بخشی از مقاله
يوگا چيست
يوگا در اصطلاح از همان ريشه لغت به معني يوغ است و در اصل نوعي رياضت است يعني به زير يوغ در آوردن تن و بريدن از پيوندهاي خويش از زندگي و كشتن نفس بر اساس برنامه هاي دقيق و سخت به منظور يكي شدن روح فرد با روح عالم وجود, اما يوگا, امروزه معني و مفهوم ديگري بخود گرفته و آن عبارت از انواع ورزشها و حركات ويژه اي كه فكر را متمركز, روح را صيقل و طراوت بخشيده و جسم را نيرومند و نگرانيها و گرفتاريها را محو و نابود كرده و تن و روان را هماهنگ ساخته و راهي براي خودشناسي مي‌باشد.
دكتر روگر گفته است ((منظور از ورزشهاي يوگا تقويت نيروي معنوي است)). يك نفر با تمرين و ممارست قدرت تمركز و تخيل خود را زياد مي‌كند تا جاييكه به كمك تمركز فكر مي‌تواند به مرحله اي برسد كه عجيب ترين كارها را انجام دهد و اعمال غير ارادي اعضاي مختلف بدن خود را به اعمال ارادي تبديل نمايد.
در هندوستان يوگي‌هايي هستند كه با قدرت اراده و تمركز فكر قادرند اعمال غير ارادي انجام دهند, مثلا قادرند پيش گويي و غيب گويي كنند, از مسافت دور افكار ديگران را بخوانند, با حبس نفس هفته ها زير خاك بمانند, از روي سطح آب رودخانه عبور كنند, طنابي را در فضا پرتاب كنند كه بطور قائم و عمود قرار گيرد, انواع اسيدها را بنوشند, با اشاره بيماران را شفا دهند و خود را از زمين جدا و در فضا قرار دهند. البته يوگي‌هايي كه اعمالي مانند زنده دفن شدن يا نوشيدن اسيدها و سموم و روي آتش راه رفتن را علنا به معرض نمايش مي‌گذارند, نمي توان در زمره يوگي‌هاي حقيقي نام برد, برخلاف يوگي‌هاي فوق، يوگي‌هاي حقيقي و اصلي از اين صحنه سازي‌ها و نمايشات بيزارند و اين اعمال را فساد و بد نامي و توهين به يوگا مي‌دانند.
طرق مختلف يوگا
تمرينات مختلف يوگا طرق گوناگوني دارد كه يوگي‌ها هندي شش طريق از عوامل موثر و مهم يوگا را انتخاب كرده‌اند كه ما در اينجا ذيلا بطور مختصر شرح مي‌دهيم:
جنانا يوگا - بهاكتي يوگا- كارما يوگا- منترا يوگا - هاتا يوگا - راجا يوگا
1- جنانا يوگا: رسيدن به تمركز فوق العاده ذهن و پيوستن به احديت از طريق مطالعه و علم و شناسايي مانند دانشمندان و شاعران.
2- بهاكتي يوگا: رسيدن به تمركز فوق العاده ذهن و پيوستن به احديت از طريق عبادت و عشق و محبت.
3- كارما يوگا: رسيدن به تمركز فوق العاده ذهن و پيوستن به احديت از طريق كار و خدمت. كاري كه انجام آن بايستي براي خدا و خدمت به مردم باشد.
4- منترا يوگا: رسيدن به تمركز فوق العاده ذهن و پيوستن به احديت از طريق ذكر گفتن و افكار را بوسيله ادعيه و متمركز ساختن.
5- هاتا يوگا: رسيدن به تمركز فوق العاده ذهن و پيوستن به احديت از طريق پرورش و كنترل بدن, به عبارت ديگر هاتا يوگا از طريق ورزشهاي بدني به انسان قدرت مي‌دهد كه بدن خود را بشناسد و به آن مسلط شود.
6- راجا يوگا: رسيدن به تمركز فوق العاده ذهن و پيوستن به احديت از طريق كنترل فكر.
براي رسيدن به سر منزل مقصود بايد بدني متناسب داشته و بر افكار خود مسلط شد.
