بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
اجتماع TPM و QFD براي بهبود کيفيت در مهندسي نگهداري و تعميرات(MQFD )
چکيده :
امروزه در کارخانه جات بزرگ دنيا از TPM وتکنيکها وسيستم هاي کيفيت در راستاي ارتقاء سط عملکرد فرآيندهاي توليد جهت رقابت و کاهش هزينه هاي توليد بهره مي گيرند براي بهبود کيفيت در مهندسي نگهداري و تعميرات به ايجاد مدلي اقدام شده است که هم مباحث مهندسي نگهداري و تعميرات را در بر مي گيرد و هم مباحث مرتبط با کنترل کيفيت اين مدل به نام MQFD(Maintenance Quality Function Deployment ) يا گسترش عمليات کيفيت نگهداري و تعميرات معرفي شده است که ترکيبي است از TPM ( نگهداري و تعميرات جامع )و QFD ( گسترش عمليات کيفيت ) مي باشد که اين مدل در بردارنده اهداف و مزيت هاي اين دو اصل مهم و ايجاد يک سينرژي بين آنها ( TPM,QFD) مي باشد با توجه به اهميت نقش TPM به عنوان يک اصل مهم در کاهش ضايعات و افزايش سود آوري لذا توجه به نقش و اهميت سيستم هاي کيفيت در رابطه با اصل TPM داراي اهميت ويژه اي مي باشد بر آن شدم که در اين مقاله به معرفي يکي از اصول کنترل کيفيت يعني QFD و نقش آن در TPM و اجتماع آنها با يکديگربراي بهبود کيفيت در مهندسي نگهداري و تعميرات اقدام کنم که در پايان به بررسي نتايج آزمايش عملي مدل MQFD واهميت آن در صنايع پرداخته ام.
واژه هاي کليدي : نگهداري و تعميرات جامع ,گسترش عمليات کيفيت ,خانه کيفيت ,گسترش عمليات کيفيت نگهداري و تعميرات
مقدمه :
در طول سال هاي اخير سازمان ها به اتخاذ استراتژي هايي براي افزايش کيفيت نگهداري و تعميرات محصولات خود و بهبود در رقابت جهاني امروز پرداخته انديکي از اين استراتژي هاي رايج سازمان هاي مدرن در اين مسير اتخاذ سياست TPM مي باشددر اين مورد TPM از بهم پيوستن هر دو اصل مهندسي نگهداري و تعميرات و مديريت کيفيت جامع (TQM)بدست آمده است در اين هنگام استراتژي هاي TQM رايج شده است . استراتژي القاي نداي مشتري ( توجه به خواسته هاي مشتري ) هنوز در جايگاه معتبري در زمينه TPM يافت مي شود ,بعنوان مثال توجه به مشتري در کيفيت نگهداري و تعميرات محصولات با ذکر کيفيت سطوح خدماتي که آنها دريافت مي کنند و اشاره به سطح کيفيت مورد نظر مي باشد در اينجا تکنيک يا وسيله اي در TPM براي انتقال نداي مشتري ( توجه به خواسته هاي مشتري )در صحنه کار وجود ندارد در زمينه TQM بخش تاثير گذار که نقش اجرايي اي در تفکر سيستمي براي بکار بردن تکنيک ها دارد روش و تکنيکي است به نام Quality
Function Deployment QFD يا گسترش عمليات کيفيت براي برگرداندن و بکار بردن خواسته مشتري در سياست هاي سيستم مي باشد بسياري از محققان از سودآوري هاي بسيار زياد کاربرد ابزار QFD واجراي سياست هاي آن در صنايع مختلف گزارش داده اند که نتيجه تاثير آن بر رفتار و ساختار سيستم مي باشد در اين متن به توسعه اين فرضيه که اگر QFD در پروژه هاي TPM در مکانيزم مناسبي اتخاذ شود آنگاه به سودآوري بالايي براي رسيدن به بالاترين درجه از کيفيت نگهداري مي رسد بنابراين در اين مقاله به ارائه مدلي که نام آن MQFD (Maintenance Quality Function Deployment)ياگسترش عمليات کيفيت نگهداري و تعميرات است مي پردازم که از ترکيب اهداف و مزيت هاي دو اصل TPM و QFD بوجود آمده است و به بررسي نقش و جايگاه آن در صنايع مختلف و تاثيرگذاري آن پرداخته ام که در اين مقاله ابتدا به بررسي نقش و جايگاه TPM و بررسي اهداف و مزيت هاي اين اصل از بکار بردن آن در صنايع مختلف مي پردازم و سپس به بررسي اهداف و مزيت هاي مدل QFD در صنايع پرداخته مي شود و در ادامه به سينرژي اهداف و مزيت هاي اين دو اصل مهم و ايجاد مدل جديدي به نام MQFD اقدام شده است .
