دانلود مقاله نکاح دراسلام

بخشی از مقاله

نکاح دراسلام

آن خدائی که زن را لباس مرد و مرد
را لباس زن آفرید

پیشگفتار
رساله یی که در اختیار شما خواننده عزیز قرار دارد به خواهش برادر نهایت ارجمند و گرامی ام محمد فرهاد کاظمی به رشته تحریر درآمد.
این رساله نه تنها ثمره مطالعات اسلامی اینجانب بلکه ثمره پانزده سال تجربه در عقد نکاح برادارن و خواهران مسلمان اعم از کشور خودم و همچنان ایران و مصر به زبان های فارسی/ دری و انگلیسی میباشد. قابل یادآوری میدانم اینکه نکاح خط را که من برای عقد یک برادر ایرانی ترتیب کرده بودم و بسیار مطالب را که در نکاح نامه های مروج گنجانیده نشده، درج کرده بودم، قونسلگری ایران در واشنگتن به آن مهر تصدیق زد و نکاح آن دو جوان را به رسمیت شناخت.

این رساله کوچک به طور مختصر اجرای عقد را در زندگانی امروز مخصوصا در غرب مد نظر گرفته است نه همه احکام که در فقه نکاح آمده است. طور مثال نکاح صغیرو صغیره در جهانی که زندگی داریم جنبه عملی ندارد. و اما بیان و یاد آوری مطالب که در این نوشتار می خوانید در زندگی امروز بی نهایت ضروری است زیرا ما درهر جا باشیم در یک قرن نو با ساخت و بافت اجتماعی نو زندگی داریم.

.
در طول این مدت من چند مطلب را آموختم: اول اینکه مجلس نکاح بهترین محل است برای تبلیغ اسلام در جامعه غرب، مخصوصأ برای جوانان ما که درین دیار بزرگ شده اند. ازین لحاظ، و چنانچه علمای کرام گفته اند " اختلف الاحکام بالاختلاف الزمان" یعنی احکام نظر به شرایط زمان تفاوت می کند، همیشه کوشش به عمل آمد ه تا مسایل حقوقی روابط زن و مرد در بیان نکاح در شروع به عبارت عام فهم تشریح شود. دوم مسایل روز را که در زندگی عصر حاضر مطرح است در محفل نکاح و در حاشیه عقد نکاح بمنظور رهنمائی بیشتر و توضیح حقوق ذکر کرده ام. طور مثال در وقت ایجاب و قبول به شوهر پیشنهاد کرده ام که در محیط غرب بیمهء صحت در نفقه شامل است. سوم تشریح حقوق زن و مرد را بدون اینکه از نص قرآن پاک

و احادیث معتبر رسول کریم (ص) خارج شده باشم در نکاح مطرح کرده ام. طور مثال بی احترامی به زن wife abuse و یا توهین و اهانت به زن که در اسلام روا نیست و در عین زمان در مقررات ازدواج ایالات متحده امریکا خلاف قانون خانوادگی است و یا نا فرمانی از شوهر مومن و عواقب حقوقی آنرا هنگام عقد نکاح توضیح داده ام. این همه نو آوری ها باعث شد تا مسلمانانی که اسلام را واقعأ دوست دارند و آرزو دارند تا اسلام را به آن شکلی معرفی شود که جوابگوی نیازمندی های عصر حاضر باشد از من نه تنها از ایالت کلیفورنیا بلکه ایالات دیگر امریکا و نیز کشور های اروپا و کانادا دعوت کردند تا افتخار عقد نوردیده های شانرا داشته باشم که بدین وسیله از همه برادران و خواهران که بنده را افتخار بخشیدند و آنهایکه از

خدمات من پشتیبانی کردند صمیمانه تشکر میکنم. از استادان گرانپایه کشورم جناب دکتور عبدالستار سیرت و جناب دکتور روان فرهادی که به من افتخار بخشیدند و این رساله را نظراندازی کردند و از نظرات سودمند شان مرا مستفید ساختند، قلبأ سپاسگزارم. از برادر ارجمندم محمد فرهاد کاظمی که نه تنها مرا تشویق به نوشتن این رساله نمودند بلکه مصارف چاپ اول آنرا عهده دار شدند سپاس فراوان می کنم. خداوند اجر این عمل خیر این برادر ما را برای خودش و خانواده اش عنایت فرماید. از برادربی نهایت گرانقدرم استاد فضل غنی

مجددی که افتخار چاپ نسخه اول این رساله را در مجله فقه به من دادند و همیشه از روز اول آشنائی من را در کارم تشویق کرده اند ابراز امتنان و سپاس می نمایم. و بالاخره از برادر بی نهایت عزیزم حاجی محمد شریف یاسین که از آوان جوانی باهم دوست هستیم و اخوت در فرهنگ دین مبین اسلام این دوستی را در عالم هجرت تقویه کرد ابراز شکران زیاد می نمایم از اینکه چاپ این رساله را در نیویارک برای مطالعه افغانان مقیم نیویارک عهده دار شده اند. ازینکه در راه تبلیغ دین کمک میکند خداوند به خودش و خانواده عزیزش اجر دارین نصیب گرداند.

امید وارم تا این رساله کوچک جوابگوی نیازمندی های معنوی و عقیدتی جوانان ما در عالم هجرت باشد و دعا می کنم آن عده جوانان ما که ازین سنت خجسته حضرت رسول اکرم (ص) یعنی نکاح پیروی میکنند، زندگی سعادتمند داشته باشند و بتوانند چناچه اسلام حکم میکند خانواده مسلمان را به بار بیاورند.

