بخشی از مقاله
مهدویت در ادیان مختلف
«گفت و گو از موعود ادیان و منجی آخرالزمان گفت و گویی است دیرین با عمری به درازای خلقت انسان و سكنای او در عرصه خاك. این تاریخ بلند و اشتراك آن در میان همه اقوام و ملل حكایت از فطری بودن این معنا در نوع انسان دارد.
موعود ادیان نه یك پندار و یا خرافه و نه محصول دوران سخت زندگی بلكه واقعیتی است كه ریشه در جان انسان دارد. از یك سو عقل آدمی و از دیگر سو بیان مشترك همه پیامبران الهی، تمامی حكیمان فرزانه، قدیسان آزاده و ادبیات همه اقوام و ملل این نكته را تایید كرده و بدان صحه می گذارد.
اگر بخواهیم چكیده تمام آرای موجود درباره منجی و موعود ادیان و آنچه را كه جملگی منتظران موعود برآن متفق اند در چند كلمه خلاصه كنیم، جز این سه امر به دست نمی آید:
₪ رویكرد معنوی به عالم
₪ عدالت فراگیر
₪ كوتاه شدن دست ابلیس از همه ساحت های فكری،فرهنگی و مادی حیات انسان.
بنابراین بر ما و بر همه كسانی كه به نوعی مشتاق گفت و گو از موعود ادیان و منجی آخرالزمانیم، ضروری است كه بدانیم در كجای تاریخ به سر می بریم و خود را برای آمدنش مهیا كنیم، مبادا كه بیاید و ما را خفته ببیند
در ادامه مطالب به بررسی مساله مهدویت از دیدگاه دین مقدس اسلام، دین مسیحیت، دین یهودیت و ... می پردازیم.
عقیده به ظهور حضرت مهدی (علیه السلام)در اسلام:
مساله مهدویت و ظهور حضرت مهدی(علیه السلام) به عنوان منجی بشریت، مساله ای است كه در دین اسلام اهمیت زیادی بدان داده شده است، تا جایی كه روایات فراوانی از طریق شیعه و سنی در این زمینه وارد شده است.
محتوای این روایات شامل خصوصیات ظاهری به همراه جرئیاتی درباره نحوه ظهور و حكومت جهانی ایشان می باشد. مساله مهدویت و ظهور منجی آخرالزمان به عنوان آخرین رهبر آسمانی كه در پایان جهان ظهور خواهد كرد، مساله ای است كه از همان نخستین روزهای ظهور اسلام به مسلمانان نوید داده شده است و مورد قبول همه فرق و مذاهب اسلامی می باشد.
عده ای از افراد معاند كوشیده اند تا این عقیده را فقط مختص به شیعه بدانند در حالی كه این عقیده اختصاص به شیعه ندارد بلكه مورد قبول عموم مسلمانان از همه فرق و مذاهب اسلامی است.
عقیده به ظهور حضرت مهدی(علیه السلام) یكی از ضروریات دین مقدس اسلام است و منكر آن از آیین اسلام بیرون است.
بر طبق وعده های قران كریم و روایات، عموم مسلمانان عقیده دارند، در آخرالزمان مردی از اهل بیت ظهور خواهد نمود كه عدل و داد را برقرار خواهدكرد و بر همه جهان مسلط می گردد.
در سایه چنین حكومتی ظلم، جور، جفا، تعدی،تجاوز، جنایت و خیانت ریشه كن می گردد و برادری و برابری و عدالت و محبت همه جا را فرا می گیرد. تعالیم سعادت بخش اسلام به بهترین شكل به اجرا درمی آید و آیین جاوید رسول اكرم بر همه سرزمین ها سایه گستر می شود.
این مطالب فشرده آن چیزی بود كه عموم مسلمانان به ویژه شیعیان دوازده امامی درباره حضرت مهدی(علیه السلام) به آن عقیده دارند.
اینك به ذكر چند روایت در این زمینه كه بیان كننده دیدگاه شیعه است می پردازیم.
پیامبر اكرم (صلى الله علیه وآله و سلم) مى فرماید:
«من أنكر القائم من ولدی فقد أنكرنی»
«هركس كه قائم(علیه السلام) از فرزندان مرا انكار كند به راستى كه مرا انكار كرده است».
