربوط به جابهجایی جهانگردان را نیز توریسم میگویند. ( روبر، ۱۹۹۳. پ ۲۲۷۷)
واژه توریسم که نزدیک به یک سده معنایی مترادف با خستگی‌زدایی داشت مورد بررسی و پژوهش جامعهشناسی و علمی قرار گرفت. تا همین اواخر فرهنگنویسان به معنی کردن این واژه به‌عنوان <اقدام به مسافرت برای خشنودی و لذت> بسنده میکردند، لیکن امروز این واژه قلمروی معنایی گسترده‌تر و پیچیده‌تر و جاه‌طلبانه‌تری دارد. (هولو.آ، ۱۹۷۴پ، ص ۲۰ )
لیتره (۱۹۶۸) به معنای متعارف این واژه اکتفا میکرد: جهانگرد به مسافری گفته میشود که برای کنجکاوی و از روی بیکاری به کشورهای بیگانهای که مورد دیدن هممیهنانش قرار گرفته است میرود.
چنین پیدا است که واژه توریسم در گذشته، بنا به چگونگی اندیشه زمان، بیشتر بار معنایی لذت بردن و تفنن داشته است، چنان که رائول بلانشارد میگوید: توریسم یعنی مسافرت به منظور بهره‌برداری از مناظر زیبای کشور یا ناحیهای که مورد بازدید قرار میگیرد.
لیکن با گذشت زمان و تحولاتی که در زندگی اجتماعی و فرهنگی جامعه اروپای سده بیستم روی داد، در مفهوم واژههای توریسم و توریست دگرگونی به‌وجود آمد و تعریف‌نگاران و فرهنگنویسان، نیز به کسی توریست میگفتند که برای تجدید نیرو، رفع خستگی و خودسازی از راه آشنایی با اقوام و ملل گوناگون و شناخت پدیدههای هستی به مسافرت میرود. (محلاتی.۱۳۸۰. ص۳ )
▪ مفاهیم فنی
لزوم ارزیابی دقیق درآمدها و هزینه‌های جهانگردی در یک کشور ضرورت تعریف روشن از جهانگردی و جهانگرد را نشان میدهد.
در سال ۱۹۳۷ هیات کارشناسان آمار جامعه ملل در جهت تعریف <جهانگرد> گام برداشت. به نظر این هیات به همه افرادی که به منظور تفنن و لذت بردن به مدت ۲۴ ساعت و بیشتر و کمتر از یک سال محل اقامت دائم خود را ترک میکنند، جهانگرد میگویند. اما هیات مزبور افرادی را که به منظور اشتغال به کار یا حرفهای به کشور دیگری وارد میشوند، مسافران عبوری و دانشجویان مقیم یک کشور را جهانگرد نمیشناخت.
اتحاد بینالمللی سازمانهای رسمی مسافرتی تعریف فوق را پذیرفت ولی پس از برگزاری نشستهای دوبلین در سال ۱۹۵۰ و لندن در سال ۱۹۵۷ سفارش کرد که دانشجویان نیز در شمار جهانگردان قرار گیرند و میان مسافران عبوری و جهانگردان تفاوت قائل شوند. این سفارش در نشست سازمان ملل متحد در مورد جهانگردی و مسافرتهای بینالمللی که در سال ۱۹۶۲ در رم تشکیل شد نیز پذیرفته شد. این تعریف تازه که همه دولتها آن را پذیرفتند به ایجاد ضابطهای برای آمارگیری جهانگردی و بنابراین بررسی وضع بازارهای جهانگردی کمک بزرگی کرد. (محلاتی. ۱۳۸۰ ص۴)
به هنگام برگزاری همایش اوتاوا در سال ۱۹۹۱ از سوی سازمان جهانی در زمینه تعریف واژگان، اصطلاحات و طبقه‌بندی آنها تصمیمهایی گرفته شد و سفارشهایی کردند. روی هم رفته همه تعریفها دربرگیرنده دو نوع بازدیدکننده یعنی مسافر جهانگرد و تفرجگر است که در دو موضوع جهانگردی و تفرجگری میگنجند.
