بخشی از مقاله
نگاهي بر مهندسي ارزش و نگهداري و تعميرات
فهرست:
مهندسي ارزش
روند شکل¬گيري و توسعه مهندسي ارزش
مراحل مهندسي ارزش در نگهداري و تعميرات
نقش مهندسی صنایع در مدیریت نگهداری و تعمیرات
پشتیبانی در نگهداری و تعمیرات
تدارکات در نگهداری و تعمیرات
كدينگ و نقش آن در نگهداري و تعميرات
شاخص هاي ارزيابي فني – اقتصادي فعاليت هاي نت
شاخصهاي ارزيابي قابليت اطمينان و قابليت تعمير
مقایسه نگهداری و تعمیرات پيشگيرانه (PM) و نگهداری بر اساس وضعیت (CM)
هزینه های نگهداری و تعمیرات چیست و چگونه قابل پیش بینی می باشد؟
تخمین هزینه های نگهداری و تعمیرات
استاندارد سازی در نت
تميزکاری رکن اساسی نگهداری است
كدينگ و نگهداري و تعميرات
CMMS و آسيب‌شناسي مكانيزاسيون سيستم‌هاي نت
نرم افزارهاي طراحي شده جهت تعميرات و نگهداري و ويژگي هاي اين برنامه ها
مهندسي ارزش
امروزه به طور مداوم با گسترش فعاليتها و کاهش منابع ـ اعم از مالي، انساني و زماني ـ روبه‌رو هستيم. تلاش براي دستيابي به نتايج با کيفيت، با صرف هزينه و زمان کمتر، از آرزوهاي ديرينه بشر بوده و در ادوار مختلف، بخشي از نيرو و انديشه انسان را به خود اختصاص داده است.
مهندسي ارزش به عنوان پاسخي عام به نياز بشر براي دستيابي به نتايج مناسب با صرف منابع مناسب، رواج و کاربرد يافته است. در مقاله حاضر تلاش شده ضمن معرفي و تبيين مهندسي ارزش و روشن ساختن جنبههاي مختلف آن، به برخي از مهمترين کاربردهاي آن در حوزه فعاليتهاي کتابداري و اطلاع‌رساني اشاره شود. رويکرد اين مقاله از منظر ورود به بحث است و پژوهش و گزارش مفصل-تر در اين خصوص در آينده صورت خواهد گرفت.
مهندسي ارزش چيست؟
مهندسي ارزش [2]، تلاشي است سازمان‌يافته که با هدف بررسي و تحليل تمام فعاليتهاي يک طرح، ـ از زمان شکل‌گيري تفکر اوليه تا مرحله طراحي و اجرا و سپس راه‌اندازي و بهره‌برداري ـ انجام مي¬شود و به عنوان يکي از کارآمدترين و مهم¬ترين روشهاي اقتصادي در عرصه فعاليتهاي بشر، شناخته شده است.
مهندسي ارزش در چارچوب مديريت پروژه، ضمن اينکه به تمام اجزاي فعاليتها توجه مي¬کند، هيچ بخشي از کار را قطعي و مسلم نمي¬داند. هدف مهندسي ارزش، زمان کمتر براي رسيدن به مرحله بهره‌برداري، بدون افزايش هزينه‌ها يا کاهش کيفيت کار است.
افزايش پيوسته هزينه¬هاي اجرايي و توسعه روز افزون فن¬آوري، حذف آن بخش از هزينه¬ها را که نقشي در ارتقاي کيفيت ندارند و از لحاظ اجرايي نيز غير ضروري مي¬باشند،
الزامي ساخته است. به کارگيري مهندسي ارزش در طرحهاي اجرايي، با توجه به پيچيدگي کارها بويژه در طرحهاي بزرگ اجرايي، مي‌تواند به ابزار بي‌چون و چراي مديريت در کنترل هزينه¬ها تبديل شود.
هدف اين روش، از ميان برداشتن يا اصلاح هر چيزي است که موجب تحميل هزينه¬هاي غير ضروري مي¬شود، بدون آنکه آسيبي به کارکردهاي اصلي و اساسي طرح وارد آيد.