اگرچه رشته مهندسي نگهداري و تعميرات براي چندين دهه است که شکل گرفته است و امروزه شاهد افزايش استفاده بسيار زياد آن در صنايع مختلف هستيم که همگي ناشي از اصول TPM مي باشد قبل از ارزيابي اصول TPM رشته مهندسي نگهداري و تعميرات از نمايش عملکردي بالايي در سازمان ها برخوردار بود مطابق اين رويکرد تنها ظ هر تکنيکي مهندسي نگهداري و تعميرات بود که با کارکرد افراد در دپارتمان هاي مختلف سازمان و اهداف و نظريات مشتريان وفق داده شده بود اين رويکرد معمولا"عمليات مهندسي نگهداري و تعميرات را از جريان اصلي عملک رد سازمان دهي منحرف مي سازد اين فرضيه اهميت القا شدن TPM در امر سازمان دهي را مشخص مي کند که اين امر در TPM با مشارکت در اصول کنترل کيفيت جامع ( TQM) ممکن شده است که اين هدف ايده آل به ه م افزايي مزيتهاي TPM و مهندسي نگهداري و تعميرات قوت مي دهد که براي اين منظور از استراتژي هاي مختل کنترل کيفيت در اين رابطه استفاده شده است که يکي از اين موارد القاي نداي مشتري و خواسته او در ارائه خدمات مي باشد که در ادامه در قسمت QFD بررسي خواهد شد . [١]
بررسي مطالعات قبلي انجام شده در رابطه با موضوع مقاله :
براي بررسي اين موضوع که عنوان اين مقاله پيش از در چه مقالات يا سازمان هايي بکاررفته است مطالعات خود براي يافتن محلي که گزارشي از بکار بردن QFD در TPM و بالعکس بکار برده شده باشد گسترش داده ايم [٤٢]که با بازنگري که در مقاله اي که توسط [١]انجام شده است که در آن به بررسي بيش از ٦٥٠مورد نشريه اقدام نموده اند که درباره بکار بردن QFD در موارد مختلف بحث شده است که در زمينه QFD از زمان تولد آن تا زمان بکار بردن در سمينارها در کشورها و رشته هاي مختلفي دست به تحقيقاتي زده اند .
که اين تحقيقات به ايجاد ليستي از کاربردهاي QFD در رشته هاي مختلف منجر شده است که شامل گسترش توليد ,مديريت کيفيت و مشتري مي باشد که معمولا"مشخص کننده بخش هايي از صنعت مي باشند که در آنها QFDمورد استفاده قرار گرفته است که بسياري از آنها شامل حمل و نقل ,ارتباطات ,سيستم هاي نرم افزاري و توليد مي باشند بعلاوه آنها مقاله هايي را ليست کرده اند که به ارتباط QFD با مهندسي همزمان , مهندسي دانش , مهندسي کيفيت ,مهندسي ترميم ,مهندسي احتياجات و تجهيزات و ساير موارد ديگر را شامل مي شود .