جهانگردان یا مسافران عبارتند از بازدیدکنندگان موقتی که دستکم مدت بیست وچهار ساعت و دست بالا، تا یک سال در کشور و یا سرزمینی غیر از محل سکونت دائمی خود به سر برند. آنان را برحسب دلایل مسافرت میتوان به شرح زیر تقسیمبندی کرد:
۱) سرگرمی و تفریح و آسودگی (تفنن، لذتبردن، گذراندن تعطیلات، تندرستی، سلامتی، پژوهش و تحصیل، انجام نیایش و آیینهای مذهبی، ورزش، ماجراجویی
۲) بازرگانی، دیدار خانوادگی، دوستان و آشنایان، ماموریت، شرکت در گردهماییها و...
تفرجگران یا گردشگران که عبارتند از بازدیدکنندگان موقتی که مدت اقامتشان در سرزمین یا کشور مورد بازدید از ۲۴ ساعت بیشتر نیست (گردشکنندگان با کشتیهای تفریحی، نیز در این گروه جای میگیرند.
هم‌اکنون بر پایه تعریف سازمان جهانی جهانگردی، جهانگرد کسی است که به سرزمین یا کشوری بیرون از جایگاه همیشگی زندگی و کار خود سفر میکند و دستکم یک شب و به هرحال، کمتر از یک سال در آنجا میماند و دلیل عمده سفرش اشتغال به کاری برای دریافت دستمزد نیست بنابراین جهانگردی ویژگیهای زیر را دارد؛
- فعالیتی بسیار پیچیده و چندجانبه است که روابط بیشماری را در میان شاخه‌ها و رشته‌های گوناگون فعالیتهای انسانی ایجاد میکند.
- پدیده جهانگردی و پیامدهای آن از حرکت مردم برخاسته است، پس در واقع حرکت و جابهجایی مبنای جهانگردی است.
- از آنجا که ترک بوم و کاشانه و رفتن به جای دیگر منشاء جهانگردی است، این نوع فعالیت اصولا با فعالیتهای محل کار و اقامت همیشگی جهانگرد تفاوت دارد.
- توقف فرد در مقصد موقتی است و پس از مدتی به جایگاه همیشگی زندگی خود برمیگردد.
- مسافر قصدی برای اشتغال به کار در مقصد مسافرت ندارد.
این ویژگیها را میتوان در تعریف دو استاد سوئیسی، کورت کرات و ویلیام هونزیکر از جهانگردی ملاحظه کرد: جهانگردی عبارت است از مجموع فعالیتها، پدیدهها و روابطی که از مسافرت و اقامت مردم در جایگاهی غیر از جایگاه همیشگی زندگی و کار به‌وجود می‌آید و این امر تا زمانی صادق است که اقامت موقت باشد و دربرگیرنده اشتغال موقت نیز نشود (مدلیک. اس و بوکارت.۱. ۱۹۷۴ پ ۴۰>> <<برگرفته: aftab.ir >>
● بخش دوم : مقدمه ای بر صنعت توریسم و گردشگری در ایران
<<صنعت توریسم و گردشگری در ایران که از نظر تنوع اقلیمی، فرهنگ و تاریخ کهن، وجود آثار باستانی فراوان و جاذبه‌های طبیعی و دیدنی نادر و وجود اغلب زمینه های گردشگری جزو دهمین و یا به روایتی پنجمین کشور دنیاست ولی در میان ۱۵۰ کشور عضو سازمان جهانی توریسم WTO در امر توریستپذیری در مقام هفتاد و پنجم قرار دارد و در حالی که طی سالها هزینه فراوانی در جهت رونق این صنعت و جذب گردشگر و توریست به کار گرفته شده و میشود پس از گذشت چند دهه هنوز در خم کوچه اول قرار دارد و باز، در حالی که براساس داده‌های آماری، حجم پولی که از راه گردشگری در طول یک سال در جهان جابجا میشود حدود ۵/۲ برابر درآمد سالانه کشورهای عضو اوپک از محل فروش نفت است سهم ایران حدود یک دهم درصد است.
