بخشی از مقاله
بررسی سودمندی متغیرهای بنیادی در پیش بینی رشد سودعملیاتی
شرکت های فعال درصنعت شیمیایی ودارویی بورس اوراق بهادار تهران
چکیده:
هدف اصلي اين پايان نامه بررسي سودمندي متغيرهاي بنيادي در پيش بيني رشد سود عملياتي شركت هاي فعال در صنعت دارويي و شيميايي بورس اوراق بهادار تهران است . در راستاي اين هدف، تعداد 48 شركت كه اطلاعات مورد نياز براي دوره 5 ساله مورد تحقيق ( 84-88) در مورد آنها قابل دسترسي بود، انتخاب شدند . سپس اطلاعات مربوط به 4 متغير مستقل )ارزش دفتري حقوق صاحبان سهام، قيمت سهام، سود تقسيمي و سود عملياتي ( مورد مطالعه قرار گرفت . و رشد سود عملياتي به عنوان متغير وابسته محاسبه شد . به منظور آزمون فرضيه ها از تكنيك هاي آماري رگرسيون چند متغيره و پانل ديتا بهره گرفته شد . همچنين معني دار بودن الگو ها با استفاده از آماره های tوf صورت گرفت. نتايج بدست آمده بيانگر آن است كه بين سه متغير مستقل با رشد سود عملياتي رابطه ي معني دار وجود دارد . اما رابطه بين سود تقسيمي و رشد سود عمليا تي در سطح اطمينان 95 % رد شده است.
واژه های کلیدی :متغیر های بنیادی-رگرسیون چند متغیره-پانل دیتا- آماره های tوf
مقدمه:
پيش بيني ، عاملي كليدي در تصميم گيري هاي اقتصادي است . سرمايه گذاران ، اعتبار دهندگان، مديريت و ديگر اشخاص در تصميم گيري هاي اقتصادي متكي به پيش بيني و انتظارات هستند . براي مثال، يك سرمايه گذار در تصميماتي همچون خريد، فروش يا نگهداري سهام، بطور ويژه مايل است از زمان و ميزان سود هاي تقسيمي و ريسك آنها مطلع باشد . چون آگاهي از اين گونه خصوصيات سود هاي تقسيمي آتي از قبل و با دقت كامل مقدور نيست، پس به ناچار بايد به پيش بيني روي آورد . در اين ميان، پيش بيني سود همواره از اهميت زيادي برخوردار بوده است، زيرا از متغير ها ي موثر بر قضاوت ها و تصميم گيري هاي استفاده كنندگان و عاملي مهم در كارآيي بازار هاي سرمايه به حساب مي آيد . به همين دليل تحقيقات زيادي و با روشهاي گوناگون براي پيش بيني هر چه بهترسود انجام شده و مي شود . يكي از اهداف مهم پيش بيني سود، ارا ئه برآوردي معقول و منطقي از سود آوري آتي شركت، جهت ارزيابي اوضاع مالي شركت مي باشد.
