بخشی از مقاله
چکیده
دیسمنوره یا قاعدگی دردناک شایعترین اختلال در زمینه بیماریهای زنان به شمار می آید. این عامل باعث ایجاد مشکل در حل مسائل روزمره شده و لذا ارائه خدمات جهت تسکین این درد حائز اهمیت میباشد. از این رو هدف از پژوهش حاضر اثربخشی سه ماه - هشت هفته - تمرین یوگا بر شدت و مدت دیسمنوره اولیه دختران نوجوان غیرفعال بود. طرح پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی و بدون گروه کنترل بود. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش کلیه دختران دانشآموز غیرفعال 14-18 ساله ساکن خوابگاه های شهرستان بجنورد در سال تحصیلی 93- 94 بودند. پس از دارا بودن معیارهای ورود و خروج، تعداد 20 آزمودنی که واجد شرایط بودند، با روش نمونه گیری خوشهای انتخاب شدند. سپس فرم مصاحبه در مرحله پیشآزمون توسط آزمودنیها تکمیل گردید. همچنین فرم ثبت اطلاعات و پرسشنامه درد توسط آزمودنیها کامل شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روش ناپارامتریک فریدمن به کمک نرمافزار SPSSV19 استفاده شد. یافتهها نشان داد اجرای تمرینات یوگا در طول سه ماه باعث کاهش شدت درد دختران نوجوان غیرفعال شده است. همچنین برنامه یوگا توانسته است مدت در را در سه ماه درمان تسکین دهد. در نهایت نتایج این پژوهش نشان داد تمرین یوگا بهبود قابل توجهی را در تسکین عوامل دیسمنوره اولیه در دختران نوجوان القا میکند. لذا میتوان با تمرینات یوگا مقرون به صرفه و بدون عارضه بر مشکل شایع دیسمنوره غلبه کرد.
کلمات کلیدی: تمرین یوگا، شدت و مدت دیسمنوره، دختران نوجوان غیر فعال.
.1 مقدمه
یکی از وقایع مهم زندگی دختران دوران نوجوانی و بلوغ می باشد. عامل شناسایی بلوغ واقعی در دختران شروع اولین قاعدگی می باشد. علی رغم اینکه قاعدگی در زندگی دختران یک واقعه غیر قابل انکار است، کمتر در مورد آن و عواملی که برآن تأثیر میگذارند مطلب نوشته شده است. هر دختر نوجوانی باید در مورد نشانه ها و علایم اختلالات قاعدگی که نیاز به مراقبت پزشکی دارد، اطلاعات کافی داشته باشد. اختلالات چرخه قاعدگی دارای طیف وسیعی میباشند و برخی از آنها میتوانند منجر به مشکلات مهمی شده و حتی جزء علل عمده ناباروری محسوب شوند. به همین دلیل لزوم بررسی این رده سنی همیشه باید دغدغه محققین و پژوهشگران باشد - فتحی زاده، . - 1380 از سویی درد یکی از مصائبی است که در همه زمان ها انسان با آن درگیر بوده و ازآن رنج میبرد. در واقع درد پدیده پیچیدهای است که در اغلب بیماریهای شناخته شده به گونه خاصی خود را نشان میدهد. درد تاریخچهای به قدمت وجود انسان دارد. وجود آن پدیدهای است مهم، که به عنوان یک مشکل سلامتی به شمار میرود و ترس از آن همواره انسان را رنج داده است. بنابراین به دلایل اخلاقی و به جهت بهبود وضعیت فیزیولوژیکی و روانی فرد، بایستی تسکین داده شود - شریفان، . - 1391 چنان چه امید به زندگی در بدو تولد یک زن، 67 سال باشد با یک محاسبه ساده میتوان گفت خانمی با دوره قاعدگی سی روزه که هر ماه پنج روز دچار خونریزی میشود، در واقع یک دهم از عمرش را - حدود 6/5 سال از عمر باروریاش را که بین 10 تا 49 سالگی است - در حال خونریزی قاعدگی به سر میبرد و اگر هم با درد و ناراحتی شدید همراه باشد، می توان ادعا کرد که بخش مهمی از زندگی وی که میباید صرف تحصیل و کار شود، بدون کارآئی مطلوب خواهد گذشت. نتایج نشان داده است هر ماه 14 درصد دختران به علت انقباضات دردناک از مدرسه غیبت میکنند. اختلالات قاعدگی را در دختران باید همواره در بررسی علل ناتوانیهای ایجاد شده برای آنان و افت عملکرد آنها مورد توجه قرار داد. یکی از انواع این دردها، دیسمنوره1 یا قاعدگی دردناک است، دیسمنوره یا قاعدگی دردناک شایعترین اختلال تجربه شونده در زمینه بیماریهای زنان به خصوص در میان دختران نوجوان به شمار میآید. شیوع دیسمنوره اولیه به طور مشخص در سنین 15-17سالگی هنگامی که دختران