بخشی از مقاله
روش های اصولی تربیت
چکيده
روشهای اصل تربيت
چگونه تحسين کنيم
چگونه ناديده بگيريم
چطور تنبيه کنيم
مشکلات صبحگاهی
غر غر صبحگاهی
کودکانی که صبحانه نمی خورند
مشکلات شبگاهی
کودکانی که هنگام شی راه می روند
کودکانی که دچار وحشت شبانه هستند.
مشکلات توالت رفتن
شب ادراری
ناتوانی در کنترل عمل دفع مدفوع
ناتواني در کنترل ادرار در روز
مشکلات بهداشتی
بدغذايي
بی اشتهايي
مشکلات کودکان با همسالان و خواهران و برادران
مشکلات دوستيابی و نگه داشتن دوستان
تسليم جمع می شوند
ترسها:
ترس از تاريکی
ترس از صحبت کردن در جمع
کليد واژه
تجربه های بالينی و آموخته های ساليان دراز , اين باور را در من برانگيخته است که کودک بدون مسأله وجود ندارد. بنابراين يک خانواده خوب بايد بتواند به نحوی شايسته مسائل فرزندان خود را حل کنداين کتاب در اين باره نوشته شده است؛ يعنی به ما کمک می کند که چگونه مسائل فرزندان خود را حل کنيم. از قطر کتاب نترسيد ! بسيار ساده و روان نوشته شده و خواندش طولی نمب کشد. در واقع آنچه شما به آن نياز داريداين است که دوفصل اول را با دقت مطالعه کنيد؛ بقيه مطالب, مجموعه اطلاعاتی الست برای حل و رفع مسائل و مشکلات کودکان از زمان تولد تا 12 سالگی. امروزه نوع تربيت و مدت زمانی که پدران و مادران صرف رسيدگی به مسائل و مشکلات کودکان خود می کنند, آشکارا نسبت به 40 سال قبل فرق کرده است. ا
ين روزها کمتر با بچه هايي برخورد می کنيم که به امان خدا رها شده اند و از نظر تربيتي مورد بی توجهی قرار گرفته اند, برعکس, امروزه قاعده اين است که اوليائ در امر تعليم و تربيت کودکانشان بسيار توجه دارند و همانطور که در اين کتاب توجه می کنيد , مسائل کودکان قابل فهم و قابل درمان نيز است. متأسفانه در تمام دنيا و از جمله در کشور ما , مراجعه به روانپزشک بويژه در مورد کودکان, باعث نگرانی اولياء می شود. اين نگرانی که ديگران درباره ما چه خواهند گفت ,مبادا اين تصور پيش بيايد که بچه ما ديوانه است که به روانپزشک مراجعه می کند, و خلاصه وحشت از اينگونه برچسب های روانی, در همه جا وجود دارد؛ اما شما با خواندن اين کتاب در مي يابيد که بيشتر گرفتاريهای کودکان, بدون مصرف دارو قابل حل و رفع است.
نکته مهم ديگر اين که همه پدر و مادر ها بايد اين نکته را باور کنند که می توانند رفتار کودکان و نوع نگرش آنها را عوض کنند و در نهايت به شخصيت آن ها شکل سنجيده ای بدهند. انتقال ارزش هاي يک نسل به نسل ديگر, يک وظيفه اجتماعی و فرهنگی است و هيچ چيز ناسالم تر از اين نيست که کودک بدون اين ارزشها بار بيايد. نکته مهم ديگر نحوة انتقال اين ارزشهاست. زيرا چنانچه با خشونت و بی تفاوتی ارائه شود, کودک آن را پس می زند. من متأسفانه هر روز با چهرة غم زده پدران و مادرانی روبرو می شوم که کودمان آنها گفتار و ارزشهاي آنها را رد کرده اند و مسائلي از اين دست که بچه ما درس نمی خواند؛ بی ادب و خشن است و برای حرف بزرگترها احترامی قائل نيستو نظائر آن , می شنويم. اين گسستگی پيوند ميان نسلها که باعث دوگانگی و اختلاف بين پدر و پسر و مادر و دختر می شود, قابل پيشگيري است و اين کتاب راه حلهای بسيار مفيدی را در اين زمينه پيشنهاد می کندئ.