تحقيقات نشان داده است كه سود حسابداري، بار و محتواي اطلاعاتي دارد)بال و براون (1968. به هرحال چه به منظور تمايل به نوعي اندازه گيري واحد از سود كه مورد نظرحسابداران حرفه اي است و چه به خاطر اطلاعات ملحوظ در محاسبه سود حسابداري، كه تحليل گران مالي به اندازه گيري و انتشار آن تاكيد مي ورزند، تقاضاي محاسبه سود همواره مطرح است . مثلا هيأت استاندارد هاي حسابداري مالي (FASB)در بيانيه شماره1مفاهيم حسابداري مالي اظهار مي دارد :
«مركز اصلي توجه گزارشگري مالي آن گونه اطلاعاتي است كه با اندازه گيري سود و اجزاي وابسته آن تهيه شده باشد و عملكرد واحد تجاري را نشان دهد .. «(کرباسی 1383 ،172)
مساله پژوهش:
حسابداري كه ازاوايل قرن بيستم به صورت علمي وكلاسيك پا به عرصه فعاليت نهاده است،در چند دهه اخير خصوصا بعد از سالهاي 1960 با شروع تحقيقات تجربي كساني چون بال (ball) بران brown) )با سرعت توانست مباني تئوريك خودرا بر مبناي تفكر اثبات گرايي (positivism) پايه گذاري نمايد وتكامل بخشد (حجازي 1375،21 ).يكي از اهداف حسابداري وتهيه صورتهاي مالي، فراهم كردن اطلاعات سودمند به منظور تسهيل تصميم گيري است . يكي از ويژگي هاي كيفي اطلاعات حسابداري، سودمندي در پيش بيني است. معيار ارزش پيش بيني، احتمال وجود ارتباط بين رويدادهاي اقتصادي مورد علاقه تصميم گيرنده ومتغيرهاي پيش بيني كننده مي باشد . اين مفهوم از مدل هاي ارزشيابي سرمايه گذاري استخراج شده است . اگر اطلاعات حسابداري براي تصميم گيري سودمند باشد، بايد امكان پيش بيني بعضي از رويدادهايي را فراهم كند كه به عنوان داده هاي ورودي مدل هاي تصميم گيري
استفاده مي شود . مدل تصميم گيري را مي توان از طريق تئوريهاي توصيفي، واكنش سرمايه گذاران وبازار به اطلاعات حسابداري شناسايي كرد . سود حسابداري يكي از اطلاعات اصلي مورد استفاده در اين مدل ها است.
پيش بيني سود حسابداري، ميزان رشد وتغييرآن مورد علاقه سرمايه گذاران، مديران، تحليلگران مالي، محققان واعتباردهندگان مي باشد . اين توجه به دليل استفاده از سود در مدلهاي ارزيابي سهام (ارتباط مفروض بين سود وجربان هاي نقدي )، كمك به كاركرد كاراي بازار سهام(ارتباط بين تغييرات سود وتغييرات قيمت سهام )، ارزيابي توان پرداخت (سود سهام، بهره وتعهدات)؛ ارزيابي عملكرد واحد اقتصادي ومباشرت مديريت، ارزيابي نحوه انتخاب روشهاي حسابداري توسط مديريت و استفاده از پيش بيني هاي سود در هموار سازي سود و تحقيق هاي اقتصادي، مالي وحسابداري است(رحماني1381، .(51محتواي اطلاعاتي سود واجزاي آن و هم چنين موارد افشاء شده غير از سود، بطور گسترده اي در متون حسابداري ومالي بارها مورد آزمون قرار گرفته است . دركل دو فرضيه در خصوص پيش بيني سود مطرح است . يك فرضيه اين است كه تغييرات سود قابل پيش بيني نيست و از فرآيند گشت تصادفي پيروي مي كند وطبق فرضيه مقابل با اين استدلال كه بر اساس تئوري انتظارات منطقي، سرمايه گذاران ازمجموعه اطلاعاتي گسترده تري براي پيش بيني سود استفاده مي كنند، سو د قابل پيش بيني است . وجود نسبتهاي مختلف P/E نيز حاكي از پيش بيني سود توسط بازار مي باشد . در تحـقيق حاضر سعـي مي شود ارتباط بين پيش بيني رشد سود عملياتي بعنوان متغير وابسته و چهار متغير بنيادي حقوق صاحبان سهام، سودعملياتي ، سود تقسيمي و قيمت سهام بعنوان متغيرهاي مستقل مورد آزمون وبررسي تحليلي قرار گيرد.