دکتور محمد فرید یونس
رمضان المبارک 1426 هجری قمری
میزان 1384 هجری شمسی
اکتوبر 2005 مسیحی
بی پاینت، کلیفورنیا، ایالات متحده امریکا

به نام آن خدائی که مرد و زن را از نفس واحد آفرید
نکاح از نکح گرفته شده و عقد معنی میدهد. از نگاه شرع اسلام سنت رسول کریم (ص) می باشد چناچه در "احیاء علوم الدین" اثر گرانبهای محمد حامد غزالی طوسی میخوانیم: پیغامبر (ص) فرمود " نکاح از سنت من است، پس هر که مرا دوست دارد باید که بر سنت من بود" و باز فرمود " هر که از سنت من روی بگرداند از من نیست، و از سنت من نکاح است، پس هر که مرا دوست دارد باید که بر سنت من رود" یعنی که نکاح کند. و در حدیث دیگر آن، حضرت (ص) در همین کتاب میخوانیم "هر که توانگر است و بر دادن مهر قادر است، باید که نکاح کند"

از نگاه قانون مدنی اسلام نکاح یک عقد فاضل اجتماعی است مگر مانند مسیحیت یک پیمان مقدس نیست. به خاطری عقد فاضل است که از نص قرآن و روش سید المرسلین (ص) پیروی میشود. و برای این عقد اجتماعی است که زن و مرد داخل یک قرارداد اجتماعی میشوند و در مقابل هم مسوولیت دو طرفه دارند. پس مجلس نکاح یک مجلس بسیار با فضلیت است و باید در بهترین محل صالون پذیرائی و یا محل مناسبی با رعایت استعداد مالی طرفین عقد تر تیب گرفته شود و زن و مرد، مخصوصأ جوانان دعوت شوند تا به جریان آن گوش فرا دهند و ازین مجلس خجسته مستفید گردند.

تا وقتیکه هر دو جانب مسئولیت های خود را در مقابل همدیگر بدانند و به آن عمل کنند نکاح شان مقبول است و اگر دوام مزاوجت به یکی غیر قابل تحمل شود ( که احکام آن در شرع اسلام آمده است) مرد حق دارد طلاق دهد و زن نیز حق دارد طلاق خود را بخواهد که آنرا خلع گویند. از همین لحاظ قرارداد ازدواج را در زبان عربی "کتاب" می گویند. چیزیکه کتابت منحیث یک قرار داد در آن صورت میگیرد. طور مثال نفقه بالای مرد است اگر در دادن نفقه مرد عاجز و مقصر گردد، زن حق دارد طلاق بخواهد. و یا طور مثال یک مسوولیت زن تربیه سالم و اسلامی اولاد در کنار و با همکاری شوهرش است. اگر شوهر احساس کند که این همکاری صورت نمی گیرد و در طول روز که برای نفقه در بیرون کار میکند و اولادش از تربیه اسلامی محروم مانده است حق دارد زن را طلاق گوید.

در جامعه غربی زن و مرد مسلمان میتوانند که در مرکز بلدی شهر محل اقامت شان زن و شوهر شوند تا مزاوجت شان نزد مقامات دولتی، رسمی حساب شود و اما سوال درین است که وقتیکه در نزد قانون رسمی کشور که زندگی دارند زن و شوهر ثبت شده اند، پس چرا بازهم باید مطابق سنت اسلامی نکاح کنند؟
زن و مرد مسلمان به استناد شرع اسلام عقد می کنند برای اینکه در هر کشور که باشند باید زندگی خانوادگی شان به اساس اسلام باشد. زیرا خانواده مهم ترین هسته یک جامعه و زندگانی اسلامی است با اینکه در کشور مسلمان اقامت نداشته باشند و اساسأ اسلام در محیط خانواده شروع شد. زمانیکه حضرت رسول کریم (ص) اولین وحی را گرفت، به خانواده خود آمد و آنرا به همسرش بی بی خدیجه کبرا خبر داد و

بی بی خدیجه کبرا اولین فرد و اولین زن در تاریخ اسلام است که بی دغدغه اسلام را قبول کرد و به رسالت محمد (ص) ایمان آورد و اقتدا کرد. پس هسته اساسی زندگی و ایمان به خدا و زیربنای فرهنگ اسلامی خانواده است.

آز آنجائیکه قانون اسلام باید در خانواده پا بر جا باشد اگر یکی از طرفین از قانون اسلام خارج میشود باید در اول به همدیگر امر معروف کنند. در خانواده اسلامی زن و مرد مسلمان در مقابل همدیگر مسوولیت اخلاقی مشترک دارند. وقتیکه قرآن مجید به وضاحت می گوید "زن لباس مرد است و مرد لباس زن است" و پیامبر کریم (ص) می فرماید: "مرد شبان است در اهل خود و مسئول رعیت خود و زن شبان است در خانه شوهر و مسئول رعیت خود"؛ پس زن و مرد نه تنها که در خانواده حقوق مساوی دارند، مسئولیت مشترک هم دارند. طور مثال اگر مرد از قانون اسلام خارج میشود و مشروبات الکهلی صرف میکند، زن حق دارد او را امر به معروف کند یعنی متوجه بسازد که این عملش مغایر احکام اسلامی است. و یا اگر زن از اخلاق یا حکم اسلامی پیروی نمی کند مثلاء لباس بی ستر و نادرست می پوشد شوهر باید او را امر به معروف کند که مراتب آن در قرآن مجید تذکار رفته است و در یک رساله جداگانه انشاالله مورد بحث در آینده قرار خواهد گرفت.

دلایل نکاح در اسلام:
هیچگاه زن و مرد مسلمان به همدیگر حلال نمی شوند تا نکاح صورت نگیرد. پس اولین دلیل عمده حلال شدن زن و مرد به همدیگر است.
دوم: نظر به آیه قرآن مجید " زن لباس مرد است و مرد لباس زن"

( سوره بقره آیه 187 ) که این آیه در باب خانواده است. زن و مرد مسلمان آبرو و عزت، پشتیوانه و حامی، دوست و همراز و دلسوز همدیگر هستنتد. همچنان از نگاه قانون خلقت هیچ زن و مردی به تکامل انسانی نمی رسند تا ازدواج نکنند. زیرا زن و مرد در اسلام مکمل همدیگرند و از نگاه اجتماعی خانواده جامعه کوچک است و با بنیان نهادن خانواده مرد و زن مسلمان، رسم زندگی اجتماعی را که عبارت از تسلسل نسل بشری، انسجام در امور، سازمان دهی مراتب اصول زندگی، صفت رهبری، اقتصاد و روابط باهمی را می آموزد.
سوم: از دید علمای کرام فرزند صالح به وجود نیاید مگر با نکاح. دلیل این مطلب این است که چون همه خلقت از آن خداوند است، پس خداوند برای جمیع مخلوقات خود قانون و اصول گذاشته است و قانون تولید نسل آدمی از طریق نکاح است. همچنان با نکاح نه تنها که پایه یک زندگی اسلامی را مسلمان بنیان می نهد، در عین زمان قانون خدا را در زمین منحیث خلیفه آن ذات الهی پیاده می کند.