روشهاي اصلي تمركز فكر و تندرستي از طريق: هاتا يوگا
كلمه هاتا يوگا مركب از سه قسمت است (ها) به معني خورشيد, (تا) به معني ماه و يوگا به معني اتحاد مي‌باشد. بنابراين هاتا يوگا در كل به معني اتحاد خورشيد و ماه مي‌باشد و اين خود سمبل و علامتي است كه به معني پيوستن قواي مثبت و منفي بدن به يكديگر است.
پتنجلي, يوگي بزرگ هند كه پدر يوگا ناميده مي‌شود در رساله خود هاتا يوگا را به هشت مبحث
تقسيم كرده است كه به شرح زير است:
1. ياماس: رياضت و امساك 2- نياماس: آئين مذهبي 3- پرانا ياماس: كنترل تنفسي
2. آساناس: ورزشهاي اخلاقي و حالتهاي بدني 5- پرات ياهارا: كناره گيري از شهوات
3. دهارانا: تمركز فكر يا متمركز كردن ذهن 7- دهايانا: تعمق و عرفان
4. صمدهي: خودشناسي
حال به منظور آشنايي بيشتر به چهار مبحث ياماس, نياماس, پراناياماس و آساناس بسنده مي‌نماييم.
1- ياماس: يهني رياضت (كنترل نفسانيات)
يوگي بايد با رياضت و خود داري و تربيت نفس تمام اميال و خواهشهاي نفساني را نابود سازد. براي رسيدن به اين منظور بايستي پنج شرط زير رعايت شود:
آهيما: ((ستم نكردن و بي آزار بودن ايجاد تمركز فكر مي‌كند.))
ساتيا: ((صداقت داشتن, يوگي بايستي مشتاقانه در جستجوي حقيقت باشد و جز حقيقت چيزي نگويد.))
آستيا: ((دزدي نكردن, يوگي بايد درستكار باشد. اين خصلت متضمن بي طعمي نيز مي‌باشد.))
برهماكاريا: ((پاكدامن و عفيف بودن, يوگي بايستي زندگي خود را به پاكدامني بگذراند, تا قادر شود انرژي جنسي خود را به قواي روحاني تبديل نمايد.))
آپاري گرافا: ((از كسي چيزي قبول نكردن, يوگي بايستي هيچ گونه هديه‌اي از كسي نپذيرد و نيازي به هيچ كس نداشته باشد.))
2- نياماس: آيين مذهبي
نياماس عبارت از ضبط حواس يا تسلط بر حواس مي‌باشد. كه براي حصول به آن نيز رعايت پنج شرط زير لازم است.
سااوچا (خلوص): پاك كردن داخل و خارج بدن و به معني پاك كردن مغز از افكار نادرست و پليد.
سانتوشا (قناعت): حرص و طمع نداشتن.
تاچا (ثبات): ثابت قدم بودن در اجراي تمرينات تا موفقيت كامل.
سوادهايا (مطالعه): قرائت كتب مذهبي و خواندن و تكرار اذكار جهت ايجاد تمركز فكر.
آيشوارا _ پرانيدهانا (عبادت پروردگار): پيوستن به احديت در نتيجه تفكر دايم به پروردگار.
3- پراناياماس: كنترل تنفسي
پراناياما: از دو كلمه پرانا به معني تنفس و ياما به معني مكث تشكيل شده و معناي كامل آن عبارت از كنترل تنفس يوگا مي‌باشد.
در ورزش اعتقاد بر اين است, همانطوري كه امواج صوتي در هوا وجود دارد و قابل روئت نيست و فقط به وسيله دستگاه گيرنده صوت مي توان آنرا گرفت و ضبط كرد. همانطور هم نيرويي در هوا وجود دارد كه ماوراي تنفس قرار دارد و قابل روئت نيست و فقط كساني مي توانند آنرا بدست آورند كه از وجود آن نيرو آگاه باشند و طرز استفاده از آن را بدانند.
يوگي با ايمان راسخ به پرانا و با طرز صحيح استفاده و ذخيره آن چنان نيروي روحي و قواي احيا كننده اي در خود احساس مي كنند كه قادر مي‌شود به تمام ناراحتيهاي جسمي و روحي فايق آمده و بر تمام اعضاي بدن خود تسلط داشته و بر آن حكومت كند.