اهميت و ضرورت پژوهش:
با توجه به فرآيند خصوصي سازي صنايع ايران ، گسترش بورس اوراق بهادار تهران و جلب مشاركت عمومي در اداره شركتها، ضروري است بمنظور اتخاذ تصميمات منطقي در مورد سرمايه گذاري در شركتها وبه لحاظ ارزيابي وضعيت سود آوري واحد تجاري و انعطاف پذيري مالي در يك سرمايه گذاري، شرايطي فراهم شود تا اطلاعات مورد نياز سرمايه گذاران دراختيار آنان قرار گيرد . سرمايه گذاران براي انجام سرمايه گذاري بايد سوالات متعددي را ازجمله سوالات زير پاسخگو باشند :
سودآوري شركت در آينده چگونه خواهد بود؟
آيا روند سوددهي همچنان ادامه خواهدداشت يا خير؟
سياستهاي توليدوفروش شركت در آتي چگونه خواهد بود؟
شركت قدرت پرداخت سود سهام را خواهد داشت؟ و........
هر يك از سوالات فوق به طريقي به سودآوري آتي مربوط مي شود . لذا سرمايه گذار ان براي اتخاذ تصميم در هر مرحله از خريد، واگذاري يا نگهداري سهام به اطلاعاتي نياز دارند كه بيان كننده وضعيت سود آوري آتي شركت باشد . از آنجائي كه سرمايه گذاران و
تحليل گران مالي از سود بعنوان يكي از معيارهاي اصلي جهت ارزيابي شركتها استفاده مي كنند ، وآنها تمايل به اندازه گيري ميزان سودآوري آتي دارند تا نسبت به نگهداري ويا فروش سهام خود تصميم گيري كنند . آنان با پيش بيني سود، نسبت به وضعيت يك شركت قضاوت مي نمايند .زيرا دراصل تفاوت در اين پيش بيني هاست كه تخصيص منابع سرمايه به بخشها و واحدهاي مختلف تجاري را تعيين مي كند . واين موضوع براي سرمايه گذاران بالقوه نيز اهميت دارد زيرابا پيش بيني جريانهاي نقدي و سودهاي آتي، نسبت به سرمايه گذاري وتخصيص منابع سرمايه خود اقدام مي نمايند . بطور كلي ارزش اطلاعات حسابداري با ارزش ومحتواي پيش بيني آن سنجيده مي شود . از اينرو هر گونه تحقيق كه توان حسابداري را براي شناخت محتواي اطلاعات حسابداري، به خصوص از نظر توان پيش بيني افزايش دهد، به همان نسبت براي حسابداري مهم است وبه همين ترتيب براي زمينه هاي مربوط به حسابداري نظير مديريت امور مالي اهميت دارد (آقایی 1373،45).در اين پژوهش رابطه بين سودعملياتي، حقوق صاحبان سهام، سود تقسيمي و قيمت سهام با سودهاي آتي را مورد بررسي قرار مي دهيم تا توان پيش بيني رشد سود حسابداري را ارزيابي نمائيم.
اهداف تحقيق:
اهداف تحقيق و استفاده كنندگان از نتايج آن به طور خلاصه به شرح زير مي باشد:
1. ارزيابي سودمندي ارقام حسابداري از لحاظ پيش بيني سود وشناخت محتواي اطلاعاتي حسابداري به خصوص از نظر توان پيش بيني.
2. جمع آوري شواهد تجربي و كمك به ادبيات موجود در خصوص رفتار سود حسابداري و پيش بيني آن.
3. توسعه و ارزيابي مدل هاي آماري پيش بيني سود.
چارچوب نظري تحقيق:
ازآنجا كه هر تحقيقي بر پايه و بستري از مفاهيم تئوريك و نظري شكل مي گيرد و بدون اين چارچوب پژوهش مورد نظر از پشتوانه علمي لازم برخوردار نبوده و نتيجتاً با استفاده از ادبيات موجود فاقد اعتبار لازم مي باشد، لذا در اين قسمت سعي ميشود كه چارچوب نظري كه اين تحقيق بر پايه آن بنا شده است، مورد بحث قرار گيرد.
پايه نظري اين تحقيق بر پنج عامل كليدي كه در مجموع يك ساخت نظري يكپارچه را براي اين رساله فراهم مي سازد، بنا شده است . اين عوامل كه به طور مشروح در زير مورد بحث قرار مي گيرد، اگر چه به طور مجزا به بحث گذاشته شده است، ولي هر كدام سهمي مشخص از يك پيكره واحد را در اين رساله به خود اختصاص مي دهند.
