مقاله آموزههایی از معماری کپری با رویکرد معماری بومی ( مقایسه معماری کپری در ایران و غنا )

بخشی از مقاله

آموزههایی از معماری کپری با رویکرد معماری بومی (مقایسه معماری کپری در ایران و غنا)

چکیده
چکیده: معماری کپر به عنوان نوعی از معماری بومی در قسمتهای مختلفی از جهان به خصوص در نواحی شرقی آسیا (ترکیه، ایران) و حتی مناطقی از آفریقا (غنا) دیده می شود. کپر، این سازه سبک در عین ایجاد یک خرد اقلیم نشان دهنده معماری ای است که بر آمده از فرهنگ و هنر منطقه نیز میباشد. از اینرو کپر با توجه به نیازها و شرایط فیزیکی، اقتصادی و همچنین نیازهای ارزشی ساکنان منطقه شکل گرفته است. مهمترین مزیت این سازه بومی عدم ذخیره حرارت است که باعث می شود با شرایط اقلیمی منطقه سازگاری مناسبی پیدا کند. از دیگر مزایای قابل توجه این سازه ها میتوان به تهویه راحت، مقاومت در برابر سیلابها و زلزله اشاره کرد. اما امروزه طرحها و پروژههای کپرزدایی ای صورت گرفته که این معماری بومی را در معرض تهدید قرار داده است. از مشکلاتی که موجب شده این امر صورت گیرد می توان به عمر کوتاه، قابل اشتعال بودن و امکان رشد حشرات مزاحم در داخل آن اشاره کرد. این امر در حالیاست که میتوان با مطالعه و بررسیهای دقیقتر به گونهای این معماری را سازماندهی و بهبود بخشید.

حال پرسش اصلی مقاله این است که: آیا معماری کپری میتواند در معماری امروز جایگاهی داشته باشد؟ و همچنین آیا میتوان از تکنیکهای ساخت کپر در معماری استفاده کرد؟

در این مقاله تلاش شده است که با شناسایی و بررسی تکنیک ساخت، مسائل اقلیمی و کالبدی گونههای کپری داخل و خارج از کشور، الگوهایی را برای معماری امروز و حتی راهکارهایی برای بهبود بخشی معماری کپری بیان کرد. از این رو تصاویر و نمونههایی از روستاهای ایران و غنا آمده و ساختار مقاله بر اساس آن شکل گرفته است:

جایگاه معماری کپری در سازههای سبک روستایی شناخت شکلی تحلیل نمونهها و مصادیق در داخل و خارج از کشور

ارائه راهکارهایی برای بهبود بخشی به معماری کپر

واژگان کلیدی: کپر، معماری بومی، سازه، راهکار اقلیمی

.1 جایگاه معماری کپری در سازههای سبک روستایی

اولین سکونتگاههایی که انسان پس از خارج شدن از غارها تهیه کرد کپرهای بومی ساخته شده از نی و بوریا بود؛ این دوره از زندگی بشر دروازه ای بود میان دوره غارنشینی و یکجانشینی. اولین سکونتهای کپری یافتشده مربوط به مناطق نزدیک به بینالنهرین و جلگه خوزستان است که طی این مدت دستخوش تحولات فراوانی نشده. حتی امروزه نیز در بیشتر دنیا خانههایی با حداقل استفاده از ماشینآلات،وسایل الکتریکی و مصالح آماده، ساخته میشوند. برای مثال در کشورهای آسیایی نظیر ایران و ترکیها باستفاده از برگ نخل و حصیر؛ در آفریقا از گِل، سازه های علفی و بوریا؛ در جنوب اقیانوس آرام، نی، عاج و بامبو، در یونان؛ سنگ، ملات، دوغاب و در شرق آسیا با کمک بامبو هنوز هم سازههای بومی ساخته می-شود؛ به طوری که امروزه سالیانه دومیلیون تن بامبو در شرق آسیا صرف ساخت سازههای بومی میشود. khon) ،lloyd، 2010،( 3