به منظور بررسی مشکلات فراروی این صنعت در کشور و دلایل عقب‌ماندگی آن از قافله پیشرفت گردشگری و توریسم در جهان مشکلات گردشگری و راههای مقابله با آن آشنا می شویم.
در آستانه هزاره سوم ، صنعت گردشگری ب
ه عنوان یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی در بسیاری از کشورها مطرح است و هم اکنون اقدامات گسترده ای برای توسعه این صنعت در بسیاری از کشورها آغاز شده است. براساس گزارش های سازمان تجارت جهانی در سال ۲۰۰۴ درآمدهای ناشی از صنعت گردشگری در سطح جهان از ۴۷۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۳ با ۸.۴ درصد رشد به ۵۱۴ میلیارد دلار افزایش یافته است. ایران به لحاظ جاذبه های جهانگردی یکی از ۱۰ کشور اول جهان محسوب می شود، اما درآمد حاصل از جهانگردی برای کشور بسیار اندک است.
ضرورت افزایش درآمدهای عمومی کشور و کاهش وابستگی اقتصاد کشور به درآمد حاصل از فروش نفت ایجاب می کند که استفاده از ظرفیت های زیستی کشور، منابع طبیعی و توجه به صنعت جهانگردی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد؛ چراکه به عنوان مثال تنها ارزش مصرفی تنوع زیستی به صورت مستقیم از طریق اکوتوریسم انگیزه مهمی را برای حفاظت از تنوع زیستی بخصوص در کشورهای در حال توسعه ایجاد کرده است. از آنجا که ریشه کنی فقر و گرسنگی و ارتقای فرصت های اقتصادی و اشتغال در دستور کار اصول توسعه پایدار و اهداف توسعه هزاره است.
▪ صنعت طبیعت گردی
براساس گزارشی که آخرین مورد از رشته گزارش های ارزیابی زیست محیطی در برنامه هزاره جدید بود و به صورت پروژه چهار ساله با هدف ثبت و دسته بندی اطلاعات منابع طبیعی جهان و مشارکت ۳ هزار دانشمند از سراسر جهان به انجام رسید، نتیج
ه ای حاکی از آن داشت که ۱۲ درصد از گونه های پرندگان ، یک چهارم از پستانداران و یک سوم از دوزیستان جهان با خطر انقراض روبه رو هستند. انتشار این گزارش موجب شده تا این احتمال قوت بگیرد که تلاشهای حفاظت از تنوع زیستی و رویکرد اکوتوریسم با اهداف سازمان ملل در زمینه توسعه هزاره و براندازی فقر و گرسنگی و ایجاد اشتغال و درآمدزایی در تقابلند. برخی از تحلیلگران اقتصادی استدلال می کنند بدون افزایش تاثیر بشر بر زیست محیطها نمی توان به افزایش صنعت گردشگری و تنوع زیستی و اهداف هزاره دست یافت.
البته یکی از اهداف توسعه هزاره ، دستیابی به توسعه پایدار زیست محیطی است و لذا تلاش برای منطبق کردن نتایج هر دو برنامه و حصول به موقعیت برنده برنده یکی از مهمترین وظایف فراروی هر دو گروه کارشناسان و برنامه ریزان «حفظ تنوع زیستی و توسعه هزاره» است. به عبارتی دستیابی به اجرای کنوانسیون تنوع زیستی (CBD) و نیز برنامه عمل اجلاس سران ژوهانسبورگ از یک سو و اهداف هزاره از سوی دیگر کلید اصلی نیل به توسعه پایدار هستند.
بدین ترتیب با انطباق بازبینی پروژه های موفق اکوتوریسم در کشورهای در حال توسعه و اهداف توسعه هزاره می توان به اصولی قابل تعمیم در پهنه هایی که در آن گردشگری اتفاق می افتد، دست یافت.