نوجوان به سیکلهای تخمکگذاری میرسند آغاز گشته سپس با بالا رفتن سن شیوع آن کاهش مییابد - یاکوویدز و همکاران2، . - 2014 دیسمنوره از یک واژه یونانی مشتق شده که به شکل انقباضات کولیکی3 در قسمت میانی و پایین شکم تظاهر میکند و گاهی با علائم سیستماتیک مانند تهوع، استفراغ، اسهال، سردرد و علائم عصبی همراه است و به عنوان بزرگترین علت کم شدن کارآیی زنان کارمند و غیبت آنان در محل کار و تحصیل مطرح است. با توجه به اهمیت دیسمنوره و شیوع بالای قاعدگی دردناک که باعث ایجاد مشکل در فعالیتهای روزمره شغلی و اجتماعی فرد میشود شناسایی افراد مبتلا جهت ارائه آموزش و بهبود ارائه خدمات جهت تسکین درد و کاهش عوارض آنها و بهبود کیفیت زندگی دانش آموزان دختر و مادران آینده کشور به عنوان قشری آینده ساز ضروری به نظر می رسد - کاشف، وارسته و اکبرآباد، . - 1393 بیشتر دختران در مناطق روستایی برای این بیماری به دنبال درمان های غیر پزشکی می باشند، اما این عارضه در میان نوجوانان شهری منجر به استفاده بی رویه و بیش از حد مسکن میشود - گاپتا، کار و ساین4، . - 2013 به نظر میرسد یکی از مهمترین تمرینهایی که میتواند به بهبود دسیمنوره کمک کند ورزش یوگا باشد. یوگا به مفهوم ارتباط و تعادل بین ذهن و جسم گفته می شود و بر این اصل استوار است که، اگر بتوان ذهن را تغییر داد، میتوان هرگونه مانعی را که مانع از حرکت انسان میشود، از میان برداشت، یوگا عبارتست از خاموش ساختن امواج فکری و رهایی از قالب های ذهنی است. یوگا هنر زندگی کردن است، دانشی است که باید با زندگی روزانه هر فرد عجین شود زیرا بر تمام جنبههای حیاتی، اعم از جسمی، روانی و روحی تأثیر به سزایی دارد. یوگا ترکیبی از واژه یوگا5 به معنی اتحاد، به هم پیوستن این اتحاد در اصطلاح معنوی به زبان سانسکریت عبارتست از پیوند آگاهی خالص فردی با روح کیهانی - چین و چانگ6، . - 2013 یوگا به معنای واقعی خودش یک ورزش است، ورزشی کامل برای جسم و ذهن. مهمترین تفاوتی که این ورزش با ورزشهای دیگر دارد این است که حرکات کششی ذهن و جسم برخلاف سایر ورزشها بسیار آرام صورت میگیرند . مداخلات رفتاری مثل ورزشهای ریلکسکننده و بیو فیدبک در درمان دیسمنوره موثر هستند. با این وجود اطلاعات حمایتکننده از این درمانها محدود است - مورو و نامبرگ7، . - 2009 در مطالعه یوشانگ و همکاران شیوع دیسمنوره در نوجوانان 60 درصد گزارش شده و عنوان شده دیسمنوره علت اصلی افت در عملکرد تحصیلی، غیبت از مدرسه، افت فعالیتهای اجتماعی و ورزش در نوجوانان میباشد - نگ و کدالی 8، . - 2013 از جمله روشهای تسکین درد دیسمنوره میتوان به استراحت، ورزش، استفاده از گرمادرمانی، یوگا، ایروبیک، پیلاتیس، ماساژ، طب فشاری و استفاده از مکملهای غذایی چون کلسیم، منیزیم، ویتامینهای C , E و B1 اشاره کرد - شهرجردی و حسینی، . - 2012 دسیمنوره اولیه میتواند یک ویژگی مهم و سرنوشتساز برای دختران نوجوان باشد. بنابراین تشخیص زود و به هنگام این عامل حائز اهمیت میباشد. با تشخیص این عامل، می توانیم با مداخله به موقع روشهای مختلف از جمله تمرینهای یوگا به دختران نوجوان کمک کرد. یکی از دلایل مهم برای انجام این پژوهش این بود که غالب پژوهش های قبلی در مورد دسیمنوره بصورت پرسشنامه بودند و کمتر مطالعهای وجود داشته که به صورت مداخله این موضوع را مورد بررسی قرار دهد. از لحاظ اجتماعی میتوان گفت که این پژوهش از جایگاه بالایی برخوردار میباشد، زیرا مستقیما اطلاعاتی غنی در مورد دختران نوجوان فراهم میسازد که میتواند سبب آینده موفقتری در آنان شود. شاید بزرگترین مزیت این پژوهش از نظر اقتصادی باشد، چون میتوان از پژوهش به عنوان ابزاری ارزان و مقرون به صرفه برای شناسایی مداخلات اثربخش بر شدت و مدت دسیمنوره دختران نوجوان بهره گرفت. لذا با توجه به آنچه در فوق مطرح شد هدف از پژوهش حاضر تأثیر تمرین یوگا بر شدت و مدت دیسمنوره اولیه دختران نوجوان غیرفعال بود.