.1,1 کپر به لحاظ لغوی

کپرَ] پ َ [ (اِ) در لغت مردم بلوچ، خانه ای است از نی و بوریا و مانندآن. خانه هائی است که اسکلت آنها از چوب خرماست و اطراف آنها با حصیر بسته می شود. نام خانههای حصیری که در فلاحیه خوزستان کنند، که گاه از منسوجی درشت و گاه از شاخ و برگ درخت ساخته میشود. (دهخدا، علی اکبر ). خانه نیی. کومه. آلونک. عریش. (فرهنگ لغت معین)
.2,1 بررسی کپر در اصطلاح بومی

در یک دستهبندی گستردهتر میتوان دروازه، دیه، لری، پا گلی، شاشی، برسی، کرگی را که در دید عموم همگی با نام کپر شناختهشده،. اما افراد بومی برای هر کدام تعریف جدایی در نظر میگیرند؛ دسته بندی کرد.

دروازه: سازه ای با حیاطی بزرگ که در طرفین درب ورودی از داخل سکوهایی به ارتفاع تقریبی یک متر زده و سقف سکوها گرفته میشد . اتاق-های اهل و عیال صاحب دروازه در فاصلهای دورتر از درب ورودی اصلی قرار داشت که درب ورود و خروج جداگانهای نیز داشتند. صاحبان دروازه معمولا از افراد ثروتمند و بزرگ آن منطقه بودند.در هر روستا معمولا یک الی دو دروازه وجود داشت؛ افراد فقیر و غریب که وارد روستا میشدند معمولا به دروازه راهنمایی شده و بساط چای، قلیان، نهار و شام همواره برپا بود. جلسههای مهم اهالی روستا معمولا در دروازه انجام میگرفت.

دیه :(diye) اتاقی تماما خشتی است. دیوارها را از خشت ساخته و جهت تیرهای سقف از چوب گز و نخل استفاده میکردندو با گل سقف را می-پوشانند؛ به هر اتاق یک دیه گفته میشود.

لری(: (lori اتاقی با دیوارهای خشتی که ارتفاع دیوارهای آن یک تا یک ونیم متر بود و سقف بصورت هرمی که با گل پوشانده میشود.
پا گلی(: (pa geli اتاقی با دیوارهای خشتی به ارتفاع یک تا یک و نیم متر و سقف بصورت هرمی با چوب و سته(حصیری که با چوب نخل می سازند) میساختند و تفاوت آن با لری در سقف چوبی آن بود.

شاشی: اتاقی با دیوارهای چوبی به ارتفاع یک تا دو متر وسقف چوبی که بصورت هرمی میساختند؛ پوشش سقف و دیوارها معمولا بوسیله سته(حصیری که با چوب نخل می سازند ) پوشیده میشد.

برسی:((berasiاتاقی بدون دیوارچینی که سقف بصورت هرمی تا پایین آورده میشد نمای برسی بصوت هرمی ویا هلالی میباشد. کرگی:((kargiشبیه برسی ولی کوچکتر از آن میباشد. (ناظمیان، (1389

.3,1 مقایسه معماری کپری و سایر سازههای سبک دیگر (زاغهنشینی)
استفاده از سازههای سبک همچون کپر امروزه تنها در مناطق محرومی دنبال میشود که مردم انتخاب دیگری جز زندگی در این نوع سازهها نداشته باشند و این امر موجب شده تا مسئولان این سازهها را نمادی از محرومیت این مردم دانسته و پروژههای گسترده کپرزدایی در دست اجرا قرار بگیرد. از معایبی که موجب شده تا پروژههای کپرزدایی مورد توجه قرار بگیرد میتوان به عمرکوتاه، قابل اشتعال بودن، امکان رشد حشرات و بسته به شرایط خاص منطقه عوامل دیگری همچون عدم مقاومت کافی در برابر بارانهای سیلآسا اشاره کرد.

