بخشی از مقاله
سیری بر اوقات فراغت جوانان در آینه آیات و روایات و ادیان و دیدگاههای مختلف
چکیده
جوانان و نوجوانان و مسائل آنان موضوعی است که اهمیت آن بر هیچکس پوشیده نیست، زیرا جوانان پایه گذاران فرهنگ آینده سرزمین خویش هستند. از میان مسائل متعدد اجتماعی، مشکلات جوانان از موقعیت برجسته ای برخودار است و یکی از مسائل جوانان چگونگی گذران اوقات فراغتشان می باشد. با توجه به اهمیت قابل توجهی که اوقات فراغت در سلامت جسم و روان و کسب مهارتهای گوناگون و رشد و تعالی شخصیت در جوانان را دارا میباشد، بنابراین میتوان گفت اوقات فراغت بهترین و مناسب ترین فرصت برای برخوداری از برنامه و نظم در امور مختلف و پرهیز از آشفتگی و به هدر ندادن نیرو و انرژی و غلبه بر کاهلی و تنبلی است. اوقات فراغت به عنوان یک پدیده فرهنگی اجتماعی موضوع مشترک تمامی اقشار جامعه و ادیان مختلف است. بهبود کیفیت گذران اوقات فراغت جوانان نیازمند مدیریت اوقات فراغت است. به تعبیر دیگر، امروزه فقط اندیش مندان و صاحبان مکنت به این قضیه نمی اندیشند، بلکه هر کس در هر مقام و پایگاهی به آن فکر می کند تا برای گذران اوقات فراغت خود و فرزندانش چگونه برنامه ای طرح ریزی نماید که سودمند و سازنده باشد. به منظور بررسی اوقات فراغت نوجوانان، تحقیق کتابخانهای و استفاده از سایتهای اطلاعاتی مطالب گردآوری شده در زمینه آیات و روایات و ادیان انجام شده و در پایان راهکارهایی ذکر شده است. و نتیجه این که با رسمیت شناختن این آموزهها در بین اجتماع نحوه استفاده اوقات فراغت چون سایر نیازهای بشری سیر و تحولات تاریخی را طی نموده که روز به روز اهمیت و نقش آن در سلامت جامعه و رشد خلاقیت و بهداشت روانی و.....آشکار می شود . باعث بالا رفتن آرامش و استفاده از فرصت ها هر چه بیشتر جوان در برابر تهاجم فرهنگی و بسیاری از مشکلات دیگر خواهد شد.
واژههای کلیدی: اوقات فراغت، جوانان، آیات و روایات، ادیان مختلف
-1 مقدمه
فرهنگ فارسی معین، فراغت را آسودگی، استراحت، آرامش و نیز فرصت و مجال معنی کرده است. فرهنگ عمید نیز فراغت را آسودگی، آسایش و آسودگی از کار و شغل معنی کرده است. امروزه تفریح و گذران مناسب اوقات فراغت وسیلهای موثر برای پرورش قوای فکری، جسمی و اخلاقی افراد بوده و عاملی برای جلوگیری از کجرویهای اجتماعی محسوب میشود. (تندنویس،(94:1378، درباره این که اصولا زمان فراغت خاص جامعه صنعتی است تمام پژوهشگران هم عقیده نیستند و برخی از آنها بر این باورند که زمان اوقات فراغت در تمام مراحل تاریخی زندگی بشر وجود داشته و خاص زمان مشخصی نیست. (شیخ،(5:1375، اینان معتقدند که فراغت پدیده جدیدی نیست بلکه یک مفهوم قدیمی است. 2001:164)،(Torkidsen، نظر افراد درباره ماهیت اوقات فراغت بسیار متنوع است. معمولا به چند شکل آن را تعریف می کنند: اوقات فراغت به عنوان بازمانده ی وقت، به عنوان فعالیت، به عنوان فرصت عملکرد مفید و نیل به اهداف و فرصتی برای آزادی عمل شخصی (ربانی و شیری،(1388،