چارم: با نکاح دامن فحشا از جامعه بر چیده میشود. زنا نه تنها مغایر اخلاق انسانی است و برباددهی کانون خانواده است، در عین زمان خلاف قانون خداوند است. فرد مسلمان، خانواده مسلمان، جامعه مسلمان وقتی متزلزل میشود که خلاف قانون خداوند اقدام کند. اسلام در حالیکه زنا را حرام دانسته و شدیدأ آنرا تقبیح میکند روابط جنسی بین زن و مرد را از راه مشروع یعنی نکاح نه تنها مجاز دانسته بلکه زنان و مردان را بحیث جفت باساس مناکحه به داشتن روابط جنسی اجازه میدهد. قرآن مجید درین زمینه می فرماید: " زنان شما کشتزار شما هستند. پس از هر جا ]وهرگونه[ که خواهید به کشتزار خود ]در[ آیید، و پیش فرستید برای خویش (یعنی اعمال صالحه را) و بترسید از خداوند و بدانید که به لقای او خواهید رسید و مژده بده ( به این لقاء) مومنان را. (سوره بقره آیه 223 ).

پنجم: از دید اسلام، مسلمان نظر به قانون اسلام به دنیا می آید زیرا قانون خدا و قانون طبیعت در اساس یکی است و قانون طبیعت تابع قانون خداست، باید با قانون خداوند زندگی کند و با قانون خدا این جهان را ترک می گوید. بنابرین با نکاح کردن مسلمان قانون خدا را که برای اصول سعادت نسل بنی آدم وضع شده در زمین پیاده می کند. ازین جاست که پیامبر کریم (ص) فرموده است که: مسلمان با نکاح نصف دین خود را تکمیل میکند.

کسانی که نکاح با ایشان روا نیست:
از آنجائیکه خانواده جامعه کوچک است بی نهایت مهم است که اعضای این جامعه از کسانی ساخته شود که مشکلات فیزیولوژیک را برای بقای نسل و همچنان برای صحت و سلامتی و روح و روان کامل انسانی به بار نیاورد.

توجه داشته باشیم که مجموع خانواده های مسلمان جامعه اسلامی را میسازد. ازینرو روح و روان و سلامتی جامعه بستگی دارد به افراد سالم که جامعه را میسازد و این سلامتی اولی سلامتی جسمی است که از ازدواج سالم به وجود می آید.
قرآن عظیم الشان ازدواج با این کسان را در سوره نسأ آیه 23 حرام حکم کرده است: ترجمه متن آیه:

"] نکاح اینان[ بر شما حرام شده است ؛ مادرانتان، و دخترانتان، و خواهرانتان، و عمه هایتان، و خاله هایتان و دختران برادر، و دختران خواهر، و مادرهایتان که به شما شیر داده اند، و خواهران رضاعی شما، و مادران زنانتان، و دختران همسرانتان از شوهران دیگر که ]آنها دختران[ در دامان شما پرورش یافته اند و با مادران شان همبستر شده اید- پس اگر با آنها همبستر نشده اید بر شما گناهی نیست ]که با دخترانشان ازدواج کنید[ - و زنان پسرانتان که از پشت خود شما هستند، و جمع دو خواهر با همدیگر (به نکاح گرفتن دو خواهر در یکوقت)- مگر آنچه در گذشته (دوره جاهلیت) رخ داده باشد- که خداوند آمرزنده مهربان است."
همچنان در همین سوره آیه مافوق آن می خوانیم که " و با زنانی که پدرانتان به ازدواج خود در آورده اند، نکاح مکنید ؛ مگر آنچه که پیشتر( دوره جاهلیت) رخ داده است، چرا که آن، زشتکاری و ] مایه [ دشمنی، و بد راهی بوده است." ( سوره نسأ، آیه 22).

برای استحکام خانواده از دیدگاه توحیدی از یک طرف و برای بقای خانواده و عدم تزلزل فکری و اعتقادی و همچنان نشر و پخش زندگی متمدن که بر اساس فرمان مکمل و آخری الهی باشد، از جانب دیگر، اسلام نکاح با کافر، مشرک و زندیق را حرام دانسته است که (جز آنکه مشرف به اسلام شوند) این نظر به فتوای علمای کرام عصر حاظر شامل مردم بهایی و قادیانی میباشد و این دو فرقه کسانی را مقام پیامبر میدهند. در عین زمان نکاح مرد مسلمان را با زنان اهل کتاب حلال و نکاح زن مسلمان را به خاطرثبات خانواده اسلامی، تریبه اولاد مسلمان و جلوگیری از به عقب گشتن از راه توحید و خداشناسی حرام دانسته است. قسمیکه میدانیم ازدواج ار نگاه جامعه شناسی یک پدیده اگزوگامی (Exogamy) است

یعنی دختر از محیط خانواده خود خارج میشود و داخل خانواده همسر میشود. اسلام دین پیشرفت است نه پسرفت. اگر دختر مسلمان با اهل کتاب ازدواج کند همان است که از محیط توحیدی که بزرگ شده خارج شده و داخل یک محیط غیر توحیدی میشود. یکی از دلایل عمده حرام بودن ازدواج دختر مسلمان به غیر مسلمان از نگاه جامعه شناسی همین است و در حالیکه یک دختر اهل کتاب میتواند با مرد مسلمان نظر به آیه پنجم سوره مائده ازدواج کند زیرا او از محیط غیر تکامل یافته توحیدی داخل یک محیط تکلمل یافته توحیدی میشود. یعنی اندو کامی (Endogamy) صورت میگیرد. برای مطالعات بیشتر حقوق زن و مرد در اسلام، لطفأ رجوع کنید به اثر این نویسنده به زبان انگلیسی تحت عنوان تساوی جنسی در اسلام

(Gender Equality in Islam) منتشره سال 2002. قابل تذکر میدانم که از دید جامعه شناسی خانوادگی اسلامی ازدواج مرد های مسلمان را با اهل کتاب از نظر مصلحت کودکان نباید تشویق کرد زیرا زنان نا مسلمان آمادگی و صلاحیت آنرا ندارند فرزندان مسلمان را تربیه کنند. اگر زن مسلمان شود، آنگاه امکان دارد خود را برای تربیت فرزند مسلمان آماده کند. این مطلب از نظر مصلحت خانواده و جامعه اسلامی مهم است زیرا مادر در فرهنگ انسان ساز اسلامی سرچشمه فرهنگ است چنانچه پیامبر کریم (ص) فرموده است:" بهشت زیر پای مادران است."