سازههای سبک بومی و طبیعی که از دیرباز در مناطق مختلف جهان دیده میشود، با وجود پیشرفت تکنولوژی روز همچنان در مناطقی مورد توجه واقع میشوند؛ دلیل این امر را میتوان در درجه اول بومی بودن آنها و سهولت ساخت و از جهت دیگر هزینه کم ساخت آنها دانست. کپر نیز گونهای از این سازههای سبک محسوب میشود.

هر یک از این سازهها در جایگاه خود و محیط مورد نظرشان حای بررسی و مطالعه دارند اما میتوان مجموعهای از این سازههای سبک را در حاشیه کلان شهرها و در قالب زاغه نشینی مشاهده کرد.
امروزه حدود %30 از اهالی شهرهای بزرگ زاغه نشین هستند، در یک تعریف کلی میتوان زاغه نشینی را اینگونه تعریف کرد " کسانی که در سکونتگاههای غیر متعارف با ساکنان بافت اصلی شهر زندگی میکنند و در اثر نیروی دافعه خواستگاه و کم بودن عامل جاذبه در شهرها به حاشیه رانده میشوند."با وجود اینکه بر اساس این تعریف حاشیه نشینان اغلب روستاییان مهاجری هستند که به حاشیه شهرها رانده شدند؛ اما همه راغه نشینان روستایی نیستند؛ اما فرهنگ و معماری قالب این مناطق ریشه در تفکرات بومی روستاییان مهاجر دارد. تاثیر مستقیم این موضوع را میتوان به خوبی در وضعیت معماری این زاغهها مشاهده کرد. هر قسمت از زاغهها بر اساس خواستگاه افرادی که در آن زندگی میکنند با روش بومی یک منطقه ساخته میشود؛ در نتیجه میتوان مشاهده کرد که روستاییان سرپناههای بومی خود را حتی تا حومه کلان شهرها نیز به همراه آوردهاند و فرهنگ خود را در این سرپناه ها به نمایش میگذارند.

با کمی توجه میتوان دریافت که زاغه نشینی در ایران بیشتر در شهرهای جنوبی که درصد کپرنشینی روستایی و عشایری بیشتری دارد مشاهده شده است و این نشان دهنده کمبود امکانات محلی برای این افراد در خواستگاه میباشد؛ در عین حال استفاده مجدد از سازههای بومی به خوبی فرهنگ و وابستگی این افراد به سازههای بومیشان را به نمایش میگذارد..

نکته قابل توجه اینجاست که کپرها اولین نهادهای اجتماعی بودند و نباید کپرنشینی را به اشتباه نوعی از زاغه نشینی تصور کرد، و حتی تاثیر این سازهها را میتوان در طراحی برخی سازههای کوچ نشینان نیز مشاهده کرد و حتی در مواردی چادر نشینی عشایر را تکراری از کپرهای بدوی میدانند.

.4,1 معایب و مزایای کپرها

از مزایای کپرها میتوان به سایه مطبوع،تهویه راحت، مقاومت نسبی در برابر سیلاب، زلزله، و بومآورد بودن سازه آن اشاره نمود. (قبادیان، وحید، 1390، (92 مهمترین مزیت این سازه بومی عدم ذخیره حرارت است که باعث میشود با شرایط اقلیمی منطقه سازگاری مناسبی ایجاد کند و در یک جمله میتوان گفت این خانهها زاده محیط خود هستند و با آن در میآمیزند. طراحی کپر بر اساس مشاهدهی الگوهای آب و هوایی،تغییرات فصول و

مصالح در دسترس است و از آنجایی که ساختن یک امر اجتماعی است در طی دورههای مختلف راههای زیادی را طی نموه و به شکل امروزی در آمدهاست.

با وجود آنکه امروزه 140 هزار واحد مسکونی به جای کپرها در منطقه کهنوج ساخته شده اما بومیان منطقه از این خانه ها تنها در فصول سرد استفاده کرده و ترجیح میدهند سایر اوقات سال را در خانههای کپری خود سپری کنند. از مواردی که باعث عدم تمایل مردم منطقه به زندگی در خانههای نوساز منجر میشود میتوان به:

- گرمای شدید
- شرجی بودن هوا
- نوسانات برق

- عدم همخوانی سازه با فرهنگ آنها اشاره کرد.

