بخشی از مقاله
چکیده
شناخت ترکیب گونه اي جمعیت علفهاي هرز و تعیین گونههاي غالب و مشکل ساز موجود در مزارع گندم در مدیریت علفهاي هرز و انتخاب روشی صحیح براي کنترل اهمیت ویژه اي دارد که این مهم با شناسایی علفهرز از طریق بذر نیز تحقق می یابد. به منظور دستیابی به این هدف پژوهشی در سال 1388 همزمان با آغاز برداشت گندم با نمونه برداري تصادفی از محموله هاي گندم مناطق عمده گندم کاري استان یزد (ابرکوه، هرات، مروست، چاهک، بهاباد وطبس) انجام شد. نمونههاي گندم آمیخته به بذر علفهرز با الک مش بوجاري گردید و سپس بذرهاي جدا شده با استفاده از منابع علمی و کلید شناسایی بذر علفهاي هرز مورد شناسایی قرار گرفت. دراین تحقیق تعداد 35 گونه علفهرز از مزارع گندم متعلق به 13خانواده شناسایی شدند که از بین آنها خانواده Poaceae با تعداد 10 گونه بیشترین تعداد را به خود اختصاص داد و گونههاي Lolium rigidum L. Amaranthus retroflexus L. ،.Polygonum aviculare L ،. Cardaria draba L.,Phalaris minor Retz و Convolvulus arvensis L. به ترتیب داراي بیشترین فراوانی بودند. همچنین این بررسی نشان داد که 71 درصد گونهها جزو علفهاي هرز پهن برگ ، 29 درصد باریک برگ ، 74 درصد گونهها یکساله و بقیه دو ساله و دائمی بودند.
واژههاي کلیدي: شناسایی، بذر، علفهرز ،گندم
مقدمه
از بین 57391 هکتار اراضی زراعی در استان یزد گندم با 25644 هکتار(44/7 درصد) بیشترین سطح زیر کشت را به خود اختصاص داده است(.(4 علفهاي هرز در مراحل مختلف کاشت تا برداشت در مزارع گندم همواره موجب بروز خسارت کمی و کیفی به محصول وتحمل هزینه براي کشاورزانمی شود .
دستیابی به محصولی با کمیت وکیفیت بالا نیازمند مبارزه باعلفهاي هرز مزارعمی باشدکه همواره مورد نظرکشاورزان وبه خصوص کارشناسان بوده است(.(6 بسیار روشن است که جهت مبارزه با علفهاي هرز، شناسایی گونهها و انتخاب روش صحیح مبارزه با آنها
24 بیولوژي علفهايهرز
ضروري است. به علاوه، شناخت علفهاي هرز یک منطقه از نظرمساله قرنطینه داخلی وخارجی حائزاهمیت است(.(3 بیش از 200 گونه گیاهی به عنوان علفهرز مزارع گندم ایران معرّفی شده اند(.(5
یکی از را ه هایی کهمی توان بوسیله آن به گونه علفهرز موردنظر سریع دست یافت روش شناسایی علفهاي هرز از طریق بذور آنهامی باشد.گاهی در هنگام برداشت محصول، بذرها و مانده علفهاي هرز با آن آمیخته شده و همین باعث کاهش ارزش اقتصادي وکیفی محصولمی شود. شناخت دانههاي علفهاي هرز در توده بذور محصولات مختلف وبوجاري آن و آگاهی از ترکیب گونه اي بذور علفهاي هرز آمیخته با گندم برداشت شدهمی تواند بیانگر ترکیب گونه اي جمعیت علفهاي هرز حاضر در مزارع گندم هر منطقه باشد که دوام طولانی تري نسبت به سایر گونهها داشته و تا زمان برداشت و پس از آن همراه گندم جابجامی شود .آگاهی از این امرمی تواند در انتخاب زمان ونحوه مدیریت علفهاي هرز و نوع عملیات صحیح راهگشا باشد.
آقابیگی درسال 1371 و 1380 تعدادي از بذور علفهاي هرز مزارع منطقه کرج و 204 گونه غلات شمال کشور را بررسی وکلید شناسایی آنها را ارائه داده است(3 و.(2 همچنین نامبرده بذور علفهاي هرز مهم محصولات گندم و جو را در استانهاي خوزستان و فارس شناسایی نمود .(1)
در سال 1384 نیز 47 گونه علفهرز از سطح مزارع گندم وجو استان یزد شناسایی و فراوانی ، یکنواختی و تراکم آنها با استفاده از GIS تعیین گردید . (6 )
هدف از این مطالعه شناسایی علفهاي هرز مزارع گندم از روي بذر وتعیین آلودگی نسبی مزارع گندم مناطق مختلف استان یزد در هنگام برداشت بود.