اما اين در ليست ها در هيچ جايي به تعامل QFD با TPM اشاره اي نشده است و هيچ اشاره اي به مدل MQFDو نقش آن و اهداف و مزيت هاي آن نشده است [١]
TPM يا نگهداري و تعميرات جامع :
TPM بر اساس تعريف آقاي Fumio Goto مدير عامل شرکت Dy MOS Consulting[(Consulting)Dynamic Manufacturing Organizing Systems ]که يکي از بانيان TPM در ژاپن مي باشد به اين صورت مي باشد :
که هر کدام از موارد بالا عبارتند از :
PM : نگهداري و تعميرات پيشگيرانه
ZD : بدون عيب
Small group activities: فعاليت هاي گروههاي کوچک
[2]
که مطابق اين سه مقوله تعريف TPM به اين نحو مي باشد که در واقع TPM فعاليت هايي است که اساس آن بر تلاش گروههاي کوچک کارکنان بوده و با اجراي فلسفه پيشگيري ,کارخانه اي بدون نقص را براي ما ايجاد مي کند .
مطابق تعريفي ديگر از TPM داريم که :
اولا" TPM روشي براي انجام کارگروه ي جهت بهبودکارايي تجهيزات درکارخانجات است بدين معني است که هرفردي که باتجهيزات کارمي کندوياخدماتي رابراي آنهانجام مي دهد،ونه فقط بخش نگهداي و تعميرات , بدنبال روشهايي براي حفظ تداوم کارايي تجهيزات درزمانهاي توليد باحداکثر توان وبا بالاترين سطح ممکن کيفيت وبازدهي باشد.
ثانيا"فرهنگ احساس مالکيت نسبت به تجهيزات بوجودمي آيد،افرادخودبه گونه اي رفتارمي کنندکه انگاروسيله نقليه خودشان است . اين بدين مفهوم است که آنهابه صداهاي ناهنجار،لرزشها،نشت ي هاو ... توجه ي کامل دارندوتجهيزات خودرابطور مرتب تميزميکنندتابتوان مشکلات راقبل ازاينکه منجربه ازکارافتادگي شوند رفع نمايند.
ثالثا" TPM نيازمندآن است که اپراتورهابراي انجام برخي وظايف که قبلابعنوان کاربخش نت تصورمي شدند آموزش داده شوند. [٣]
که در اين قسمت به معرفي هر کدام از اين سه مقوله مي پردازم .
به هر حال بسياري از نويسندگان گزارش داده اند که TPM يکي از استراتژي هاي کارخانه ها براي رسيدن به سطح کلاس جهاني مي باشد .
:PM
PM به معناي نگهداري و تعميرات پيشگيرانه مي باشد و عبارت مي شود از اينکه بجاي آنکه بعد از وقوع اتفاق , اقدام اصلاحي انجام دهيم ,مکانيسمي ايجاد کنيم که مشکلات بوقوع نپيوندد . ( پيشگيري ) ايده PM ( Preventive Maintenance ) بعد از جنگ جهاني دوم و به همراه وارد شدن صنعت پالايش مواد و فرآوره هاي نفتي از آمريکا وارد ژاپن شد که البته قبل از آن در ژاپن واژه ديگري به نام HOZEN به معناي نگهداري وجود داشت که در واقع ترکيبي بود از دو واژه HO به معناي نگهداري و تعمير تجهيزات و ZEN به معناي حفظ تمامي ارکان تجهيزات که در مجموع اين واژه به معناي حفظ حالت بدون عيب تجهيزات بگونه اي که خرابي و ا مشکل ديگري براي آن بوجود نيايد . اين کلمه به طور همزمان دو مفهوم خود گردان و پيشگيري را به همراه دارد . [ [2