در باره منع ازدواج مردان نا مسلمان با زنان مسلمان باید گفت که اگر مردی به یک زن ارزش قایل است باید به ارزش دین آن زن نیز قایل و مسلمان شود. آنگاه ازدواج جایز می شود. ارزش ندادن به دین طرف مقابل که مکمل ادیان سماوی است نشان نقصان اراده است که نمی تواند پایه ازدواج شود. این است طرز دید دانشمندان مسلمان.

ارکان نکاح:
ضرورت های نکاح و ارکان آن عبارت اند از حضورزن و مرد (جز در صورت وکالت) و رضایت زن، شهادت شاهدین، تثبیت مهر توسط زن، ایجاب و قبول، قرائت خطبه نکاح توسط متکفل عقد نکاح ( و بیان خطبه نکاح.)

اول: حضور زن و مرد در مجلس عقد:
در مجلس عقد، چون زن و مرد داخل یک قرار داد میشوند ازین لحاظ حضور هر دو در مجلس عقد ضروری است. در گذشته با اینکه روی گیری زن در اسلام مجاز نیست ( و زن حق دارد با داشتن حجاب کار کند، تجارت کند و داخل قرار داد های اجتماعی شود) اما در وقت عقد زن حضور نمی داشت و وکیل وی از وی وکالت میکرد. این عمل نگذاشتن زن در عقد نکاح نه تنها عملا پایمال نمودن حقوق زن است در عین حال وکیل به خود حق داده تا هر چه فیصله کند باید همان باشد. یعنی وکیل زن بدون اینکه زن خبر داشته باشد مهر وی را تعین نموده

و زن را به صلاحیت خود در عقد یک مرد داخل ساخته که این اعمال خلاف شرع و حقوق و منافع زنان میباشد و داستان های زیاد از ین قبیل در کشور ما افغانستان اتفاق افتاده است. امروز هیچ متکفل عقد نکاح نباید محفل عقد را دایر کند تا آنکه زن حضور نداشته باشد. و اگر فرض محال خود شخص زن نمی خواهد در مجلس حاضر شود، باید متکفل عقد نکاح شخصأ با زن به تماس شود و سه سوال را مطرح کند.

اول: آیا خودش حاضر به ازدواج است و آیا این ازدواج به رضایت خودش صورت میگیرد؟ از طریق تماس مستقیم با زن در صورت امکان و یا به وسیله تحقیق در اثبات وکالت و عدالت وکیل به اساس اظهارات شهود وکالت و اطمینان کامل در عدم وجود موانع شرعی در عقد نکاح، موافقت و رضای زن را در امر نکاح بوضاحت روشن بسازد.
این به خاطر این است که حضرت رسول کریم (ص) فرموده است که هیچ کس نمی تواند دختر باکره، زن طلاق شده و یا زن بیوه را بدون اجازه اش در عقد کسی داخل کند.
دوم: مهر خود را چه تثبیت کرده است؟ و
سوم: آیا به وکالت وکیل خود راضی است و یا خیر؟ زیرا هر کس نمی تواند وکیل شود و ثانیأ این حق زن است تا وکیل خود را در صورتیکه پدرش حضور نداشته باشد انتخاب کند.

دوم پدر وکیل( وکالت نکاح):
پدر وکیل باصطلاح افغانی، یعنی وکیل پدر. در صورت دختر پدر وکیل میداشته باشد که پدرش غائب باشد یعنی پدر در مسافرت باشد، پدر مفقود باشد، پدر نهایت مریض و یا مختل العقل باشد یا نتواند در مجلس عقد حضور به هم رساند و یا پدر فوت کرده باشد. در صورتیکه پدر در مجلس عقد حاضر باشد، پدر وکیل ضرورت نیست چنانچه حضرت رسول کریم (ص) وکیل دختر خود بی بی فاطمه زهرا بود.

وکیل نکاح شخصی است که مستقیمأ از طرف دختر یا زن بحضور حد اقل دو شاهد تعین می گردد و دختر یا زن صلاحیت تعیین مهر و عقد نکاح خود را به او تفویض می نماید.
در صورتیکه پدر حضور نداشته باشد، اشخاص ذیل میتوانند وظیفه پدر وکیل را به عهده بگیرند تنها در صورتیکه در حضور متکفل عقد موارد عقد خود را دختر تصدیق نمائید. یعنی پدر وکیل چنانکه گفتیم حق ندارد از خود تصمیم بگیرد.اول برادر بزرگ. اگر او نبود عمو و اگر او هم نبود عروس حق دارد تا با تقوی ترین و داناترین شخص را از مجلس انتخاب کند و اگر چنین شخصی هم نبود رئیس جمهور یک کشور و یا پادشاه مملکت با اینکه حضور ندارند قانونأ از حقوق دختر حمایه و پشتیانی می کنند. ( برای مطالعات کامل نکاح در اسلام لطفأ رجوع کنید به احیأ علوم الدین اثر امام غزالی علیه الرحمه). با اینهم، نظر به فقه حنفی دختر جوان آزاد که به سن قانونی از نگاه اسلام سن سیزده و قوانین غربی به سن هزده رسیده باشد حق دارد بدون وکیل عقد خود را قبول کند.