در پايان از حاصل تلاش های ارزنده آقايان هومن حسينی نيک, شاهين خزعلی و احمد شريف تبريزی دانشجويان سال ششم پزشکی دانشکده علوم پزشکی تهران در ترجمه اين کتاب تشکر می کنم و مطالعه اين کتاب مفيد و ارزنده را علاوه بر پدران و مادران به دانشجويان پزشکی و پرستاری , پزشکان , مددکاران اجتماعی و همه کسانی که به نحوی , با اطفال سرو کاردارند توصيه می کنم.
فهرست
مقدمه 5
روشهای اصل تربيت
چگونه تحسين کنيم 7
چگونه ناديده بگيريم 9
چطور تنبيه کنيم 13
مشکلات صبحگاهی
غر غر صبحگاهی 17
کودکانی که صبحانه نمی خورند 19
مشکلات شبگاهی
کودکانی که هنگام شی راه می روند 20
کودکانی که دچار وحشت شبانه هستند. 21
مشکلات توالت رفتن
شب ادراری 22
ناتوانی در کنترل عمل دفع مدفوع 25
ناتواني در کنترل ادرار در روز 27
مشکلات بهداشتی
بدغذايي 29
بی اشتهايي 31
مشکلات کودکان با همسالان و خواهران و برادران
مشکلات دوستيابی و نگه داشتن دوستان 34
تسليم جمع می شوند 38
ترسها :
ترس از تاريکی 41
ترس از صحبت کردن در جمع 44
مقدمه
يک خانواده خوب بايد بتواند مشکلات فرزندان خود را به نجو احسن حل کند يعني به ما کمک کند که چگونه مسائل فرزندان خود را حل کنيم.
امروزه نوع تربيت وحدت زمانی که پدران و مادران صرف رسيدگی به مسائل و مشکلات کودکان خود می کنند.
اين روزها کمتر به کودکانی بر می خوريم که به امان خدا رها شده اند و از نظر تربيتی مورد بی توجهی قرار می گيرند.
نکته مهم ديگر آن است که همه پدرها و مادرها باورکنند که می توانند نوع نگرش آن ها را عوض کنند و به شخصيت آنان شکل دهند. پس ما می خواهيم کاری را انجام دهيم که کودکان با کناغر گذاشتن عادات منفی, عادات مثبت و سازنده در خود ايجاد کنند.
روش های اصل تربيت
*چگونه تحسين کنيم
برای والدين آسان است که فقط به رفتارهای نادرست کودکان خود توجه کنند و اعمال درست آنها را در نظر نگيرند. برای مثال مايک و ليزا بدون سروصدا در اتاق مشغول بازی هستند و هيچ کس بخاطر آنکه بسيار دوستانه اسباب بازي ها را تقسيم می کنند, آنها را تحسين نمی کند. اما چند دقيقه بعد که بين بچه ها دعوا مي شود, پدر عصبانی شده سرآنها داد مي کشد.
والدين آنچنان در تعليم و مراقبت از فرزندانشان غرق هستند که وقتی عمل خوبی از آنها سر مي زند, آن را به سادگی بديهي تلقی می کنند؛ اما وقتی اشکالی در رفتار آنها رخ می دهد, همة اشتباهاتشان را به رخشان می کشند. درنتيجه کودکان در توری از انتقاد به دام مي افتند.