تمدّن، محصول اوقات فراغت ملّت هاست، مردمانی که خور و خواب و شکار و غارت، همه ی شب و روز آنها را پر کرده بود، هیچ تمدّنی نیافریدند. ظروف مقاوم تر، جامه های ظریف تر، معماری ماندگارتر، شعر زیباتر، ماشین ها، کتاب ها، ارتباطات، اختراعات، اکتشافات و ... همه ی وسایل رفاهی بشر، زاییده ی اوقات فراغت اویند. ( ویل و آریل دورانت، (38، اوقات فراغت فرآیند توسعه یابنده ای است که از طریق آن افراد یا گروه های مردم درک خود را از اوقات فراغت، روابط میان اوقات فراغت، سبک زندگی و جامعه افزایش میدهند.(کریستوفر و دیگران، (480:2004،در فرهنگ و اندیشه اسلامی، اوقات فراغت با بیهودگی و معطّلی یا آلودگی و روزمرگی همسو نیست، بلکه فراغت، فرصت دوبارهای برای تلاش و فعالیتهای فکری و جوشش شناخت و بینش است که در آن گرچه فعالیتهای ظاهری فیزیکی تعطیل میشود، » منظور از اوقات فراغت، وقت صرف شده برای سرگرمی ها، تفریحات
و فعالیت هایی است که افراد به هنگام آسودگی از کار عادی با شوق و رغبت، به سوی آنها رو می آورند.« (عصاره،(30:1377، از جمله مفاهیم نوینی که با پیدایش انواع تکنولوژی و صنعتی شدن جوامع در زندگی مردم معنای واقعی خود را یافته است، اوقات فراغت و نحوه گذران آن است. 2008)،(Sheykalizadeh، سازمان ها و ارگانهای گوناگون، برنامه ریزیهای وسیعی برای گذران اوقات فراغت خود انجام می دهند. به علاوه اقشار گوناگون دانشگاهی با این که تحت فشارهای شغلی قرار دارند، اما به نسبت اوقات فراغت بیشتری دارند. این دو عامل موجب می شود به فعالیت های فراغتی آنها از دو دیدگاه رفع خستگی یا کسالت کاری و همچنین ایجاد تنوع و تفریح آنها توجه شود. 2003) ،Karimian )، امروزه نقش مدیریت به مدیریت سلامت نیروهای انسانی یا چگونگی گذران اوقات فراغت و تفریحات سالم آنها در اکثر سازمان ها، موسسات، ارگان ها و نهادها رسوخ کرده است. ( Asadi
2003،(Dastjerdi، در عصر ما، مساله اوقات فراغت و شیوه های گذران آن از ابعادی متفاوت با جوامع کهن مطرح شده است. به تعبیر دیگر، امروزه فقط اندیش مندان و صاحبان مکنت به این قضیه نمی اندیشند، بلکه هر کس در هر مقام و پایگاهی به آن فکر می کند تا برای گذران اوقات فراغت خود و فرزندانش چگونه برنامه ای طرح ریزی نماید که سودمند و سازنده باشد. مخصوصا، به
علت توسعه فنآوری و استفاده از دستگاههای خودکار، روزها و ساعات اشتغال افراد کمتر می شود و این فکر بیشتر قوت میگیرد که ساعات بیکاری را چگونه باید سپری کرد. جوانان و نوجوانان و مسائل آنان موضوعی است که اهمیت آن بر هیچکس پوشیده نیست، زیرا جوانان پایه گذاران فرهنگ آینده سرزمین خویش هستند و حفظ ارزشهایی که با بهایی گران بدست آمده به عهده آنها می باشد. از میان مسائل متعدد اجتماعی، مشکلات جوانان از موقعیت برجستهای برخودار است و یکی از مسائل جوانان چگونگی گذران اوقات فراغتشان می باشد. با توجه به اهمیت قابل توجهی که اوقات فراغت در سلامت جسم و روان و کسب مهارت های گوناگون و رشد و تعالی شخصیت در جوانان را دارا میباشد ، بنابراین میتوان گفت اوقات فراغت بهترین و مناسبترین فرصت برای برخوداری از برنامه و نظم در امور مختلف و پرهیز از آشفتگی و به هدر ندادن نیرو و انرژی و غلبه بر کاهلی و تنبلی است. آنچه در اوقات فراغت حائز اهمیت است، شیوه گذراندن آن است و اگر به انحراف کشیده شود بسیار مخرب و تضعیف کننده فرد و اجتماع می باشد.