برای یک زن بیوه و یا یک زن طلاق شده و یا دختر باکره که خودش از حقوق خود بتواند دفاع کند و در مجلس حضور به هم رساند، پدر وکیل ضرورت نیست و قانون اسلامی کشور در دیار اسلام حامی حقوق وی است. و اکنون بیش از بیش دختران بصورت عملی در ایجاب و قبول شخصأ اشتراک می کنند.

ولی (ولایت نکاح):
ولی نکاح تنها از اقارب نزدیک زن و یا دختر است مانند پدر، برادر و یا عمو که این اشخاص میتوانند وظیفه وکیل را اجرا کنند. دختر جوان و باکره به وجود ولی چنانچه در مورد پدر وکیل اشاره شد ضرورت ندارد، جز اینکه نکاح به غیر کفو صورت گیرد. به هر حال مرد باید از روی رعایت آداب و حفظ حرمت از خانواده اش اجازه گیرد. این اجازه بدین معنی نیست که خانواده دختر به خاطر زبان، قومیت، مذهب (سنی و شیعه) مسلیل فقهی و یا سطح طبقات اجتماعی اجازه ازدواج را ندهند. چنانچه یک مساله خانوداگی به من راجع شده بود که چون دختر و پسر از دو قوم افغانستان بودند خانواده دختر در ازدواج دختر شان مخالفت میکرد. هدف از اجازه در قرآن مجید قرار ذیل است:

اول- مرد مشرک و کافر نباشد
دوم- مرد فاسد نباشد. طور مثال مشروب نوش و قمار باز نباشد
سوم- اطلاع داشته باشند که مرد تکلیف عقلی و عصبی نداشته باشد.
چارم- قادر باشد تا مهر و نفقه را بپردازد.

مسأله کفو در نکاح:
یک عده مردم مسأله کفو را غلط فهمیده اند. فکر میکنند که اگر دختر و پسر در دو قطب اقتصادی، اجتماعی، قومی و یا زبانی قرار داشته باشند، پس آنها هم کفو همدیگر نیستند. اسلام یک دین طبقاتی نیست و تفریق طبقات را شدید محکوم میکند و خداوند مردم را تنها به خاطر تقوی، خداشناسی، ایمانداری و بالاخره دانش علم دین متمایز میسازد. مقصد از کفو در اسلام تفوق جوئی قومی، مذهبی، زبانی و طبقاتی اقتصادی نیست. هدف از کفو دین است که مسلمان باید با مسلمان ازدواج کند تا جنجال شان از نگاه اعتقادی، تر بیه

اطفال، روابط اجتماعی، منافع سیاسی و اقتصادی مشترک کم باشد. چون دین در کفو مطرح است، ازین لحاظ دین مسایل فکری و اعتقادی را مطرح می کند نه مسایل قومی، زبانی، رنگ و پوست، شکل و قواره را. وقتیکه می گویم کفو همدیگر باشند نه تنها هم دین باشند بلکه درین هم دینی از نگاه فکری و عقلانی تفاوت کلی نباشد تا بتوانند یک زندگی مشترک بی دغدغه را به پیش برند. به عبارت دیگر در اسلام مقصد از نسب دین است نه اینکه یکی ثروتمند است و یکی فقیر و یا یکی از خانواده سرشناس است و یکی از خانواده سرشناس نیست. این تنها دین است که زن و مرد مسلمان را به راه راست رهنمائی می کند. اسلام دین تبعیض، تفوق جوئی، حقیر شمردن اشخاص به خاطر قوم، زبان، شکل و قواره، مقام اجتماعی و اقتصادی نیست. خداوند مسلمانان را تنها در تقوی و خدا ترسی مواخذه می کند و بس و بعدا در دانش علم دین.

سوم- شهادت شاهدین:
در افغانستان عمومأ رواج بود که چار شاهد در عقد حضور به هم می رسانید. دو شاهد عقد و دوشاهد معرفت. این برای این بود که زن حق نداشت در عقد خودش حضور به هم رساند و عمومأ شاهدین معرفت از اعضای خانواده می بودند. در اصل شرعیت دو شاهد مرد است ( رجوع شود به احیاءعلوم الدین، بخش نکاح) و همچنان، میتواند، چون مسأله کتابت مطرح است، در حضور دو شاهد زن و یک شاهد مرد هم نکاح صورت گیرد.

شاهدین باید عاقل و بالغ باشند و متکفل عقد نکاح فسق و فجور شاهد را به چشم ندیده باشد. قابل تذکر است که عدالت شاهد در نزد امام ابو حنیفه علیه الرحمه مطرح نیست و هر کس میتواند شاهد شود. همچنان سن و سال شاهدین باید به سن و سال عروس و داماد نزدیک باشد. مرگ و مردن مردمان به دست خداوند است و هیچ کس از روز رفتن خود آگاهی ندارد و اما از نگاه علم احتمالات اگر سن و سال شاهدین با عروس و داماد تفاوت زیاد میداشته باشد، مثلاء داماد بیست و پنج ساله است و شاهد هفتاد ساله، خواه مخواه احتمال فوت یک شخص هفتاد ساله زیاد تر است نظر به کسی که سن وی در حدود بیست و یا سی باشد. در صورت وقوع طلاق و یا کدام موضوع دیگر بعضی وقت ضرورت میشود تا

شاهدین حضور داشته باشند. سوال همین است که چرا شاهد باید تعیین شود؟ برای اینکه نه تنها در حال حاضر بلکه در آینده شهادت دهند که این زن و مرد زوج همدیگر هسنتد و همچنان دختر در عقد کسی دیگر نیست. یا شهادت دهند که از نظر شرع کدام مانعی وجود ندارد تا باعث عدم عقد گردد. مثلا شاهد باید شهادت و اخطار دهد که مرد یا زن دیوانه است. اگر در آینده اتفاقات رخ میدهد که شاهدین خبر داشته بودند و در وقت نکاح ابراز نکردند، آنها مسئول میباشند. باید به شاهدین خاطر نشان گردد که شهادت دروغ گناه کبیره

است و در نزد قانون و خداوند مسئول خواهند بود. شاهدین باید شهادت دهند که عروس و داماد را می شناسند تا مساله معرفت در جریان نکاح طرح شده باشد. در سوره بقره آیه 283 آمده است است که شهادت را کتمان نکنید. بنابرین در روز دعوی باید شاهدین بر واقعیت نکاح شهادت دهند. شخص متکفل عقد نکاح باید پیش از پیش با خانواده های ناکح و منکوحه تماس بگیرد تا ایشان شاهدان را تعین کنند. این کار دو فایده دارد: اول در جریان نکاح وقت تلف نمی شود و دوم خانواده ها آمادگی میداشته باشند. مانع شرعی وجود ندارد که پدر عروس در نکاح شهادت دهد.