انتقاد همراه با کمی ستايش, نتايج بهتری به بار مي آورد. کودک شما می خواهد که به اوتوجه کنيد و می خواهد اين توجه را از هر طريقي که میتواند, به دست آورد. اگر ديدگاه شما منفی باشد, او ازراههای منفی به هدف خود می رسد. اگر شما روی نکات مثبت تمرکز کنيد, درمقابل رفتارهای خوب بيشتری دريافت خواهيد کرد؛ زيرا در اين حالت کودک با رفتارهای مثبت خود, سعی در جلب توجه شما خواهد داشت.
به تشويق و تحسين کودکانتان عادت نداريد, ممکن است انجام آن برای اولين بار دشوار باشد. اما هر چه بيشتر آن را انجام دهيد, برايتان طبيعي تر و آسان تر خواهد شد. شما به زودی در مي يابيد که تعريف وتمجيد تأثير قدرتمندی دارد که فقط شماری از آن می تواند يک رفتار جديد را شکل دهد و با مقداری کمتر, تغيير ايجاد شده را حفظ کند.
بعضي پدر و مادرها از وابسته شدن کودمان خود به تحسين, نگرانند. در مورد مورد کودکی که بسيار کم مورد توجه والدين قرار مي گيرد و يا هميشه در کانون توجه آنها بوده است , نوع نادرستی از ستايش می تواند به چنين مشکلی(وابستگی) بينجامد, ولی ما به تجربه دريافته ايم که بيشتر کودکان, مابين دو وضعيت ذکر شده قرار دارند و در نتيجه, همان تحسين مختصر می تواند معجزه کند.
اگر در هنگام تحسين کردن راهنمايي های زير را بکار ببنديد, به زودی خواهيد ديد که اين کار به عنوان يک روش تربيتي و انضباطی بسيار مؤثر است.
رفتار کودک را تحسين کنيد نه شخصيت او را
وقتی والدين به خاطر مشکلاتی که در مواجهه با رفتار کودک خود دارند, با ما مشورت می کنند, اغلب آنقدر درمانده اند که حتی نکتة مثبتی هم برای گفتن ندارند. آنها شخصيت کودک را با کلماتی نظي: لجباز, تنبل و خودخواه توصيف می کنند. اين يک حلقه معيوب است و راهی به جايي نمی برد. تغيير دادن شخصيت به مراتب از تغيير دادن رفتار مشکل تر است. وقتی برای تغيير دادن رفتار کودک تلاش مي کنيد, احتمال موفقيت شما بيشتر است.
به چه نگوييد, «چه دختر خوبی». زيرا اين جمله بدين معناست که هدف, عبارتست از خوب بودن در تمام اوقات؛ مسلم است که اين انتظار غيرممکن است . به جای آن می توانيد «من از طرز حرف زدنت با مايکل خوشم آمد». گفتن عبارت «پسر خوب» يا «دختر خوب» نمی تواند احساس مشخصی را به کودک القاء کند؛ مگر آنکه بتواند آن را با رفتارهای خويش ارتباط دهد؛ زيرا تصور هر کس از خود, برپاية تصويري که از اعمالش دارد, استوار است.
مؤثرترين راه برای آموزش رفتار خوب, شکل دادن رفتار با تحسطن است. اين روش تربيتي, بايد به طور مداوم مورد استفاده قرار گيرد تا رضايت شما را از رفتارهای جديد فرزندتان نشان دهد.
هر پيشرفتی را تحسين کنيد
مراقب باشيد تا به رفتارهای خوب کودکتان توجه کرده, آنها را تحصين کنيد و بدين وسيله قدمی کوچک در جهت تربيت کودک برداريد. اگر به فرزند خردسالتان گفته ايد که بايد اسباب بازيهايش ر پس از بازي کردن با آنها مرتب کند ولی او قبلاً هيچگاه اين کار را انجام نداده است, پيشرفت های کوچک او را نيز ستايش کنيد. برای نمونه, دفعه اول به خاطر برداشتن يکی از اسباب بازيهااز کف اتاق و گذاشتن آن در کمد(درحالی که سه يا چهارتاي ديگر را رها کرده است) از کودکتان تعريف کنيد و به او آفرين بگوييد: «چه کار خوبی کردی که کاميونت رو توی کمد اسباب بازی ها گذاشتی. بگذار کمکت کنم تا بقيه رو هم جمع کنی». دفعة بعد به خاطر جمع کردن دوقطعه از اسباب بازيهايش از او تعريف کنيد و همين طور ادامه دهيدد تا رفتار کودک اصلاح شود.
