بخشی از مقاله
چکیده
افزایش روزافزون گازهای گلخانه ای موجود در جو زمین بعلت استفاده از انواع آلاینده ها،افزایش روز افزون آلودگی محیط زیست و انقراض گونه های زیستی، استفاده از منابع طبیعی و سوخت های فسیلی ، از یک سو و خطر از دست دادن منابع و ذخایر سوختهای فسیلی از سوی دیگر، از عواملی هستند که توجه ما را به سوی بکارگیری هرچه بیشتر اصول و روشهایی در جهت کاهش اینگونه خسارات جلب می کنند. سخن از پایداری در معماری را می توان طراحی و همگون سازی با طبیعت و ساخت و سازه های آینده تعبیر کرد.
معماریهای بومی نمونه ای از معماری پایدار است که در آن از مصالح و روش های بوم آورد استفاده میشود . ،استفاده از شیوه های نوین معماری وبکار گیری آن در معماری بومی هر منطقه که سازگار و همساز با محیط آن منطقه باشد ،مورد بررسی در این مقاله است . مصالح پایدار که ویژگیهای خاصی از جمله استفاده از مواد بازیافتی ، قابل برگشت به طبیعت ، کاهش تولید زباله در دسترس بودن و..... را دارا هستند.
این نگرش به طور کلی برای جلوگیری از تخریب طبیعت و حفاظت از محیط زیست و توجه به نسل های آینده می باشد. به طور خلاصه منظور از بوم شناسی ساختمان و مصالح نوین این است که با تلفیق مصالح با فناوریهای جدید و مطابق با عوامل جوی کیفیت های فضایی و آسایش برای ساختمان فراهم گردد .با استفاده از روشها ی نوین معماری و استفاده از منابع تجدید پذیر درساختمان میتوان به معماری پایدار دست یافت . با تشویق طراحان به رعایت اصول معماری پایدار و توسعه روز افزون معماری پایدار میتوان به شهری پایدار را رقم زد.در این مقاله از روش کتابخانه ای و میدانی و همچنین بررسی طرحها و پروژه های اجرا شده با استفاده ازشیوه های معماری پایدار استفاده شده است. .
-1 مقدمه
بسیاری از روش های متداول در معماری در مدت دراز پایدار نیستند . در جهان امروز با توجه به رشد روز افزون جمعیت و استفاده از منابع فسیلی کره زمین روز به روز به مرز اتمام این منابع نزدیکتر میشود .
با توجه به اینکه تمام کشورهای پیشرفته در راه دست یابی به استفاده از منابع جایگزین برای سوخت های
فسیلی هستند . استفاده انرزیهای تجدید پذیر امروزه در زمره تحقیقات دانشمندان و محققین و طراحان
در اکثر نقاط کره زمین قرار گرفته است . در کنار یافتن راهکارهایی برای استفاده از اینانرِزیها باید زمینه
های مساعدتری را ایجاد شود تا از این منابع بتوان به درستی استفاده کرد .
یکی از مشکل های عمده در ساخت و ساز مسکن در جهان هزینه های بالای ساخت و ساز و مصالح است . و این مشکل در کشور های کشور های جهان سوم بیشتر خود نمایی میکند . اما این مشکل در کشور های اروپایی و پیشرفته با توجه به افزایش روز افزون تکنولوِزی تا حدودی حل شده است . در هر منطقه با توجه به پتا نسیل اقلیمی موجود در هر منطقه و روش های ساخت و ساز سنتی و بومی که در هر منطقه وجود دارد ساختمان هایی که در هر منطقه ساخته میشود همساز با اقلیم مورد نظر است . در این مقاله هدف بررسی و ارائه راهکار هایی در مورد استفاده از مصالح نوین پایدار ی است که هزینه های ناشی از ساخت و ساز ها را کاهش دهد و با ایجاد ساختمانهایی پایدار به شهری پایدار برسیم .
-2معماری بومی
معماری بومی1شاخه ای از معماری بر پایه نیاز های منطقه ای و مصالح ساختمانی است که بازتاب سنت های منطقه ای است. معماری بومی در طول زمان بر اساس پیشینه محیطی،فرهنگی،فناوری و تاریخی که در آن وجود داشته تکامل یافته است. معماری بومی را می توان متقابل معماری رسمی - که با عناصر سبکیِ طراحی که به صورت غیر اتفاقی برای اهداف زیبایی شناسانه کنار هم قرار گرفته که فراتر از نیاز های ضروری ساختمان هستند - دانست. اصطلاح معماری بومی نباید با آنچه معماری سنتی گفته می شود اشتباه شود،هرچند پیوند هایی میان این دو وجود دارد.معماری سنتی می تواند شامل ساختمان هایی با عناصر طراحی رسمی:معابد و قصر ها شود.
