بخشی از مقاله
چکیده
ابر سازه هایی چون سدها از مهمترین زیر ساخت های هرکشوری می باشند.تاسیسات آب و برق و سازه های بزرگی چون سدها و نیروگاه های برق آبی مهمترین اهدافی هستند که توسط حملات احتمالی دشمن تهدید می شوند.در این راستا برنامه ریزی کمّی و کیفی یک مکان، نیازمند داشتن اطلاعات جامعی از عوامل فنّی،اقتصادی،پدافندی،اجتماعی و محیط زیستی در سطح کلان می باشد.بدیهی است،انتخاب مناسب ترین مکان ،همواره از مسائل حائز اهمیت در پدافند غیر عامل به شمار می آید،به طوری که پتانسیل های موجود می تواند در راستای حمایت از اصول پدافند غیر عامل قرار گرفته و در صورت عدم وجود این قابلیت ها ،صدمات جبران ناپذیری در دستیابی به اهداف پدافند غیر عامل ایجاد نماید.لذا شناسایی و بررسی شاخص ها و معیارهای مکان یابی بهینه ،ضرورتی اجتناب ناپذیر است.در مقاله حاضر تلاش شده تا شاخص های پدافند غیر عامل موثر بر مکانیابی سدهای مخزنی به منظور حداقل سازی خسارات ،کاهش آلودگی آب ها،حفظ منابع آب ،پیامدهای احتمالی و شناخت دقیق تهدیدها صورت گیرد و در میان زیر شاخص های پدافند غیرعامل»آب گرفتگی ونشت«،»زلزله«،»مرمت پذیری« ، »شکستگی سد« و .... مورد
بررسی قرار گرفت.
واژه های کلیدی: پدافند غیر عامل ، سد ، مکانیابی
1
-1 مقدمه
25سال پیش، علم مدیریت بحران، به صورت مقدماتی در دنیا مطرح شد، بیشترین مباحث هم در ارتباط با مدیریت بحران در مقابله با حوادث طبیعی بود. البته مدیریت بحران در عرصه نظامی خیلی بیشتر از مدیریت بحران در برابر حوادث طبیعی مطرح بوده است. امروزه،افزایش جمعیت از یک سو و ویژگی های اقلیمی کشور،از جمله خشکسالی های اخیر از سوی دیگر،به ویژه در مناطق مرکزی که از پراکنش نامتعادل زمانی و مکانی نزولات آسمانی برخوردارند،احداث سدهای مخزنی با هدف تامین آب کشاورزی مطمئن برای اراضی دیم و مستعد پایاب و اطراف دریاچه ،جلوگیری از خسارات سیلاب های بزرگ (با توجه به سیستم هیدرولوژیکی حوزه رودخانه)به اراضی پایین دست و روستاهای مجاور ،ذخیره ی آب های سطحی و کمک به تامین آب شرب روستاهای پایین دست و فراهم نمودن امکانات تفریحی و سیاحتی به ویژه با توجه به طبیعت زیبای منطقه،به ضرورتی اجتناب ناپذیر تبدیل شده است. از سوئی دیگر وقوع حوادث غیر مترقبه طبیعی چون سیل و زلزله و نیز شرایط سیاسی و امنیتی کشور و تهدیداتی که توسط دشمنان صورت می گیرد، باعث می شود مدیریت و ایمنی سدها به عنوان ابرسازه هایی حیاتی که اکنون در جای جای کشور وجود دارند بسیار مورد توجه قرار گیرد. الزامات پدافند غیر عامل برای ایمن سازی تأسیسات آبرسانی در فاز طراحی باید مورد نظر قرار گیرد و گزینه های مناسب از نظر دفاعی، قابلیت اجرا و بهره برداری داشته باشند. بعد از جنگ خلیج فارس و نابودی تاسیسات مهم ساخته شده روی زمین ، ایجاد بناها و تاسیسات مهم،در زیر زمین توسط کشورها، مورد توجه خاص قرار گرفت(سازمان پدافند غیر عامل کشور،(1385به عنوان مثال می توان نیروگاه سدها را در زیر زمین و به صورت مغار ساخت که نسبت به نیروگاه های سطحی، قابلیت توجیه دفاعی را دارند. در کشور ما اغلب پروژه ها بدون در نظر گرفتن مبانی پدافند غیرعامل طراحی و اجرا شده است. از این رو تأسیسات زیربنایی کشور در برابر بحران آسیب پذیرند و اغلب اهداف مناسبی برای عملیات خرابکارانه به شمار می روند. بدلیل برخی خصوصیات از قبیل فراگیر بودن، قابلیت دسترسی و غیره، تأسیسات آبرسانی از اهمیت بالایی برخوردار است. پدافند غیر عامل به کلیه ی اقدامات و تدابیری که بکارگیری آنها مستلزم استفاده از سلاح نبوده و موجب افزایش بازدارندگی،تداوم فعالیت های ضروری کشور،ارتقا پایداری ملی،کاهش آسیب پذیری، افزایش هزینه های دشمن و تسهیل مدیریت بحران در برابر تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می گردد،گویند(جلالی،غلامرضا ،هاشمی فشارکی،سید جواد،.(1389