و در حدیث دیگر مى فرماید:
«من أنكر القائم من ولدی فی زمان غیبته مات میتهً جاهلیهً»
«هركس كه مهدى قائم(علیه السلام) از فرزندان مرا در زمان غیبتش انكار كند به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است».
امیرمؤمنان على(علیه السلام) مى فرماید:
«اللهم إنك لا تخلو الأرض من حجه لك على خلقك ظاهرا أو خائفا مغمورا لئلا تبطل حججك و بیناتك»4
پروردگارا! به راستی كه تو زمین را از كسی كه برهان بر وجود تو است در نزد مخلوقاتت، خالی نمی گذاری در حالی كه او آشكار است یا خائف و پنهان است برای این كه حجج و دلایلت باطل نگردد».
و اما در مورد دیدگاه اهل سنت راجع به مساله مهدویت باید گفت كه بزرگان اهل سنت نیز مانند شیعیان، منكر این اصل را خارج از دین مقدس اسلام می دانند و احادیث بسیاری را از طریق گروه بسیاری از صحابه و تابعین در كتاب های خویش نقل نموده اند.
«ناگفته نماند كه پیروان مذاهب اسلامی عموما در این مساله كه آینده بشریت، سرانجام به حكومت جهانی مهدی موعود(علیه السلام) ختم خواهد شد، با یكدیگر موافقند و فقط در برخی از جزئیات اختلاف نظر دارند، مانند: برخی معتقدند كه ایشان از نسل امام حسین(علیه السلام) هستند و برخی ایشان را از نسل امام حسن(علیه السلام) دانسته اند, یا این كه عده ای معتقد به عدم تولد ایشان هستند و می گویند در اینده متولد خواهد شد و عده ای مانند شیعیان معتقد به تولد و حیات ایشان هستند.»
اینك به ذكر چند حدیث از منابع اهل سنت در مورد مساله مهدویت می پردازیم:
1- پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود:
«هنگامى فرا مى رسد كه زمین پر از ظلم و جور شود، آن وقت مردى از خاندان من قیام مى كند هفت ـ یا نُه ـ سال در روى زمین حكومت مى كند، و زمین را پر از عدل و داد مى نماید.»
2- پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود:
«چگونه خواهید بود هنگامى كه عیسى بن مریم(علیه السلام)در میان شما نازل شود و امام شما از میان خود شما باشد؟»
3- پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود:
«در آخر الزمان خلیفه اى مى آید كه مال را ـ به طور مساوى ـ تقسیم مى كند و آن را نمى شمارد.»
شناخت مهدی موعود علیه السلام:
«نام مبارك حضرتش نام پیامبر اكرم (صلی الله و علیه و اله) می باشد. كنیه مسلم آن حضرت كنیه جدش رسول خدا (صلی الله و علیه واله)، ابوالقاسم، است. كنیه های دیگر ایشان ابوعبدالله، ابوجعفر و ابوصالح می باشد. اوصاف و القاب معروف آن حضرت در روایات شیعه و سنی و نویدهای كتب مذهبی اهل ادیان چنین آمده است: « برگزیده ابراهیم، ثائر، حجت آل محمد، خلف صالح، خلیفه الله، رهایی بخش امت، ذوالغیبه، صاحب پرچم محمدی، صاحب الزمان،صاحب الغیبه، عادل،قائم، قائم آل محمد، منتقم، منصور، مهدی، مهدی آل محمد، مهدی امت و مهدی منتظر.»
«پدر بزرگوار امام زمان حضرت امام حسن عسكری(علیه السلام)، امام یازدهم شیعیان است. مادر بزرگوار ایشان ملیكه نوه امپراطور روم شرقی بود. او با این كه با خاندان امپراطوری زندگی می كرد انچنان پاك بود كه گویی شباهت به خانواده خود ندارد. داستان ماجرای اسارت او و خریداری او از جانب امام هادی (علیه السلام) برای امام حسن عسكری(علیه السلام) در تاریخ آمده است. امام قائم(علیه السلام) از چنین پدر و مادری در شب جمعه، نیمه شعبان سال 255 هجری قمری, در زمان حكومت معتمد عباسی در سامرا متولد شد و هنگام شهادت پدرش پنج ساله بود. تولد آن حضرت را جز عده ای خاص نمی دانستند و برای نوع مردم مخفی بود تا مبادا مورد گزند طاغوتیان غاصب و ستمگر زمان قرار بگیرد. بالاخره با شهادت امام حسن عسكری(علیه السلام) در شب هشتم ربیع الاول سال 260 هجری قمری امامت به ایشان رسید و به فرمان الهی از همان لحظه غیبت اختیار فرمود.»