الف) اهميت و كاربرد پيش بيني سود :
پيش بيني سود حسابداري و تغييرات آن بعنوان يك عامل تاثير گذار در تصميم گيريهاي مربوطه از ديرباز مورد علاقه سرمايه گذاران، مديران، تحليل گران مالي، محققين و اعتبار دهندگان بودهاست. اين توجه ناشي از استفاده از سود در مدلهاي ارزيابي سهام(ارتباط مفروض بين سود وجريان هاي نقدي)، كمك به كاركرد كارآي بازار سرمايه (ارتباط مفروض بين تغييرات سود وتغييرات قيمت سهام (، ارزيابي توان پرداخت(سود سهام ، بهره و ساير تعهدات)ارزيابي ريسك ،ارزيابي عملكرد واحد اقتصادي و مباشرت مديريت، ارزيابي نحوه انتخاب روشهاي حسابداري توسط مديريت و استفاده از پيش بيني هاي سود در هموار سازي سود و تحقيقات اقتصادي ،مالي و حسابداري مي باشد . پيش بيني سود براي تصميم گيري سودمند و مرتبط با مدل هاي تصميم گيري مي باشد.
ب( اهداف پيش بيني هاي سود:
گزارش كميته تروبلا د به دنبال بررسي افشاء اطلاعاتي بود كه به "پيش بيني، مقايسه و ارزيابي جريانات نقد" و" قضاوت در مورد توانايي مديريت براي تخصيص بهينه منابع شركت "كمك مي نمايد. نتايج اين مطالعه بيانگر اين مطلب است كه "پيش بيني هاي مالي، هنگامي كه قابليت اتكا پيش بيني هاي مالي استفاده كنندگان را افزايش مي دهند، مي بايست افشاء شوند."
ج) استفاده كنندگان پيش بيني سود:
يكي از اهداف اصلي حسابداري ارائه اطلاعاتي است كه بتوان با استفاده از آن رويدادهاي تجاري آينده را پيش بيني كرد . از ديدگاه روش مبتني بر پيش بيني ، براي تدوين و ارائه يك تئوري حسابداري بايد روشها ي گوناگون حسابداري را، از نظر توانايي آنها جهت پيش بيني رويدادهاي اقتصادي يا تجاري، ارزيابي كرد . بطور كلي شاخص سودمندي در پيش بيني عبارت است از رابطه احتمالي بين رويدادهاي اقتصادي مورد نظر تصميم گيرنده و متغير هاي پيش بيني كنند ه مربوطه، كه تا حدي، از اطلاعات حسابداري نشات مي گيرد .
د) ويژگيهاي سود
اسكينر در تحقيقي درباره اصول حسابداري كانادا ويژگي هاي اطلاعات حسابداري منتشر شده براي استفاده كندگان را مختصرا شرح مي دهد او اظهار مي داردكه» : اين اطلاعات مي بايست قابل اتكا بوده، بگونه اي موثر به استفاده كنندگان منتقل شده و در ضمن مقرون به صرفه نيز باشند«. اسكينر اين نكته را متذكر مي شود كه "اطلاعات براي قابليت اتكاء داشتن مي بايست قابل اندازه گيري و قابل تاكيد باشند و براي اينكه اطلاعات بگونه اي موثر انتقال يابد ، بايدعاري ازهر گونه جانبداري، كميت پذيري، افشاء كامل، ساده و به موقع باشند و بالاخره براي مقرو ن به صرفه بودن، اطلاعات مي بايست از نظر تهيه عملي باشند".
پيشينه تحقيق:
تحقيقات اثباتي در زمينه سود را مي توان به پنج طبقه زير تقسيم كرد:
.1 تحقيقات مرتبط با سري هاي سالانه كه به بررسي توانايي پيش بيني سودهاي سالانه گذشته در پيش بيني سودهاي آينده مي پردازد.
.2 تحقيقاتي كه توانايي سودهاي فصلي گذشته در پيش بيني سود را بررسي مي كنند.
