بخشی از مقاله
چکیده
اختلال در پروفایل لیپید و همچنین افزایش مارکرهای التهابی میتواند باعث بروز بیماری قلبی - عروقی گردد. پژوهش حاضر، تأثیر تمرینات مقاومتی، استقامتی و ترکیبی را بر hs-CRP1 و پروفایل لیپید در زنان غیرفعال بررسی کرده است. جامعه مورد مطالعه دانشجویان غیر ورزشکار دانشگاه آزاد کرمانشاه بودند. 44 زن سالم با میانگین سنی 20/23 1/59 سال و شاخص توده بدنی 20/84 3/04 کیلوگرم بر متر مربع در چهار گروه: قدرتی، استقامتی، ترکیبی و کنترل - هر گروه 11 نفر - قرار گرفتند. تمرینات به مدت شش هفته و سه جلسه در هفته اجرا شد. تمرینات مقاومتی به صورت کار با وزنه %75-60 - یک تکرار بیشینه - و تمرینات استقامتی شامل بلوکهای ایروبیک %75-60 - حداکثر ضربان قلب - بود. در برنامه ترکیبی، افراد یک جلسه برنامه تمرین قدرتی و جلسه بعد، برنامه تمرین استقامتی را انجام دادند. خونگیری 36 ساعت قبل و بعد از خاتمه تمرینات انجام شد. پژوهش حاضر با استفاده از آزمون ANOVA با اندازهگیری مکرر نشان داد که CRP در گروه مقاومتی کاهش معناداری داشت - - p=/0007 در گروه ترکیبی HDL افزایش معنادار - p=0/007 - و LDL کاهش محسوس غیرمعناداری یافت اما در سایر گروهها تغییر معناداری نداشته است. همچنین تغییرات قابلتوجهی در VLDL، TG و CH در هیچ گروهی مشاهده نشد. نتایج این مطالعه نشان میدهد پروتکلهای تمرینی که حداقل یکی از اجزای آن شامل برنامههای مقاومتی است، تاثیر بهتری بر شاخصهای التهابی و پروفایل لیپیدی دارند.
واژه های کلیدی: تمرینات موازی، شاخص التهابی، پروفایل لیپید
مقدمه
بیماریهای قلبی - عروقی، مهمترین دلیل مرگومیر در کشورهای صنعتی و در حال توسعه است. مهمترین علت بیماری قلبی - عروقی، آترواسکلروز 2 است. آترواسکلروز بیماری پیشروندهای است که از دوران کودکی شروع و در سنین بالا بروز میکند و عامل اصلی در مرگومیر به شمار میرود . - 1 - عوامل و مکانیسمهای مختلفی در پیدایش بیماری قلبی-عروقی از جمله دگرگونیهای عوامل التهابی و انعقادی مانند افزایش CRP، اختلال لیپیدها، سیگار کشیدن، فشارخون بالا، تنشهای روانی، مقاومت به انسولین، و افزایش نسبت دور کمر به باسن دخیلاند . - 2 - غلظتHDL با بیماری کرونری رابطه معکوس وLDL رابطه مستقیم دارد. افزایش CRP - به عنوان حساسترین شاخص التهابی و پیشبینی کننده مستقل خطر قلبی عروقی - باعث افزایش 2 تا 5 برابری خطر قلبی عروقی میگردد. مطالعات نشان میدهند که تمرینات هوازی باعث بهبود پروفایل لیپید میگردد . - 3-5 - مطالعات دیگری تأثیر حجم تمرین هوازی در مقابل شدت تمرین - 6 - ، تأثیر شدت تمرینی مختلف با حجم ثابت - 7 - و تأثیر افزایش هر دو شدت و حجم ورزش هوازی - 8 - بر پروفایل لیپید را بررسی کردهاند. چندین مطالعه نیز تأثیر تمرینات مقاومتی - 9-10 - و تأثیر تمرینات ترکیبی - مقاومتی و هوازی در یک جلسه - - 11-13 - بر پروفایل لیپید را بررسی کرده اند. گرزی و همکاران - 14 - تأثیر 10 هفته تمرینات موازی، قدرتی و استقامتی بر پروفایل لیپید را بررسی و افزایش معنادار HDL در تمرینات مقاومتی و ترکیبی، کاهش TC در تمرینات مقاومتی، کاهش LDL در هر سه گروه، و کاهش TG در تمرینات استقامتی را نشان دادند . در مطالعات دیگری نیز نتایج مشابهی دیده شده است . - 15-16 - علاوه بر این، گزارش شده است که تمرینات حاد باعث افزایش سطح CRP میگردد . - 17 - پژوهشهای دیگری نیز تاثیر تمرینات هوازی - 18-19 - ، تمرینات مقاومتی 20 - ،21، - 10 و تمرینات ترکیبی - 22 - را بررسی کردند. چندین مطالعه نیز نشان دادند که تمرینات مقاومتی نسبت به تمرینات هوازی باعث کاهش بیشتر CRP میگردد . - 23-25 - اما Hopps و همکاران - 26 - دریافتند که تمرینات ترکیبی باعث کاهش موثرتری نسبت به تمرینات مقاومتی و هوازی بر CRP در افراد مبتلا به دیابت 2 میگردد. با توجه به این که اختلال در پروفایل لیپید و التهاب از زمینههای افزایش بیماری قلبی-عروقی است و مطالعات زیادی در زمینه تأثیر فعالیت ورزشی بر این عوامل انجام شده است اما تحقیقات اندکی تأثیر هر سه شیوه تمرینی را بررسی کرده و همچنین تمرینات ترکیبی به صورت اجرای دو فاز تمرینی در یک جلسه بوده، لذا در تحقیق حاضر، انجام تمرینات ترکیبی به صورت یک جلسه تمرین هوازی و یک جلسه تمرین قدرتی مد نظر قرار گرفت. بنابراین، هدف از تحقیق حاضر، مقایسه 6 هفته تمرینات مقاومتی، استقامتی و ترکیبی بر پروفایل لیپید و CRP در زنان غیرفعال بود.
