بخشی از مقاله
چکیده
استفاده ی طولانی مدت از آنتی بیوتیک ها، علاوه بر ایجاد سویه های مقاوم در باکتری های بیماری زا مشکلات عدیده ی دیگری نیز به همراه دارد که از جمله ی آنها می توان به مسائل مربوط به بهداشت عمومی،آلودگی های زیست محیطی،باقی ماندن دارو در بافت ماهی و غیره اشاره کرد.از طرف دیگر این مواد شیمیایی موجب ممانعت از رشد فلور باکتریایی دستگاه گوارش ماهی شده که خود این باکتری ها دارای اثرات مفیدی بر سلامتی موجود هستند. به همین دلیل امروزه در اغلب کشورها استفاده از آنتی بیوتیک ها ممنوع یا با محدودیت شدیدی مواجه است.افزودنی های غذایی از جمله راهکارهایی می باشند که علاوه بر تامین مواد مغذی لازم در جهت رشد و تولید ماهیان،می توانند در افزایش سلامت،مقاومت نسبت به استرس و عوامل بیماری زا مفید واقع شوند. بدین ترتیب در سالهای اخیر تحقیقات فراوانی در استفاده از افزودنی های غذایی که در بهبود سلامتی ماهی نقش دارند،صورت گرفته است.از جمله این مکمل ها،پری بیوتیک ها هستند که به عنوان فراورده های طبیعی و ایمن،گزینه ی خوبی برای پیشگیری و درمان بیماری ها و همچنین افزایش رشد آبزیان می باشند. پری بیوتیک ماده غذایی غیر قابل هضمی است که از طریق تحریک رشد و فعالیت یک یا تعداد محدودی از باکتریهای موجود در روده اثرات سودمندی برای میزبان داشته و میتواند سلامتی میزبان را بهبود بخشد.
کلمات کلیدی: پری بیوتیک، ایمنی، رشد، آبزیان، مکمل
مقدمه
افزایش جمعیت و تامین غذا یکی از بزرگترین مشکلات جهان بوده و در این راستا آبزیان نقش مهمی را در تولید و تامین غذای مورد نیاز انسان ایفا میکنند. آبزی پروری در سالهای اخیر یکی از سریع الرشدترین بخش های تولید غذا بوده است .گزارش فائو در مورد آبزی پروری جهان در 2010 نشان می دهد که تولید جهانی ماهی از طریق آبزی پروری بین سالهای 2000 تا 2008 بیش از %60 رشد کرده و از 32.4 میلیون تن به 52.5 میلیون تن رسیده است. به منظور افزایش تولید در واحد سطح و حداکثر استفاده از امکانات موجود(آب و زمین)،اکثر کشورها به پرورش متراکم آبزیان روی آوردند(جنابی و همکاران،.(1390 در این شرایط ایجاد استرس و متعاقب آن بروز بیماری های عفونی، مشکلات مدیریتی،کنترل کیفیت آب و ضررهای اقتصادی مربوط به آنها دور
1
از انتظار نیست. به نحوی که شیوع بیماری ها به عنوان مشکل عمده ی آبزی پروری،گسترش اقتصادی این بخش را در بسیاری از کشورهای جهان تحت تاثیر قرار داده است. برای مقابله با این مشکلات همواره راه حلهایی نیز ارائه شده است که موفقیت چندانی نداشته اند،از جمله در بحث کنترل بیماری،استفاده از آنتی بیوتیک ها می باشد. توسعه روزافزون آبزیپروری در بسیاری از نقاط دنیا منجر به افزایش تقاضا در به کارگیری از مواد شیمیایی جدید شدهاست به طوری که در سالهای اخیر استفاده از مواد شیمیایی و ترکیبات صنعتی تحت مطالعات دقیق قرار گرفته تا از نظر جنبههای اقتصادی و دامنه سلامتی طبقه بندی و در آبزیپروری مورد استفاده قرار گیرند. از جمله این ترکیبات می توان به پروبیوتیک، پربیوتیک و سینبیوتیک اشاره کرد.[1]
افزودنی های غذایی ذکر شده از جمله راهکارهایی می باشند که علاوه بر تامین مواد مغذی لازم در جهت رشد و تولید ماهیان، میتوانند در افزایش سلامت، مقاومت نسبت به استرس و عوامل بیماری زا مفید واقع شوند. بدین ترتیب در سالهای اخیر تحقیقات فراوانی در استفاده از افزودنی های غذایی که در بهبود سلامتی ماهی نقش دارند، صورت گرفته است.
از جمله این مکمل ها،پری بیوتیک ها هستند که به عنوان فراورده های طبیعی و ایمن،گزینه ی خوبی برای پیشگیری و درمان بیماری ها و همچنین افزایش رشد آبزیان می باشند.
تعریف پریبیوتیک (Prebiotic)
Gibson و (1995) Roberfroid اولین کسانی بودند که ایده ی استفاده از پری بیوتیک را بیان داشتند و چنین تعریفی را ارائه دادند:
"پری بیوتیکها،ترکیبات غذایی غیر قابل هضمی می باشند که به طور انتخابی با تحریک رشد و یا فعالیت یک یا تعداد محدودی از باکتری های موجود در روده اثرات سودمندی برای میزبان داشته و بدین ترتیب باعث بهبود سلامت در میزبان می شوند".
ماده ای که به عنوان پری بیوتیک انتخاب میشود باید دارای مشخصه و معیارهای خاصی باشد [2] که شامل:
1. مقاوم بودن نسبت به هیدرولیز اسیدهای معدی،آنزیم های هضم کننده و جذب معده ای و روده ای
2. تخمیر گزینشی بوسیله ی باکتری های بالقوه مفید روده
3. تغییر ترکیب میکروفلور روده ای به سمت ترکیبی سالم تر
4. ترجیحا دارای اثرات سودمند بر سلامتی میزبان
