بخشی از مقاله
چکیده:
آلوئهورا یکی از باارزشترین گیاهان اقتصادي و دارویی است که به خانواده لیلیاسه تعلق دارد. تکثیر طبیعی این گیاه بسیار کند است. بنابراین، نمیتواند پاسخگوي نیاز صنعت باشد. جهت تکثیر سریع گیاه آلوئهورا میتوان از روش ریزازدیادي استفاده نمود. براي این منظور در این مطالعه به ریزازدیادي این گیاه پرداخته شد. در این تحقیق ریزنمونه هاي جوانهي انتهایی و جوانهي جانبی بر روي محیط کشت پایه MS به همراه ترکیبات مختلف هورمونی کشت گردید. ترکیب هورمونی 0/8 میلیگرم در لیتر BAP و 0/2 میلیگرم در لیتر IAA بیشترین تعداد نوساقه را تولید نمود. در محیط القاء نوساقه، ریشهزایی نیز همزمان صورت گرفت. گیاهچههاي تولید شده جهت سازگاري به شرایط جدید درون گلدانهاي پلاستیکی حاوي کوکوپیت، پرلیت و پیت اتوکلاو شده، منتقل شد. میزان بقاي گیاهان سازگار شده %100 مشاهده شد.
مقدمه:
آلوئهورا یک گیاه دارویی باارزش در دنیا است که به خانواده لیلیاسه تعلق دارد . - 1 - جنس آلوئهورا شامل 300 گونه است - 1 و . - 2 این گیاه بومی شرق و جنوب آفریقا است. بیشتر از 160 متابولیت ثانویه در برگهاي این گیاه یافت میشود که مهمترین آنها باربالوئین و آلوئین میباشد . - 6 - گیاه آلوئهورا بطور گسترده در صنایع داروسازي، تولید مواد غذایی و آرایشی مورد استفاده قرار میگیرد . - 4 - تولید مثل جنسی گونه A. vera از طریق بذر صورت میگیرد که به دلیل نرعقیمی، تولید بذر بسیار اندك است و یا اصولاًبذري تشکیل نمیگردد. حتی در صورت استفاده از بذر نیز به دلیل تفرق ژنتیکی، گیاهان حاصل شبیه گیاه مادري نخواهد بود 1 - و . - 4 تکثیر طبیعی آلوئهورا از طریق پاجوش است که البته این روش داراي سرعتی بسیار کند بوده و بسیار وقتگیر است . - 1 - در شرایط طبیعی 3 تا 4 پاجوش از گیاه مادري در هر سال تولید میشود که نمیتواند نیاز صنعت داروسازي و تولید مواد غذایی را تامین کند . - 4 - از آنجایی که در شرایط درون شیشه تعداد بیشتر ریزنمونه با اندازه کوچک تولید میشود، این بررسی میتواند روشی مناسب جهت تولید ریزنمونههاي آلوئهورا باشد.
مواد و روشها:
گیاهان آلوئهورا رقم barbadensis مورد نیاز جهت انجام آزمایش از گلخانه گروه اصلاح نباتات دانشکده کشاورزي دانشگاه تربیت مدرس تأمین شد. گیاهان مورد استفاده در این آزمایش داراي رشد طبیعی بوده و علائم آلودگی و بیماري در آنها مشاهده نشد. قطعات حاوي جوانههاي انتهایی و جانبی ابتدا در زیر شیر آب جاري به مدت 20 دقیقه قرار داده شد. سپس جهت ضد عفونی سطحی بافتهاي گیاهی از هیپوکلریت سدیم %2 به همراه 5 تا 6 قطره توئین 20 استفاده شد. سپس به منظور حذف اثرات هیپوکلریت سدیم 3 مرتبه با آب مقطر استریل شستشو داده شد.
ریز نمونهها به محیط کشت MS حاوي دو ترکیب هورمونی با 5/7 pH منتقل شد. محیط کشت A شامل ترکیب هورمونی 0/8 میلیگرم در لیتر BAP و 0/2 میلیگرم در لیتر IAA و محیط B شامل 1 میلیگرم در لیتر Kin و 0/1 میلیگرم در لیتر IAA میباشد. از ساکارز %3 به عنوان منبع کربن و از آگار %0/7 به عنوان جامد کننده محیط کشت استفاده شد. اسید آسکوربیک و اسید سیتریک به میزان 100 mg/l جهت کاهش ترکیبات فنلی مورد استفاده قرار گرفت. ریزنمونهها در اتاق رشد تحت فتوپریود 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی در دماي 25±1 درجه سانتی گراد نگهداري شد.
پس از تهیه زیرکشت و اجراي شرایط سازگاري تدریجی، گیاهچههاي ریشهدار به گلدانهاي پلاستیکی حاوي کوکوپیت، پرلیت و پیت منتقل گردید. قبل از انتقال گیاهان به گلدان چهار صفت تعداد کل نوساقه در هر ترکیب هورمونی، درصد نوساقه، طول گیاهچه، طول ریشه و قطر برگ در هر شیشه اندازهگیري شد. پس از انتقال گیاهان، گلدانها به مدت یک هفته با پلاستیک شفاف پوشش داده شد. پس از سپري شدن این زمان گیاه به شرایط جدید سازگار شد. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS انجام شد.
نتایج و بحث:
نشانههاي تولید نوساقه از جوانهها در محیط A و B به ترتیب پس از 10 و 14 روز مشاهده شد. همزمان با تولید نوساقه در همان محیط ریشهزایی نیز صورت گرفت. نتایج حاصل نشان داد، تعداد نوساقه، طول ریشه و قطر برگ در تیمارهاي ذکر شده در سطح احتمال %0/1 اختلاف معنیدار با یکدیگر دارند، اما طول گیاهچه در تیمارهاي بررسی شده تفاوت معنیداري ندارد. در محیط A درصد تولید نوساقه %1600 و در محیط %700 B ذکر شد - جدول . - 1 این بدان معنا است که از هر ریزنمونه در محیط 16 A گیاهچه و در محیط 7 B گیاهچه بدست آمد.
الف: گیاه در شرایط درون شیشه
ب: گیاهچه ریشهدار شده
ج: گیاه سازگار شده