روش شناسی تحقیق
جامعه پژوهش، دانشجویان دختر اخذ کننده واحد تربیت بدنی عمومی در دانشگاه آزاد کرمانشاه بودند. از بین کل افراد داوطلب - از طریق فراخوان و تکمیل پرسشنامه تندرستی - ، 44 نفر از دانشجویانی که در دامنه سنی 22-18 سال بوده و در 2 سال اخیر فعالیت ورزشی منظمی نداشتند به صورت تصادفی انتخاب شدند. سپس، آزمودنیها به 4 گروه 11 نفری شامل گروه کنترل - بدون پروتکل تمرینی - ، گروه تجربی1 - انجام تمرین مقاومتی - ، گروه تجربی2 - انجام تمرین استقامتی - و گروه تجربی3 - انجام تمرینات مقاومتی و استقامتی به صورت یک در میان - تقسیم شدند. همه آزمودنیها، یک هفته قبل از شروع برنامه تمرینی فرم رضایتنامه کتبی را تکمیل کرده و با پروتکل کار و اجرای صحیح حرکات آشنا شدند. همچنین در همان جلسه، یک تکرار بیشینه افراد در تمامی حرکات مقاومتی - جلو پا ماشین، پشت پا ماشین، سرشانه هالتر، جلو بازو هالتر، نشر از طرفین، لت، پشت بازو ماشین - به روش سنتی گرفته شد تا در جلسات تمرین شدت کار به صورت درصد مورد نظر کنترل شود. تمرینات استقامتی در این مطالعه شامل اجرای بلوکهای هوازی - یک سری حرکات ریتمی و عضلانی است که ضربان قلب و تنفس را در مدت زمان خاص بالا میبرد و در قالب معین در سیستم هوازی انجام میگیرد - - 27 - به مدت 6 هفته،3 جلسه در هفته و هرجلسه 90 دقیقه بود. به منظور اندازهگیری شدت فعالیت استقامتی 2 هفته قبل از شروع برنامه تمرینی 5 آزمودنی مشابه با آزمودنی های اصلی - به لحاظ سن و سابقه تمرینات - انتخاب شدند و در یک طرح پایلوت3 یک جلسه برنامه تمرین استقامتی تضمین شده را اجرا کردند. به دنبال اجرای هر بلوک ایروبیک، ضربان قلب آزمودنی ثبت شد و بر اساس تعداد ضربان قلب، بلوکها به گونهی انتخاب شدند تا شدتی معادل%75-60 حداکثر ضربان قلب داشته باشند. فعالیت هر جلسه شامل:20 دقیقه گرم کردن عمومی و اختصاصی،50 دقیقه تمرین اصلی،2 دقیقه استراحت بین هر بلوک و در پایان نیز 10 دقیقه سرد کردن بود. تمرینات گروه مقاومتی نیز شامل جلو پا ماشین، پشت پا ماشین، سر شانه هالتر، جلو بازو هالتر، لت، نشر از طرفین، پشت بازو ماشین بود که این حرکات در هر جلسه با شدت %75-60 یک تکرار بیشینه در 4 ست با 7 تکرار در هر ست اجرا شد. فاصله استراحتی بین هر ست 2 دقیقه و بین ایستگاهها 3 دقیقه بود. آزمودنیها قبل از شروع تمرینات اصلی، حرکات کششی و نرمشی را انجام میدادند و پژوهشگر در تمام جلسات برای نظارت بر کار آزمودنیها حضور داشت. تمرینات ترکیبی در این مطالعه به صورت یک جلسه انجام تمرین استقامتی و یک جلسه تمرین قدرتی با همان شدت و مشخصات توضیح داده شده برای گروههای تجربی 1 و 2 اجرا گردید. خونگیری در ساعت 9-8 صبح پس از حدود 10 ساعت ناشتایی شبانه در دو مرحله پیش آزمون وپس آزمون انجام گرفت. به منظور پیشگیری از تأثیر التهاب ناشی از فعالیت بر پروفایل لیپید وCRP ، مراحل خونگیری 36 ساعت قبل از شروع پروتکلهای تمرینی مجدداًو 36 ساعت پس از اتمام دوره تمرینی انجام شد. همچنین، به منظور کنترل