برای مثال در منطقه بشاگرد با وجود همه امکانات و ساخته شدن خانههای جدید برای اهالی همه ی افراد روستا بلااستثنا در کنار خانههای نوساز

اقدام به ساخت کپر کرده و در آن زندگی میکنند. این موضوع میتواند به خوبی نشان دهنده این حقیقت انکار ناپذیر باشد که کپرها نه تنها یک سازه بومی است بلکه بخشی از فرهنگ مردم منطقه است و نه نمادی از محرومیت مردم؛ بلکه باید ریشه محرومیت این افراد را در عدم اشتغال و خشکسالی های اخیر جستجو کرد.

از معایب کپر میتوان به عمرکوتاه، قابل اشتعال بودن و امکان رشد حشرات مزاحم در داخل این سازهها اشاره کرد. کپرها به خاطر کفسازی آن امکان خوب و مناسبی برای این حشرات مزاحم فراهم میکند؛ و همچنین به خاطر خطر اشتعال موجبات نارضایتی ساکنانش را فراهم نموده است.

.5 .1 مشکلات معماری کپری

در حال حاضر علاوه بر تلاشهای زیادی که دولت برای برچیدن کپر و کپرنشینی میکند آموزش و پرورش نیز تلاش زیادی در برچیدن مدارس کپری دارد اما واقعیت چیز دیگری است؛ امکان حذف کپر و مدارس کپری در برخی مناطق وجود ندارد و کپر جزئی از فرهنگ مردم محروم بخش-هایی از کشور است.( خبرگذاری مهر، (1389

شکل -1 کپرزدایی،چالشی در فرهنگ کپری

با توجه به مزایا و قابلیتهای سرشار این سازهها و مهمتر از همه با توجه به اینکه این کپرها طی سالیان متوالی به بخشی از تمدن و فرهنگ مردم منطقه تبدیل شده اند باید با حفظ ارزشهای معمارانه و مصالح جدید این بناها را از نوساخت؛ میتوان مدعی بود که احیای کپرها یعنی احیای بخشی از فرهنگ معماری این سرزمین که در حال نابودی است!

.2 شناخت شکلی .1,2ساختار کپر

در یک تعریف کلی میتوان کپرها را سازهای دانست که دائمی نباشد؛ و بر اساس این تعریف میتوان اشکفتنشینی، کپرهای بهاره بختیاری، کپرهای حصیری کرمان را جزء دسته کپرها طبقهبندی کرد و سیاه چادر و چادر های نمدی بختیاری در مجموعه مسکن متحرک عشایری طبقه بندی شده و بحثی جدا از کپرها دارند. ( میزبان، 1391، مسئول دفتر تحقیقات امور عشایر کشور، به صورت مصاحبه )

بر اساس تعریف بالا در ایران کپرها به سه دسته کپرهای حاشیه زاگرس، اشکفتهای شهرکرد و کپرهای جنوب تقسیم میشود که به کپر های ناحیه بوشهر و هرمزگان در گویش محلی لهر نیز میگویند. کپرهای حاشیه زاگرس برخلاف کپرهای جنوب کشور که برای زندگی ساخته میشود و حتی روستاهای کپری در این مناطق مشاهده شده دامنه محدودی دارد و با کمک شاخه درختان سبز در فصول و شرایط خاص ساخته میشود و به طور دائمی مورد استفاده نیست. (شکل-(2