در آمريکا در آغاز کارها با واژه BM(Breakdown Maintence ) يا تعمير قطعه اي از کار افتاده آغاز شد که بعد از انقلاب صنعتي و پيشرفت و توسعه صنعت ,کار ماشيني شدن و اتوماسيون نيز روز افزون به پيش رفت و در پي آن بر تعداد وقوع صدمات ناشي از خطاي انسان و انفجارات ناشي از آن افزوده شد و نهاي ا"اهميت اتخاذ تدابير جلوگيري پيش از وقوع حوادث آشکار شد و زمينه اجراي PM فراهم آمد . که سپس براي جلوگيري از وقوع اي حوادث و پايين آوردن هزينه نگهداري و تعميرات ,راهي جز اصلاح کارخانه جات به شکل امروزي آن نبود . به اين ترتيب بود که CM(Corrective Maintenance ) به معناي نگهداري و تعميرات اصلاحي مطرح شد . اما اصلاح کارخانه اي که ساخته شده است کار چندان ساده اي نبود بعلاوه اين امر به هزينه هنگفتي نياز داشت ,به همين دلايل لحاظ نمودن برنامه اصلاحي و رفع عيوب کارخانه هاي فعلي براي طراحي کارخانه هاي جديد اهميت فوق العاده اي پيدا کرد و اين امر به شکل MP(Maintenance Prevention ) به معناي بي نياز از تعمير در آمد در واقع اين سير تحولاتي در راستاي پاسخگويي به نياز پيشرفت صنعت و توسعه اتوماسيون و ماشيني شدن بوده است .سپس اين سير تحولاتي به ايجاد TPM يا نگهداري و تعميرات بهره ور جامع منجر گرديد. [٢]
امروزه برنامه PM يک ماشين براساس " مکانيزم خرابي اجزاءمختلف آن " وميزان قابليت اطمينان موردانتظارازآنهاتدوين مي گردد . فعاليت هاي نگهداري وتعميرات براساس يکي از روشهاي ششگانه زيرانجام مي گيرد:
١. Time-Based Maintenance( TBM ) :انجام فعاليت بصورت تناوبي براساس آخرين تاريخ انجام فعاليت
٢. Usage-Based Maintenance( UBM ) :انجام فعاليت براساس ميزان استفاده از تجهيزات) ضربه – کيلومترو
٣. Condition-Based Maintenance( CBM ) :انجام فعاليت نگهداري و تعميرات براساس شرايط کارکرد
٤. Detective Maintenance( DM ) :عيب يابي دوره اي بااستفاده ازابزاروتجهيزات خاص هرصنعت
٥. Design out Maintenance( DOM ) :بازنگري درطراحي اجزاءجهت کاهش ميزان نيازبه نگهداري و تعميرات
٦. Run-to-Failure( RTF ) :انجام فعاليت بعدازوقوع خرابي
[5]
: ZD
در مورد ZD که اين کلمه مخفف ( Zero Defects ) مي باشد که براي اولين بار از سوي شرکت آمريکايي مارتين ١مطرح شده است و هدف آن رسيدن به صفر ( براي عيوب ) نه به اين دليل که امکان پذير است بلکه به اين دليل که لازم است .
اين عبارت در سال ١٩٦٢ميلادي در شرکت آمريکايي مارتين توسط آقاي فليپ کرازبي مطرح شد و به اجرا در آمد و نتايج قابل توجهي بد نبال داشت . در اين شرکت اهدافي چون ارتقاء اعتماد پذيري ( پايايي ) ,کاهش هزينه ها و کوتاه کردن مدت زمان تحويل ( Lead Time) تحت نام ZD مورد توجه قرار گرفت و انگيزه تشکيلاتي و مشارکت تک تک پرسنل در چار چوب فعايت هاي بهبود به اجرا در آمد.
سپس اين برنامه در کمپاني هاي ديگري از جنرال الکتري ( GE) ,شرکت هواپيمايي داگلاس و کمپاني وستينگهاوس ( WH ) گرفته تا تمامي صنايع نظامي آمريکا _از سوي فرماندهي وزارت دفاع _در سطح بيش از يک هزار شرکت به اجرا در آمد . در ZD چهار مورد مهم زير لحاظ شده است : [٢]
١) حذف عوامل ايجاد اشتباه يا ECR (Error Cause Removal ) و ارائه پيشنهاد در خصوص آن
٢) بالا بردن سطح شناخت و آگاهي کارکنان در مورد محصول
٣) تعيين هدف براي گروههاي کاري سازمان و سعي در رسيدن به آن
٤) تشويق کارکنان و ارتقاء روحيه ( احساس مسئوليت )
در واقع ZD را مي توان روش شناسي اجرايي براي "اقدام پيشگيرانه "تلقي نمود ,در واقع تکيه کلام و خواس
نهايي TPM عبارتند از :
"حادثه : صفر ,عيب : صفر ,وقفه يا فرو ريزش : صفر ".