چگونه مي توان از پرانا استفاده نمود:
پرانا هميشه و در همه جا همراه اكشيژن هوا مي‌باشد. هر بار كه تنفس مي‌كنيم مقداري از پرانا همراه هوا وارد بدنمان شده و بدون تاثير خارج مي‌گردد.
وقتي كتابي را مطالعه مي‌كنيم و حواسمان جاي ديگري است از مطالب كتاب چيزي نمي‌فهميم و آنچه را كه خوانده‌ايم بخاطرمان نمي‌ماند. همينطور وقتي پرانا همراه هوا وارد بدنمان مي‌شود چون توجه به آن نداريم, بدون تاثير خارج مي‌شود. بنابراين اگر بخواهيم پرانا در بدنمان تاثير بگذارد و از نيروي اعجاز انگيز و خارق العاده آن بهره مند شويم, بايستي هنگام تنفس, تمام حواسمان را متوجه جذب پرانا نمائيم.
براي جذب پرانا مي توانيد به يكي از حالتهاي تنفسي يوگا بنشينيد و با تاني تنفس كنيد. هنگام فرو بردن, پرانا همراه هوا وارد ريه ها شده در همين حال تصور كنيد كه پرانا در تمام اعضاي داخلي بدنتان مي چرخد و هر نوع نارحتي جسمي و رواني شما را بخود جذب كرده و هنگام بازدم خارج مي نمايد و تصور كنيد پرانا داخل عضلات شما شده و به نيروي شما مي افزايد.
لازم به توضيح است ريه هاي انسان از هزاران نايژه ريز تشكيل شده و گنجايش شش ليتر اكشيژن را دارد. در تنفس هاي معمولي تمام شش ليتر اكسيژن تخليه نمي‌شود و مقدار زيادي اكسيژن كهنه و كثيف داخل ريه ها مي ماند و به همين علت اكسيژن كافي به مغز و اعصاب و سلولهاي بدن نمي رسد و در نتيجه موجب انواع بيماريهاي جسمي و رواني مي‌شود. ولي تنفس پرانا به شما كمك مي‌كند, اولا تمركز فكر شما عميق شود, ثانيا اكسيژن كافي به مغز و اعصاب و تمام سلولهاي بدن برسد و تمام نارحتي هاي شما را كاهش دهد, ثالثا نيروي اراده شما را بطور دلخواه بالا برد.
حال براي اينكه بتوانيم از اكسيژن كافي بهره مند شويم و بر كنترل تنفسمان مسلط شويم به شرح دو طريق از انواع تنفسهاي پراناياما اكتفا مي‌كنيم.
كاپالابهايي (تنفس پاك كننده)
چهار زانو روي زمين بنشينيد هر دو پا را از زانو خم كرده و پشت هر پا را روي ران پاي مقابل قرار دهيد بطوري كه كف پاها بطرف بالا باشد, چشمها را ببنديد و ريه ها را به آرامي از هوا پر كنيد و هنگام خارج كردن با فشار سريع هوا را بيرون برانيد مثل اينكه در ظرف چربي آب گرم ريخته ايد و آنرا مي چرخانيد و يكباره خالي مي كنيد تا همه كثاقات ظرف بيرون ريخته شود به همان صورت تصور كنيد هوا در داخل ريه ها مي چرخد و نايژه هاي ريه ها را تصفيه و پاك كرده و يكباره با فشار و قدرت بيرون مي‌كند. در شروع ده بار دم و باز دم كافي است, بطوريكه در هر ثانيه يكبار تنفس انجام شود. اين ده بار تنفس يك دور محسوب مي‌شود, سپس يك دقيقه استراحت كنيد (معمولي تنفس كنيد) و دورهاي بعدي را شروع كنيد. اين عمل علاوه بر تصفيه, جريان خون را در بدن سريع و تقويت مي نمايد و موجب مي‌شود اكسيژن بيشتري جذب بدن شده, قواي جواني را مي‌كند و به طول عمر مي افزايد.