289

شکل -2 کپرهای حاشیه زاگرس

این کپرها بعضا در زمان عروسی و جشنها و حتی زمان تفریحهای خانوادگی ساخته میشود. در گذشته با ساختن این سازهها درختان نیز هرس میشدند اما از آنجایی که امروزه بیشتر جنگل های منطقه به جای جنگلهای دانهزاد (درختانی که از طریق دانه کاشته شده است) به جنگلهای شاخهزاد (درختانی که با قلمه کاشته شده ) تبدیل شده است؛ این سازه امروزه به یک تهدید طبیعی تبدیل شدهاست. اما اهالی بومی منطقه به علت باورها و عقاید سنتی خود با ماموران محیطزیست در این زمینه همکاری لازم را به عمل نمیآورند. ( تابناک، (1389 برای ساخت این کپرها ابتدا یک کرسی از سنگ به صورت خشکه چین اجرا میکنند و روی آن را با ترکه چوب و شاخه های درخت میپوشانند؛ البته امروزه به جای کرسی سنگی کرسیهای ساخته شده با بلوک ها سیمانی به خاطر مقاومت بیشتر آن در برابر نفوذ حشرات نیز به چشم میخورد.

کپرهای جنوب کشور که از کرمان، مناطقی مانند کهنوج و قلعه گنج شروع میشود و در ادامه میتوان به روستاهایی چون بیژن آباد، قلعه کهوم، جوانی دب، و بشاگرد اشارهکرد.

شکل -3 نمونه ای از کپرهای بشاگرد

ساختار این کپرها بسیار ساده و راحت است. معمولا کپرهای جنوب از نی و برگ درختان نخل ساختهمیشود. به این صورت که شاخههای بلند نی یا قسمت مرکزی برگ نخل را به هم گره زده و شبه تیرهایی با نام گصب یا گصاب به قطر 10 تا 15 سانتی متر و طول 3 تا 4 متر میسازند. این گصبها در فاصله 50 سانتی متری در داخل زمین قرار میگیرد و از بالا آنها را خم کرده و به هم متصل میکنند. در مرحله بعدی گصبهای افقی که در حکم تیرهای افقی؛ گصبهای عمودی را به هم متصل میکند نصب میشود. پلان این سازه ها مستطیل های 3 در 5 متری است که کف آنها را خاک کوبیده شده و روی آن یک لایه کاهگل و نهایتا یک فرش بوریا قرار میدهند. این یکی از عواملی است که موجب رشد حشرات در این سازه ها میشود و موجبات نارضایتی ساکنان را فراهم کرده است.در مرحله بعدی روی گصبهای افقی و عمودی را با یک پوشش نی یا برگ درخت خرما( بوریا) و بعضا بودی (قسمت نازک تر نی) یا حصیرهای بافته میپوشانند. (قبادیان، وحید، 1390، (92 (شکل-(4

در مناطقی کپر با اسکلت چوبی نیز مشاهده شدهاست. با توجه به این که در قسمتهای حاشیه شمالی خلیج فارس و دریای عمان خاک منطقه آهکی بوده، تابش مستقیم آفتاب و بالا بودن میزان تبخیر باعث شده که در این منطقه زندگی ییلاق و قشلاق رواج داشته باشد. با توجه به این شرایط اقلیمی ویژه در منطقه میتوان گفت چوب بهترین مصالح ساختمانی در این منطقه به شمار میرود. با توجه به این که چوب از دسته مصالح کمیاب در منطقه است حصیر و چوب مصرفی در کپرها نمونه بارز استفاده از مصالح بومی و مناسب اقلیم در منطقه است.

شکل-4 نحوه بافته شدن گصبهای افقی و عمودی

290

.2,2 بررسی تاثیر جغرافیا بر معماری کپری

.1,2,2کپر در مناطق کوهستانی کپرهای حاشیه زاگرش با توجه به اینکه در منطقهای قرار دارند که علاوه بر وجود زمینهای کوهستانی و سنگلاخی انبوه پوشش گیاهی را شاهد

هستیم شکل کپرها به صورت مدور بوده تا جریانهای باد بین کوهستانها کمترین مزاحمت را برای ساکنان کپرها ایجاد کند. مصالح مصرفی این سازه ها نیز از مصالح بومآورد محل یعنی سنگ و شاخه سبز درختان است که سایه مطبوع و مناسبی ایجاد میکند.( شکل- (2