.2 روش بررسی
جامعه، نمونه و روش نمونه گیری: روش پژوهش نیمه تجربی و کاربردی بود. بدلیل ملاحظات اخلاقی طرح تحقیق حاضر بدون گروه کنترل است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش شامل کلیه دختران دانشآموز غیر فعال 14- 18ساله ساکن در خوابگاههای شهرستان بجنورد که در سال تحصیلی 93-94 در خوابگاه ساکن بودند و از عارضه قاعدگی دردناک اولیه رنج می بردند. نمونه گیری به روش خوشه ای از بین دانش آموزانی که درد قاعدگی داشتند انجام شد. سپس آزمودنیها جهت ارزیابی معیارهای ورود و خروج از تحقیق بررسی شدند. نهایتا تعداد 20 آزمودنی که واجد شرایط بودند، پس از کسب رضایتنامه کتبی به صورت تصادفی در گروه تمرین یوگا قرار گرفتند. سپس قاعدگی دردناک، شدت درد پایه، میزان و نوع مسکن مصرفی و وجود علائم همراه با قاعدگی دردناک در مرحله پیش آزمون مورد پایش قرار گرفت. با توجه به متفاوت بودن زمان قاعدگی، آزمودنیها به طور مجزا تحت پروتکل پژوهش قرار گرفتند. فرم ثبت اطلاعات و همچنین پرسشنامه درد، در قاعدگی توسط آزمودنی ها کامل شد. معیارهای ورود شامل: محدوده سنی بین 14 - 18 سال و مجرد، داشتن دوره های قاعدگی منظم با فواصل - 21-35 - روز، داشتن دیسمنوره اولیه حداقل در سه سیکل متوالی، داشتن دیسمنوره با درجه متوسط تا شدید بر اساس مقیاس تطابق دیداری، نداشتن درد در تمام مدت سیکل قاعدگی، نداشتن مشکل فیزیکی برای انجام ورزش و معیارهای خروج شامل: وجود سابقه جراحیهای شکمی یا لگنی، سابقه داشتن مشکلات تناسلی - کیست تخمدان، میوم، خونریزی های تناسلی غیر طبیعی - ، سابقه اختلالات انعقادی، سابقه ابتلا به بیماریهای روانی، مصرف داروهای هورمونی - مانند داروهای جلوگیری از بارداری - ، مصرف مخدرها، اتساع دهنده های عروق، داروهای مقلد سمپاتیک سه ماه قبل از شروع مطالعه و هم چنین درطی مطالعه، رژیم غذایی خاص - گیاه خواری و خام خواری - بوده است.
ابزارهای جمعآوری اطلاعات: در این پژوهش به منظور جمعآوری اطلاعات از ابزارهای زیر استفاده شد: فرم مصاحبه انتخاب نمونه پژوهش، فرم مشاهده انتخاب نمونه پژوهش، فرم مصاحبه در مرحله پیش آزمون توسط آزمودنی ها تکمیل گردید. این فرم که مشتمل بر دو بخش است، بخش اول مشخصات فردی شامل سن، وزن و بخش دوم اطلاعات مربوط به قاعدگی شامل سن منارک، طول دوره قاعدگی، نیاز به مصرف دارو جهت تسکین درد، دوزمصرف دارو، روشهای دیگر تسکین درد و علائم همراه با قاعدگی دردناک اولیه و میزان خواب و استرس. معیار دیداری درد برای ارزیابی شدت درد استفاده شد که امتیاز کمتر از چهار درد خفیف، بین چهار و هفت درد متوسط و بیشتر از هفت درد شدید در نظر گرفته شد. این پرسشنامه در مرحله پیشآزمون، پس آزمون اول و پس آزمون دوم در اختیار نمونه ها قرار گرفت. همچنین فرم ثبت مدت درد بر اساس ساعت شروع و پایان درد، مدت درد به صورت روزانه ثبت می گردید. برای تعیین اعتبار ابزارهای پژوهش: متغیر اصلی این پژوهش یعنی شدت درد به وسیله مقیاس دیداری درد V.A.S اندازهگیری گردید البته اعتبار و پایایی مقیاس دیداری درد قبلا طی پژوهش های قبلی به اثبات رسیده است. این مقیاس در پژوهش احمدی،