تدوین و اجرای برنامه جامع توسعه طبیعت گردی ، تاکید بر حفاظت اکولوژیکی از اکوسیستم مورد نیاز و جلب مشارکت مردم بومی و محلی در امر حفاظت ، بسیار اهمیت دارد. توسعه فعالیت های تفرجگاهی و گردشگری در عرصه های طبیعی با حفظ استانداردهای زیست محیطی و ایجاد سازوکارهایی برای بازگشت درآمد حاصل از اکوتوریسم به جوامع محلی و برنامه های حفاظت از منابع طبیعی نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
امروزه صنعت توریسم به عنوان یکی از محورهای مهم توسعه همه جانبه بسیاری از کشورهای جهان به شمار می آید و اکوتوریسم که زیر مجموعه ای است از صنعت زنده و پویای توریسم در عین بازدهی و سودآوری چشمگیر اقتصادی ، متضمن تامین لایه های عمیق تر توسعه است.
اکوتوریسم مخفف کلمه (Ecological Tourism) است که در زبان فارسی طبیعت گردی نام گرفته و گرایشی نو و پدیده ای تازه در صنعت جهانگردی محسوب می شود.
کشور ایران از نظر جاذبه طبیعی در جهان رتبه پنجم را دارد و امروزه اکوتوریسم مهمترین بخش صنعت گردشگری به شمار می آید. وجود تالاب های حائز اهمیت بین المللی ، پارکهای ملی و مناطق حفاظت شده که ذخیره گاه کره مسکون نام گرفته و تنوع بسیار زیاد گونه های گیاهی و جانوری از پتانسیل های اکوتوریسمی بسیار بالایی برخوردار است.مهنوش رضاعلی ، کارشناس ارشد واحد GIS دفتر طرح و برنامه سازمان حفاظت محیط زیست می گوید: در این رابطه جای بسی خوشحالی است که دیدگاه دولت نهم در زمینه محیطزیست ، برنامه ریزی در حوزه اکوتوریسم با عنوان مهمترین بخش صنعت گردشگری بوده و بدون شک یکی از راههای رسیدن به توسعه پایدار، رواج و گسترش این صنعت در کشور است. با توجه به اهداف و ویژگی های اکوتوریسم به طور عام ، به
نظر می رسد که اکوتوریسم نقش بالقوه مهمی را در حفاظت از تنوع زیستی می تواند ایفا کند.وی با اشاره به اهداف توسعه هزاره ادامه می دهد: برای رسیدن به اهداف توسعه هزاره با بهینه سازی صنعت توریسم و شناسایی توان اکوتوریستی در کشورمان و برنامه ریزی اصولی در این زمینه و همکاری با سازمان های مربوطه می توان علاوه بر حفظ و حراست از ارزش های طبیعی و ماندگار بتوانیم گامهای موثری در ایجاد اشتغال و هدف نهایی آن که رسیدن به توسعه پایدار است ، برداریم.
کوشش برای حفظ ظرفیت های حیاتی اکوسیستم های حفاظت شده و بهره برداری خردمندانه از آن در راستای دستیابی به بزرگترین آرمان زیست محیطی جهان معاصر یعنی توسعه پایدار و اهداف هزاره است.
اکوتوریسم به شرط برنامه ریزی مطالعه شده منطقی ، مناسب و قانونمند یکی از سامانه های راهبردی جوامعی تلقی می شود که ۳ نسل گذشته ، حال و آینده را به هم پیوند داده و جامعه انسانی را به همزیستی عادلانه و آرامش بخش با سایر موجودات زنده زیست کره زمین دعوت می کند.
باید دانست رابطه توسعه و اهداف هزاره با محیط زیست دوطرفه است ، غفلت از محیطزیست مانع دستیابی به اهداف توسعه می شود
.
