بخشی از مقاله
چکیده
هدف: انسانهای قرن حاضر در حال پیر شدن هستند. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می دهد 11 درصد از جمعیت جهان بیش از 60 سال سن دارند. دیابت، بیماری مزمنی است که با اختلالات زیادی همراه بوده و در سراسر جهان در حال گسترش است. افزایش لیپوپروتئین کم چگالی در افراد دیابتی با افزایش خطر بیماریهای قلبی عروقی همراه است. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر هشت هفته پیاده روی نوردیک بر سطوح سرمی لیپوپروتئین کم چگالی و چگالی بالا در زنان سالمند مبتلا به دیابت نوع 2 بود.
روش شناسی: بیست زن سالمند - سن 59/12±4/1 سال و 23/08±12/10 BMI کیلوگرم بر متر مربع - از بین اعضای انجمن دیابت شهرستان بابل انتخاب و به طور تصادفی به 2 گروه تمرین و کنترل تقسیم شدند. در گروه تمرین به مدت 8 هفته به صورت هفتهای سه جلسه 60 دقیقهای در باشگاه تحت نظارت تمرین کردند. تمرین هر جلسه شامل گرم کردن اولیه و اجرای پیاده روی نوردیک در دامنه شدت 50 تا 70 درصد ضربان قلب بیشینه به مدت 40 دقیقه بود. از همه آزمودنیها در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون نمونه گیری خونی انجام شد. یافته ها: ارزیابی نشان داد سطوح سرمی لیپوپروتئین کم چگالی در آزمودنیها بعد از 8 هفته تمرین پیادهروی نوردیک کاهش یافته است که از لحاظ آماری معنی دار بوده است . - p 0/05 - همچنین پیاده روی نوردیک موجب افزایش سطوح سرمی لیپوپروتئین با چگالی بالا در سالمندان مبتلا به دیابت میشود.
نتیجه گیری: با توجه به نتایج تحقیق حاضر، پیشنهاد می شود جهت کنترل سطوح لیپیدهای خون سالمندان دارای دیابت نوع دو از پروتکل تمرینی پیاده روی استفاده گردد که علاوه بر کنترل سطوح لیپوپروتئین ها، در حفظ تعادل سالمندان در حین تمرین نیز موثر است.
.1 مقدمه
انسانهای قرن حاضر در حال پیر شدن هستند . - 1 - مطالعات اپیدمیولوژیک نشان میدهد 11 درصد از جمعیت جهان بیش از 60 سال سن دارند و با افزایش پیش بینی شده تا سال 2050، به 22 درصد میرسد - 80 . - 2 درصد جمعیت سالمندان حداقل با یک بیماری مزمن و 50 درصد با دو بیماری مزمن همراه هستند . - 2003 - علاوه بر افزایش ناخوشی، مرگومیر و هزینههای درمانی، این شرای گاهی ممکن است به ناتوانی شدید منجر شود . - 1 -
سالمندی که در بخشی تعیینکننده طول عمر یک انسان است، میتواند بهسادگی بهعنوان از دست دادن مداوم یکپارچگی فیزیولوژیکی و پس از آن اختلال عملکرد منجر به مرگ تعریف شود . - 3 - در حال حاضر، بیشترین تلاش جهت رسیدن به یک سالمندی سالم است. پژوهشها به شدت متمرکز بر رژیم غذایی سالم - 4 - ، ورزش و درمان شناختی- رفتاری میباشند . - 5 - ازلحاظ بیولوژیکی، سالمندی بهعنوان یک کاهش عملکرد وابسته به زمان که بیشتر موجودات زنده را تحت تأثیر میگذارد تعریف میشود . - 3 -
این کاهش عملکرد منجر به از دست دادن تمامیت فیزیولوژیکی میشود و بهنوبه خود، به آسیبهایی ازجمله بیماریهای قلبی عروقی، سرطان، دیابت و اختلالات عصبی منجر میشود . - 3 - بیماریهای غدد درونریز متعددی با اختلال متابولیسم گلوکز در ارتباط هستند و میتوانند دیابت را تحریک کنند - ویلا و همکاران، . - 2016 دیابت، بیماری مزمنی است که با اختلالات زیادی همراه بوده و در سراسر جهان در حال گسترش است . - 6 -
در بیماری دیابت، تعادل بین سطح کلسترول های HDL - کلسترول خوب - و LDL - کلسترول بد - ، به هم میخورد و موجب ایجاد ناراحتی در فرد میگردد. ذرات LDL در افراد مبتلا به دیابت، به دیواره ی عروق و رگ های خونی میچسبند و مانع از جریان خون در این رگ ها میشوند. گلوکز - نوعی قند - متصل به لیپوپروتئین می باشد که موجب میشود تا در عروق خونی، پلاک ایجاد شود. در افراد مبتلا به دیابت، میزان کلسترول خوب پایین تر میرود؛ و گلیسرید - نوع دیگری از چربی خون - بالا می باشد و این امر موجب می شود تا همواره در این افراد خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و عروق وجود داشته باشد.