در معماری بومی ،خانه ها بر اساس مدلهای توسعه یافته و دارای معانی مشخص ساخته میشود . اغلب این مدلها بر اساس اوضاع اقتصادی و شرایط آب و هوایی ناحیه خاص شکل میگیرند . بنابر این معماری بومی یک معماری مورد قبول اجتماع و تصویرگر ایده آلهای جامعه است . معماری بومی در شمایل قرن بیستمی خود آرزو دارد با هویت و نقش اجتماعی خود ارتباطات سنتی و شرایط بازار تطابق یابد معماری بومی یا سرزمینی, می تواند به هر نوع معماری که به یک مکان خاص تعلق داشته باشد, گفته شود. این می تواند معماری ساختمان های ساده روستایی - شهری تا ساختمان های بزرگ و حتی بناهای یادمانی را دربرگیرد و به غلط در اکثریت موارد, معماری بومی را معادل معماری روستایی قلمداد می کنند.
معماری که آثارش در مصردر همنوایی معماری با سنت وفرهنگ مردم زبانزد است درکتاب “ساختمان سازی با مردم” بیان می دارد که” هر ملتی که معماری خاص خود را بنیان نهاده است. خطوط و فرمهای دلخواه خویش را که به سان زبان، عادات و رسوم محلی اش ویژگی خاص دارد نمایان کرده است.وی همچنین ضمن تاکید بر انطباق ووابستگی فرم به فرهنگ به ویژگی های بستری که فرم درآن جاری می شود اشاره می کند ” تا پیش از فروپاشی مرزهای فرهنگی که در قرن نوزدهم اتفاق افتاد، فرم ها و عناصر ویژه معماری بومی در تمامی جهان دیده می شود ساختمان های هر ناحیه، میوه شگفت انگیز وحدت میمون تصور مردم با خواسته های محیط بود.
معماری بومی، یعنی مجموعه واحدهای معماری- شهری که در سرزمین گرد هم آمده اند و با هماهنگی هایی که در زمینه شکل، در زمینه حجم گذاری یا » پلان ولونومتریک « در زمینه کاربردی، در زمینه رنگ آمیزی و آهنگ سطوح پر و خالی و همچنین در زمینه مصالح و نظام های ساختمانی در آنها پدیدار است، سری اصلی واساسی را در بر دارد به هماهنگی مبتنی بر تفاوت، تشخیص مبتنی بر ضابطه ها و رسوم و سلیقه های زاده از فرهنگ محیطی، یگانگی زاده از احترام متقابل یا برخوردار از رفتارهای محیطی مبتنی بر آزادی های مشروط از قراردادها اجتماعی ضمنی - قراردادهای نانوشته ولی زنده
«رودوفسکی در کتاب خودتحت عنوان »معماری بدون معمار« ذکر می کند که درسها و نکته های فراوانی است می توان از معماری آموخت پیش از آنکه آن را تبدیل به هنر حرفه ای و ویژه افراد متخصص گردانیم. وی معماران و خالقان این آثار را هنرمندان ناشناس این نمایش -سازندگان بی سواد- معرفی می کند که در زمان و مکان ویژه استعداد قابل تحسینی را در انطباق ساختمان در طبیعت پیرامون از خود نشان داده اندو به جای تلاش در جهت تسخیر کردن و تحت سلطه در آوردن طبیعت، کاری که امروزه اغلب معماران انجام می دهند، تنوع آب و هوایی را پاس داشتند، و توپوگرافی و عوارض زمین را به یاری طلبیدند. - برنارد روروفسکی - یکی از اصول معماری ایرانی که از رموز مانایی بناهای کهن این سرزمین است ؛ آن است که معماران ایرانی همواره می کوشیدند تا درکی آگاهانه و سپس پاسخی خردمندانه برای مسئله پایداری سازه یی در آثارشان داشته باشند.
معماری ایران همواره بیشترین توجه را به جنبه های مثبته معماری از قبیل:منطق، اصول، ایستایی، مسائل فنی و علمی بنا، مقیاس انسانی استفاده از مصالح محلی، صرفه جویی و سبک سازی ساختمان و ... معطوف می کرده است.معماری بومی از جمله دانش های شکل گرفته در هر بوم است . در اقلیم های مختلف هر منطقه دارای معماری بومی خاصی باشرایط ویژه است . که از مصالح و دانش ها و تست های ساخت و ساز هر منطقه شکل می گیرد. و این تجربیات و اندیشه های سنتی و بومی پاسخگوی به نیاز های استفاده کنندگان بومی آن منطقه است .
در ایران به دلیل دارا بودن چهار اقلیم متفاوت معماریهای متفاوتی را خلق کرده است .در معماری سنتی و بومی خانه هایی که از این طریق ساخته میشدند علاوه بر دارا بودن شرایط زیست بومی در بوجود آوردن معماری پایدار نیز جایگاه خاصی داشتند و در چنین فضا های ساخته شده ای به کار گیری مصالح بومی کمترین تاثیر نامطلوب را بر محیط دارند و همچنین ویژگیهای ساخته شده سنتی این بناهاباعث صرفه جویی در مصرف انرژی شده است .
انسان در طول تاریخ سعی می نماید به منظور ایجاد سر پناهی امن برای سکونت ، ان را با محیط پیرامون خود هماهنگ سازد تا بتواند شرایط مناسبی برای ادامه حیات خویش ایجاد کند و در حقیقت شرایط جغرافیایی ، اقلیمی نیز در شکل گیری این فضای زیست ، دخالت مستقیم دارد
