بخشی از مقاله
چکیده
احتمال وقوع جنگ و حملات نظامی در اکثـر کشـورها وجـود دارد و کشـور ایـران نیـز از ایـن قاعـده مستثنی نیست به همین دلیل محافظت از مردم یکی از دغدغـههـای مسـئولین اسـت. در جنـگهـا و حملات نظامی ، استفاده از تسلیحات نظامی به تنهایی قادر به دفاع در برابر دشمن نیست و لازم اسـت تا اقدامات غیرنظامی و پدافند غیرعامل نیز مد نظر قرار گیـرد. یکـی از عوامـل مهـم در بحـث پدافنـد غیرعامل استفاده از شرایط و ویژگی های ساختمان و مباحث سازه ای است. مکانیابی و استحکامات از اصول مهم و کاربردی در اجرای پدافند غیرعامل است. هدف از مکـانیـابی، اسـتقرار بهینـه و مناسـب تاسیسات، تجهیزات و ابنیه مهم و بااهمیت است تا دشمن نتواند به راحتی به آنهـا دسترسـی داشـته باشد و یا در صورت حمله احتمالی دشمن، کمترین خسارت به آنها وارد شـود و یـا بـه عبـارت دیگـر بیشترین ایمنی را در مقابل تهدیدات احتمالی داشته باشند . هدف از استحکامات، تعیین نوع و مقاومت ساختمان مورد استفاده است. از مهمترین عواملی که در انواع ساختمانهای دفاعی و حفاظتی باید مـد نظر داشت، تعیین درجه حفاظت است که با توجه به نحوه انجام حملات ،توسط انواع سلاحهـا، متغیـر است. در نتیجه این تغییرات، تدابیر حفاظتی تا حصول به نقش حیاتی خود دستخوش تغییرات زیـادی خواهند شد. در این مقاله ضمن تعاریفی از پدافند غیرعامل و شرح تاریخچه مختصر از پدافند غیرعامل و استحکامات، به مطالعه و بررسی جامع مکان یابی و استحکامات پرداخته می شود . نکات قابل توجه و عوامل موثر بر مکانیابی و نیز انواع سازه های دفاعی‐ نظامی به همراه مزایا و معایب آن تشریح گردیـده وارزیابی می شود . در انتها به بررسی و بیان اهمیت اتاق امن که یکی از موارد مهم بحـث اسـتحکامات است پرداخته خواهد شد.
کلمات کلیدي
پدافند غیرعامل، مکان یابی، استحکامات، اتاق ایمن، مستحدثات، سازه دفاعی
مجري برگزاري: گروه بین المللی راهبران www.RDT.ir
و قالاتاو ن ا س م ی
ند ی ود ز سا ت
آبانتا5 7 ماه 1388 پردیس دانشکده هاي فنی دانشگاه تهران
پردیس دانشکده هاي فنی دانشگاه تهران
قطب علمی مهندسی و مدیریت زیرساخت ها پوستري
-1 مقدمه
پس از وقوع انقلاب صنعتی در قرن هجدهم در اروپا و توسعه بیشتر، (پژوهش و توسعه) پیشرفتهـاي شـگرفی در همه سطوح فناوري پدید آمد، طوري که دوران کنونی به ویژه دو دهه اخیر را عصر انقـلاب سـوم فنـاوري یـا دوران انقلاب در میکروالکترونیک نامیده اند. تحولات مذکورلزوماً فناوري تسلیحاتی را به شدت تحت تاثیر قرار داد، طوري که همه ابعاد و سطوح این فناوري بسیار پیچیده شده و در خصوص طرحهاي نظامی جنبه راهبردي یافته است. پیشـرفت سریع علوم و فناوري نظامی در زمینه تولید انواع سلاح هاي آفندي توسط کشـورهاي پیشـرفته و تـوان همپـائی سـایر کشورها موجب گردیده است تا بحث پدافند توسط کشورهاي مختلف مورد توجه جدي قرار گیـرد. پدافنـد در مفهـوم کلی دفع، خنثی کردن و یا کاهش تأثیرات اقدامات آفندي دشمن و ممانعت از دستیابی به اهداف خودي است و بـه دو
بخش پدافند عامل و پدافند غیرعامل تقسیم میشود که در ادامه به بیان مفاهیم آن پرداخته خواهد شد.
-1پدافند عامل: پدافند عامل (Active Defense)عبارتست از بکارگیري مسـتقیم جنـگ افـزار بـه منظـور خنثی نمودن و یا کاهش اثرات عملیات خصمانه هوایی، زمینی، دریایی، نفوذي و خرابکارانه بر روي اهداف مـورد نظـر.
البته با توجه به ماهیت سند از تشریح آن در این گزارش خودداري می شود.