مهندسي ارزش، مجموعه¬اي متشکل از چندين روش فني است که با بازنگري و تحليل اجزاي کار، قادر خواهد بود اجراي کامل طرح را با کمترين هزينه و زمان ممکن تحقق بخشد. هزينه طرح در اين مقوله نه تنها هزينه-هاي طراحي و اجرا، بلکه هزينه¬هاي مالکيت شامل بهره‌برداري،
تعمير و نگهداري و هزينه-هاي مصرف در سراسر دوره عمر مفيد طرح را نيز شامل مي¬شود. روشهاي مهندسي ارزش مي¬تواند موجب اصلاح و ارتقاي کيفيت فرايندهاي توليد صنعتي و انجام طراحي‌هاي جديد در هر مرحله از يک پروژه اجرايي گردد.
برخلاف آنچه در صنايع توليدي مرسوم است و مي¬توان يک روش اصلاحي را همواره در مراحل بعدي توليد يک محصول خاص نيز اجرا کرد، در طرحهاي ساختماني که هر سازه داراي شرايط ويژه¬اي است، حدود به کارگيري يک روش اصلاحي مهندسي ارزش، محدود به همان پروژه است.
گذشته از اين، امکانات صرفه-جويي در هزينه¬هاي يک پروژه اجرايي نيز در مراحل مختلف آن تفاوتهاي بسيار پيدا مي¬کند.
با آنکه روش مهندسي ارزش را مي¬توان در تمام مراحل يک پروژه اجرايي به کارگرفت، بيشترين مزاياي آن زماني حاصل مي شود که در نخستين مراحل برنامه‌ريزي و طراحي، به کار گرفته شود. نوآوري و جنبههاي کاربردي مهندسي ارزش، اين روش را از روشهاي سنتي و متعارف کاهش هزينه¬ها، متمايز مي‌گرداند.
روشهاي سنتي کاهش هزينه‌ها، عموماً از تجربيات گذشته، نگرشها و عادتهايي که جنبه تکرار به خود گرفته است، تبعيّت مي‌کند و اثري از خلاقيت در آنها ديده نمي شود.
مهندسي ارزش برعکس، اطلاعات، شناسايي عرصه‌هاي مشکل‌دار، پيشنهاد و تدوين روشها و طرحهاي ابتکاري، پرورش انديشه‌هاي نو و تلفيق همه جانبه ديدگاههايي را که قرار است توصيه شود، مطرح مي سازد.
از سال 1961 که «لارنس مايلز» در کتاب «روش هاي فني تحليل و مهندسي ارزش»، تحليل ارزش را همچون ديدگاهي خلاق و سازمان يافته در جهت شناسايي و حذف هزينه‌هاي غيرضروري ، تعريف کرد تا سال 1995 که ساکسنا و کريشنان کتاب «مهندسي ارزش در مديريت پروژه» را منتشر نمودند،
مهندسي ارزش به صورت يک روش فني پذيرفته شده در فعاليتهاي طراحي و اجرايي در بيشتر کشورها تثبيت گرديد و رسميت يافت ، به طوري که بسياري از دست اندر‌کاران عرصه‌هاي اجرايي بويژه طراحان ، پيمانکاران و کارفرمايان با مفاهيم و روشهاي فني مهندسي ارزش آشنا شدند (مفهوم، تئوري و ...، 1384).
در طول اين سالها، کشورهاي مختلفي مانند آمريکا ، کانادا ، انگلستان، استراليا، ژاپن ، فرانسه ،آلمان، هنگ‌کنگ، هند، کره ، کشورهاي اسکانديناوي و حتي برخي از کشورهاي خاور ميانه از جمله عربستان و ايران اقدام به تأسيس انجمنهاي تخصصي مهندسي ارزش نموده‌اند و به طور سالانه به برگزاري کنفرانسهاي مهندسي ارزش مي‌پردازند و با به کارگيري مهندسي ارزش، صرفه‌جوييهاي بسيارخوبي به دست آورده اند.
نمودار زير نشان دهندة ميزان صرفه‌جوييهاي حاصل از مهندسي ارزش در برخي از کشورها در طول سالهاي 1997 تا 1999 مي باشد (اهميت مهندسي ارزش، 1381).
روند شکل¬گيري و توسعه مهندسي ارزش
«تحليل ارزش» به صورت يک روش فني ويژه ، در سالهاي پس از جنگ جهاني دوم صورت گرفت. کار طراحي و تدوين اين روش به دستور هنري ارليچر [3] معاون فني بخش خريدهاي شرکت جنرال الکتريک آغاز شد. وي معتقد بود برخي از مواد و مصالح و طرحهاي جايگزين که به طور ضروري و به علت کمبودهاي زمان جنگ به کار گرفته مي شدند، عملکرد بهتر و هزينة کمتري دارند.