لیپوپروتئین ها عمدتاً 5 نوع هستند که بر حسب وزن مخصوصشان به شیلو میکرونها، خیلی سبک، میان وزن، سبک وزن و سنگین وزن تقسیم بندی میشوند. LDL یا لیپو پروتئین با چگالی کم به نام کلسترول بد شناخته میشود. این لیپو پروتئین دارای مقدار زیادی کلسترول و مقدار کمی پروتئین میباشد. وظیفه آن، حمل کلسترول و سایر چربیها در خون میباشد. افزایش آن در خون میتواند باعث باریک و سخت شدن رگهای تغذیه کننده قلب و مغز و به دنبال آن بروز بیماریهای قلبی و مغزی شود. مقدار مناسب
LDL کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر است. توصیههایی که جهت کنترل آن میشود شامل اجتناب از مصرف زیاد چربیها و کلسترول، پرهیز از دریافت کالری زیادی، افزایش تحرک و فعالیت بدنی و ثابت نگه داشتن وزن بدن است. از جمله فعالیتهای بدنی موثر و توصیه شده در بیماری دیابت، تمرینات هوازی است. بر طبق مطالعات انجام شده، استروژن خون زنان در دوران یائسگی به کمترین حد ممکن میرسد و این می تواند به بروز مشکلات قلبی عروقی بینجامد اما پیاده روی باعث بالارفتن میزان HDL و پایین آمدن LDL میشود و خطر سکته قلبی را کاهش میدهد.
یکی از انواع پیاده رویها، پیاده روی نوردیک میباشد. در پیاده روی نوردیک، محور کار سوزاندن کالری بیشتر است. این شیوه پیاده روی، 20 درصد انرژی بیشتری نسبت به پیاده روی معمولی میسوزاند. افرادی که به روش نوردیک پیاده روی میکنند، سختی و شدت پیاده را کمتر احساس میکنند و در نتیجه کمتر دچار خستگی میشوند. اما ضربان قلب آنها بالاتر از زمانی است که پیاده روی معمولی انجام میدهند و فیبرهای عضلانی بیشتری را به فعالیت وادار میکنند.
در مطالعهای در سال 1990، توکر و همکارانش نشان دادند که حداقل 4 تا 5/2 ساعت در هفته پیاده روی برای افزایش سطوح HDL لازم است . - 7 - همچنین پی تحقیقی که در سال 1997 توس استرجا و میمین نشان داد پیاده روی با شدت متوس بر روی 32 مرد میانسال نسبتا کم تحرک که مبتلا به بیماری سرخرگ کرونری بودند، باعث افزایش معناداری در سطوح HDL شده است ولی بر روی میزان LDL و تری گلیسیرید اثر معناداری نداشته است . - 8 - در همین مسیر در سال 2006، نشان داده شده است که به احتمال زیاد ورزش پیاده روی بر روی افزایش سطوح کلسترول خوب HDL اثرگذار است. این تحقیق بر روی 80 نفر که به طور تصادفی به دو گروه 40 نفره تقسیم شدند مورد بررسی قرار گرفت. برنامه پیاده روی به صورت 3 بار در هفته و هر بار جلسات 20 تا 30 دقیقهای بوده است . - 9 -
با توجه به مطالب ذکر شده سوال اینجاست آیا به واقع شش هفته تمرین پیاده روی نوردیک تأثیر بسزایی بر کاهش سطوح LDLو افزایش سطوح HDL که از عوامل مرتب با دیابت هستند دارد؟!
.2 روش پژوهش
از بین اعضای دیابتی انجمن دیابت شهرستان بابل، با توجه به محدودیت بیماری کلیوی و قلبی عروقی، 20 زن سالمند دارای دیابت نوع دو با محدوده سنی 55 تا 75 سالگی انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. همه آزمودنیها قبل از شروع تمرین فرم رضایت نامه و مشخصات پزشکی و فردی را تکمیل و مراحل اجرای طرح به طور کامل برای آنها شرح داده شد.
