بخشی از مقاله
صنعت خودرو سازي
خودرو
خودرو فقط يك كالا يا محصول صنعتي نيست، بلكه به تنهايي يك فرهنگ است. شمول آن بر حوزه هاي متنوع و گسترده علومئ و ئفنون، تجارب و مهارتهاي انساني، شيوه هاي گوناگون مديريت و انجام كارها، تأثير آن بر شئون مختلف زندگي اجتماعي و آرايش شهرها و از همه مهمتر حضور روزافزون و غيرقابل اجتناب ديدگاههاي زيبائي شناسانه و ... از آن چيزي فراتر از يك كالاي صنعتي معمولي ساخته است.
مانند هر عرصه صنعتي ديگر، رقابت در اين عرصه نيز مبتني است بر توليد هر روز كاملتر، كاراتر، ايمن تر و زيباتر آن. بر همين اساس، شاخصهاي كيفي محصول كه تا چند دهه پيش اتنتظار مي رفت با تاكيد بر كنترل ويژگيهاي خود محصول توليدي حاصل آيد امروزه با استقرار نظامهاي كيفيت مديريت تضمين مي شوند.
نظامهاي كيفيت را مي توان تلاش براي ارتقا فرهنگ توليد و مناسبات داخلي آن دانست با اين فرض منطقي كه كيفيت پديده اي تصادفي نبوده و براي تحقق آن بايستي به فرايند توليد رويكرداي سيستمي داشت.
براي صنعت خودروسازي ما كه چند دهه قدمت دارد هم اكنون كيفيت به چالشي سرنوشت ساز تبديل شده است. به نحوي كه بدون تحقق آن نه در بازارهاي جهاني خودرو جايي خواهيم داشت و نه در بازار قطعات آن. بر اين اساس است كه بايستي نهضت كيفيت را با نهايت درايت و هوشمندي سازماندهي كرده و توسعه داده و پيش برانيم، توفيق در اين كار بزرگ نه تنها شايستگي ها و قابليتهاي صنعت گران ماست بلكه بسياري از معضلات اقتصادي كشور را نيز مي تواند پاسخگو باشد.
پذيرش نظام مديريت كيفيت بايستي يك تصميم راهبردي سازمان باشد. طراحي و اجراي نظام مديريت كيفيت در سازمان تحت تأثير نيازهاي در حال تغيير، اهداف ويژه آنه، محصولات، فرايندهاي بكارگرفته شده، اندازه و ساختار سازمان قرار مي گيرد.
امروزه صنعت خودروسازي در تمامي كشورهاي صنعتي پيشرفته از جمله صنايع اساسي ومهم است. به عنوان مثال 10 درصد از ارزش افزوده صنعتي و همچنين 10 درصد اشتغال‌صنعتي كشورهايي مانند ژاپن و آمريكا از قبل اين صنعت ايجاد مي‌گردد.
با توجه به اهميت اين صنعت و وجود عوامل عديده رشد و پويايي صنعت خودروسازي همچون‌تقاضاي كافي در مقياس اقتصادي، صنايع جانبي و حامي، تكنولوژي مرتبط و... در ايران اميدمي‌رود با همت و تلاش دست‌اندكاران و پشتيباني مسؤولان محترم نظام مقدس جمهوري‌اسلامي ايران، صنعت خودروسازي در روند رشد شتابان خود علاوه بر پاسخگويي مناسب به‌تقاضاي بازار داخلي و بازارهاي خارجي به خصوص جماهير تازه استقلال يافته آسياي ميانه وحوزه خليج فارس به صنعتي شدن و ورود فعالانه كشور به بازارهاي جهاني كمك موثر نمايد وبا صدور قطعات و محصولات صنعتي مي‌توانيم كشور را از وابستگي با ارز نفت كه دايم درنوسان است، نجات دهيم.
شركت سايپا يكي از اين شركتها مي‌باشد كه براي بهبود جامعه و مواردي كه در بالا ذكر شد درجامعه تلاش مي‌كند.
تاريخچه سايپا:
بخش اول: ورود خودرو به ايران
كليات: با اختراع موتورهاي چهار زمانه درون سوز در نيمه دوم قرن 19 و تكميل آن متناسب باپيشرفت‌هاي دانش بشري و سرانجام توليد انبوه انواع خودروها در اوايل قرن بيستم، موارداستفاده اتومبيل به عنوان وسيله‌اي لوكس و تجملي جهت گشت و گذار آخر هفته و نشان دادن‌برتري و منزلت اجتماعي مالك آن تغيير يافت و به صورت وسيله‌اي ضروري براي رتق و فتق‌مشكلات روزمره زندگي بخصوص در شهرهاي رو به گسترش درآمد و گسترش زندگي‌شهرنشيني نيز بر ضرورت توليد بيشتر و متنوع‌تر انواع خودرو تأثير نهاد.
