بخشی از مقاله
اثرات کلشی سین برروي تعداد برگ گیاه آلوئه ورا
چکیده:
امروزه القاء، افزایش کروموزوم با استفاده از مواد جهش زا به عنوان یکی از روش هاي اصلاح گیاهان دارویی به منظور افزایش تولیدمحصول مورداستفاده قرار می گیرد. در این پژوهش براي القاي افزایش کروموزومی در گیاه دارویی آلوئه ورا از تیمار کلشیسین روي مریستم آن در شرایط درون شیشیه اي بهره گرفته شد. کلشی سین با غلظت هاي 0/00، 25، 125 و 250 میلی گرم در لیتر در سه زمان 24، 48 و 72 ساعت مورد استفاده قرار گرفت.
گیاهان حاصل از نظر ویژگی تعدادبرگ بررسی شدند. مقایسه تعدادبرگ گیاهان شاهد و تیمار شده نشان داد که برگ هاي گیاهان تیمار شده تعداد بیشتري نسبت به گیاهان شاهد دارند. نتایج کلی نشان دادکه غلظت125میلی گرم روزبهتریندرلیتردرمدت زمان3 تاثیررادرگیاه آلوئه وراداشته است.
واژه هاي کلیدي: آلوئه ورا، افزایش کروموزومی، کلشی سین
مقدمه:
آلوئه وراگیاهی است که به طور عمده در مناطق خشک رشد می کند. آلوئه ورا با اینکه به خانواده زنبق تعلق دارد اما در ظاهر شباهت بسیار زیادي به کاکتوس دارد.در بین بیش از 240 گونه آلوئه ورا چهار نمونه آلوئه ورا تشخیص داده شده که داراي ارزش غذایی هستند. گیاهان جنس آلوئه داراي عدد پایه کروموزمی 7 می باشند و امکان ایجاد سطوح بالاي پلویئدي در آنها ممکن است با این حال بیشترین سطح پلوئیدي گزارش شده دیپلوئید است. در مطالعه اي که بر روي جمعیت هاي آلوئه بومی جنوب ایران صورت گرفته است نشان داده شده که همگی دیپلوئید و داراي 14 کروموزوم میباشند ( یزدانی و همکاران، 1384 و میرزایی ندوشن و همکاران، (1383
دست کاري پلی پلوئیدي به صورت موفقیت آمیزي در برنامه هاي به نژادي گیاهان به منظور تسهیل تولید واریته هاي برتر در بسیاري از گونه هاي گیاهی استفاده شده است. گیاهان پلی پلوئید نسبت به انواع دیپلوئید اغلب فنوتیپ جدیدي را نشان می دهند و از محدوده صفات اجداد دیپلوئید خود در ویژگی هایی نظیر افزایش مقاومت به خشکی، آپومیکسی، مقاومت در برابر حشرات، افزایش بیوماس و تغییر در کیفیت و غلظت ترکیب هاي فعال گیاهی فراتر رفته و در نتیجه این عمل شانس انتخاب آنها در کشاورزي افزایش می یابد .(Shahriari Ahmadi et all., 2008) موثرترین ماده شیمیایی به کار رفته در مطالعات جهت القا پلی پلوئیدي کلشی سین است که یک آلکالوئید استخراج شده از بذر و پدازه گیاه Colchicum antummale می باشد. معادل سنتز شده این ماده کلمید (Colemid) نامیده می شود .(Shahriari Ahmadi et all., 2008) کلشی سین به عنوان یک بازدارنده طبیعی میتوز، از
طریق ایجاد حالت بازدارندگی در تشکیل فیبرهاي دوکی و در نتیجه ممانعت از مهاجرت قطبی کروموزوم ها و تقسیم سلولی منجر به ایجاد سلولی با تعداد کروموزوم دو برابر شده می گردد(.(Shahriari Ahmadi et all., 2008
استفاده از کلشی سین به منظور دوبرابر کردن تعداد کروموزوم ها در تعداد معدودي از گیاهان دارویی مانند بابونه (سحرخیز، (1386، (Jesus, 2003) Artemisia annual و (Chen $ Gao, 2007) Astragalus memberanaceusu گزارش شده است.
مواد و روش ها:
تهیه مواد گیاهی و کشت درون شیشه اي:
این پژوهش در سال هاي 1391 و 1392 در گروه گیاهان داروئی سازمان پژوهش هاي علمی و صنعتی ایران به اجرا درآمد. ریز نمونه هاي گیاه دارویی آلوئه ورا جهت انجام آزمایش از گیاهچه هاي رشد یافته این گیاه در شرایط درون شیشه اي تهیه گردیدند.
مرحله القا پلی پلوئیدي در شرایط درون شیشه اي:
جهت القا پلوئیدي از مریستم این گیاه در شرایط درون شیشه اي استفاده شد ، بدین منظور مریستم با طول یکنواخت یک سانتی متر در محیط کشت MS مایع حاوي غلظت هاي مختلف کلشی سین 0، 25، 125 و 250 میلی گرم در لیتر برروي شیکر قرار داده شدند. پس از گذشت زمان مورد نظر تیمار به مدت 2 تا 3 دقیقه شستشو داده شدند و پس از آن در محیط کشت فاقد هورمون جهت رشد کشت داده شده و در شرایط دمایی 24-2 درجه سانتی گراد و دوره نوري 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی در اتاقک رشد نگهداري شدند. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. بررسی صفات بعد از گذشت یک هفته در محیط کشت MS انجام شد. تجزیه واریانس داده هاي مربوط به صفات اندازه گیري شده توسط نرم افزار SPSS18) )انجام شد.
میانگین ها نیز با آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد مورد مقایسه قرار گرفتند.
نتایج:
نتایج حاصل ازبررسی گیاهان تیمارشده باسطوح مختلف کاشی سین 0)،25،125،250میلی گرم درلیتر)نشان دادکه بیشترین تاثیرراغلظت125میلی گرم درلیتر سه روز داشته است.
مقایسه تعدادبرگ گیاه:
نتایج حاصل از مقایسه تعدادبرگ گیاهان تیمار شده نسبت به شاهد نشان داد(شکل-(1که تعدادبرگ گیاهان تحت تیمار به طور معنی داري (P<0.05) نسبت به شاهد افزایش یافت (جدول .(1 مقایسهي میانگینهاي به دست آمده با آزمون دانکن در مورد تاثیر متقابل غلظت کلشی سین و زمان اعمال تیمار نشان داد(نمودار-(1 که بیشترین تعدادبرگ مربوط به غلظت 125 در زمان 3روز و برابر با 5بود در حالی که میانگین این صفت در گیاهاناستشاهد برابر 3 بوده .
جدول -1 مقایسه میانگین برخی ویژگی هاي کمی و کیفی در گیاهان شاهد و تحت تیمار کلشیسین در آلوئه ورا. مقادیر، میانگین 3 تکرار SE- است. حروف یکسان بیانگر عدم اختلاف معنی داري در سطح P<0.05 است.
ویژگی هاي کمی و کیفی بررسی شده گیاهان تحت تیمار (میانگین (SE- گیاهان شاهد (میانگین (SE-
تعدادبرگ 5a 3b