اهداف توسعه هزاره آزمونی برای اراده سیاسی به منظور ایجاد مشارکت وسیع تر و عمیق تر است و سران ۱۸۹ کشور در سپتامبر سال ۲۰۰۰ میلادی این اعلامیه را تصویب کردند.این تعهد جهانی یکی از مهمترین اسناد سازمان ملل در سالهای اخیر است. در واقع این تعهد جهانی به دنبال یافتن راهکارهایی برای برخی از چالشهای بزرگ است که جامعه جهانی با آن روبه روست. طبق هدف ۷ بسیاری از کشورها به اصول توسعه پایدار متعهد شده اند ولی این مساله به پیشرفت کافی برای معکوس کردن روند تخریب منابع زیست محیطی جهان منجر نشده است. تحقق این هدف مستلزم توجه بیشتر به وضعیت منابع طبیعی و حفاظت از اکوسیستم های پیچیده است که ادامه حیات ما و حتی صنعت توریسم و گردشگری به آنها بستگی دارد.
● بخش سوم :راهکارهائی برای رشد و توسعه صنایع دستی و گردشگری در ایران
نقش و اهمیت صنایع دستی بعنوان هنری مقدس ، صنعتی مستقل ، بومی و اصیل با جنبه های قوی کاربردی از جهات هنری ، فرهنگی ، اقتصادی ، اجتماعی و حتی سیاسی بر همگان و به ویژه محققان عزیز آشکار است . نکته مهم و شایان توجه آن است که حتی اگر همه تأثیرات مثبت اقتصادی صنایع دستی را به کناری بگذاریم ،این هنر ملی ایران بواسطه بازتاب ذوق سرشار ، اندیشه خلاق و هنر مندان پرمایه ولی بی ادعا
باید بصورت جدی و برنامه ریزی شده مورد حمایت قرار گیرد .این در حالی است که صنایع دستی طی سالیان متمادی ، چه در دوران رونق و شکوفائی و چه در دوره های رکود ، هنگامی که با توسعه صنعت گردشگری همراه بوده سهم شایسته و در خور توجهی در اقتصاد کشور و معرفی هنر ناب و خالص ایرانی و نهایتاً زندگی اقتصادی و حیات فرهنگی ما داشته است .
مروزه تولید صنایع دستی که مزین به نقش آثار تاریخی ، باستانی و یادمانهای ویژه هر کشور است. تمامی ممالک جهان ، اعتقاد به تأثیر متقابل صنایع دستی و صنعت گردشگری دارند . چرا که در عمل و تجربه در یافته اند که هنرهای صناعی یکی از عوامل بسیار مؤثر در جلب و جذب گردشگر در تمامی گرایش های ملی ، منطقه ای و داخلی است و متقابلاً به این نتیجه هم رسیده اند که صنعت گردشگری می تواند به رشد ، توسعه و گسترش صنایع دستی و بهبود کیفیت آن کمک کند . بر پایه این اعتقاد و تجربیات حاصله تشکیلات صنایع دستی و گردشگری در بسیاری از کشورها در هم ادغام و یا در رابطه ای هماهنگ و منسجم با هم دیده شده اند که خوشبختانه در کشور مانیز گامهائی در این زمینه برداشته شده است .
ایران یکی از ده کشور پرجاذبه گردشگری در جهان است و آثار بی شمار تاریخی ، باستانی و جاذبه های طبیعی آن به حدی است که هر گردشگری را با هر سلیقه و یا هر بینش و تفکری به سوی خود جلب می کند کشور ما پهناور است ، چهار فصل و جذاب است ، جنبه های متنوعی از اکوتوریسم را داراست ،از نظر تاریخی ، سنتی ، آثار باستانی و ذوق و سلیقه و هنر و صنایع دستی جایگاه رفیع دارد .
ـ ارائه راهکارهای لازم و عملی توسعه صنایع دستی ، ذکر دو نکته را در بدو امر حائز اهمیت و ضروری می دانم :
۱) با تکیه بر دلائل محکم و متقن شایسته است که ما توسعه هنرهای صناعی را به طریق اولی در زادگاه آن ، یعنی روستا جستجو کنیم .
اولین راهکار ،این است که بستر توسعه صنایع دستی ، باهدف ایجاد فرصت های اشتغال مولد برای جمعیت مازاد و سرریز روستائی ، توزیع برابر و عادلانه فرصت ها و امکانات ، و حتی اولویت های جانبی از صنعتگر صنایع دستی را استقرار کارگاه در روستا و سپس در شهرها در نظر بگیریم .