تصور کنيد که فرزند شما می خواهد هميشه مورد توجه باشد و تا وسط حرف شمانپرد نمی گذارد که مکالمه تلفنی خود را تمام کنيد. بار اول که سي ثانيه منتظر شدت, صحبت کردن را متوقف کنيد و بخاطر اين کارش از او تشکر کنيد و قبل از آنکه دوباره شروع به صحبت کنيد, جوابش را بدهيد. در فرصت مناسبتر بعدی برای زمان طولانی تری صبر کنيد و سپس جوابش را بدهيد. در واقع با اين کار انتظار را در او شکل دهيد. شايد مجبور باشيد که کارتان را با توقعات کمتری آغاز کنيد تا به هدفتان برسيد.
هنگامی که رفتار جديدي تثبيت شده است, برای حفظ آن به تحسين کمتری نياز داريم و لازم نيست کودک در مورد آن رفتار بخصوص به طور مداوم تمجيد شود. در عوض, بطور اتفاقی اين کار را انجام دهيد, مثلاً هر پنج يا ده باری که کودک آن را انجام می دهد, از اوتعريف کنيد. اين روش برای تقويت رفتار مزبور کافی است و بزودي برای هر دوی شما طبيعي خواهد شد. توجه داشته باشيد که در مورد هر رفتاری ستايش را بطور کامل متوقف نکنيد.
*چگونه ناديده بگيريم
يک راه مؤثر برای برطرف کردن رفتارهای آزاردهندة خاص آن است که آن ها را به سادگی ناديده بگيريم.ممکن است در استفاده از اين روش احساس کنيد که در واقع کاری برای بهبود وضعيت انجام نمی دهيد. اما بعداً در مي يابيد که با ناديده گرفتن برخی رفتارها بطور حساب شده و مداوم, اين گونه رفتارها ترک می شوند و به اين ترتيب, به نتايج حيرت انگيزي مي رسيد.
وقتی بچه ها بخواهند توجه شما را جلب کنند, هر کاری را بخاطر آن انجام می دهند. آن ها بخوبی می دانند که چه رفتاری و در چه موقعی بيشتر شما را آزار می دهد ـ برای مثال, درست موقعي که ميهمانان وارد اتاق پذيرايي می شوند, وقتی درحال صحبت کردن با تلفن هستيد.يا هنگامی که داريد در پای صندوق فروشگاه اجناس خريداری شده را حساب می کنيد . حال اگر بتوانيد اين رفتارها را تحمل کنيد وآن ها را ناديده بگيريد , کودکان از آن ها دست خواهند کشيد؛ زيرا به هدف خود که همانا جلب توجه شما بوده است, نائل نمی شوند.
ناديده گرفتن سنجيده, هنر ناديده گرفتن رفتارهايي است که دوستشان نداريد و تعريف کردن از آنهايي است که دوستشان داريد. به ياد داشته باشيد که هيچ کدام نبايد بدون ديگری انجام داده شوند.
پيش از به کاربردن اين راهبرد (استراتژی) بايد رفتارها را طبقه بندی کنيد و سپس ببينيد کدام يک را می توانيد ناديده بگيريد. روشن است که نمی توانيد اعمال خطرناکی مثل دويدن به سمت خيابان يا بالا رفتن از يخچال را ناديده بگيريد. به علاوه تحمل برخی از رفتارها مانند گاز گرفتن و کتک زدن نيز به سادگی ممکن نيست, به همين علت نمی توان آنها را ناديده گرفت.