درباره نسب مهدی موعود(علیه السلام) و صورت و سیرت و جزئیات زندگی ایشان در زمان غیبت و نحوه ظهور و حكومت ایشان، روایات بیشماری را علمای شیعه و سنی در منابع معتبر خود آورده اند كه برای نمونه به چند حدیث اشاره می شود.
1- پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید:
«دنیا به آخر نمی‌‌رسد تا این كه زمام امور امتم را مردی از اهل بیتم به دست می‌گیرد كه به او مهدی گفته می‌شود.»
2- پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید:
«مهدى از عترت من و از فرزندان فاطمه(علیها السلام) است»
3- حسین بن علی (علیه السلام) می فرماید:
«قائم این اُمّت نهمین فرزند منست; اوست كه از دیده ها غایب مى شود و در حالى كه زنده است میراثش تقسیم مى شود.»
4- رسول اكرم (صلی الله و علیه و اله) فرمودند: او جوانی با این صفات است:
«چشم‌هایش سرمه كشیده یا سیاه چشم و ابروانی طویل، بینی كشیده میان برآمده دارای محاسنی پر پشت، خالی بر گونه راست و خالی دیگر بر دست اوست.»
5- رسول اكرم (صلی الله و علیه و اله) فرمودند:
«او شبیه‌ترین مردم به من از نظر خلقت و اخلاق است.»
6- حضرت علی (علیه السلام) فرمودند:
«قائم... او مردی است بلند پیشانی، دارای بینی باریكی كه میانش اندكی برآمدگی است، برآمده شكم، دارای ران هایی درشت و پهن، خالی بر ران راست اوست، میان دو دندان او گشاده است. او زمین را همان گونه كه از ستم و جور پر شده است از دادگری لبریز خواهد كرد.»
عقیده به ظهور مبارك حضرت مهدی(علیه السلام) در سایر ادیان:
«فوتوریزم _ یعنی اعتقاد به دوره اخرالزمان و انتظار ظهور منجی غیبی و مصلح جهانی و بزرگ _ عقیده ای است كه در كیش های اسمانی زوراستریانیسم (مذهب زردشت) و جودائیسم (مذهب یهود) و سه مذهب عمده مسیحیت : كاتولیك پروتستان ارتودوكس و به طور كلی در میان مدعیان نبوت به مثابه یك اصل مسلم قبول شده و همگی بالاتفاق بشارت ظهور همچو مصلحی را داده اند. در این راستا دو مذهب عمده اسلام _ تشیع و تسنن _ هم در ظهور یك مهدی(علیه السلام) در دوران واپسین زمان اتفاق نظر دارند.»
اسلام كه آخرین و كاملترین كیش آسمانی است، این موضوع را بیشتر و كاملتر تشریح كرده است. آیاتی كه در قرآن شریف آمده و به این موضوع تفسیر شده، زیاد است و ما تنها به نقل دو آیه اكتفا می كنیم.
«وَ لَقَد كَتَبنَا فِى الزَّبوُرِ مِن بَعدِ الذِّكر اَنَّ الاَرضَ یرِثُهَا عِبَادِىَ الصَّاِلحُونَ»
«و ما بعد از تورات در زبور داوود نوشتیم (و در كتب انبیای سلف وعده دادیم) كه البته بندگان نیكوكار من ملك زمین را وارث و متصرف خواهند شد.»
«هُوَ الَّذى اَرسَلَ رَسُولَهُ بِالهُدى وَ دِینَ الحَقِّ لِیظهِرَهُ عَلَى الدِّینِ كُلَّهُ وَ لَو كَرِهَ المُشرِكُونَ»
«اوست خدایی كه رسولش (محمد مصطفی) را به هدایت خلق و (ابلاغ) دین حق فرستاد تا او را هر چند كافران خوش ندارند بر همه ادیان عالم غالب گرداند.»
«و اما اخبار و احادیثی كه در كتب شیعه و سنی در موضوع ظهور مصلح جهانی ما، با تمام خصوصیات آن وارد شده، بیشمار است.