در استان چهارمحال و بختیاری به علت وجود کوهستانهای فراوان کپرنشینی به صورت اشکفتنشینی ظاهر میشود. وجود غارهای فراوان در دل کوهها و قابلیت چشمگیر این غارها برای فرار از تابش سوزان آفتاب و آسیبهای تندبادهای بیابانی باعث شده تا بومیان محل به این نوع سرپناهها روی آورند. مهمترین مشکل این غارها نبود نور کافی در آن میباشد و به همین منظور در جلو غار یک سایهبان کوچک برای انجام فعالیتهای روزانه تعبیه میگردد؛ به عبارتی میتوان گفت غارها سه جبهه از سازهها را برای این افراد آماده میکند که با ساختن یک ساختن یک سایهبان وجه چهارم سرپناه را درست میکنند.

شکل-5اشکفت نشینی در مناطق کوهستانی
در یک بررسی اجمالی نسبت به سکونتگاه های بومی مناطق شرق آسیا میتوان گفت؛ در نواحی ژاپن و چین اغلب شاهد جنگلهای کوهستانی هستیم که باعث شده بیشتر قسمتهای این سازههای بومی از چوب تشکیل شود، در مواردی میتوان نمونه کرسیهای چوبی که در خانههای سنتی ژاپن کاربرد زیادی دارد نیز مشاهده کرد. در نواحی نزدیک به جریانهای آب به علت وجود بامبو استفاده چشمگیر از بامبوها را در سازههای سبک روستایی شاهد هستیم، به طوری که سالانه دو ملیون تن بامبو در این نواحی برای ساخت کپرهای بومی مصرف میشود. در تایوان نیز نوعی از کپر به شکل مخروطی ساخته میشود که دارای کرسی سنگی است و سازه مخروطی سقف بر روی چند تیر چوبی ساخته میشود.

شکل-6 کپرهای تایوان
.2,2,2کپر در مناطق گرم و خشک تنوع سازه های کپری در جنوب کرمان بیشتر از سایر استانهای ایران میباشد. این منطقه با وجود کوهستانی بودن دارای آب و هوای کویری و

کم آب است. وزش بادهای غرب و شمالغرب که در فصل زمستان و بهار این نواحی را تحت تاثیر قرار میدهد؛ و بادهای زیاد منطقهای دیگر مانند بادهای جنوبغرب به سمت شمالشرق که خاک و شن به همراه دارد از دیگر شاخصههای اقلیمی محل محسوب میشود. باتوجه به نمودارهای تابش این استان در مرکزیت تابش سالانه قرار داشته و %63 تابش (محمدناصر هاشمی، 1391، )237را دریافت میکند؛ و این امر موجب شده بیشتر کپرهای منطقه به صورت نیم گنبد ساخته شود تا بیشترین سایه را در تابش شدید داشتهباشد. در نواحی نزدیک به کوهستانهای بشاگرد می-توان کپرهای نیم استوانهای را مشاهده کرد که درست در جهت وزشهای منطقه قرار گرفتهاند و سقف مدور آنها مانع نفوذ آب باران به داخل میشود. در بعضی از موارد کپرهای این نواحی کوهستانی دارای کرسی سنگی نیز میباشد. با توجه به این که منطقه در مرز عبور ابرهای بارانزا قرار گرفته-است در برخی فصلول سال؛ بارش بارانهای سیلآسا موجب شده تا در فصل بارش روی بام کپرها یک لایه پلاستیک برای جلوگیری از نفوذ آب باران به داخل فضا قرار بگیرد.

