بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین ویژگی شخصیتی معلم با فشار روانی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه بود. روش پژوهش از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش کلیه معلمانی که در مقطع هفتم در سال تحصیلی 94شهر تربت جام مشغول به تدریس بودند.به همراه کلیه دانش آموزان آنان که مشغول به تدریس بودند و نمونه آماری معلمان شامل 52 معلم مرد می باشند که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و ابزار گردآوری پرسشنامه شخصیتی پنج عاملی - NEO فرم کوتاه - ؛ ؛فشار روانی تحصیلی - رجایی ؛زعیمی ؛صدر ، - 1393 و معدل نوبت اول بعنوان ابزار پیشرفت تحصیلی مورد استفاده قرار گرفت که داده ها بر اساس ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون با استفاده از نرم افزار spssمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته های حاصل از این پژوهش عبارتند از -بین ویژگی شخصیتی روان نژندی معلم با فشار روانی تحصیلی دانش آموز رابطه معنادار مثبت ؛.و بین ویژگی شخصیتی برونگرایی ؛ انعطاف پذیری ؛ دلپذیربودن ؛ مسئولیت پذیر معلم با فشار روانی تحصیلی دانش آموز ان رابطه معنادار منفی وجود دارد ، ویژگی شخصیتی روان نژندی معلم؛ بیشترین قدرت پیش بینی کنندگی برای فشار روانی دانش آموزان می باشد.
بین ویژگی شخصیتی روان نژندی معلم با پیشرفت تحصیلی دانش آموز ان رابطه معنادار معکوس و بین ویژگی شخصیتی برونگرایی ؛ انعطاف پذیری ؛ دلپذیربودن ؛ مسئولیت پذیر معلم با پیشرفت تحصیلی دانش آموز ان رابطه معنادار مستقیم وجود دارد . ویژگی شخصیتی دلپذیربودن معلم و سپس روان نژندی معلم بیشترین قدرت پیش بینی کنندگی برای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان می باشند .بین جوروانی اجتماعی کلاس با فشار روانی تحصیلی دانش آموز ان رابطه معنادار معکوس وجود دارد.
مقدمه
پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و بررسی عوامل موثر بر آن موضوع مهمی است که بخش عمده ای از پژوهشهای علوم تربیتی را به خود اختصاص داده است. در ساختارهای تربیتی و آموزشی معیاری که برای سنجش میزان دستیابی به اهداف تربیتی در نظر گرفته شده، پیشرفت تحصیلی است. پیشرفت تحصیلی یعنی اینکه سطح مورد انتظار آموزش برآورده شود و افزایش یادگیری سطح نمرات و قبولی دانش آموزان در دروس هر پایه تحصیلی و در تعریفی دیگر می توان گفت چنانچه آموخته های آموزشگاهی فرد متناسب با توان و استعداد بالقوه او باشد یا آموخته های فرد متناسب با توان و استعدادی وی بوده، در یادگیری فاصله ای بین توان بالقوه و بالفعل او نباشد، می توانیم بگوییم که دانش آموزان به پیشرفت تحصیلی نائل گردیده است.
- ملک مکان ، - 1378عوامل متعددی بر پیشرفت تحصیلی موثر است، این عوامل به دو دسته فردی و محیطی تقسیم می شوند.تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان داده است که متغیرهای شخصیتی و شناختی - عوامل فردی - در مجموع 70درصد و سایر متغیرها از جمله عوامل محیطی، اجتماعی، موقعیتی 30درصد واریانس پیشرفت تحصیلی را به خود اختصاص می دهند - فریدمنٌ، - 2002و از آنجایی که آینده هر تمدن و فرهنگی را اندیشه پر توان و سالم معلمان آن رقم می زند و تاثیر انکار ناپذیر معلم بر دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی آنان از جمله مباحث مطرح دنیای تعلیم و تربیت است و معلمان به عنوان منبع و امکانات جزء منابع اساسی جامعه محسوب می شوند. برخی از معلمان به دلیل شرایط نامساعد کار فشارهای فیزیکی، فشارهای مالی، فشارهای سازمانی - که موجب بروز فشار روانی در آنان می شوند و زمینه های ظهور امراض جسمانی، روانی را فراهم می آورد.