[2]
:Small group activities
˺. Martin
در مورد Small group activities يا فعاليت هاي گروههاي کوچک که عبارتند از اينکه تا مادامي که در طر تفکر و رفتار تمامي افراد وابسته به شرکت تغيير ايجاد نشود زيان و ضايعات ازبين رفتني نيست و تنها ب مشارکت و کمک همه افراد و کارکنان مي توانيم به اهداف سازمان برسيم .
به طور معمول سلسله مراتب دستوري از بالا به پايين مشکل چنداني ندارد ( هر چند در مورد برخي شرکت ها نيز نمي توان اين طور گفت ...) در مقايسه با آن ,نمي توان ادعا کرد که ارتباط ,هماهنگي و رابطه ميان صنف رؤساي بخشها و ارتباط مسئولين واحدها با يکديگر که يک رابطه ارتباط جانبي ( در عرض ) است به خوبي برقرار مي شود .
با تقويت ارتباط جانبي مي توان توسط دو يا سه رده نظام تشکيلاتي کارگروهي ( Team Work ) را ايجاد نمود . از اين طريق مشکلاتي که هر يک از تشکيلات با آن مواجهند ,درجه اهميت و اولويت آن را مشخص نموده ,و ضمن برنامه ريزي متناسب با ميزان تاثير آن بر اهداف مديريتي ,حل مشکلات را سرعت بخشيده و در نهايت عملکرد تشکيلات ( سازمان ) و تاثير آموزش را ارتقاء مي دهد .[٢]
بعلاوه مساله مهم در فعاليت گروههاي کوچک اين است که مشکلات مطرح شده از سوي رده هاي پايين به دقت مورد بررسي و اقدام قرار مي گيرد ( مشکلات با سرعت بيشتري حل و فصل شده ,يا از رده پايين مديريتي به رده بالا ر منتقل شده و نيز اطلاعات از رده ي بالا به پايين باز خورد داده مي شود ) . به اين خاطر رهبران و يا سرگروههاي هر يک از گروههاي کوچک به عنوان اعضاء گروههاي رده بالاتر از خود ,بايستي نقش يک رابط را براي تسهيل د برقراري ارتباط از پايين به بالا ايفا کنند .
اساسا"يک تشکيلات و يا سازمان بايد بگونه اي شکل بگيرد که ارتباط ازبالا به پايين ,ارتباط جانبي و بالاخره ارتباط از پايين به بالا به نحو خوبي صورت گيرد . به جرات مي توان گفت مادامي که از بين تشکيلات ,گروههاي کوچک بيرون کشيده نشود ,در عمل اين ارتباط از رواني و سهولت لازم برخوردار نخواهد بود .