در ايران نيز متناسب با افزايش ارتباط خارجي و توسعه زندگي شهرنشيني، مورد استفاده‌اتومبيل به عنوان يك كالاي لوكس و سپس با تأخير نسبتاً طولاني به عنوان يك كالاي ضروري‌مشهود است. براساس اطلاعات موجود، مظفرالدين شاه اولين پادشاهي بود كه اقدام به خريداتومبيل كرد. او در نخستين سفرش به فرنگ، دستور خريد اتومبيل مورد علاقه‌اش را صادرمي‌نمايد و سعدالدوله وزير مختار ايران در بلژيك را مسؤول اين امر مي‌گرداند. به هر حال‌اتومبيلي با سليقه شاه ايران خريداري و به همراه راننده بلژيكي كه به همين منظور استخدام شده‌بود، از راه دريا ارسال مي‌گردد تا قبل از مراجعت شاه به پايتخت، او سوار بر اين
اتومبيل واردتهران شود. هرچند كه اين اتومبيل اولين خودرو وارد شده به خاك ايران نبود اما تمايل و رغبت‌شاه به اتومبيل، موجب ترغيب سايرين به خصوص متمولان و دربار ايران به خريد اتومبيل‌جهت ابراز برتري اجتماعي گرديد. عدم وجود راههاي مناسب براي تردد خودروها در ايران وحتي در تهران، قيمت نسبتاً بالاي اتومبيل و آشفتگي‌هاي مالي و اقتصادي ايران آن روز، از جمله‌موانع عمده ورود خودرو به ميزان زياد در عهد قاجاريه بود. واردات خودرو به ايران پس از سال1300 با توجه به افزايش ارتباط بين‌المللي و بهبود راههاي مواصلاتي تا حدودي رشد يافت امارشد بيشتر روند واردات خودرو مربوط به ساليان پس از جنگ جهاني دوم
بود، به طوري كه‌براساس آمار و ارقام موجود واردات خودرو به ايران طي سال 1334 بالغ بر ده هزار دستگاه‌خودرو با ارزش دو ميليارد و دويست و پنج ميليون ريال بوده است.
توليد اتومبيل به صورت مونتاژ
از سال 1337 به دنبال افزايش روز افزون تقاضاي خريد خودرو، انديشه ساخت اتومبيل البته به‌صورت مونتاژ در كشور نضج گرفت، اما اقدامات عملي در اين زمينه با صدور تصويب‌نامه‌اي‌در سال 1342 از سوي وزارت اقتصاد در خصوص چگونگي شرايط صدور پروانه ساخت‌خودرو صورت پذيرفت. پس از صدور تصويب‌نامه مزبور افرادي با مشاركت برخي ازشركت‌هاي خودروساز خارجي تقاضاي صدور پروانه تأسيس شركت سهامي توليد خودرو. رانمودند. از تقاضاي پذيرفته شده در آن زمان مي‌توان به صدور پروانه تأسيس براي شركت‌هاي‌ايران ناسيونال (ايران خودروي فعلي) شركت سهامي ايران توليد اتومبيل‌هاي سيتروئن(سايپاي فعلي) و جنرال موتورز ايران (پارس خودرو فعلي) اشاره نمود.
تأسيس شركت سهامي ايران
توليد اتومبيل‌هاي ستروئن
شركت سهامي ايراني توليد اتومبيل‌هاي سيتروئن در سال 1344 در زميني با مساحت 240 هزارمتر مربع و زيربناي 20 هزار متر با سرمايه اوليه 160 ميليون ريال تأسيس گرديد. اين شركت درتاريخ 15 اسفندماه 1345 تحت شماره 1331 در اداره ثبت شركتها و مالكيت صنعتي تهران ثبت‌و در اواخر 1347 با شماره پروانه 32109 با مشاركت شركت ستروئن فرانسوي به مرحله بهره‌برداري رسيد.
به موجب پروانه تأسيس صادره از سوي وزارت اقتصاد در سال 1344 با تأسيس كارخانه‌ساخت و بهره برداري اتومبيل سواري بياباني به ظرفيت ساليانه چهار هزار و پانصد دستگاه وپس از اجراي كامل ضوابط ساخت توليد در حد نيازمندي‌هاي بازار موافقت گرديده است.