سیکل ماهانه، خونگیری در پیش آزمون و پس آزمون به صورت دو مرحلهای - به فاصله یک هفته - انجام شد، به طوری که تمامی افراد در مرحله سیکل لوتئال خود بودند. همچنین به منظور کنترل نسبی رژیم غذایی افراد ،2 روز قبل از اولین مرحله ارزیابی، پرسشنامه یادآمد غذایی در اختیار شرکتکنندگان قرار گرفت تا اطلاعات مربوط به رژیم غذایی شبانهروزی خود را ثبت کنند.2 روز قبل از دومین مرحله ارزیابی، با برگرداندن پرسشنامههای یادآمد غذایی به افراد، از آنان خواسته شد که در حد امکان همان رژیم غذایی پیش آزمون را استفاده کنند و تغییر زیادی در برنامه غذایی خود نداشته باشند، هر چند که کنترل دقیق رژیم غذایی افراد خارج از کنترل محقق بود. در هر مرحله، خونگیری به میزان 5 سیسی گرفته شد و نمونههای خونی 10 دقیقه در دمای اتاق نگهداری شدند. سپس، نمونه ها با سرعت 2500 دور در دقیقه و به مدت 10 دقیقه سانتریفوژ شدند تا سرم استخراج شود. در مرحله بعد، سرم های استخراج شده در دمای منفی 20درجه سلسیوس منجمد و برای آنالیزهای بیوشیمی نگهداری شدند .
ارزیابی متغیرها
سنجش قد، وزن و ترکیب بدنی آزمودنیها با استفاده از دستگاه قدسنج و دستگاه Body Composition Analyzer انجام شد. برای آنالیز مقادیر سرمی CRP از کیت hs-CRP شرکت LDN - Labor Diagnostika Nord - و دستگاه Awernese مدل +State fax303 استفاده شد. به منظور اندازهگیری سطح سرمی CRP ابتدا 200 میکرولیتر از هر کدام از نمونهها - کالیبراتور،کنترل، نمونه - آماده شده،200 میکرولیتر از بافر به هر کدام اضافه گردید. بعد از اینکوباسیون و شستشو - در دو مرحله - 100 میکرولیتر از محلول کنژوکه و ماده TMB - Trimethylboron - به هر کدام اضافه شد. نهایتا پس از 15-10 دقیقه انکوباسیون، منحنی در طول موج 450 نانومتر قرائت شد. آنالیز مقادیر HDL، تریگلیسرید و کلسترول توسط کیتهای اختصاصی هر کدام متعلق به شرکت پارس آزمون و با روش آنزیماتیک - 28 - به کمک دستگاه Hitachi911 انجام گرفت. LDL نیز از معادله فریدوال - 29 - 4 محاسبه شد:
دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 19 در سطح معناداری 0/05 تجزیه و تحلیل شدند. در پژوهش حاضر، با توجه به تائید یکسان بودن واریانسها - آزمون لون - ، و طبیعی بودن توزیع دادهها - آزمون کلموگروف - اسمیرونف - ، و برای تحلیل داده ها از آزمون آماری آنالیز واریانس و t test جفت استفاده شد.
تجزیه و تحلیل دادهها
در جدول 1 میانگین شاخصهای تن سنجی، قبل از مطالعه در هر چهار گروه ، تست آنالیز واریانس نشان دادکه متغیر وزن و شاخص توده بدن در پیش آزمون بین گروههای تجربی و کنترل تفاوت معنی داری وجود نداشته است - - p>0.05 و این متغیرها تاثیری بر تغییرات توسط مداخله نداشتهاند. ولی در مقایسه پیش آزمون و پس آزمون در گروهها به تفکیک در گروه کنترل تفاوتی مشاهده نشد اما در گروههای تجربی تفاوت معنیدار مشاهده گردید. - - p<0.05
جدول-1 مقایسه شاخصهای تن سنجی در گروهها قبل از مطالعه - دادهها به صورت میانگین انحراف معیاربیان شده است -