شخصیت معلم یک متغیری است که با سبک مدیریت کلاس مرتبط است و نوع شخصیت و اثربخشی تدریس عوامل پیش بینی کننده جهت کنترل کلاس شناخته شده است و شخصیت عبارت است از مجموعه ای از ویژگیهای جسمی، روانی ورفتاری که هرفرد را از دیگری متمایزمی کند آیزنک پژوهشهای خود رابرای بررسی نمونه ها وانواع شخصیت و ویژگیهای آنان در جهت شناخت شخصیتها متمرکزکرده ودر این زمینه به خصوصیات روانی گوناگونی که در روانشناسی با عناوینی چون رگه ها، عادات وریختها مشخص شده اند توجه نشان داده است به نظر آیزنک براساس روش تحلیل عوامل دوبعد عمده در شخصیت قابل شناسایی است درون گرایی – برونگرایی وتهییج پذیری - ثبات هیجانی نوروز گرایی بعددرونگرایی- برونگرایی به خصوصیاتی اشاره داردکه نشان دهنده گرایش به امور بیرونی و یا درونی است چنانکه فرد بیشتر به امور خارج از خود توجه داشته باشدورفتار فرد بیشترمعلول عوامل بیرونی باشد شخصیت گرایش به برون گرایی ودر صورتی که رفتار فرد بیشتر حاصل ارزیابی های ذهنی و عوامل درونی باشد گرایش به درونگرایی دارد.
خصوصیاتی از قبیل اجتماعی بودن سرزندگی تمایل به طنزوشوخی بی پروایی تمایل به رهبری تنوع طلبی وفعال بودن اشاره به تیپ برونگرا وخصوصیاتی چون ثبات خلقی،خویشتن داری، متفکربودن، دقیق بودن، ساکت وغیر اجتماعی بودن، محافظه کاری،صلح طلبی اشاره به تیپ درونگرا دارد بدیهی است که اکثرافراد در طیف بینابینی یعنی نه کامل درونگرا ونه کامل برونگرا قرار می گیرند بعد نوروز گرایی بی ثباتی هیجانی به خصوصیاتی چون اضطراب بیقراری بدبینی تکانشی بودن تغییر پذیری وتهییج پذیری وثبات هیجانی به خصوصیاتی از قبیل تناسب خلق،توانایی تصمیم گیری منطقی، توجه به هنجارهای اجتماعی وتوانایی سازگاری دارد.
- به نقل از موسوی، نمازی و لطیفیان، . - 1384 و دوست داشته شدن، به رسمیت شناخته شدن، ارزش داشتن، احترام و شکوفا شدن استعدادها تأمین شود.این امر باعث رضایت و خشنودی دانش آموزان می شود و بر سعی و تلاش آنان می افزاید.تحقیقات بیک و چوی َ - - 2002 آموز ان به عهده دارد. همچنین متغیر دیگر این پژوهش فشارروانی تحصیلی می باشد که میتوان گفت از کل مراحل زندگی به طور تقریبی دوره نوجوانی دوره ای است که با تغییر وانتقال های پر آشوب سریع وبالقوه مشخص می گردد. - بروکمن ُ، - 2003
این تغییرات فقط محدود به بعد رشد زیستی نیست که تغییرات آن تجلی بیرونی آشکاری دارند بلکه به همان اندازه ، رشد شناختی وروانی – اجتماعی را نیز دربر می گیرد. اگر چه گذر از دوره ی نوجوانی اجتناب ناپذیر است ولی سرعت وشدت این تغییرات از ظرفیت مقابله ای بسیاری از افراد بیشتر بوده - دیویس ِ، - 2003 ومنجر به پدیده فشار روانی در دوره ی نوجوانی می گردد که هم اکنون به طور وسیعی مورد بررسی قرار گرفته است.
تجربه ی فشار روانی در هر سنی امری ناراحت کننده است - اورشین واُلف ّ ، - 1993 ؛ اما آنچه مهم است توان فشار روانی برای اثر گذاری منفی بر سلامت فردی یا به طریق اثر مستقیم یا به واسطه رفتارهای پرخطر است. شواهد زیادی نشان می دهند که تجربه ی فشار روانی در دوره ی نوجوانی با بروز علائم معنی داری بالینی همراه می شود - گرانت ، کامیس ،تورم ، مک ماهون وگیپ سون ْ، . - 2004میزان بالای اندیشه پردازی خودکشی ، خطر حاد خودکشی - جانسون ،کوهن ،گولد َ ، - 2002 ، افسردگی - دیردورف ، گونزالس وساندلر ُ ، - 2003وسوء استفاده ازمواد - بیرن وگئیست ًٌ ، 1984 - در دوره ی نوجوانی به عنوان واکنش های افراد به افزایش عوامل فشارزاهای روانی در زندگی نوجوانان وفقدان مهارت های مقابله ای کافی درآنها شناسایی شده است.