چارم- مهر زن:
مهر زن حق شرعی زن است و هیچ کس دیگر نمی تواند درتعیین آن مداخله کند و یا تصمیم گیرد. این زن است که نفس نفیسهء خود را در مقابل یک جنس و یا مبلغ به مرد تقدیم میکند و همسر او میشود. مهر حکم قرآن است برای نگهداشت مقام اجتماعی زن. مهر یک مصئونیت روحی و اقتصادی برای زن است تا هیچگونه تشویش در زندگی نداشته باشد. اسلام نخواسته است وقتیکه یک دختر ازدواج میکند در زندگی محتاج باشد. مهر تضمین اقتصادی و روحی زن است، در صورتیکه طلاق میگیرد. مهر شکل ثابت ندارد، نه در مبلغ و نه در جنس. مهر میتواند به غیر از جنس و مبلغ باشد. یکی از روز ها زنی نزد رسول خدا(ص) آمد و گفت یا رسول خدا مرا به زنی بگیر. مبارک (ص) پاسخ گفت که به زن احتیاج ندارد.

شخصی همانجا حضور داشت و عرض کرد به پیامبر خدا که این زن را به من عقد کن. رسول خدا (ص) او را به منزلش فرستاد تا چیزی برای مهر بیاورد. مرد دست خالی برگشت و ادعا کرد که مرد نا توان است و چیزی ندارد. رسول خدا او را برای بار دوم فرستاد که چیزی برای مهر بیاورد. باز دست خالی برگشت. بار سوم او را فرستاد و بار سوم هم دست خالی برگشت. عرض کرد که چیزی ندارد و مرد فقیری است. رسول خدا (ص) جویای احوال او شد و پرسید قرآن را از بر داری؟ مرد به پاسخ گفت بلی فلان سوره و فلان سوره، چندین سوره را نام گرفت از بر دارم. رسول خدا (ص) رو به زن کرد و گفت به حکمت قرآن که این مرد در سینه دارد آنرا به حیث مهر قبول میکنی؟ زن جواب داد بلی. (صحیح بخاری، کتاب نکاح)

مطابق به حدیث مبارک رسول اکرم (ص) و به روایت ابن ابی حاتم که گفته است "لا مهر اقل من عشره دراهم" یعنی کمتر از ده درهم مهر نیست. در مذهب حنفی همین معیار کمترین مهرقبول شده و اینکه مهر را سی درهم شرعی می گفتند اساسأ چنین است: ده درهم معادل سی گرام نقره است. یعنی سی گرام نقره ده درهم است و مردم آنرا تبدیل کردند به سی درهم شرعی. علما به خاطر که کا رمردم را آسان ساخته باشند، عدد را انتخاب میکردند که از نگاه محاسبوی آسان تقسیم سه شود و بدین صورت ثلث و ثلثان آن خوبتر و آسان تر حساب کنند. طور مثال اگر مهر سه صد دالر باشد؛ صد دالر آن معجل است و دوصد آن موجل.

در زمان حضرت رسول کریم (ص) مردم نو مسلمان شده فوق العاده از نگاه اقتصادی ناتوان بودند. از همین لحاظ پیامبر گرامی اسلام (ص) مهر کم را تجویز کردند تا زنان و مردان مسلمان بتوانند ازدواج کنند. و هیچگونه قید و شرط را در تعین مهر تذکر نداده اند تا مسلمان نظر به ایجابات عصر و زمان که زندگی دارند امور خود را نظم ونسق دهد. امروز که الحمدالله مردم مسلمان از نگاه اقتصادی در کشور های غربی کمبودی ندارند، زنان مسلمان میتوانند نظر به سطح زنگانی امروز مهر خود را تعین کنند تا در صورت وقوع طلاق بتوانند زندگی خود را به شکل آبرو مند دوام دهند.

مهر دو قسمت دارد: معجل و موجل. مهر معجل آنست که ثلث مهر را زن هنگام عقد نکاح از ناکح می گیرد و یا آنکه زن منکوحه این مبلغ را به ناکح بخشش (هبه) می کند تا صرف وسایل زندگی مشترک بکند. و موجل آنست که دو ثلث دیگر مهر در آینده به منکوحه می رسد وهنگام عقد به نام زن ثبت میشود. زن حق دارد تا همه مهر خود را یکجائی اخذ کند و هم حق دارد تا همه مهر خود را ببخشد. خطبه خوانده نمیشود تا موضوع مهر یک طرفه نشود. از آنجائیکه مجلس نکاح یک مجلس با فضلیت است، بسیار موزون است که عروس و داماد بالای موضوع مهر خود قبل از نکاح صحبت و موافقه کنند تا از اضافه گوئی و جر و بحث بی جا در مجلس عقد جلوگیری به عمل آید. متکفل عقد نکاح صلاحیت دارد تا درین مورد با خانواده ها قبلا داخل صحبت شود و موضوع را از نگاه شرع به ایشان تفهیم کند و نظم مجلس را به دست داشته باشد.

موضوعی که در مهر مهم می باشد، این است که زن باید توان اقتصادی مرد را تحقیق کند و مهر خود را به شکل مناسب تعین کند. در بسیاری مجالس عقد بدون اینکه توان اقتصادی مرد را مد نظر گیرند یک مبلغ کلان را پیشنهاد میکنند که این عمل خلاف عدالت اسلامی و اخلاق مدنی اسلام است. با اینکه مرد حق دارد مسترد کند. باید به عروس وداماد موقع داده شود تا خود بالای مهر خویش چنانکه بالای دیگر موضوعات مجلس نکاح صحبت میکنند، چنانکه تذکر دادم پیش از پیش به تفاهم برسند. مهر یک موضوع خصوصی و شخصی زن و مرد می باشد و در جریان نکاح منکوحه حق دارد که خواهش کند که مهر او را برای حاضران مجلس اعلان و بیان نکنند. شاهدین و متکفل عقد نکاح از مهر آگاهی دارند. همچنان زن حق دارد که از مهر خود بطور کل منصرف شود.