3 .تحقيقاتي كه نقش اجزاء تشكيل دهنده در پيش بيني سود را بررسي مي كنند.
.4 تحقيقاتي كه تو انايي اقلام صورتهاي مالي سودوزيان، ترازنامه و صورت جريان وجوه نقد در پيش بيني سود را مور توجه قرار داده اند . در بعضي از تحقيقات متغيرهاي مربوط به صنعت يا متغيرهاي كلان اقتصادي نيز بررسي شده است.
5 .تحقيقاتي كه دقت وتوانايي پيش بيني سود ارائه شده توسط مديريت، تحليل گران مالي و يا مدل هاي آماري را مورد بررسي قرار داده اند و يا اين پيش بيني ها را با هم مقايسه نموده اند.
تحقيق حاضر با توجه به بررسي اثر متغيرهاي سودخالص، حقوق صاحبان سهام،سود تقسيمي و قيمت سهام بر پيش بيني سود هاي آتي، در گروه تحقيقات چهارم قرار مي گيرد كه به اختصار به سرفصلهاي زير طيقه بندي شده است.
• بار اطلاعاتي ارقام حسابداري )غير از سود( در پيش بيني سودآتي
• توانايي سود در پيش بيني جريان هاي وجوه نقد و سودهاي آتي
• ارتباط بين سود و بازده سهام .
• نرخ بازده دفتري و پيش بيني تغييرات سود هاي آتي
• ساير مطالعات انجام شده بر سود و رفتارهاي مختلف سود
سئوالات پژوهش:
سؤالاتي كه اين پژوهش در صدد پاسخ به آن است به شرح زير ميباشد:
1. آيا ارتباطي بين رشد سود عملياتي سال بعد و متغيرهاي بنيادي وجود دارد ؟
2.درصورت وجود رابطه، جهت آن چگونه است؟
3. در صورت وجود رابطه، شدت و اهميت آن به چه ميزاني است؟
فرضيات تحقيق:
فرضيه اصلي :
"بين متغيرهاي بنيادي و رشد سود عملياتي سال آتي رابطه معني دار وجود دارد ."
فر ضيات فرعي :
(1 بين حقوق صاحبان سهام وپيش بيني رشد سود عملياتي رابطه معني داري وجود دارد.
(2 بين سودعملياتي و پيش بيني رشد سود عملياتي رابطه معني داري وجود دارد.
(3 بين سود تقسيمي وپيش بيني رشد سود عملياتي رابطه معني داري وجود دارد.
(4 بين قيمت سهام وپيش بيني رشد سود عملياتي رابطه معني داري وجود دارد .
تدوين الگوي تحقيق:
الف-روش تحقيق:
روش تحقيق بر حسب نحوه جمع آوري داده ها )طرح تحقيق (، روش همبستگي / مقطعي ميباشد و براي كشف همبستگي بين متغيرهاي مندرج در صورتهاي مالي و علامت تغييرات سود و نيز رشد سود ( متغيرپيش بيني شونده ) روش پس - رويدادي بكار رفته است . در ادامه ابتدا با استفاده از روش همبستگي به آزمون تك تك فرضيات پرد اخته شد.سپس با استفاده از روش رگرسيون چند متغيره و روش پانل ديتا ارتباط بين متغيرمستقل (متغيرهاي بنيادي ) ومتغيروابسته(پيش بيني رشد سود عملياتي ) شناسايي شد. سپس با استفاده از روش آماري مناسب مذكور مدل آماري مورد نظربرازش شد.
مدل آماري بر اساس معادله زيرآزمون شد.