در متجاوز از 150 كتاب معتبر عامه و خاصه اخبار مربوطه مندرج است كه از كتب اهل سنت: صحیح بخاری (ج2، ص158)، ابوداوود (ج4، ص89)، ترمذی (ج2، ص270) و از كتب شیعه: نهج البلاغه، خصال صدوق، من لایحضره الفقیه، بحارالانوار و كافی را به عنوان نمونه می توان نام برد.
گذشته از واقعیت و حقیقت امر باید توجه داشته باشیم كه اعتقاد به وجود مصلح جهانی و امام زمان ما را همیشه و در همه مبارزات اجتماعی حمایت خواهد نمود، زیرا اگر ما و اقعا معتقد به امام زمان باشیم خواهیم دید كه همیشه یك پشتیبان نیرومندی داریم كه ما را در كارهای اجتماعی، اگر برای خدا باشد، یاری می كند.»
«و اما آنچنان كه از تعالیم كتابهای مذهبی اهل ادیان نیز به دست می آید، وقتی جهان را فتنه و آشوب پر كند، یك مصلح جهانی به پا خواهد خاست و با تشكیل یك حكومت واحد جهانی زمام همه امور را به دست خواهد گرفت و بساط ظلم و ستم را برخواهد چید و عدالت و امنیت را در سرتاسر كره زمین برقرار خواهد ساخت.
در مراجعه به كتب آسمانی آن ها را سرشار از نویدهای ظهور آن مصلح بزرگ می بینیم. با بررسی این بشارات متوجه می شویم آنچه در این كتاب ها ذكر شده، اعم از شرایط قبل از ظهور، كیفیت ظهور و پایان خوشایندی كه برای دنیا نوید داده می شود، در همه ادیان تا حد زیادی مشابه یكدیگر است و تقریبا در همه موارد، مشخصات آن مصلح بزرگ تنها با وجود مقدس حضرت مهدی (علیه السلام)مطابقت دارد.
بشارت ظهور حضرت مهدی (علیه السلام)علاوه بر قرآن مجید در تمام كتب مذهبی اهل ادیان مانند: كتاب زند، كتاب جاماسب،كتاب شاكمونی، كتاب جوك، كتاب دید براهمه، كتاب صفینای نبی،كتاب اشعیا، كتاب دانیال نبی ، انجیل متی، انجیل لوقا، انجیل مرقس و سایر كتاب ها و الواح امده است و اگرچه غیر از قران بقیه كتب تحریف شده اند، اما قسمتهایی در آن ها یافت می شود كه از تحریف مصون مانده اند و به مصلح جهانی اشاره دارند.
ناگفته نماند كه پیروان ادیان و مذاهب گوناگون، و دیگر ملل و اقوام گذشته و مكاتب مختلف جهان درباره نام آن بزرگوار باهم اختلاف نظر دارند، مسلمانان او را «مهدى موعود منتظر(علیه السلام)»، و پیروان سایر ادیان ومكتبها و ملّتها و توده هاى محروم، وى را «مصلح جهانى» یا «مصلح غیبى»، یا «رهاننده بزرگ» یا «نجات بخش آسمانى» و یا «منجى اعظم» مى نامند; ولى درباره اوصاف كلّى، برنامه هاى اصلاحى، تشكیل حكومت واحد جهانى بر اساس عدالت و آزادى، و ظهور او در آخرالزمان اتّفاق نظر دارند.»
اینك به طور خلاصه به بررسی عقاید اقوام و ملل مختلف راجع به ظهور یك منجی در اخرالزمان می پردازیم.
«در دین یهودیت نیز مانند دیگر ادیان وحدانی عقیده به ظهور منجی به طور قاطع وجود دارد. در تورات پس از شرح چگونگی تكوین جهان هستی, حقیقت انسان و ذكر تاریخ پیامبران اولیه ظهور منجی موعود به بشر نوید داده می شود. طبق نظر عالمان یهود هر فرد یهودی كه به ماشیح اعتقاد نداشته باشد یا چشم به راه امدن او نباشد, منكر سخنان حضرت موسی و دیگر انبیای بنی اسرائیل است.
این منجی كه ماشیح نام گرفته است, یك منجی انسانی است و از نسل داوود پیغمبر و از ممیزاتش روح مسیحایی و فیض از درجات نبوت است كه به واسطه آن فیض بر ظالمان زمان می شورد و عدل را در دنیا گسترش می دهد.»