مرد و زن در انتخاب شریک زندگی حقوق مساوی دارند:
دین اسلام دین مساوات بین افراد جامعه، برابری و اخوت است. زن و مرد مسلمان هر دو در انتخاب همسر و شریک زندگی حقوق مساوی دارند. متاسفانه چون فرهنگ بومی در افغانستان همیشه بالای فرهنگ اسلام دست بالا داشته، دختران و زنان از حقوق انتخاب همسر همیشه محروم بودند و خود شان در زندگی تصمیم نمی گرفتنتد و برای شان تصمیم گرفته میشد. هنوز هم این عمل خلاف اسلام در افغانستان رواج دارد و این میراث حق تلفی را در توبره مسافرت به هجرت آورده ایم. خانواده ها هنوز هم در ایالات متحده امریکا، کانادا، اروپا و دیگر کشور های جهان به دختر شان اجازه نمی دهند تا همسر و شریک زندگی شان را از جمله جوانان مسلمان خود شان انتخاب کنند. این عمل خلاف شرع اسلام و حقوق مدنی زن و حقوق بشر در اسلام است.

در شماره پنجاه و دوم، 20 فبروری 1998 ماهنامه کاروان، تحت عنوان"دیدار جوانان قبل از نکاح" مضمون در ین زمینه به نشر رسانیده بودم آیا در اسلام مجاز است تا دختر و پسر همدیگر را قبل از نکاح بیبینند یاخیر؟
جواب این سوال را در تفسیر القاری فی شرح صحیح بخاری ترجمه فارسی جلد پنجم صفحه 57 در می یابیم که چنین می نویسد: " مذهب ابی حنیفه و صاحبیه و شافعی و مالک و احمد و غیر ایشان حجت آورده اند برین معنی حدیثی که ترمذی، مضیره خطبه کرد زنی را، (و) آن حضرت (ص) فرمود اول بیبین او را که لایق تراست برای الفت میان شما."
حدیث شماره 67 باب 42 بخش نکاح در صحیح بخاری میرساند که نکاح دختر باکره و زن بیوه بدون اجازه اش مجاز نیست. دو حدیث فوق میرساند که دیدار زن و مرد قبل از ازدواج امر

حتمی است و هیچ کس حتی پدر نمی تواند دختری را بدون اجازه اش به نکاح مردی داخل سازد. چطور یک دختر میتواند نکاح خود را اجازه دهد تا افهام و تفهیم نکرده باشد و چشمش به چهره مرد نیفتاده باشد؟ در زندگانی امروزدر محیط غرب موضوع دیدار به مفهوم واقعی لغت قطعأ مطرح نیست زیرا جوانان زنان و مردان همدیگر را در مجالس، کالج ها و بازار ها می بینند. و در زمان حضرت رسول کریم (ص) هم مردان و زنان آزادانه در بازار و مسجد همدیگر را می دیدند زیرا نظر به حدیث باب 113 بخش نکاح در صحیح بخاری دیدار مرد و زن در حضور دیگران مجاز است. یعنی مردان و زنان مسلمان آزادانه میتوانند در حضور دیگران با اینکه محرم ( با رعایت عدم خوف فتنه)، نباشند صحبت کنند. زن و مرد مسلمان هر دو در پیشگاه خداوند مسئول اعمال و کردار خود هستند و کس نمی تواند بالای شان پولیس شود. افهام و تفهیم در ازدواج از اساسات عمده ایجاب و قبول است و این حق شرعی مسلمانان است که خدا و رسول به ایشان ارزانی نموده است.

نکاح بین دو عید رواست:
در بین مردم افغانستان یک رسم غیر اسلامی بدون سند وجود دارد که بین دو عید نکاح کردن را شوم میدانند. من این موضوع را دو سه بار در تلویزویون صدا و سیمای افغانستان در برنامه" ما و دین ما" که متصدی آن از دوازده سال خودم می باشم برای افغانان عزیز در شمال کلیفورنیا خاطر نشان کردم که یک فکر نادرست است و د ر شماره چهارم سال دوم نشراتی اندیشه اسلامی ( اکتوبر 16، 1998 ) این مطلب را نوشتم. امید می کنم که افغانان عزیز ازین افکار نادرست بیرون شوند و باعث تکلیف مردم مخصوصأ خانواده های عروس و داماد نشوند.

اولین شخصیتی که بر علیه خرافات مبارزه کرد، رسول اکرم (ص) بود و چنین بیان داشت: " با پدید آمدن اسلام تمام عقاید خرافاتی و تفوق طلبی های غلط نابود شد و زیر پای من قرار گرفته است". خداوند (ج) در سوره اسرا آیه 36 می فرماید " از چیزی که در باره آن علم و یقین نداری پیروی مکن زیرا گوش و چشم و دل همه اینها مسئولند". عقاید خرافی وقتی دامنگیر جامعه میشود که مردم از اشخاص بی خرد پیروی کنند و خود را به گمراهی بکشانند چنانچه در سوره انعام آیه 116 میخوانیم که " هرگاه از اکثریت مردم نا بخرد پیروی کنی ترا از راه خدا دور خواهند کرد چون آنها جز از گمان و حدس پیروی نمیکنند و به جز دروغ سخن نمی گویند." همچنان در سوره یونس آیه 36 میخوانیم که " بیشتر گمراهان به جز از گمان

پیروی نمی کنند و حال اینکه گمان نمی تواند آدمی را لز حق بی نیاز سازد." موضوع نکاح نکردن بین دو عید از همان عقاید خرافی است که از افکار خرافی برخواسته است و متاسفانه هیچ کس بر علیه این موهومات و عقاید پوچ مبارزه نکرده و نتیجه همان است که حتی این افکار نامطلوب در خانواده های که خود را چیز فهم میدانند رایج گردیده است. در حالیکه پیامبر بزرگ اسلام بعد از ماه رمضلن یعنی در ماه شوال حضرت سیده عایشه (رض) را نکاح کرد و در همان ماه زفاف نمود. ازین لحاظ امام غزالی در کتاب احیاء علوم الدین ربع عبادات، بخش نکاح، نکاح را در ماه شوال ( یعنی بین دو عید) مستحب میداند. مستحب آنست که عملکرد آن از طرف خداوند اجر و ثواب دارد.

