بخشی از مقاله
چکیده:
تولید و توزیع علم و دانش بهعنوان رسالت اصلی آموزش عالی، فعالیتی جهانی است. هدف از این پژوهش تأکید بر ضرورت برنامهریزی استراتژیک در نظام آموزش عالی در جهت جهانیشدن است. این پژوهش که با روش مروری انجامشده است نتیجه میگیرد: آموزش عالی این ظرفیت را دارد که قبل از سایر بخشهای اجتماعی به یک فعالیت جهانی تبدیل شود. مدیریت راهبردی شامل برنامهریزی و ایجاد تحولات عمدهای است که برای بهبود عملکرد سازمانها ضروری است.
برنامهریزی استراتژیک از مهمترین ارکان مدیریت است که زمان حال سازمان را به آینده آن پیوند میدهد و از اهداف عمده برنامهریزی استراتژیک دادن هشدار به سازمان درباره تهدیدها و فرصتهای خارجی است که نیاز به عکسالعملهای مناسب در آینده از طرف سازمان دارد. پس لازم است مدیران آموزش عالی در سطح کلان، با مدیریت راهبردی و استفاده از برنامهریزی استراتژیک برای حرکت دانشگاهها بهسوی جهانیشدن بهصورت فراکنشی عمل نموده و با تبدیل تهدیدها به فرصت، از پتانسیل علمی بالای جامعه دانشگاهیان به نحو مطلوبی در عرصه بینالمللی استفاده نمایند.
مقدمه:
هیچ سازمانی نمیتواند در خلأ به حیات خود ادامه دهد و تبادل و اشتراک اطلاعات و دانش با محیط، بسته به میزان درکی که از فعالیتهای آکادمیک بهعنوان فعالیتهای اشتراکی و مفید در جامعه وجود دارد، لازم و ضروری است. پاسخهای هوشمندانه به مشکلات جامعه و کسبوکارهای آن از طریق توجه به این مهم امکانپذیر است - داویز،. - 2009 جهانیشدن که بهعنوان " جریان فناوری، اقتصاد، دانش، افراد، ارزشها، ایدهها و غیره در سراسر جهان " تعریفشده است - ویت1، - 1999، اثر شگرفی بر تمام جنبههای زندگی انسان ازجمله آموزش عالی داشته.
برنامهریزی آموزشی فرایندی است مشارکتی، نظاممند، مداوم، مستمر، مبتنی بر چشماندازها و اولویتها که سعی میکند از طریق بررسی محیط خارج و داخل سازمان، شناخت تأثیر این دو محیط بر یکدیگر، اتخاذ استراتژی مناسب، بسیج و سازماندهی منابع مادی و انسانی و انجام اقدامات اثربخش، هدفهای کلی و عینی سازمان آموزشی را تحقق بخشد
در میان حوزههای مختلف اجتماعی، این دانش است که به دلیل ماهیت غیرشخصی و جهانی خود بیش از هر حوزه دیگر، تحت تأثیر جهانیشدن قرار میگیرد ؟در طول تاریخ آموزش عالی، با حاکم شدن روشهای واحد علمی و ارتباط دانشمندان باهم، این حس کلیت و جهانی بودن نهاد آموزش عالی بیشتر تقویتشده است .علاوه بر این، جابهجایی نیروهای علمی در دانشگاههای مختلف نیز یکی از ضرورتهای جهانی بودن دانش تلقی شده است .
امروزه نیز با رواج فناوریهای اطلاعات و ارتباطات، آموزش عالی بیشازپیش به سمت یکپارچگی پیش میرود . تولید و توزیع علم و دانش بهعنوان رسالت اصلی آموزش عالی، فعالیتی جهانی است .با عنایت به فراملی بودن دانش میتوان نتیجه گرفت که آموزش عالی پیشقراول نهادهای فرهنگی درحرکت به سمت جهانیشدن به شمار میرود .ازاینرو، با تمرکز بر آموزش عالی میتوان دریافت که فناوری اطلاعات و ارتباطات امروزه فرصتهای زیادی برای رشد و جهانیشدن آموزش عالی فراهم کرده است
بااینحال، هر جامعهای مسائل و چالشهای خاص خودش را دارد که آموزش عالی آن جامعه ناگزیر از پرداختن به آنهاست - واعظی و قرونه، . - 1389 با توجه به ماهیت جهانی بودن دانش و از طرف دیگر با عنایت به قابلیت کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در فعالیتهای مختلف آموزش عالی، میتوان نتیجه گرفت که آموزش عالی این ظرفیت را دارد که قبل از سایر بخشهای اجتماعی به یک فعالیت جهانی تبدیل شود - همان - .