به دستور او، در داخل شرکت و به منظور ارتقاي کارايي توليد از طريق تأمين مواد، مصالح و روشهاي جايگزين براي مواد و مصالح پرهزينه، کوششي همه جانبه¬ به عمل آمد. در سال 1947 اين وظيفه برعهدة لارنس مايلز [4] مهندس ارشد شرکت جنرال‌الکتريک نهاده شد .
مايلز در مورد روشها و فنون موجود به پژوهش پرداخت و از برخي روشهاي مرسوم، به صورت تلفيقي با روش مرحله به مرحله خويش براي تحليل ارزش بهره گرفت¬.
مايلز که مبتکر و بنيانگذار مهندسي ارزش به شمار مي¬رود، يک روش رسمي را به اجرا درآورد که در جريان آن چندين گروه از کارکنان شرکت، عملکرد محصولات توليدي شرکت جنرال الکتريک را بررسي مي¬کردند.
آنان به اتکاي روشهاي خلاق گروهي و بدون افت کارايي محصول، تغييراتي در محصولات شرکت به وجو د آوردند و هزينه¬هاي توليد را کاهش دادند.
روش «تحليل ارزش» به عنوان يک استاندارد در شرکت جنرال الکتريک پذيرفته شد و بتدريج شرکتهاي ديگر و برخي سازمانهاي دولتي نيز اين روش جديد را به عنوان ابزاري براي کاهش هزينه‌هاي خود به کار بستند. نتيجه اين شد که روش و تکنيک «مهندس ارزش» به وجود آمد (ياونکر [5]، 2003، ص4).
سال 1947 به طور رسمي برنامه تحليل ارزش در شرکت جنرال موتور آمريکا به وجود آمد. مطالعه ابتدا يک برنامه يک نفره بود. سال 1952، ميلز اولين سمينار تحليل ارزش را برگزار نمود. در آن زمان نتايج کار يک موضوع سري براي شرکت بود.
سال 1954 نيروي هوايي آمريکا اين مفهوم را براي بهبود هزينه طراحي در سازمان خود با نام «مهندسي ارزش» به کارگرفت. سال 1956 واترويلت آرسينال» تحت نظارت نيروي نظامي آمريکا، برنامه مهندسي ارزش را در کار خود شروع کرد (مستوفي، 1383).
ميلز در سال 1958 بزرگترين نشان افتخار نيروي دريايي را دريافت نمود (هديه¬اي که نيروي دريايي به افراد خدمتگزار مي¬دهد). سال 1959، گزارش مخصوص شماره 475 درتارخ سيزدهم جولاي که به داستان موفقيت شرکت جنرال موتور مي‌پردازد، منتشر شد.
جامعه مهندسين ارزش آمريکا Save در واشنگتن تأسيس شد. اين سازمان براي اتحاد مهندسان و رشد اين حرفه تأسيس گرديد.
سال 1961 بندهاي آيين‌نامه قرارداد مهندسي ارزش در ارتش آمريکا تصويب شد. اين آيين‌نامه در مورد ايجاد انگيزه‌هاي مشترک در قراردادهاي مهندسي ارزش براي کاهش هزينه بود. سال 1962 وزارت دفاع آمريکا به کارگيري مهندسي ارزش را در قراردادهاي بيش از صدهزار دلار اجباري کرد.
شرکت مهندسي ارزش با مسئوليت محدود، در لندن تأسيس شد. سال 1663 شرکت کشتيراني آمريکا استفاده از مهندسي ارزش را در قراردادهاي خود مورد توجه قرار داد. سال 1964 نيروي زميني ارتش آمريکا برنامه مهندسي ارزش را در کار خود شروع کرد.
سال 1965 جامعه مهندسان ژاپن JVE يک کميته داوطلبانه تشکيل داد. شرکت مهندسي با مسئوليت محدود در استراليا تأسيس شد. سال 1966 پنجمين نشست سالانه JVE وابسته به جوامع خارج آمريکا و همچنين انجمن بين¬المللي JVEتشکيل شد.