-2 بیان مساله
اوقات فراغت ساعاتی است که باید بدون اجبار، صرف اموری شود که شخص به آنها » تمایل« دارد و تا حد ممکن نباید با نفع اقتصادی همراه باشد یا منبع درآمدی برای شخص، محسوب گردد؛ بلکه باید به کسب تنوع، ایجاد سرگرمی، فراهم آوردن امکانات رشد فکری و جسمی در راستای تعالی و رسیدن به ارزش های معنوی منجر گردد.( یوسفی،(77:1374، متأسفانه به دلیل غفلت انسان، شیطان روی تمام ابعاد حقیقی، رنگ و لعاب آلوده ای می کشاند و نادرستیها را در چشم انسان زینت و جلوه میدهد. و در نهایت انسان را به نابودی و خسران میکشاند. (برگرفته از سوره ی عنکبوت، آیه ی (38 ما با تمدنی رو به رو هستیم که در آن فراغت نقش مهمی دارد زیرا از یک طرف تکنولوژی به تدریج کار توان فرسا را از دوش افراد بر میدارد. و از طرف دیگر افراد فقط کافی برای گذراندن اوقات فراغت خود را دارند. اوقات فراغت را می توان مهمترین و دلپذیرترین اوقات بشر دانست. وجود ضرب المثلهایی» چون شیطان همیشه برای دستهای خالی کار بدی مییابد« و بیکاری مادر بیماری است« ضرورت توجه به وقت فراغت و چگونگی گذران آن را یادآور میشود. جوانان و نوجوانان در هر جامعه ای سرمایههای پر ارزشی هستند که در آیندهای نه چندان دور، بار سنگین اداره امور مملکت را بر عهده خواهند گرفت. امروزه کارگزاران حکومتی در دنیای پرهیاهوی قرن 21 به این واقعیت پی برده اند که در صورت عدم تدابیر اصولی و برنامههایی جهت اوقات فراغت جوانان و نوجوانان، خطرات عظیمی جامعه را تهدید خواهد کرد و از نظر تربیتی اختلالات غیرقابل جبران در رفتار و کردار و در نتیجه شخصیت افراد پدیدار خواهد شد. از این رو اهمیت دادن به اوقات فراغت، عامل مؤثری برای پرورش قوای فکری، جسمی و اخلاقی افراد است؛ رواج انواع تفریحات انحرافی در بعضی کشورهای غربی و کشورهای در حال توسعه ناشی از نداشتن امکانات مناسب تفریحی، عدم آگاهی، نداشتن برنامه صحیح و
نیز اجرای سیاستهای اجتماعی و اقتصادی نادرست در این زمینه است که موجب شده است بسیاری از نوجوانان و جوانان به سوی فعالیتها و تفریحات ناسالم کشیده شوند. تحقیقات و پژوهشهای مختلف نشان میدهدکه بسیاری از موارد شدید انحرافات در میان نوجوانان و جوانان، نتیجه فقدان برنامهریزی صحیح جهت گذران اوقات فراغت بوده است. بنابراین به منظور تحقق اهداف انقلاب اسلامی، با سیاستگذاری و برنامهریزی مناسب و وضع قوانین لازم توجه بیشتری به اوقات فراغت نوجوانان و جوانان شود. عدم ارائه برنامه مناسب در این زمینه موجب خواهد شد مبلغین فرهنگ غرب با برنامه ریزی جامع و منحرفکننده خود باعث رواج فساد و ابتذال میان قشر جوان و نوجوان شده، اهداف خود را تحقق بخشند.