يک نکته مهم: ناديده گرفتن روشی است که برخی والدين, آن را دوست دارند و می توانند به طور مؤثری از آن استفاده کنند. اما برای ديگران به علت پايين بودن ظرفيت تحملشان , اين روش فقط فشار روانی و تنش را زياد می کند. اگر شما هم چنين احساسی داشتيد, يکي ديگر از راه حل های مارا برای برطرف کردن مشکل خود بکار ببنديد .
به راهنمايي های زير در مورد اين روش توجه کنيد:
تصميم بگيريد که چه چيزهايي را می توانيد ناديده بگيريد, و چه چيزهايي را نمی توانيد, آيا اين رفتاری است که می توانيد, مجبوريد يا مي خواهيد ناديده بگيريد؟ آيا ناديده گرفتن اين رفتار برای کودک يا فرد ديگری خطرناک است يا احتمال زيان مالی دارد؟ اگر ديديد اشياء سنگين را به اطراف پرتاب می کند يا با پريز برق بازی می کند, ناديده گرفتن رفتارش صحيح نيست.
کاری را که نمی توانيد به پايان ببريد, هيچگاه شروع نکنيد. اگر فکر مي کنيد که قادر به ناديده گرفتن يک رفتار برای مدت طولانی نيستيد, پس هيچگاه شروع نکنيد, زيرا در غيراينصورت, رفتارها بدتر خواهند شد. از خودتان بپرسيد: «بدترين چيزي که ممکن است اتفاق بيفتد چيست؟» «آيا می توانم آن را تحمل کنم؟»آيا قادريد در فروشگاه با گريه کودکانتان برای خوراکی بسازيد؛ در حاليکه مردم به شما خيره شده اند و سرشان را به علامت سنگدلی شما تکان می دهند؟ اگر کودک شما به مکادربزرگش بی احترامی کند, می توانيد آن را نشنيده بگيريد؟ اگر نمی توانيد, بهتر است روش ديگری را برای مقابله با اين رفتار انتخاب کنيد.
ناديده گرفتن کارهاييکه قبلاً به سبب توجه شما, تقويت شده اند مؤثرتر است تا آن هايي که در برخی سنين يا مراحل رشد طبيعي محسوب می شوند. برای مثال, بداخلاقی در مورد اغلب کودکان دو يا سه ساله طبيعي است و اين واقع گرايانه نيست که انتظار چنين رفتارهايي را در اين سنين نداشته باشيم. در نتيجه مهم نيست که چطور و چقدر آن ها را ناديده می گيريد. با اين حال, ناديده گرفتن بدخلقی های اوليه می تواند از ميزان آن ها در مراحل بعدی بکاهد.
ناديده گرفتن معمولاً برای متوقف کردن رفتارهايي بکار می رود که هميشه مورد توجه بوده اند و هميشه به کودک اجازه داده شده است که به هدفش برسد. (برای مثال بداخلاقی ها) کودک شما شکلات می خواهد؛
اما شما می گوييد«نه, حالا نه».ولی او گريه می کند, خودش را روی زمين مي اندازد و جيغ می زند. در ابتدا سعی می کنيد مقاومت کنيد, ولی در نهايت تحمل خود را از دست می دهيد و تسليم می شويد و برای از بين بردن بداخلاقي اش به او شکلات می دهيد. گرية فرزندتان تمام می شود, اما شگرد او به نتيجه رسيده است! شما اعتماد کودک را نسبت به بداخلاقي اش تقويت کرده ايد. بار ديگر سعی کنيد بجای دادن شکلات, از اتاق خارج شده, قدم بزنيدئ . در اين صورت, ممکن است از اينکه به زودی گريه اش بند می آيدمتعجب شويد. خانم جونز برای يک مشاوره نزد ما آمد, او يک دختر هفت ساله و يک دختر هشت سال و نيمه داشت که دائم با هم دعوا می کردند. از آنجايي که اين دعواها بيشترزمانی رخ می داد که مادرشان حضور داشت, ما ناديده گرفتن سنجيده را پيشنهاد کرديم. به اين ترتيب, وقتی دعوايي رخ می داد, خانم جونز به موضوعات ديگری مشغول می شد و توجهی به دعوا نمی کرد. دخترهايش سعي می کردند تا به نحوی توجهش را جلب کنند ولی مادرشان به آنها می گفت که از اتاق خارج شوند و دعوا کنند. وقتی دعوا تمام می شد, خانم جونز با آنها صحبت و بازی می کرد اما اگر دعوای ديگري پيش می امد او دوباره ترکشان می کرد. پس از مدت کوتاهی دخترها دريافتند که دعوا کردنشان راه مناسبی برای دستيابی به نتايجی که می خواهند نيست؛پس کم کم از ميزان دعواهايشان کاسته شد.