به ويژه در يکي از ستون هاي اصلي TPM که در زير شرح آن آمده است يعني نگهداري و تعميرات خود گردان ( Autonomous Maintenance) که در آن محوريت با افراد و کارکنان مي باشد
( ستون اول از ستون هشت گانه ) چنانچه گروههاي کوچک در هر رده عملکرد فعاليتي نداشته باشند ,کار از همان ابتدا به خوبي پيش نخواهد رفت . در اينجا به معرفي ستون هاي هشت گانه TPM مي پردازم :[٢]
سيستم نگهداري خودکار (Autonomous Maintenance)
١-آماده سازي کارکنان
٢-پاکيزه سازي اوليه ماشينها
٣-طراحي واجراي سيستم اقدامات پيشگيرانه
٤-ثبت ونهايي سازي استانداردها
٥-پايه گذاري واجراي سيستم بازرسي هاي کلي
٦-پايه گذاري واجراي سيستم بازرسيهاي خودکار
٧-استانداردسازي کليه فعاليتها
٨-مديريت خودکار
٢) بهبود مستمر ( Kaisen)
١) اجراي مفاهيم تلفات حداقل درهربخش کاري
٢)اجراي برنامه جهت کاهش هزينه هادرکليه منابع
٣)اجراي برنامه بهبوددرکليه دستگاههاي مجموعه
٤)استفاده گسترده از سيستم آناليز PM به جهت کاهش تلفات
٥)تمرکزبرآسان نمودن اجراي فعاليتهاتوسط کارکنان
٣) شناسايي تلفات
١)تلفاتي که بازدهي ماشين آلات راکاهش مي دهند:
شامل خرابي ماشين آلات ،تنظيم دستگاهها،خرابي وکندي ابزارهاي برشي ،زمان راه اندزي ماشين آلات ،توقف هاي کوتاه دستگاهها،کار دستگاههاباسرعت کم ،تصحيح محصول نامنطبق ،توقف هاي برنامه ريزي شده در دستگاهها
٢)تلفاتي که کارايي نيروي انساني راکاهش مي دهند: شامل : مشکلات مديريتي ،مشکلات فرايندي، مشکلات سازماني، مشکلات لجستيکي (تامين موادومحصول درچرخه توليد )،مشکلات مربوط به اندازه گيري وتنظيم
٣)تلفاتي که استفاده موثرازمنابع توليدي راکاهش مي دهند
٤_سيستم نگهداري برنامه ريزي شده (planed Maintenance)
١.ارزيابي دستگاههاوماشين آلات وثبت وضعيت حاضر
٢.ترميم خرابيهاوبهبودوضعيت
٣.بوجودآمدن سيستم مديريت اطلاعات
٤.آماده سازي سيستم اطلاع رساني زماني ،انتخاب دستگاه وقطعات واجزاءموردنيازبراي فرايندها
٥.آماده سازي سيستم نگهداري پيشگويانه (PDM)
٦.ارزيابي سيستم نگهداري برنامه ريزي شده
٥_سيستم حفظ کيفيت (Quality Maintenance)
١.کنترل دقيق ماشين آلات وايجادشرايط سلامت وضعيت درآنها
٢.انجام فعاليت هاي حفظ کيفيت (QM) براي حمايت ازسيستم اطمينان ازکيفيت
٣.تمرکزبرجلوگيري ازخرابي ازمبداخرابي
٤.جستجووجداسازي خرابي هادرفرايندها
٦_آموزش و تربيت ( Education and Training)
١.پايه گذاري سياستهاي آموزشي وبررسي وضعيت فعلي آموزش
٢.پايه گذاري سيستم آموزش انجام درست فرايندهاوانجام سيستم نگهداري
٣.آماده سازي تقويم آموزشي
٤.اجراي سيستم آموزش
٥.ارزيابي فعاليتهاومطالعه براي برنامه ريزي آينده
٧_اجراي سيستم TPM براي امور دفتري (TPM in the office)
١.اطلاع رساني وآگاهي رساني به کليه بخشها
٢.مشخص ساختن گستره بهبوددرهرفرايند
٣.جمع آوري اطلاعات وشناسايي تلفات اداري ودفتري
٤. گسترش فعاليت TPM جهت پوشش کليه پرسنل وفعاليتها
٨_ايمني ،سلامت ،حفظ محيط زيست (Safety,health and environment)
حداقل ساختن تصادفات وحوادث ،صدمات جسمي وآتش سوزيها
[5]
مزايايTPM
١-شرکت همه افراددرفعاليتهاي کارخانه براي تمرکزبيشتردرانجام کاربه نحواحسن
٢-استفاده بهينه ازفضاي کار
٣-کاهش دوباره کاري