-3 اهمیت و ضرورت پژوهش
در مورد اهمیت و نحوه گذران اوقات فراغت، بحث ها و بررسیهای فراوانی صورت گرفته و پیشنهادهای متنوعی ارائه شده است. در این بین توجه به مسائل نوجوانان و جوانان که دغدغهای همیشگی به حساب میآید، به دلیل ورود ناگهانی آنان به اجتماع و در نتیجه افزایش احتمال بروز رفتارهای نامتعادل، بسیار حائز اهمیت است. نیمی از جمعیت ایران را جوانان تشکیل میدهند، جمعیتی که می توان با برنامهریزی صحیح از انرژی های فراوان و متراکم آنها برای سازندگی کشور استفاده کرد و در عین حال بی توجهی به آنها تشدید انحرافات و آسیبهای اجتماعی را در پی خواهد داشت.
-4 هدف پژوهش
هدف اوقات فراغت اینکه انسان از انجام فعالیت در این جهت لذت و استفاده لازم را ببرد، این اوقات موجبات ترقی و و رشد وی نیز فراهم گردد. اگر این مهم یعنی اصول و پایههای اوقات فراغت در نظر گرفته نشود تنها موجب ناراحتی مخاطبان بلکه زمینه انحرافشان نیز هموار میشود .
-5 مراحل تکوین شخصیت جوان
فرزند تا هفت سال آقا و فرمانگذار و تا هفت سال دوم غلام و فرمانبردار است و هفت سال سوم وزیر و کاردان است؛ پس از این مدت اگر صفاتی پسندیده داشت، زحمات چند ساله به ثمر رسیده و گرنه رنج بیهوده مبر که دیگر تربیت پذیر نیست. (رسول اکرم ،وسائل الشیعه، ج 15، ص (195
-6 جلوه های جوانی در قرآن
-1-6 مبارزه ابراهیم (ع) با شرک و بت پرستی در جوانی
قالو سمعنا فتی یذکرهم یقال له ابراهیم.(انبیا(60/
گفتند: شنیده ایم جوانی بتها را به زشتی یاد می کند که به او ابراهیم می گویند.
-2-6 نقش ستیزی یوسف در پناه حصن حصین الهی
و لما اشده اتیناه حکما و علما و کذالک نجزی المحسنین. و راودته التی هو ف بیتها عن نفسه و ... قال معاذ االله انه ربی احسن مثوای انه لا یفلح الظالمون.(یوسف(23/ هنگامی که یوسف (ع) به سن رشد رسید، او را مسند حکمفرمایی و مقام دانش عطا کردیم و این چنین نیکوکاران را پاداش می
دهیم. او در خانه عزیز مصر بدون اینکه قصد و نیت بدی داشته باشد، از سوی بانوی خانه به خیانت دعوت شد و ....یوسف (ع) گفت : به خدا پناه می برم.
-3-6 پاکی و پارسایی مریم مقدس و نزول فرشتگان بر او در جوانی
و اذ قالت الملائکه یا مریم ان االله اصطفیک و طهرک و اصطفیک علی نساء العالمین.(آل عمران(42/
و آنگاه فرشتگان گفتند ای مریم همانا خداوند تو را برگزید و پاکیزه گردانید و بر زنان عالم برتری بخشید.