291

شکل -7 نحوه قرارگیری کرسی سنگی در روستای کپری
با وجود اینکه در مناطق جنوب استان فارس اغلب کپرها جای خود را به سازههای چادری داده اما با تحقیقات میدانی به عمل آمده نمونههایی از کپر نشینی در بین عشایر کوچنده علامرودشت یافت گردید؛ این افراد منطقه ییلاق خود را نزدیک روستا انتخاب میکنند تا برای مصارف برق و آب از امکانات روستا استفاده کنند. کپرهای این نواحی دارای پلان مستطیلی و سقف شیب دار است که اسکلت اصلی با چون ساختهشده و روی آن را با حصیر میپوشانند. کار و زندگی مردم این منطقه بیشتر بر پایه کارهای چوبی است که با چوب درختان بید، سرو و کنار موجود در منطقه انجام می-دهند. (ساکنان منطقه، 1391، از طریق مصاحبه )

شکل-8 کپرهای جوانید، سیستان و بلوچستان

در آفریقا با بررسی موردی غنا در نواحی نابدام منطقه دارای آب و هوای گرم به همراه وزش بادهای همراه با گرد و خاک میباشد. از این رو سازههای منطقه را متراکم و به صورت مدور، با سقف مخروطی میسازند تا علاوه بر کم کردن مزاحمت وزش بادهای منطقه در برابر تابش سوزان و قوی حاکم در نزدیکی استوا نیز بتوانند فضایی خنک و مطبوع داشته باشند. khon) ،lloyd، 2010، )(5شکل-(14

.3,2,2کپر در مناطق گرم و مرطوب در ایران تراکم اصلی کپرنشینان در ناحیه جنوبی کشور و در مناطق بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان(کهنوج)، جنوب استان-

های فارس و خوزستان و به طور کلی ناحیه یک سوم جنوبی کشور میباشد. با وجود اینکه ساختار کلی کپر در این مناطق مشابه هم میباشد اما تاثیر اقلیم و جغرافیای هر یک از این استانها را میتوان در نوع ساختار کپرها به خوبی مشاهده کرد.

سیستان و بلوچستان استانی وسیع بوده که در قسمتهای مختلف آن شرایط آب و هوایی خاصی حاکم است قسمتهای جنوبی استان ارتفاعات آهکی قرار دارد. بر اساس نمودارهای تابش منطقه استان دارای %61 تابش است. جهت تابش در یک ماه از سال در راستای شمال به جنوب بوده و در سایر ماهها از چپ به راست میباشد. وجود جریان های باد فراوان و در فصولی طوفانهای شن (محمدناصر هاشمی، 1391، )237 باعث شده تا کپرهای این ناحیه شکل نیمگنبد و بعضا مخروطی پیدا کند. تا علاوه بر آن که این فرم تابشهای موجود در همه ی جهات را به مقدار کم دریافت میکند؛ جریان های باد نیز میتواند به راحتی بین کپرها حرکت کند و این جریان های هوا باعث خنک شدن فضای داخل کپر میشود همچنین شکل سازه مانع ایجاد خرابی ناشی از باد و طوفان شن میگردد. وضعیت بارش در قسمتهای جنوبیتر استان ناشی از بارشهای موسمی تودههای هوایی ایست که از سمت هندوستان میآید. برای جلوگیری از نفوذ باران به داخل کپرها آن را به شکل گنبدی ( و در مواردی مخروطی ) میسازند.

ناحیه بوشهر دارای آب و هوای گرم مرطوب و زمینهای کوهستانی میباشد. از شاخصههای اقلیمی محل میتوان به بادهای گرم و مرطوب و هوای شرجی آن اشاره کرد. کپرهای بومی منطقه همانطور که گفته شد با نام لهر شناخته میشود. شکل ظاهری آن به خاطر قرارگیری در دشت و میزان تابش % 59 در راستای شمال شرق؛ جنوب غرب (محمدناصر هاشمی، 1391، )237 دارای پلانهای مستطیلی با سقف شیبدار میباشد، سقفهای شیبدار این لهرها برای شکستن تابش در راستای خلاف آن قرار گرفته و فضای داخلی سازه را خنک نگه میدارد. راستای مستطیلی ساختمان نیز در جهت خلاف بادهای غالب منطقه قرار دارد که به تهویه هوای داخل لهرها کمک زیادی میکند. با توجه به شرایط اقلیمی محل؛