وزير دفاع وقت آمريکا آقاي رودي کمپر [6] اولين مهندس ارزش با تجربه را به رهبري يک گروه منصوب کرد. سال 1967، کميته‌هاي کاري شروع به کارکردند.
درکانادا، جامعه مهندسان ارزش، در اسکاتلند، انجمن مهندسان ارزش اسکاتلند و کشورهاي اسکانديناوي، شامل نروژ، دانمارک و سوئد تشکيل شد.در جامعه اروپا و آمريکاي جنوبي فعاليتهاي مديريت مهندسي ارزش آغاز گرديد. دوازدهمين گردهمايي بين¬المللي و هفتمين کنفرانس سالانه SJVE در شيکاگو برگزار شد.
سال 1969 اداره تسهيلات هوايي آمريکا (NASA ) برنامه آموزش مهندسان ارزش را شروع کرد. سال 1970 اداره خدمات عمومي آمريکا (GSA) برنامه مهندسي ارزش را شروع کرد. سال 1973 SAVE برنامه¬اي براي تشخيص حقوق متخصصان ارزش يعني آنهايي که داراي درجه خاصي از تخصص در زمينه مهندسي ارزش شده اند، ارايه کرد.
حکومت مرکزي آمريکا بلافاصله اين موضوع را شناسايي و آن را به عنوان معيار جدي براي خدمات مهندسي ارزش درآمريکا، قانوني کرد.
در اکتبر سال 1977 جامعه مهندسي ارزش هند (INVEST) تأسيس شد و اولين کنفرانس ملي در دهلي برگزار گرديد. سال 1980 حکومت ژاپن Miti جامعه SJVE را به عنوان يک جامعه (انجمن) مستقل مورد شناسايي قرار داد.
اولين سمينار مهندسي ارزش براي کشورهاي رو به توسعه، از تاريخ دوم تاچهارم ژوئن 1980 درشهر Jamshedpur هند برگزارشد.اين سمينار تحت نظارت شوراي بهره‌وري اين شهر برگزار گرديد. سال 1981 دومين کنفرانس ملي INVEST در دهلي¬نو و در سال 1982 سومين کنفرانس ملي INVEST در بنگلور برگزار شد.
سال 1983، انجمن مهندسان ارزش ژاپن آقاي ميلز را براي انجام کارهاي بسيار شايسته در مهندسي ارزش، مفتخر به دو جايزه کرد چهارمين کنفرانس مليINVEST دردهلي نوبرگزارشد. سال 1984 بيست و پنجمين سالگرد SAVE برگزار شد. پنجمين کنفرانس ملي INVEST و در سال 1985 ششمين کنفرانس ملي INVEST در دهلي نو برگزار شد.
سال 1986 مدير بخش نظامي در عربستان صعودي، برنامه مهندسي ارزش را در کار خود مورد توجه قرار داد. انجمن مهندسان ارزش در فرانسه، چهارمين گردهمايي بين‌المللي خود را در پاريس برگزار کرد. انجمن مديريت ارزش در هندوستان، در بنگلور تأسيس شد. سال 1987 جامعه مهندسان ارزش کره تأسيس گرديد.
اولين کنگره تحليل ارزش در ميلان ايتاليا برگزار شد. سال 1988 کنفرانس مهندسي ارزش در ايالت هاوايي آمريکا و در سال 1989 هفتمين کنفرانس مليINVEST دردهلي نو برگزار گرديد.
سال 1990 ايالت ويرجينيا در آمريکا اولين ايالت آمريکا بود که در طول طراحي و ساخت بزرگراهها و طرحهاي بيش از دو ميليون دلار، استفاده از مهندسي ارزش را اجباري کرد. اولين کنفرانس اروپايي در مديريت ارزش در پاريس برگزار شد.
در اين کنفرانس، نمايندگاني ازAIVA ايتاليا،AFAV فرانسه،APAP پرتغال،AVD بلژيک، ZWA اتريش و ZWA آلمان حضور داشتند. سال 1991 هشتمين کنفرانس ملي INVEST در بمبئي برگزار شد. سال 1992 فدراسيون جهاني مهندسي ارزش تشکيل گرديد.
سال 1996 با تغيير نام به SAVE بين‌المللي جامعه مهندسان ارزش با تحول جديدي روبرو شد (مفهوم، تئوري و ...، 1384).
در ايران از سال 1378 موضوع مهندسي ارزش در برخي از دانشگاهها، وزارت نفت و