-7 ارزش دوران جوانی
هشدار فرشتگان الهی در اغتنام فرصت جوانی: فرشته الهی هر شب ندا می دهد؛ ای جوان بیست ساله، کوشش و جدیت کنید و برای نیل به کمالات انسانی، مجاهده نمایید. (پیامبر، مستدرک الوسایل، ج 352،(2
شناخت ارزش فرصت جوانی در دوره کوتاه زندگانی: جوانی را قبل از پیری و سلامتی را قبل از بیماری دریاب. (امام علی،
غررالحکم،(340
غنیمت شمردن پنج نعمت خدادادی : سلامتی، توانمندی، فراغت، جوانی و نشاط خودت را فراموش مکن. (امام موسی کاظم،
الحیاه، ج 3، (366
-8 سفارش و رسیدگی به جوانان
نوجوانان را دریابید، زیرا زودتر از دیگران به کارهای خیر روی می آورند. (امام صادق،وافی، ج 20،(1 شما را سفارش می کنم که با جوانان به خوبی و نیکی رفتار کنید، چرا که آنان قلب لطیفتری دارند. (رسول اکرم، سفینه البحار، ج176،(2
دل نوجوان مثل زمین مساعدی است که هر بذری در آن بپاشند، همان را قبول خواهد کرد. (امام علی، نهج البلاغه، نامه (31 جوانی یکی از اقسام شوریدگی است. (رسول اکرم، بحار الانوار، ج 77، (174 مستی بر چهار قسم است: مستی جوانی، مستی ثروت، مستی خواب، مستی ریاست. (امام علی تحف العقول، ص (126
قلب جوان از قلب بزرگسال بزرگتر است.(امام صادق، بحار الانوار، ج 280،(120
-9 بررسی دیدگاههها درباره اوقات فراغت
-1-9 اسلام
-1-1-9 آیات قرآن درباره تفریح و فراغت
درباره سیر و گردش و تفریح در روی زمین در قرآن یا مستقیما با عنوان »سیرو فی الارض« یا با طرح سوالأَوَلَمْمانند» یَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ « به گردشگری سفارش شده است. خداوند متعال درباره سیر و سفر، برخی از اماکن را برای انسان مقدر فرموده و حرکت
شبانه یا روزانه را به آن دیار و سرزمین امر میفرماید (شالچیان، .(28:1379
درا... مجیدبررسیهفتآیاتآیهکلامتحت عنوان سِیروا فِی الاَرضْ و هفت آیه با عنوان اَفَلَمْ یَسِیروا فی الاَرضْ در مورد سیر
و سیاحت بیان شده است که اجمالاً مورد ارزیابی قرارمی گیرد. هفت آیه اول در سورههای: آلعمران (37)، انعام ( (11، نحل (36)، نمل (69)، عنکبوت (20)، روم (42)، سبا ( (18 و هفت آیه دوم در سورههای یوسف (110)، حج (46)، روم (9)، فاطر ( (44، مؤمن (غافر) - 82 و 21 و محمد (ص) - (10) آمده است. در زیر آیه 12 درباره سوره یوسف است که شغل برادرهای یوسف شبانی بود که از پدر درخواست کردند تا یوسف را با خودشان به تفریح و گردش در صحرا ببرند و به پدر گفتند ما محافظ او خواهیم بود.
ً یَرْتَعْ وَ یَلْعَبْأ وَ إِنﱠا لَهُ لَحافِظُونَ (یوسف،(12
(او را فردا با ما بفرست تا آزادانه گردش و بازی کند و ما از او محافظت میکنیم)، (رتع) در حیوان به معنای چریدن و در انسان به معنای گردش و میوه خوردن است، آنان در این آیه گفتار خود را بسیار مؤکد نمودند (ان، لام تأکید و جمله اسمیه) تا پدر را دلگرم سازند و ابتدا (در آیه سابق) گفتند یوسف از ناحیه ما تأمین جانی دارد (انا له لناصحون)، و آنگاه گفتند: یوسف از ناحیه غیر ما نیز ایمن خواهد بود، چون ما محافظ او هستیم و تا وقتیایمننزدماست(إِنﱠا، لَهُ لَحافِظُونَ)، پس با این سخنان دل پدر را نرم نمودند تا راضی شود یوسف را برای بازی و تفریح همراه آنان به صحرا بفرستد. (تفسیر المیزان)، قرآن هشدار میدهد که به بهانه ورزش و تفریح و گردش، شما را نبرند، چنان که برادران یوسف به بهانه تفریح او را بردند و به داخل چاه افکندند. یکی از مفسّران در این زمینه میگوید: »همانگونه که برادران یوسف از علاقه انسان مخصوصا نوجوان به گردش و تفریح برای رسیدن به
هدفشان سوء استفاده کردند در دنیای امروز نیز دستهای مرموز دشمنان حق و عدالت از مسأله ورزش و تفریح برای مسموم ساختن افکار نسل جوان سوء استفاده فراوان میکنند باید به هوش بود که ابرقدرتهای گرگ صفت در پوشش ورزش و تفریح، نقشههای شوم خود را میان جوانان به نام ورزش و مسابقات منطقهای یا جهانی پیاده نکنند.« (مکارم شیرازی،1370، .(336
-2-1-9 اوقات فراغت از دیدگاه اهل بیت
× در دین اسلام تمایل به تفریح یکی از خواهشهای طبیعی بشر دانسته و (برای عامه مردم) مباح شمرده میشود.