-2 پدافند غیرعامل: پدافند غیرعامل((Passive Defense به مجموعه اقداماتی اطلاق میگردد که مسـتلزم بهکارگیري جنگ افراز نبوده و با اجراي آن میتوان از وارد شـدن خسـارات مـالی بـه تجهیـزات و تأسیسـات حیـاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیري نموده و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد.
انجام اقدامات دفاع غیر عامل در جنگهاي امروزي در جهـت مقابلـه بـا تهاجمـات دشـمن و تقلیـل خسـارات موضوعی بنیادي است که وسعت و گستره آن تمامی زیر ساختهاي کلیدي، مراکز حیاتی، بنادر، فرودگاهها، مجتمـع-
هاي بزرگ صنعتی، مراکز هسته اي، قرارگاهها و مراکز عمده فرماندهی نظامی و هدایت و تصمیم گیريهـاي سیاسـی، مراکز اصلی مخابراتی و ارتباطی، پلهاي استراتژیک، صنایع نظامی، پایگاههاي هـوایی، سـایتهـاي موشـکی، مراکـز و ایستگاههاي رادیویی، تلویزیونی، انبارهاي عمده مواد غذایی و دارویی، مراکز جمعیتی و قرارگاههاي تاکتیکی و غیـره را در بر میگیرد.
از اهداف پدافند غیرعامل می توان به مفاهیم زیر اشاره کرد: -1کاهش قابلیت و توانایی سامانه هـاي شناسـایی، هدفیابی و دقت هدف گیري تسلیحات آفندي دشمن. -2بالا بردن قابلیت بقا، استمرار عملیات و فعالیت هاي حیـاتی و خدمات رسانی مراکز حیاتی، حساس و مهم نظامی و غیر نظامی کشور در شرایط وقوع تهدید، بحران و جنگ.-3تقلیـل آسیبپذیري و کاهش خسارت و صدمات تأسیسات، تجهیزات و نیروي انسانی مراکز حیاتی، حسـاس و مهـم نظـامی و غیر نظامی کشور در برابر تهدیدات و عملیـات دشـمن. -4سـلب آزادي و ابتکـار عمـل از دشـمن. -5صـرفه جـوئی در هزینه هاي تسلیحاتی و نیروي انسانی. -6فریب و تحمیل هزینه بیشتر به دشمن و تقویت بازدارندگی. -7افزایش آستانه مقاومت مردم و نیروي خودي در برابر تهاجمات دشمن. -8حفظ روحیه و انسجام وحدت ملی و حفظ سرمایههاي ملـی کشور. -9حفظ تمامیت ارضی، امنیت ملی و استقلال کشور.
اصول اساسی در تأمین پدافند غیرعامل که در تهیه طرح ها متناسب با مأموریت، وضـعیت، موقعیـت و شـرایط زمانی و مکانی و رده سازمانی باید مورد استفاده و بهره برداري لازم قرار گیرد، عبارتند از: اختفا، استتار، اسـتحکامات ، پوشش ، پراکندگی ، تفرقه، فریب و اختلال، موانع، سیستمهاي ردیابی و اعلام خبر، آموزش و فرهنگ سازي، مکـان یابی. در این مقاله به بررسی کاربرد مکان یابی و استحکامات در پدافند غیر عامل پرداخته مـی شـود. در ادامـه ضـمن بررسی تاریخچه مختصري از پدافند غیر عامل، به بررسی و عوامل موثر بر آن پرداخته می شود.
مجري برگزاري: گروه بین المللی راهبران www.RDT.ir
و قالاتاو ن ا س م ی
ند ی ود ز سا ت
آبانتا5 7 ماه 1388 پردیس دانشکده هاي فنی دانشگاه تهران
پردیس دانشکده هاي فنی دانشگاه تهران
قطب علمی مهندسی و مدیریت زیرساخت ها پوستري
-2 تاریخچه
از آغاز شهرنشینی، طرح شهرسازی با پدافند غیرعامل همراه بـوده اسـت. پژوهشـهای باسـتان شناسـی نشـان میدهد که شهرهای آسیای میانه و مصر از سه هزار سـال پـیش از مـیلاد، بـا دﮊسـازی دربرابـر محاصـره ارتـشهـای سازمانیافته حفاظت می شدهاند . در پارهای از موارد، دو تا سه دیوار موازی با بارو ساخته شده و بدین وسـیله مـردم از خطر حمله دشمن در امان بودند و نیروهای نظامی نیز با موقعیت مکانی بهتری در برابر دشمن مهاجم از شـهرها دفـاع میکردند. به عنوان مثال، در اطرف یک شهرکوچک مرزی فلسطین، دیواری به قطر چهارمتر و ارتفاع یازده متـر وجـود داشت. همچنین در اطراف شهر رم(ایتالیا) هفت بار دیوار کشیده شد که یکی از آنها دیوار ارلیان است که در سالهای بین ۲۷۲ تا ۰۸۲ میلادی در مقابل حمله بربرها ساخته شد.