طی دو دهه اخیر آموزش عالی تحتفشار فزاینده برای پذیرش تغییرات سریع اجتماعی، فناوری، اقتصادی و سیاسی بوده است که ناشی از تغییرات محیط داخلی و همچنین محیط خارجی فرا صنعتی است
ورود جهانیشدن به عرصه دانشگاه باعث همسان شدن الگوهای ملی آموزش عالی میشود ؟براثر این پدیده دانشگاهها در معرض فشارهای ناشی از یکپارچه شدن فرهنگی قرار خواهند گرفت .با زوال نقش دولت بهمنزله تنها تأمینکننده دانشگاهها، این نهادها مجبور میشوند برای ادامه حیات خود در جهان بازار محور به دیگر منابع تأمینکننده مالی روی بیاورند .ازاینرو دانشگاهها حرکتی را از وضعیت فعلی خود بهمنزله دستگاه ایدئولوژیک دولت و نگهبان میراث آن به سمت یک نظام بوروکراتیکنسبتاً مستقل آغاز خواهند کرد.تحولاتی مثل جابهجایی فزاینده دانشجویان، بینالمللی شدن برنامههای تحصیلی و سیاستهای آموزشی و انجام همکاریهای بینالمللی در بخش تحقیقات، مصادیقی از جهانیشدن آموزش عالی هستند
حامیان آموزش عالی جهانی دلایل زیر را برای حمایت خود بیان میکنند ْامکان جذب بدنه دانشجویی بانشاطتر و چندملیتی، دسترسی جغرافیایی و طبقاتی وسیعتر به آموزش عالی بهخصوص در کشورهای درحالتوسعه که فاقد ظرفیتهای لازم برای پاسخگویی به تقاضای بالای آموزش عالی هستند، توانایی برای انتقال دانش سطح جهانی به مخاطبان وسیعتر، برنامه درسی گسترده بینالمللیتر، و احتمال کاستن از هزینهها و رشد شرکتهای خصوصی در این زمینه برای حذف سوبسیدهای دولتی
بهبود کیفیت آموزشی و مراعات استانداردهای آموزشی و پژوهشی در آموزش عالی از سوی همه کشورها بهویژه کشورهای پیشگام در آموزش عالی در پنجاه سال اخیر موردتوجه جدی قرارگرفته است؟ یافتن معیارهای عینی برای رتبهبندی دانشگاهها و حمایتهای مالی از آنها ازجمله دلایل این توجه بوده است ؟برای اطمینان یابی از کیفیت آموزش عالی، اعتبار گذاری بهعنوان یک رویکرد پذیرفتهشده بهطور وسیعی مورداستفاده قرارگرفته است
اهداف آموزش عالی:
1. ایجاد روح علمی و آزاداندیشی در دانشجو
2. تربیت متخصص برای رفع نیازهای جامعه
3. تربیت عمومی که شامل مهارتها و اطلاعاتی برای ادامه حیات در جامعه است.
4. توسعه و انتقال میراث فرهنگی
برنامهریزی استراتژیک در سازمانهای آموزشی:
فرایندی مشارکتی، فراکنشی، نظاممند، پویا، مداوم، مستمر، مبتنی بر اولویتها، چشماندازها و مأموریتهاست که میکوشد از طریق بررسی محیط خارج و داخل سازمان، شناخت تأثیر این دو محیط بر یکدیگر، اتخاذ استراتژی مناسب، بسیج و سازماندهی منابع مادی و انسانی و انجام اقدامات اثربخش، هدفهای کلی و عینی سازمان آموزشی را تحقق بخشد
جدول :1 عناصر برنامه استراتژیک سازمانی