پنجم – ایجاب و قبول:
اساسأ ایجاب و قبول در اسلام در کنار پیشنهاد به ازدواج همانا اساس عقد نکاح است که در بالا از آن تذکار به عمل آمد. نکاح روا نیست تا ایجاب و قبول صورت نگیرد. ایجاب یعنی پیشنهاد و قبول یعنی پذیرش. در دین اسلام زن و مرد حق دارد که پیشنهاد کند و هر دو حقوق مساوی دارند که بپذیرند و یا رد کنند. به عبارت دیگر در دین اسلام هم مرد حق دارد که پیشنهاد به ازدواج کند و هم زن حق دارد پیشنهاد به ازدواج کند زیرا حقوق شان مساوی است. شخص متکفل نکاح، بصورت واضح این سوال را از ناکح و منکوحه می کند، تا هر دو در مجلس مقابل شاهدین اظهار قبول کنند. و اگر منکوحه در جواب سوال از روی حیا خاموش بماند شاهدین اهل مجلس سکوت او را موجب رضا می دانند. داستان زن که به پیامبر (ص)

در خواست ازدواج نمود و در بالا تذکر دادیم و همچنان همسر اول پیامبر کریم (ص) از پیامبر بزرگ در خواست ازدواج نمود. ایجاب دو نوع است: اول پیشنهاد ازدواج چنانجه در سطور قبلی اشاره کردیم و دوم شرایط ایجاب که هر دو طرف حق دارند تا شرایط همدیگر را بپذیرند و یا محترمانه رد کنند. زن و مرد جدا جدا حق دارند تا شرایط خود را به همدیگر پیشنهاد کنند. طور مثال " زن حق دارد در ضمن عقد ازدواج شرط کند که هر وقت بخواهد خود را طلاق دهد یعنی حق طلاق را برای خود تحصیل کند" همچنان منکوحه حق دارد مطالبه نماید که ناکح از نکاح با زن
دوم، پیش از پیش صرف نظر کند، و این مطلب را در مجلس نکاح با حضور شاهدین اظهار نماید. مرد و زن حق دارند که شرایط خود را در وقت نکاح مطرح کنند تا در آینده بتوانند یک زندگی سالم خانوادگی داشته باشند. یکی از دلایل که خانواده ها دچار مشکلات می شود به خاطر این است که در مورد زندگی مشترک، قبل از نکاح کمتر صحبت و موافقه می کنند. یکی از دلایل عمده که طلاق در خانواده های افغان و ایرانی در امریکا و اروپا زیاد شده این است که دختر و پسر از نگاه روحی، فکری، اقتصادی، طرز تفکر سیاسی، خوی وعادات همدیگر کمتر

صحبت می کنند. عمومأ ازدواج روی دلایل مادی صورت میگیرد. طور مثال پسر صاحب خانه و کار است و یا دختر از خانواده محترم است و یا" پسر پول دار است آرام می کنی." در حالیکه تجربه نشان میدهد اینها نمی تواند خوشبختی لازم را به میان آورد. در ازدواج امروز بسیار مهم، حتمی و ضروری است تا فکر ها با هم جوش بخورد. قبل از نکاح هر سوال که در فکر دختر می رسد باید مطرح کند. من درین سیزده سال که به خانواده های افغان مشوره میدهم به وضاحت دریافتم که در بعضی موارد زن و مرد از نگاه مادی کمبودی ندارند و اما از نگاه فکری و روحی برای همدیگر ساخته نشده اند. چندین سوال را که از طرف جانبین مطرح شود طور مثال درین نوشتار ذکر می کنیم:
سوالات که یک زن میتواند طرح کند.

1. آیا در امور همه مسایل را مشوره میکنی یا خودت تصمیم می گیری؟
2. با خانواده پدری ات چگونه رابطه بعد از ازدواج خواهیم داشت و از من چه توقع داری؟
3. من دوست ندارم که کسی در زندگی ما مداخله کند، نظر تو چیست؟
4. بعد از ازدواج با دوستان خودت چگونه رابطه خواهی داشت؟ آیا هنوز هم با دوستان تنها به گشت و گذار می روی و مرا تنها می گذاری؟
5. موقف تو چگونه خواهد بود اگر من یکی از دوستان تو را پسند نکردم و شخصیت وی طرف علاقه من نباشد. مثلا دوستت معتاد به مشروب باشد که در اسلام خمر حرام است و تو بگوئی که موضوع خودش است و به ما مربوط نیست.

6. چند اولاد آرزو داری داشته باشی؟ اگر من در اثر طفل اول بسیار زحمت بیبینم و نخواهم تا طفل دوم را بیاوریم، موقف و نظر تو چیست؟ و یا همچنان من بسیار آرزو دارم تا طفل زیاد داشته باشم سه تا چار طفل. نظر تو چیست؟ ( خواننده عزیز توجه داشته باشد که از نگاه شرع اسلام چون مادر شدن در طبیعت زن است حق دارد که خودش درین مورد تصمیم گیرد نه مرد)
7. آیا در امور منزل با من همکاری میکنی؟
8. من خوش ندارم در خانه تنها باشم، وقتیکه تو کار خوب داری و من هم کدام مسئولیت در خانه ندارم، آرزو دارم در سفر های که برای کار می روی با تو همراه باشم. نظر تو چیست؟
9. تو پشتو زبان هستی و من دری زبان. آیا درین مسئله کدام مشکل داری؟
10. من پشتو زبانم و آرزو دارم تا طفل ما از من پشتو بیاموزد و زیاد تر پشتو صحبت می کنم، آیا کدام مشکل داری؟
11. آیا در پول و عاید من هم حق دارم و یا اینکه همه امور اقتصادی خانه را خودت در دست میگیری؟