بخشی از مقاله
چکیده
برنامه ریزی منطقه ای متناسب با نظام های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فناوری و... منطقه می باشد که فرصت لازم را برای توسعه ملی بصورت میان رشته ای تدوین می نماید و تحقق آن را تا حدود زیادی تضمین می کند. دستیابی به توسعه پایدار بدون در نظر گرفتن توسعه بخش آب بسیار مشکل خواهد بود. جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار و غلبه بر مشکلات ویژه و چالش های بخش آب نیازمند ارتقاء مدیریت منابع آب هستیم. در این راستا مدیریت یکپارچه منابع آب امکان بهینه سازی مشارکت بخش آب در دستیابی به توسعه پایدار را فراهم می کند. مدیریت منابع آب به جهت استفاده های متعدد از منابع با ارزشی همچون: تولید نیرو، آبرسانی، تفریحی و اکولوژیکی متغیر می باشد. در این مقاله سعی بر آن است که مفهوم برنامه ریزی منطقه ای بر اساس اصول محوری، پیش نیازها و چالش ها تبیین شود و ضمن ارائه تعریف جامعی از مدیریت یکپارچه منابع آب، فهرستی از ابزارهای لازم در توسعه منابع آب بیان شود. این ابزارها در سه بخش کلی سیاست گذاری، ابزارهای قانونی/سازمانی و ابزارهای مدیریتی ارائه می شود و رویکردهای مطالعات اقتصادی، زیست محیطی، اکولوژیکی، اجتماعی و فیزیکی مورد تأکید قرار خواهد گرفت.
واژههای کلیدی
برنامه ریزی منطقه ای، توسعه پایدار، منابع آب، مدیریت یکپارچه
-1 مقدمه
برنامه های توسعه پایدار زمانی می توانند موجبات پویایی جامعه را فراهم نمایند که متناسب با شرایط و وضعیت بومی جامعه تدوین شوند، در این راستا برنامه ریزی های منطقه ای به معنای برنامه ریزی بومی و محلی دارای نقش و اهمیت به سزایی است. آب، یکی از عناصر اصلی توسعه پایدار محسوب می شود. اول اینکه مایه حیات و سلامتی انسان ها و در بسیاری موارد تأمین کننده معیشت افراد و خانوارها می باشد. از سویی دیگر چالش های بسیاری ناشی از وقوع طبیعی با منشأ آب نظیر سیلاب ها و خشکسالی ها انسان را تهدید می کند. شیوه مدیریت سیستم های منابع
آب یک شیوه ثابت نبوده و در حال تغییر است. مدیریت منابع آب تأثیرپذیری از عوامل مختلفی مانند عوامل اجتماعی و فیزیکی است. با توجه به متغیر بودن اهداف اجتماعی مدیریت سیستم های منابع آب باید تطبیق پذیری لازم را داشته باشد و مدیریت با نظر به این عدم قطعیت اجتماعی انجام گیرد. مدیریت منابع آب تحت این عدم قطعیت اجتماعی همانقدر اهمیت دارد که اقداماتی که برای مدیریت عدم قطعیت فیزیکی در توزیع مکانی و زمانی منابع انجام می شود.
جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار و غلبه بر مشکلات ویژه و چالش های بخش آب، نیازمند سرمایه گذاری در زیر ساخت های منابع آب و
ارتقاء مدیریت منابع آب موجود هستیم. از اینرو رویکرد مدیریت یکپارچه منابع آب امکان بهینه کردن مشارکت بخش آب در دستیابی به توسعه پایدار را فراهم می کند. رویکرد مدیریت یکپارچه منابع آب، اطمینانی در مورد کسب حداکثر منافع از سرمایه گذاری ها، توزیع عادلانه منافع و پایداری آنها، بدون هزینه نامطلوب برای محیط زیست و اکوسیستم، ایجاد می کند. این مقاله در راستای نیل به توسعه پایدار منابع آب با تأکید بر جنبه های مدیریت یکپارچه به بررسی نقش برنامه ریزی منطقه ای در این حوزه می پردازد.