۲) ما ابتدا به پیش زمینه و یا پیش نیاز توسعه صنایع دستی در کشور و ارائه راهکار در این بخش یعنی تقویت گردشگری بپردازیم. اعتقاد ما در درجه اول توسعه صنایع دستی در روستاها است.
به نظر می رسد عوامل و پارامترهائی که می تواند در تقویت گردشگری مؤثر باشد:
اولین راهکار که سایر راهکارها ،راهبرد ها و روشها را تحت الشعاع خود قرار می دهد و این راهکار دقیقاً قابلیت تعمیم به بخش راهبردهای اساسی برای توسعه صنایع دستی را هم دارا می باشد ، بحث مدیریت است
بعنوان اساسی ترین راهکار در بخش تقویت گردشگری و هنرهای صناعی که موضوع بحث مااست نیاز داریم به:
الف) استقرار سیستم مدیریتی نظامند باز بجای بسته ، فراملی بجای ملی ، برون گرا بجای درون گرا، گروه گرا بجای فرد گرا ، تا این صنعت که امروزه در جهان از درآمدهای نفتی هم پیشی گرفته رونق پیدا کند.
ب) مقررات زدائی و جایگزینی ضوابط مترقی و تغییر بنیادین بروکراسی اداری .
ج) تدوین نظام مدیریت پویا با تأمین شرایط احراز و انتصاب بجای انتساب که مع الاسف در پاره ای موارد دیده می شود .
د) پذیرفتن تغییر و تحول در عرصه بین المللی و رقابت های جهانی با حفظ منافع ملی و برنامه ریزی های دقیق به صورت کوتاه مدت ، میان مدت و دراز مدت بجای روزمره گی .
هـ) و خلاصه هدایت نظام مدیریتی از روش سنتی به روش علمی ، کارآمد ، اثربخش و غیر سلیقه ای.<<برگرفته: aftab.ir >>
● بخش چهارم:مشکلات گردشگری در ایران
۱) نبود استانداردهای جهانی برای هتل ها، رستو ران ها ومسافرخانه هاو...درایران
<<به گزارش خبرگزاری اقتصادی ایران ـ اقامت یکی از مهمترین عناصر گردشگری است که این روزها در بسیاری از محافلی که در رابطه با بررسی راهکارهای توسعه گردشگری کشور برگزار شده، مورد توجه حاضران در جلسات قرار گرفته و نطرات متعددی در ارتباط با این مبحث توسط متولیان گردشگری در بخش دولتی و خصوصی کشور مطرح شده است.مباحث چشم انداز ۲۰ ساله توسعه کشور در صنعت گردشگری که هم اکنون دو سال از آن تمام شده به این مساله ختم میشد که تا پایان این برنامه ایران بتواند سالیانه ۲۰ میلیون گردشگر را از سهم گردشگری جهان به خود اختصاص دهد و برای دستیابی به این هدف یکی از مهمترین راه‌ها ساخت هتل و افزایش دادن به تعداد هتلهای کشور بود.
با توجه به سند چشم‌انداز ۲۰ ساله، در طول یک سال گذشته بسیاری از مصاحبه‌های متولیان دولتی گردشگری کشور حول محور ساخت هتل و ازدیاد این مراکز اقامتی در مناطق مختلف کشور بود. اظهارات این مسوولان در بسیاری از موارد تنها به ارایه طرح هتل‌سازی در نقاط مختلف کشور منتهی شد در حالی که هیچ یک از زمان‌هایی که برای کلنگ‌زنی هتلهای یاد شده ذکر شده بود تحقق نیافته و به صورت مکرر در مصاحبه‌های بعدی اخبار ساخت هتل درج شده و این روند همچنان تا امروز نیز ادامه دارد. که به نظارت دراین بخش احتیاج دارد. >> <<برگرفته از: aftab.ir >>
۲) نبود برنامه ریزی صحیح برای گردشگران داخلی و خارجی
۳)<<یکی از مسایل مهمی که طی سالها در امر گردشگری و مسافرت به دست فراموشی سپرده شده و در دنیا خصوصاً کشورهای موفق در امر گردشگری و توریست مورد توجه قرار گرفته آموزش است.
