دانلود مقاله نقش روابط اجتماعی معلم - دانش آموز در پیشرفت تحصیلی

بخشی از مقاله

چکیده:

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش روابط اجتماعی معلم-دانش آموز در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان متوسطه شهرسـتان پلدختر انجام گرفت. به این منظور یک نمونه 285 نفری از دانش آموزان متوسـطه دوم بـه روش خوشـه ای چنـد مرحلـه ای انتخاب و داده های مورد نیاز با استفاده از مقیاس های مشارکت کلاسی، روابط اجتماعی معلم- دانش آمـوز جمـع آوری شـد. نتایج نشان داد رابطه بین نقش روابط اجتماعی معلم-دانـش آمـوز در پیشـرفت تحصـیلی دانـش مثبـت و معنـادار اسـت. و همچنین نتایج نشان داد که جنسیت تاثیر مثبت و معنادار بر روابط اجتماعی معلم- دانش آموز و مشارکت کلاسی دارد.

واژه های کلیدی:مشارکت کلاسی، روابط اجتماعی معلم-دانش آموز، پیشرفت تحصیلی

1

مقدمه:

مهارت های مثبت اجتماعی با شایستگی تحصیلی ارتباط دارند و شواهدی وجـود دارد کـه نشـان مـی دهـد کـه پـذیرش از سـوی دوسـتان و برخورداری از مهارتهای اجتماعی با موفقیت در درس ریاضی، ادبیات و زبان مرتبط اسـت ladd)،2003،بـه نقـل از valiente et al ،.( 2007 شواهدی که در طول دهه گذشته جمع آوری شده نشان داد که کیفیت روابط دانش آموزان با معلمانشـان باسـازگاری فعلـی و بعـدی مدرسـه ارتباط دارد. بچه هایی که روابط مثبت و حمایت کننده با معلمشان را تجربه می کنند، نگـرش هـای مثبـت تـری نسـبت بـه مدرسـه دارنـد، و خودشان را بیشتر درگیر درس می کنند و در نهایت موفق ترنـد 1991, Connell, Wellborn)،,Ryan, Stiller, Lynch ،1994 بـه نقـل از Hughes,,Gleason,,Zhang, ، (2005 و در ایــن صــورت دوســتان بیشــتری پیــدا مــی کننــد. Howes, Hamilton, Matheson) 1994,، Hughes, cavell, Willson ، (2001 برعکس دانش آموزانی که روابطشان با معلم از طریق بحث و دعوا مشخصمی شـود احتمـالاً اینکه مدرسه را ترک کنند، بیشتر است، در همان سطح باقی می مانند و از طرف دوسـتان خـود طـرد مـی شـوند . (2001, Hughes et al ) تأثیرات رابطه معلم ـ دانش آموز همانند تأثیرات انتظار معلم احتمالاً در کلاس های ابتدایی قوی است. اگرچه هیچ مطالعه ای به طـور مسـتقیم

میـزان تـأثیر در سـنین مختلـف را مقایسـه نکـرده اسـت. (2005)Silver, Measelle, Armstrong, Essex بـه نقـل ازHughes et al (2009)گزارش کردند که ادرکات دانش آموز از سطوح بالاتر دعوای دانش آموز ـ معلم در مهد کودک حکایت های رشـد مثبـت را بـرای برونـی کردن مسائل از مهد کودک به کلاس سوم پیش بینی می کند.

از جمله مهمترین نگرانیهای استادان، مسؤولین آموزش مدرسه و خانواده های دانش آموزان، پیشرفت تحصیلی و جلوگیری از افت تحصیلی آنها می باشد ( رضوی، .(1374 در کشور ما، این امر از مهم ترین مشکلات کنونی نظام آموزشی است و هر ساله ده ها میلیارد ریال از بودجه کشور را به هدر می دهد و نیروهای بالقوه و سرمایه های جامعه که همان نیروی انسانی است بی ثمر می ماند(گلشنی فومنی، .(1374 بنابراین، توجه به عواملی که منجر به پیشرفت تحصیلی شده و مانع از افت آن گردد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

منظور از پیشرفت تحصیلی میزان موفقیت دانش آموز در یادگیری درس های مدرسه است. شرفی( (1370، در مورد عملکرد تحصیلی دانش آموز معتقد است که عملکرد تحصیلی دانش آموز می تواند قوی، متوسط و یا ضعیف باشد و عوامل متعددی در عملکرد تحصیلی دانش آموز

موٍثرند.