ERi,t+1/N= ß1* PRi,t + ß2* Bvi,t/N - ß3*ERi,tN - ß4*Dvi,t+i,t
كه در معادله مزبور:
:PR قيمت سهام عادي در پايان سالt ام
:ER سود قبل از اقلام غير مترقبه و تغييرات حسابداري، اقلام استثنايي واقلام غير عملياتي
:Bv ارزش دفتري حقوق صاحبان سهام شامل كليه حقوق باقيمانده و حقوق سهامداران عادي بجز حقوق صاحبان سهام ممتاز
:Dv سود تقسيم شده درپايان سالtام
:N تعداد سهام هاي منتشره شركت
:I تعداد مشاهدات
:T زمان
نحوه جمع آوري اطلاعات:
اطلاعات مورد نياز تحقيق از بانك هاي اطلاعاتي دنا سهم، تدبير پرداز و صحرا گردآو ري شده اند. لازم به ذكر است كه در برخي موارد براي برخي شركتها و متغيرها نياز به مراجعه به صورتهاي مالي شركتها، گزارشهاي هفتگي، سالنامه هاي بورس اوراق بهادارو CDآرشيو بورس بوده است. كه در مجموع همگن نمودن و قابليت اتكاي متغيرها، قسمت عمده اي از تحقيق را به خود اختصاص داد.
در تحقيق حاضر سعي مي شودارتباط بين پيش بيني رشد سود عملياتي بعنوان متغير وابسته و چهار متغير بنيادي حقوق صاحبان سهام، سودعملياتي ، سود تقسيمي و قيمت سهام بعنوان متغيرهاي مستقل مورد آزمون وبررسي تحليلي قرار گيرد.
تعريف عملياتي واژه ها:
پيش بيني :فعاليتي است براي محاسبه يا پيشگويي برخي وقايع / وضعيت آتي، كه معمولا نتيجه يك مطالعه منطقي يا تجزيه وتحليل داده هاي مربوطه مي باشد . كه هدف ما از پيش بيني در اين تحقيق، پيش بيني رشد سود عملياتي سال آتي با استفاده از متغيرهاي بنيادي سال جاري است.
متغيرهاي بنيادي : چهار متغير ارزش دفتري حقوق صاحبان سهام، سود عملياتي، سود تقسيمي و قيمت سهام در اين تحقيق بعنوان متغيرهاي بنيادي در نظر گرفته شدند.
حقوق صاحبان سهام : براي مقاصد اين تحقيق منظور از حقوق صاحبان سهام، ارزش دفتري حقوق صاحبان سرمايه كه شامل كليه حقوق باقيمانده و حقوق سهامداران عادي مي باشد كه باتقسيم بر تعداد سهام هاي منتشره شركت در مدل استاندارد مي شود.
سود: براي مقاصد اين تحقيق منظور از سود، سود قبل از اقلام غير مترقبه و تغييرات حسابداري، اقلام استثنايي واقلام غير عملياتي مي باشدكه با تقسيم برتعداد سهام هاي منتشره شركت درمدل استاندارد مي شود
سود تقسيمي : عبارت است از توزيع سود هاي شركت به صورت وجه نقد براي هر سهم بين سهامداران به تناسب تعداد سهام منتشره از هر گروه سهام مي باشد.
قيمت سهام : منظور قيمت آخرين معامله سهام در پايان هر سال مي باشد كه تابلوي بازاربورس منعكس و مورد استفاده خريداران و فروشندگام اين سهام قرار مي گيرد.
دوره زماني تحقيق:
براي سنجش متغيرهاي تحقيق و به منظور انتخاب نمونه هاي تحقيق، دوره زماني تحقيق از سال 1384تا سال 1388 در نظر گرفته شده است . دوره زماني با توجه به تعداد متغيرهاي مستقل تحقيق كه 4 متغير مي باشند و تعداد سالهاي دوره در برنامه eviews بايستي از تعداد متغيرها حداقل يكي بيشتر باشد، تا رگرسيون معني داري را تهيه كند، حداكثر بازه زماني 5 ساله انتخاب شده است.