همچنين مبتني بر اساسنامه اوليه، شركت داراي تابعيت ايراني و با موضوع توليد انواع‌اتومبيل‌هاي سيترون و لوازم و قطعات يدكي آنها در ايران طبق اجازه و امتيازي كه از طرف‌شركت سهامي آندره سيتروئن فرانسه و شركت واگذار شده و فروش مصنوعات مزبور وهرگونه اعمال بازرگاني و صنعتي ديگر كه به نحوي از انحاء به طور مستقيم يا غيرمستقيم به‌موضوع شركت مربوط و يا آن را تسهيل نمايد شروع به فعاليت نمود.
به هر حال با صدور پروانه تأسيس و تعيين اعضاي هيئت مديره شركت فعاليت خود را در اواخرسال 1345 به صورت رسمي آغاز نمود. تهيه زمين، احداث نخستين سالن توليد (سالن بدنه ورنگ فعلي)، تهيه و تدارك لوازم مورد نياز و تقاضاي ثبت علامت به همراه كلمه SAIPAC(سيپاك) كه مأخوذ از عبارت فرانسوي نام شركت
Cociete Annonyme Inranienne De Production Automobile Citroen
بود و همچنين تقاضاي ثبت كلمه ژيان براي انواع اتومبيل‌هاي توليدي (هرچند كه بعدها كلمه‌ژيان به يك نوع از محصولات شركت اطلاِ گرديد.) و... از جمله اقداماتي بود كه تا سال 1347يعني زمان بهره برداري از شركت صورت گرفت. اولين توليدات شركت كه با روشي كاملاًدستي و بدون به كارگيري تجهيزات مدرن در نيمه دوم سال 1347 توليد و روانه بازار گرديد،شامل اتومبيل وانت ژيان با نام اختصاصي «آكا» و خودرو سواري ژيان با نام اختصاصي«ژيان» بود. توليد آكا تنها تا سال 1350 ادامه داشت و به طور مجموع 1035 دستگاه آكا در طول‌سه سال توليد و روانه بازار شد. اما توليد ژيان ساليان متمادي ادامه داشت و هر ساله با افزايش‌توليد مواجه شد، به خصوص از سال 1353 با توجه به نصب و راه اندازي ابزارهاي بادي و سايرلوازم و امكانات مورد نياز توليد اين خودرو سير صعودي يافت و در طول 13 سال توليد اين‌خودرو يعني تا سال 1359 تعداد 99129 هزار دستگاه ژيان توليد گرديد.
اتومبيل مهاري، خودروي ديگري بود كه توليد آن از سال 1350 در شركت سهامي ايران توليداتومبيل‌هاي سيتروئن آغاز و در طي هشت سال توليد (تا پايان سال 1357) مجموعاً 10584دستگاه مهاري توليد و روانه بازار گشت. از ديگر توليدات اين شركت مي‌توان به توليد انواع‌خودروي پيكاب در چهار مدل معمولي، مسقف، دولوكس و كار اشاره نمود. توليد خودروي‌بسيار سبك با جنس بدنه فايبرگلاس، محصول ديگري بود كه تنها طي دو سال 1352 و 1353توليد آن در شركت ادامه داشت كه امروزه مي‌توان برخي از انواع نخستين توليدات شركت سايپارا در سطح شهر ملاحظه نمود.
تغيير نام شركت
در مورخ 30/2/54 عنوان شركت با حذف كلمه سيتروئن از انتهاي عبارت فرانسوي آن به«شركت سهامي ايراني توليد اتومبيل» تغيير يافت و نام سايپا SAIPA از جمع حروف اول عبارت‌فرانسوي عنوان شركت اخذ گرديد.
Cociete Annonyme Inranienne De Production Automobile
توليد رنو 5
با توجه به لزوم جايگزيني خودروي مناسب‌تر به جاي ژيان كه از تكنولوژي به‌روزتري‌برخوردار باشد مسؤولين وقت شركت اقدام به انعقاد قراردادي با شركت رنو به منظور توليداين خودرو در ايران گرفتند. لذا يكي از محصولات عمده توليد شده در اين شركت خودرو «رنو5»بود كه توليد 3 در آن از سال 1355 در شركت سايپا آغاز گرديد و سپس مدل 5 درب آن تا سال1372 ادامه داشت. در اين سال با جايگزيني اتومبيل كلاس كوچك «پرايد»، عملا توليد رنو درشركت سايپا متوقف گرديد و خط توليد اين خودرو به شركت پارس خودرو (يكي از اعضاي‌گروه خودروسازي سايپا) منتقل گشت.