یکی از مهم ترین این عوامل مهم موثر بر پیشرفت تحصیلی، عزت نفس دانشجو است ، عزت نفس رضایت فرد نسبت به خود و احساس ارزشمند بودن است(قرچه داغی، 1379و صدرالسادات، .(1380 به عبارتی، منظور از عزت نفس آن است که افراد نسبت به خود چگونه فکر می کنند، چقدر خود را دوست داشته و از عملکردشان راضی می باشند، بخصوص به لحاظ اجتماعی و تحصیلی خود را چگونه احساس کرده (روس1 و همکاران، (2000 و میزان هماهنگی و نزدیکی خود ایده آل و خود واقعی آنها چقدر است(بری2، .(2007

یکی دیگر از مهم ترین عوامل مهم موثر بر پیشرفت تحصیلی، عزت نفس دانشجو است ، عزت نفس رضایت فرد نسبت به خود و احساس ارزشمند بودن است(قرچه داغی، 1379و صدرالسادات، .(1380 به عبارتی، منظور از عزت نفس آن است که افراد نسبت به خود چگونه فکر می کنند، چقدر خود را دوست داشته و از عملکردشان راضی می باشند، بخصوص به لحاظ اجتماعی و تحصیلی خود را چگونه احساس کرده (روس3 و همکاران، (2000 و میزان هماهنگی و نزدیکی خود ایده آل و خود واقعی آنها چقدر است(بری4، .(2007

1 -Ross

2 -Bray BM

-Ross

-Bray BM

2

یکی دیگر از این عواملی که بر روی پیشرفت تحصیلی تاثیر دارد عملکرد خانواده است، مطالعات و پژوهشهای متعدد حکایت از آن دارد که کارکردها و ویژگیهای خانواده نقش مهمی در پیشرفت و افت تحصیلی در مقاطع مختلف تحصیل دارد .مرور گسترده تحقیقات تجربی انجام گرفته در این زمینه که بر جمعیتهای دانش آموزشی تمرکز داشته است به وضوح نشان می دهد که از مهمترین عوامل پیش- بینی کننده چگونگی سازگاری دانش آموزان با محیطهای جدید به خصوص مدرسه، مولفههای مرتبط با خانواده دانش آموزان و ارتباطهای خانوادگی است(لاموثه و همکاران 1995 به نقل از اسکمک و انگوین،.( 1996

مشارکت کلاسی((classroom participation به یک موقعیت مشارکتی اشـاره مـی کنـد. 1995) Fassinger، بـه نقـل از Mustapha, 2010Nik Abd Rahman, Yunus ,؛ ( 2000)Bippus, Young مشارکت را به عنوان »هر نظر یا سؤالی کـه دانـش آمـوزان در کـلاس درس پیشنهاد یا مطرح می کنند، معرفی می کند، مشارکت را به عنوان شرکت کردن در مباحث کلاس و خـودداری کـردن از رفتارهـای منفـی معرفی کردند. یافته ها نشان می دهد شرکت در کلاس درس با نمره های دانـش آمـوزان ارتبـاط دارد و مشـارکت در کـلاس درس روابـط بـین کنترل تلاشمند و توانایی تحصیلی را تعدیل می کند. مشارکت کلاسی یک انگیزه درونی و گرایش به سمت هدف یادگیری را موجب مـی شـود Dweck) ، 1989، finn ، 1993، 1994 gottfried،به نقل از valiente et al ،2007 ).دانش آموزانی که در مشارکت کلاسی شـرکت نمـی کنند، نمی توانند برنامه های درسی خود را به خوبی انجام دهند، محققان بیان می کنند که انگیزه در نتایج تحصیلی نقش دارد زیـرا کـه انگیـزه فعالیتهای دانش آموزان را هدایت می کند. شاید دانش آموزانی که دوست دارند فعالیت های خود را دنبال کننـد بـه محـیط کـلاس ارزش قائـل می شوند valiente et al) ،2005 )Tatar .( 2007 به نقل از (Mustapha et alبیان مـی کنـد مشـارکت کلاسـی فعـال نقـش مهمـی در موفقیت آموزشی و پیشرفت شخصی دانش آموزان در آینده بازی می کند. (1999) Astinبیان می کند دانش آمـوزانی کـه بیشـتر در مباحـث کلاسی شرکت می کنند، رضایت و پشتکار بالاتری را گزارش می دهند. 1995 )Fassinger به نقل از (Mustapha et alنیز بیان مـی کنـد مشارکت کلاسی از طریق مطالعات بچه های تحت شعاع قرار می گیرد، کمتر در مورد فعالیتهای کـلاس درس بزرگسـالان یـا نوجوانـان تحقیـق صورت گرفته است. هدف این مطالعه بررسی رابطه بین نقش روابط اجتماعی معلم-دانش آمـوز در پیشـرفت تحصـیلی دانـش آمـوزان متوسـطه شهرستان پلدختر بود.

روش:

این مطالعه یک مطالعه توصیفی بود که با طرح همبستگی انجام گرفت. جامعه آماری این مطالعه را 540 نفر از دانش آموزان سال دوم، سوم وچهارم ریاضی و تجربی مقطع متوسطه دوم شهر پلدختر تشکیل می داد، که طبق جدول مورگان 285 به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. در مرحله اول از بین 8 دبیرستان شهرستان پلدختر 5 مدرسه بطور تصادفی انتخاب شد و در هر مدرسه پایه های دوم، سوم و چهارم دو رشته ریاضی و تجربی انتخاب شدند اگر از هر پایه ای دو یا چند کلاس وجود داشت یکی بطور تصادفی انتخاب شد و از هر کلاس بصورت تصادفی 25 دانش آموز انتخاب شد و پرسش نامه ها را روی آنها اجرا شد.