جامعه و نمونه آماري:
جامعه آماري عبارت است از مجموعه افراد يا واحدها كه داراي حداقل يك صفت مشترك باشند كه پژوهشگر مايل است درباره صفت متغير واحدهاي آن به مطالعه بپردازد . جامعه آماري پژوهش عبارت است از كليه شركتهاي فعال در صنعت شيميايي و دارويي در بورس اوراق بهادار تهران كه سهام آنها در طول بازه زماني تحقيق (1384 تا1388) بطور مداوم مورد معامله قرار گرفته باشد . تعداد اين شركتها 64 شركت مي باشد كه بعنوان جامعه آماري تحقيق مورد استفاده قرار گرفته است.
اطلاعات شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فعال در صنعت شيميايي ودارويي از بانك اطلاعاتي صحرا، دنا سهم و تدبير پرداز انتخاب شدند . و با توجه به معيارهاي انتخاب زير 48 شركت بعنوان نمونه نهايي تحقيق باقي ماندند.
.1اقلام صورتهاي مالي آنها به نحوي كه توسط شركت گزارش شده است، براي دوره1384تا 1388 موجود باشد.
.2سال مالي آنها منتهي به پايان اسفند ماه باشد با توجه به اينكه در ايران آغاز هر سال دستمزدها و نيز خدمات عمومي افزايش مي يابد و عملا موجي از افزايش قيمت را ايجاد مي كند، علي رغم عدم كنترل تورم در طرح تحقيق، سعي شده است حداقل تمام شركتها به گونه اي انتخاب شوند كه اقلام صورتهاي مالي هر سال آنها متاثر از نرخهاي تورم يكسان باشد.
.3 سهام شركتهاي مذكور از سال 1384تا سال 1388 در بورس اوراق بهادارتهران معامله شده باشد.
خلاصه و نتيجه گيري تحقيق:
بطور معمول سرمايه گذاران براي انجام سرمايه گذاري بايد سوالات متعددي را از جمله سوالات زير پاسخگو باشند :
سود آوري شركت در آينده چگونه خواهد بود؟
آيا روند سوددهي همچنان ادامه خواهد داشت يا خير؟
سياستهاي توليدوفروش شركت در آتي چگونه خواهد بود؟
شركت قدرت پرداخت سود سهام را خواهد داشت؟ و.....
هر يك از سوالات فوق به طريقي به سودآوري آتي مربوط مي شود . لذا سرمايه گذاران براي اتخاذ تصميم در هر مرحله از خريد، واگذاري يا نگهد اري سهام به اطلاعاتي نياز دارند كه بيان كننده وضعيت سود آوري آتي شركت باشد . از آنجائي كه سرمايه گذاران و تحليل گران مالي از سود بعنوان يكي از معيارهاي اصلي جهت ارزيابي شركتها استفاده مي كنند ، آنان با پيش بيني سود، نسبت به وضعيت يك شركت قضاوت مي نمايند . زيرا در اصل تفاوت در اين پيش بيني هاست كه تخصيص
منابع سرمايه به بخشها و واحد هاي مختلف تجاري را تعيين مي كند. همچنين اين موضوع براي سرمايه گذاران بالقوه نيز اهميت دارد . بطور كلي ارزش اطلاعات حسابداري با ارزش و محتواي پيش بيني آن سنجيده مي شود . در واقع هدف اصلي حسابداري تهيه اطلاعات سودمند براي تصميم گيري است . يكي از جلوه هاي اين سودمندي توان پيش بيني اقلام
صورتهاي مالي است. پيش بيني سود حسابداري و تغييرات آن بعنوان يك رويداد اقتصادي از ديرباز مورد علاقه سرمايه گذاران، مديران، تحليل گران مالي، محققين و اعتبار دهندگان بوده است. چنانچه با استفاده از اقلام حسابداري بتوان سود را پيش بيني كرد، ضمن كسب رضايت استفاده كنندگان مختلف، اعتبار و منزلت اين دانش نيز افزايش مي يابد. در خصوص پيش بيني رشد سود بر اساس سري سودهاي گذشته، تلاش تحقيقي زيادي انجام شده است . نتيجه اين رشته از
تحقيقات اين است كه رفتار سود حسابداري تصادفي و غير قابل پيش بيني است . همچنين برخي تحقيقات با اين فرض كه بر اساس تئوري انتظارات منطقي، سرمايه گذاران از مجموعه اطلاعات گسترده تري براي پيش بيني سود استفاده مي كنند، به بررسي نقش اطلاعات خاص ) اقلام صو رتهاي مالي(و يا متغيرهاي كلان اقتصادي)شرايط اقتصادي، تورم و يا صنعت، رقابت، اندازه، نوع محصول،سرمايه بري(پرداخته اند . تلاش هاي زيادي نيز براي پالايش روش هاي تحقيق و ابزارهاي آماري شده است. اين پژوهش با هدف ارزيابي تجربي ارزش پيش بيني متغيرهاي بنيادي در پيش بيني سود،
انجام شده است . مدل آماري اصلي پژوهش پانل ديتا است، هر چند كه به منظور مقايسه عملكرد مدل هاي مختلف در پيش بيني، از مدل رگرسيون چند متغيره نيز استفاده شده است .