به رفتار توجه نکنيد
اگر تصميم گرفتيد که در مورد يک رفتار از روش ناديده گرفتن استفاده کنيد, به هيچ وجه به آن واکنش نشان ندهيد, چه زبانی و چه غير زبانی. وقتی در حال انجام آن رفتار است, با حرکات صورت به او اشاره نکرده, حتی نگاهش هم نکنيد. وانمود کنيد که مشغول انجام کاری هستيد و اتاق را ترک کنيد. اگر نمی توانيد از اتاق بيرون برويد, رويتان را به سمت ديگری برگردانيد و تا وقتی که کودک به عملش ادامه می دهد, شما نيز اين روش را ادامه دهيد.
اين روش بدين معنا نيست که با او به سردی رفتار کنيد, بلکه اين خود نوعی توجه است. به او لبخند نزنيد. زيرا اين عمل شما او را جسورتر نيز خواهد کرد. فقط آن قدر به کارتان مشغول شويد که به نظر آيد به هيچ چيزي در اطرافتان توجه نداريد.
يک پسر کوچک هنگامي که مقدار بيشتری از غذای مورد علاقه اش را می خواهد, عادت دارد که سرش را داخل بشقاب فرو کند و جيغ بکشدوالدينش اموخته اند که با يکديگر حرف بزنند و مثلاً در مورد گردو خاک روی شمعدان ها يا روميزي صحبت کنند و به اين ترتيب گريه گريه کردنش را ناديده بگيرند. در نهايت , وقتی کودک خردسال می فهمد که ممکن نيست بتواند از آن غذای مخصوص بيشتر بخورد, قاشقش را بر می دارد و به خوردن چيز ديگری مشغول می شود.
هر تلاشی را برای جلب توجه به عنوان علامتی از پيشرفت در نظر بگيريد و کوشش خود را برای بی توجه نشان دادن به آن دو برابر کنيد. راديو را روشن کنيد, نگاهی به پنجره بياندازيد, در مورد کارهای روزانه با خودتان صحبت کنيد. همهخ اينها راههايي مؤثر برای تداوم بی توجهي هستند.( دکتر گاربر )
*چطور تنبيه کنيم
همة والدين در مورد تنبيه, عقايد شخصی مخصوص داردند. چه آن هايي ک آن رامی پذيرند و يا رد می کنند. از تنبيه به عنوان يک روش آوزشی مناسب برای کودکاتنشان استفاده می کنند... وقتی که کودکتان را به اتاقش می فرستيد, زمان تماشاکردن تلويزيون را محدود می کنيد و به او اجازه بازی کردن با اسباب بازي مورد علاقه اش را نمی دهيد؛يا وقتی که به دنبال نزديک شدن کودک به اجاق گاز, فرياد می شکيد:«نکن!» در واقع برای اصلاح رفتارها از از اصول تنبيع استفاده کرده ايد.
اگر می توانستم.کودکمان را فقط با استفاده از روشهای مثبت تربيت کنيم,خيلي عالی بود؛ اما نمی توانيم برای آموختن الگوهای رفتاری شاي