برنامهریزی سفر و پیشبینیهای لازم، چگونگی اسکان در هتل و مراکز اقامتی و در خیلی از کشورها چه از طریق کتب درسی و نشریات و مطبوعات و چه از طریق رسانه‌های صوتی و تصویری آموزش داده میشود.
ما نه تنها خود برای سفر برنامهریزی درستی نداریم و آموزش کافی نداریم بلکه در مورد مواجه با توریست و گردشگر خارجی نیز اطلاعات و فرهنگ لازمه را کسب نکرده‌ایم.
به علاوه در حالی که بسیاری از کشورها در جهت رفاه مردم با برنامهریزی معقول و عالمانه مسایل و مشکلات سفر حل شده است برای ما روز به روز سختتر و پیچیده‌تر گردیده است.
امروز در بسیاری از کشورها کافی است به مراکز فروش بلیت زنگ بزنی و تقاضای بلیت کنی حتی نمیگویند بیا بلیت را بگیر و برایت پست میکنند حال آنکه اینجا نه تنها برای تهیه بلیت باید شخصاً مراجعه کنی. در ایام پیک مسافرتی، مدتی را نیز صرف مراجعه به مراکز مختلف و قرار گرفتن در صفهای طولانی بکنی حتی برای کنسلی بلیت هم باید خود شخص با مدارک شناسایی حضور پیدا کند.
این که چرا ما با زمان پیش نمیرویم و نرفتهایم سوال بیجوابی است.
نه تنها همگام با دنیا و در جهت کاهش مشکلات سفر و گردشگری تلاش نمیشود به طرق مختلف حرکت دیگران هم با مشکل مواجه میگردد و ما تجربههای متعددی که در این زمینه داریم زیرا همیشه سعی کردهایم از تجربههای موفق دیگران در دنیا استفاده کرده آنها را در جهت رفاه و آسایش مسافران به مرحله اجرا بگذاریم ولی در عمل با برنامه‌های بازدارندهای مواجه شده‌ایم که راهی جز صرفنظر کردن از آن نبوده است .در تمام فرودگاههای دنیا محلی برای پارکینگ هتلها اختصاص داده شده است و ما مدت ده سال است که درخواست کرده و حتی این مسئله در کمیته گردشگری هم مطرح گردید ولی هنوز در انتظار جواب مثبت هستیم>> << . برگرفته از : aftab.ir >>
۴) آشنایی نداشتن اکثر اقشار جامعه به اهمیت صنعت گردشگری و توریسم
که ازجمله :
الف) اکثر اقشار جامعه اطلاعات کافی در مورد منا طق گردشگری وتوریستی ندارند.
ب) آشنایی نداشتن اکثر مردم با زبان بین المللی انگلیسی
پ) نداشتن فرهنگ برخورد با توریست
۵) اکثر گردشگران اطلاعات کافی در مورد منا طق گردشگری وتوریستی ندارند.نبو د و ضعف تبلیغات در این صنعت و در اختیار قرار ندان اطلاعات کافی به گردشگران
۶) متاسفانه براساس تبلیغات منفی کشورهای بیگانه راجع به تروریست وحقوق بشر در ایران تعداد توریست هر روز کمتر می شود.
۷) آشنایی نداشتن اکثراقشارجامعه وگردشگران به اهمیت حفاظت از محیط زیست واکتوریسم
۸) سردرگمی توریست ها و نبود برنامه ریزی صحیح
۹) هزینه های گزاف سفر وسهمیه بندی بنزین
۱۰) نبود توجه دولت و مسئو لان به این صنعت وکمبودو نبود بو دجه در این صنعت . که امیدواریم مسئولین نیم نگاهی به این صنعت در جهت رفع مشکلات آن بکوشند.