يافته هاي حاصل از آزمون فرضيه ها به شرح زير است:
در فرضيه اول ارتباط بين متغير ارزش دفتري حقوق صاحبان سهام با سود عملياتي در فاصله زماني 1384الي 1388 مورد سنجش قرار گرفت كه نتا يج حاصل از كليه روشهاي آماري مذكور مورد استفاده حاكي از آن است كه ارتباط معكوس بين اين متغير با سود عملياتي وجود دارد كه در سطح كمتر از 5%معني دار مي باشد، لذا نتا يج ارتباط معني داري را بين متغير ارزش دفتري حقوق صاحبان سهام با سود عملياتي تاييد مي كند . ضريب رگرسيوني بدست آمده با استفاده از روش پانل ديتا ارتباط متغير ارزش دفتري حقوق صاحبان سهام با سود عملياتي را -275 نشان ميدهد.
تحقيق فريمن، اوهلسان و پن ما ن در سال 1982 نشان مي دهد كه نرخ بازده دفتري (BROR) از يك فرآيند برگشت به ميانگين پيروي مي كند . آنها با اين استدلال كه تفاوت گسترده در نسبت هاي P/E بدليل وجود انتظارات در مورد سود سالهاي آينده شركتهاي مختلف و نيز در طي زمان است، نتيجه گرفتند كه سرمايه گذاران منطقي احتمالاّ از مجموعه گسترده اي از اطلاعات ممكن براي پيش بيني استفاده مي كنند . اطلاعات صورتهاي مالي بغير از سود ممكن است در
چنين مجموعه گسترده اطلاعات وجود داشته باشد . اگر سرمايه گذاران مي توانند بر اساس مجموعه اطلاعات سود را پيش بيني نمايند كه به معني رد فرضيه گشت تصادفي است، همين امر مي تواند در مورد مجموعه اطلاعات مبتني بر صورت هاي مالي نيز صادق باشد. بنظر ميرسد BRORيكي از اين اطلاعات باشد. در مدل اين تحقيق ارتباط بين دو متغير مذكور براي شركتهاي فعال در صنعت شيميايي بورس تهران منفي مي باشد يعني رفتار متغيرحقوق صاحبان سهام همانند تحقيق اوهلسان برگشت به ميانگين مي باشد.
فرضيه دوم اين پژوهش كه بررسي ارتباط معني دار بين متغير سود عملياتـي و رشد سود عملياتـي سال آتـي مي باشد توسط روشهاي آماري استفاده شده اثبات گرديد. وجود رابطه معني دار بين متغير سود عمليا تي و رشد سود عملياتي سال آتي در روش پانل ديتا با سطح اطمينان 99 % بدست آمده و بطور ميانگين 47 % از تغييرات رشد سود عملياتي سال آتي راتبيين مي كند. در اكثر تحقيقات انجام شده نظيربيور در سال 1970 ، واتس ولفت و ويچ )سال(1977 و فاما وفرنچ در سال 2004 ، رفتار سود از رفتار برگشت به ميانگين يا انتظارات ثابت تبعيت مي كند .