پیامبر اسلام به اصحاب و یاران خود میگوید: »به تفریح و بازی بپردازید؛ زیرا من دوست ندارم در دین شما سختگیری دیده شود.« (میزان الحکمه، ج 2804 :4 به نقل از حرم پناهی، .(81 :1381
حضرت علی (ع) فرمودند در گردشگری و سیر و سیاحت 5 خاصیت نهفته است: غم گسستگی، کسب معاش، تحصیل علم، فهم ادب و مصاحبت با انسانهای فرهیخته. (باهر،(1380:93، در جای دیگر فرمودند. شب زندهداری با یاد خدا، فرصتی است برای افراد سعادتمند، و تفریح و آسایشی است برای اولیای خدا. (غررالحکم، ح .(5642
حضرت حسن (ع) در پاسخ به سؤال پدر بزرگوارش که پرسید: »دوراندیشی چیست؟«، فرمود :دوراندیشی این است که رسیدن اوقات فراغت را انتظار بکشی و سپس به سوی هر کار خیری که برایت ممکن شد، بشتابی. (بحارالانوار، ج 72، ص .(193
حضرت حسین (ع): امام سوم شیعیان حسین (ع) می گوید: »درتمامی عمر برای سلامتی و حفظ تندرستی خود بکوشید (تحف العقول:239 به نقل از حرمپناهی،.«(83:1381 حضرت سجاد (ع) : بارالها! فراغتی را عطا فرما که در زهد و بی اعتنایی به مادیات طی شود. حضرت صادق (ع) : در مورد حق همسر میفرماید: مروت و انسانیت در سفر اقتضاء میکندکه مسافر از بذل زاد و توشه وافی در سفر مضایقه نکند، شوخی و تفریح او در حد رضای خداوند باشد. از غیبت برحذر باشد. (ریاحی سامانی،(159:1389 و در جای دیگر پیرامون تفریح و گردشگری فرمودند: سفر مفرح و مطلوب جسم و روان است .(شالچیان،.((154:1387حضرت موسی (ع) : امام کاظم (ص) اوقات یک مسلمان را به چهار بخش تقسیم میکند: »راز و نیاز با خدا، کار و تلاش برای کسب روزی، ارتباط سازنده با دیگران و تفریح سالم.«
حضرت رضا (ع) : کوشش کنید اوقات فراغت خود را به 4 بخش تقسیم کنید: ساعتی برای عبادت و خلوت با خدا، ساعتی برای تامین آرامش، ساعتی برای مصاحبت و همنشینی با برادران مورد اعتماد که شما را به عیوبتان آگاه سازند و نسبت به شما خلوص و صفا دارند و ساعتی را به تفریحات و لذایذ خود اختصاص دهید و از نشاط ساعت تفریح نیروی انجام ساعات دیگر را تامین کنید.