48 ساعت قبل از شروع تمرینات همه آزمودنیها در آزمایشگاه تخصصی جمع شده و مورد اندازهگیری نمونه-های خونی قرار گرفتند. گروه تجربی، به مدت 8 هفته به صورت 3 جلسه 60 دقیقهای در هفته به تمرین با برنامه ویژه پرداختند. هر جلسه تمرین شامل 10 دقیقه گرم کردن، 40 دقیقه پیاده روی با چوبدست نوردیک و 10 دقیقه سرد کردن بود. در جلسات گرم کردن حرکات کششی به صورت ریتمیک متناسب با شرای زنان سالمند انجام میشد. بعد از اتمام مرحله گرم کردن، ضربان سنج به سرگروهها وصل شد تا میزان ضربان قلب را مورد بررسی قرار دهند. شدت از 50 درصد ضربان قلب ذخیره آغاز و آن را به 70 درصد ضربان قلب ذخیره نزدیک کردیم. شدتها هر 5 دقیقه ثبت میشد. آزمودنیها با چوبدست نوردیک که همزمان هم موجب تسهیل حرکت و هم موجب بالا رفتن میزان مصرف انرژی میشد اقدام به پیاده روی به مدت زمان 40 دقیقه میکردند.
بعد از اتمام زمان پیادهروی مرحله سرد کردن با اجرای حرکات کششی با ریتم آهسته پایان مییافت. این روند 8 هفته ادامه داشت. در پایان مدت طرح، 48 ساعت بعد از آخرین جلسه کاری، همه آزمودنیها مجددا در محی آزمایشگاه جمع شده و نمونهگیری صورت گرفت. نتایج به دست آمده از طریق نرم افزار SPSS23 مورد ارزیابی قرار گرفت.
.3 نتایج
در ابتدا نرمال بودن توزیع دادهها از طریق آزمون شاپیروویلک نشان دادهشده است . - p 0/05 - دادههای سطوح سرمی لیپوپروتئین کم چگالی در گروه کنترل در مرحله پیشآزمون و پسآزمون به ترتیب با میانگین 122/84 ± 38/83 و 32/76 و 138/69± میکروگرم در دسی لیتر و در گروه تمرین به ترتیب 134/93 ± 57/87 و 127/59 ± 56/93 میکروگرم در دسی لیتر بوده و همچنین دادههایی لیپوپروتئین با چگالی بالا در گروه کنترل در مرحله پیش آزمون و پس آزمون به ترتیب 46/5±10/75 و 42/00±5/34 میکروگرم در دسی لیتر و در گروه تمرین به ترتیب 57/5±13/51 و 51/37±10/12 میکروگرم در دسی لیتر بوده است.
جهت مقایسه معنیداری در مرحله پیشآزمون و پسآزمون در هر گروه، از آزمون تی وابسته استفاده شد. در هر دو گروه معنی داری در مرحله پس آزمون نسبت به پیش آزمون تأیید شد. در ادامه از آزمون تی مستقل استفاده شد. نتایج عدم معناداری تأثیر تمرین در گروه پیاده روی و عدم معناداری تأثیر عدم تمرین در گروه کنترل را بر میزان سطوح LDL نشان داد. این عدم معناداری آماری با وجود تغییر در میانگین سطوح نشان داده شده است . - p 0/05 - به طور مشابه در مورد سطوح HDL نیز در هر دو گروه معنی داری در مرحله پس آزمون نسبت به پیش آزمون با آزمون تی وابسته تأیید شد. نتایج عدم معناداری تأثیر تمرین در گروه پیاده روی و عدم معناداری تأثیر عدم تمرین در گروه کنترل را بر میزان سطوح HDL نشان داد. این عدم معناداری آماری با وجود تغییر در میانگین سطوح نشان داده شده است . - p 0/05 -
جدول.1 نتایج آزمون تی وابسته برای سطوح سرمی لیپوپروتئین
جدول.2 نتایج آزمون تی جفتی برای سطوح سرمی لیپو پروتئین
نمودار.1 تغییرات میانگین سطوح لیپوپروتئین LDL در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون
نشان دهنده تغییر میانگین سطوح LDL در مراحل پس آزمون نسبت به پیش آزمون در هر دو گروه میباشد.