ابزارهای اندازه گیری
الف) پرسشنامه مشارکت کلاسی(Participation (Classroom این پرسشنامه توسط Stinson,Long,Reed,
(2006) Kreimeyer,,Sabers,.Antia ساخته شده است و شامل 28 سؤال است و طریقه نمره گذاری آن به صورت طیف 5 درجه ای
لیکرت ازکاملاً( مخالفم) تاکاملاً( موافقم) است و در این تحقیق پایایی این پرسشنامه 0/76بر آورد شد. این پرسشنامه دارای مولفه هایی چون
فهم معلم،فهم دانش آموزان،عاطفه مثبت و عاطفه منفی است.

ب) پرسشنامه روابط اجتماعی معلم-دانش اموز: این پرسشنامه توسط (2002) Mcdonald &Mobergساخته شد. محقق با تغییر سوالات این پرسش نامه به طور خاصی برای برنامه تعامل اجتماعی معلم-دانش آموز طراحی کرد. این پرسشنامه شامل 10 سوال است که سوالات رابطه معلم- دانش آموز را اندازه می گیرند، از پاسخ دهندگان خواسته شد تا به هر آیتم در یک مقیاس صفر تا 5 نمره ای که از(کاملا موافقم)تا(کاملا مخالفم)است امتیاز بدهند،امتیازات بالاتر با روابط قوی تر مطابقت دارد.پایایی آن در این تحقیق 0/83 به دست امد.

یافته ها:

جدول شماره:شاخص های توصیفی متغیرهای پژوهش و ماتریس همبستگی بین آنها

متغیر میانگین انحراف استاندارد 1 2 3 4 5

.1 روابط اجتماعی معلم-دانش آموز 22/5 7/42 0/396** -0/122* 1
.2 پیشرفت تحصیلی ریاضی 14/55 3/75 0/218** -0/039 -0/077 0/283** 1

جدول :1 نتایج تحلیل ماتریس همبستگی بین متغیرهای پژوهش را نشان می دهد. نتایج نشان داد رابطه بین مشارکت کلاسی با روابط اجتماعی معلم-دانش آموز P<0/01)،(r=0/396 مثبت و معنادار اما با پیشرفت تحصیلی ریاضی P>0/05)،(r=-0/039 رابطه معناداری مشاهده نشد. رابطه بین روابط اجتماعی معلم-دانش اموز با پیشرفت تحصیلی ریاضی P>0/05)،(r=-0/077 رابطه معناداری مشاهده نشد.

جدول :2 پیش بینی پیشرفت تحصیلی ریاضی بر حسب متغیرهای پیش بین

ملاک پیش بین β SE t R2
β
پیشرفت تحصیلی ریاضی روابط اجتماعی معلم-دانش آموز 0/03 0/036 0/421 0/0006
مشارکت کلاسی -0/116 0/024 -1/634 0/001
جنسیت 0/054 0/474 0/871 0/0027

نتایج جدول 2 نشان داد مقدار R2 به دست آمده ( 0/099) است یعنی9/9 درصد از واریانس متغیر پیشرفت تحصیلی ریاضی توسط متغیرهای پیش بین تبیین می شود. علاوه بر این، نسبت F محاسبه شده P<0/01)،(F(5,251)=5/532 معنادار است.

جدول :3 تحلیل رگرسیون چند متغیره پیش بینی متغیرها بر حسب کنترل تلاشمندو جنسیت

ملاک پیش بین β SE t R2
β
مشارکت کلاسی کنترل تلاشمند 0/22 0/043 3/435 0/041
جنسیت 0/16 1/363 2/812 0/028

روابط اجتماعی معلم- دانش آموز کنترل تلاشمند -2/684 0/028 -0/12 0/025
جنسیت 0/16 0/898 2/147 0/016

نتایج نشان داد تاثیر جنسیت بر مشارکت کلاسی معنادار است و 2/8 درصد واریانس مشارکت کلاسی را تبیین می کند(R2 =0/27 ،p<0/01،t=2/812،.(β=0/16 همچنین تاثیر جنسیت بر روابط اجتماعی معلم-دانش آموز معنادار است و 1/6 درصد واریانس روابط اجتماعی معلم-دانش آموز را تبیین می کند R2 =0/016) ،p<0/01،t=2/147،.(β=0/16

بحث و نتیجه گیری:

این تحقیق با هدف بررسی نقش روابط اجتماعی معلم-دانش آموز در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان متوسطه شهر پلدختر انجام گرفت. به این منظور فرضیه هایی در زمینه رابطه بین جنسیت با مشارکت کلاسی،روابط اجتماعی معلم-دانش اموز و پیشرفت تحصیلی ریاضی با توجه به چارچوب های نظری موجود مطرح شد.

دانش آموزانی که از لحاظ اجتماعی، تحصیلی و ورزشی احساس شایستگی می کنند، محتمل است، که رفتارهای جامعه پسندتری نشان دهند و به همین دلیل از محبوبیت بیشتری در بین همسالان خود برخوردار شوند و همچنین فیلیپس و زیمرمن((1990،دانش آموزانی که شایستگی