-3-1-9 اوقات فراغت از دیدگاه احادیث و روایات
اوقات فراغت به عنوان زیر مجموعهای از زمان اهمیت و ارزش والایی دارد و موضوع مشترکی است، بین تمامی اقشار جامعه، اعم از زن و مرد، پیر و جوان و با مشغلههای بسیاری که در زندگی دارند. در این میان، اوقات فراغت جوانان از اهمیت خاص برخوردار است. ای ابوذر، پنج چیز را پیش از پنج چیز غنیمت بشمار: جوانیات را قبل از پیری، سلامتت را قبل از بیماری، تمکنت را قبل از تهیدستی، فراغتت را قبل از گرفتاری و زندگانیت را قبل از مرگ. امام علی علیه السلام فرموده: و بدان که دنیا برای
آزمایش است که هرکس ساعتی در آن فراغت یابد و دست از کار بکشد، همین ساعت بیکاری، موجب حسرت و پشیمانی او در قیامت خواهد شد. (نهج البلاغه، نامه ی .(59 امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه ی »و لا تنس نصیبک من الدنیا] «القصص[77/، از پدران خود چنین روایت کرده است: سلامت، نیرومندی، فراغت، جوانی، نشاط و بی نیازی خود را فراموش منما. در دنیا از آنها بهره برداری کن و متوجه باش که از آن سرمایههای عظیم، به نفع معنویات و آخرت خود استفاده نمایی. (وسائل الشیعه، ج 89:1 و ج .(83:16 امام خمینی (ره)، در کلامی که میتوان آن را هشدار تلقی کرد، فرمودهاند: »نقشه کشیدند که نگذارند این نهضت به ثمر برسد و لذا از همه طرف خرابکاری میکنند. یک خرابکاری شان همین است که نگذارند جوانهای ما صحیح بار بیایند و حالا که باید از نیروی جوانی استفاده بشود، نگذارند این نیروی جوانی به ثمر برسد.« (امام خمینی،1358، ج .(257:7
-2-9 اوقات فراغت در ادیان ابراهیمی و یهود
در ادیان ابراهیمی زمانی برای فراغت از کار در نظر گرفته شده است. در این زمان توجه به نوعی عبادت نیزمدّنظر ادیان است. در آیین یهود یوم السبت روز تعطیل قوم یهود معرفی شده است به این صورت هفتمین روز، سبت یهود روز خدای تو است، در آن هیچ کار مکن. (سفرخروج، باب بیستم)، قرآن نیز از آن یاد میکند که در این روز اگر چه بنی اسرائیل از ماهیگیری نهی شده بودند با گودالهایی که در کنار رودخانه حفر کردند در روز یک شنبه به ماهیگیری پرداختند که این مکر آنان مورد نکوهش قرآن واقع شده است. (البقره،.(62
-3-9 اوقات فراغت در دین مسیحیت
دین مسیح نیز برای گذران اوقات عمر، به پیروان خود و جوانان چنین فرموده است: »از افکار و امیال شهوت آلوده که جوانان را اغلب اسیر میسازد، بگریز و در پی اموری باش که تو را به کارهای خوب تشویق میکنند؛ ایمان و محبت را دنبال نما و با کسانی که خداوند را دوست دارند و قلبشان پاک است، معاشرت کن؛ و باز تکرار میکنم، خود را در بحثهای پوچ و بی معنی درگیر نکن، چون این گونه سخن گفتنها باعث خشم و نزاع میگردد.« (انجیل، دوم تیموتائوس، ج 22:2 و .(23
-4-9 سخنان اندیشمندان، درباره اوقات فراغت
اوقات فراغت همواره بستری مناسبی برای خلاقیتها و نوآوریها است. (ماتسودا،.(1989 بر اساس آموزههای دینی ما میل به تفریح یکی از نیازهای طبیعی است که با سرنوشت انسان آمیخته است و از آغاز تا پایان زندگی همواره وجود دارد به طوری که در دوران کودکی به شکل بازی در بزرگ سالی به اعتبار شرایط اجتماعی و خانوادگی به اشکال گوناگون محقق میشود و به همان اندازه که انسان به امور عبادی هدایت شده به توجه به اوقات فراغت نیز توصیه شده است هر مسلمان نباید نسبت به آن بیاعتنا
