بخشی از مقاله
خلاصه
بررسی اوضاع و شرایط اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی به طور اعم و تجزیه و تحلیل وضع بازار ، امکانات و محدودیت های سازمان به طور اخص ، راههایی را برای محدود ساختن ، ادامه وضع موجود و یا توسعه کسب و کار پیش پای صاحبان کار قرار می دهد . اما بدیهی است که هر راهی را نه بدون مطالعه می توان پذیرفت و نه نسنجیده می توان رد کرد . قاعدتا باید معیار هایی را برای ارزیابی راههای مورد بحث ، که می توانند گزینه های استراتژیک نامیده شوند، به کار برد .
تطبیق پذیری ، قابلیت پذیرش ، و امکان پذیری را می توان به عنوان سه معیار کلی برای تصمیم گیری در مورد گزینه های استراتژیک به کار برد . که در این مقاله ما قصد داریم با استفاده از معیار تطبیق پذیری در باره گزینه های استراتژیک در باره صنعت قطعه سازی تصمیم گیری کنیم و بهترین گزینه استراتژیک را برای کارخانه قطعه سازی مورد نظرخودبا توجه به نظر خبرگان و استفاده از تکنیک تصمیم گیری چند معیاره انتخاب نماییم .
1. مقدمه
اداره فعالیت های داخلی یک سازمان فقط جزئی از وظایف جاری مدیران ارشد فعلی است. مدیران هم چنین می باید به چالش های تحمیلی محیط خارجی سازمان اعم از دورونزدیک عکس العمل نشان دهند. محیط خارجی نزدیک شامل: رقیبان، عرضه کنندگان ملزومات، کاهش روزافزون منابع، سازمان های صنعتی ، - وحتی مقررات زیاد وگوناگون آن ها - و مشتریانکه اولویت های آنان بدون مقدمه تغییر پیدا می کند می باشد. محیط خارجی دور عبارتند از: شرایط اقتصادی و اجتماعی،احزاب سیاسی، توسعه تکنولوژی، که تماماً می بایدپیش بینی و ارزیابی شود و در تصمیم گیری های مدیران ارشد دخالت داده شوند.
به منظور برخورد اثربخش با همه عواملی که بر توانایی شرکت در رشد سودآور تأثیر دارند، مدیران فرآیندهای مدیریت استراتژیک را به گونه ای طراحی می کنند که به نظرشان وضعیت بهینه مؤسسه رادر محیط رقابتی تسهیل کنند. چنین استقراری به این لحاظ امکان پذیر است که فرآیند های استراتژیک برآورد دقیق تری از تغییرات محیطی فراهم می سازند و برای واکنش نسبت به فشارهای داخلی یا رقابتی آمادگی بیشتری پدید آورند.
.2 مبانی نظری
تصمیم های استراتژیک را می توان از طریق سه مدل کلی مورد استفاده از سوی »آلیسون« برای توصیف تصمیم های سازمانی ، برای توسعه و رشد فعالیت خود برشمورد.در ساده ترین شکل و در حد نهایی، مدلاول بر این فرض استوار است که سازمان ها مانند افراد خردمندانه عمل می کنند، و آلیسون عملکرد سازمان ها را بر مبنای اهداف پذیرفته شده توصیف می کند.
این برداشت با برداشت سایمون از »انسان اقتصادی« که »کاملا عقلایی« است و از نتایج حاصل از تمام راهکارهای محتمل آگاهی »کامل« دارد شباهت دارد. با وجود این، همان طور که آلیسون خاطر نشان میسازد، در این مدل موارد مختلفی دیده می شوند که احتمالاً بسیار واقع گرایانه تر هستند. در برخی موارد، خصوصیات شخصی یا تمایلات روانشناسانه کارکنان یا مدیر و تمایلات آن برای درک - ویا نادیده گرفتن - دامنه دقیق راهکارها مورد توجه قرار می گیرند.
جنبه اساسی این مدل، تلقی تصمیم ها به عنوان محصول »عقلایی« آگاهانه است .آلیسون می گوید که در مدلدوم ، تصمیم ها نتایج انتخابی عمدی نیستند، بلکه باید به عنوان »بازده« فراگردهای سازمانی به آنها نگاه کرد. وی برخی از اصول اساسی این مدل را خلاصه کرده است.نخست آنکه، بسیاری از تصمیم های سازمانی نتیجه رویه ها و برنامه های عملکردهای استاندارد هستند.
وقتی این تصمیم ها را نتوان با این رویه ها محقق ساخت، جست وجو برای راه حل های دیگر، از »الگوهای«خاصی تبعیت می کند،که متأثر از امور جاری سازمانی هستند. بر اساس مدل سوم آلیسون یا »الگوی سیاست بروکراتیک«، به تصمیم ها به عنوان پیامد بازی های سیاسی، یا به عنوان »برآیند مذاکره میان افراد« نگاه می شود. تشریح یک مدل در این تصمیم متضمن »به نمایش درآوردن بازی،اقدام،کانال، موقعیت ها، بازیگران، اولویت ها، و کشمکش ها به عنوان برآیند مورد انتظار تصمیم گیرنده برای اقدامی مناسب در نظر گرفته می شود
.3 پیشینه پژوهش
پژوهش های متعددی در زمینه بررسی و تصمیمگیری در باره گزینههای استراتژیک صورت گرفته است ، که میتوان از برجسته ترین آنها به هوشمندی رقابتی و تصمیم گیری استراتژیک ، علی رضائیان ، مجتبی لشکر بلوکی که در این مقاله به بررسی استراتژی هایی که باعث برتری مزیت رقابتی در بازار می شود پرداخته است و به تشریح روش های تصمیم گیری استراتژیک پرداخته است اشاره کرد .
مقاله بعدی درباره تصمیم گیری استراتژیک بر اساس گزینه های استراتژیک در صنعت برق با رویکرد تصمیم گیری چند معیاره، الکساندرا باسکوف ، 2009می باشد .که در این مقاله با استفاده از تصمیم گیری چند معیاره به بررسی استراتژی های موجود در صنعت برق پرداخته است و با استفاده از رویکر فن دلفی به انتخاب بهترین گزینه استراتژیک پرداخته است.
مقاله بعدی نقش مدیریت استراتژیک درتصمیم گیری در باره گزینه های استراتژیک، محمد اردلان ، احمد تابنده ، -1388 که به تشریح نقش مدیریت استراتژیک در تصمیم گیری در باره گزینه های استراتژیک و فرآیند انتخاب بهترین گزینه برای اتخاذ استراتژی پرداخته است . و در آخر مقاله ای با عنوان بررسی گزینه های استراتژیک در صنعت خودرو با رویکرد تصمیم گیری های چند معیاره، سابینا نلسون 2011 است که به بررسی گزینه های استراتژیک در صنعت خودرو و انتخاب بهترین گزینه برای مطالعه موردی خود پرداخته است اشاره دارد .
.4روش شناسی پژوهش
روش ارزیابی تطبیق پذیری:
ارزیابی میزان تناسب گزینه های استراتژیک با تصویر ناشی از تحلیل شرایط بیرونی و دورنی سازمان
.1 روش بنیانی مقایسه
استفاده صرف از معیار های مطلق یا معیارهای مربوط به صنایع مشکلاتی دارد . براساس معیارهای مذکور هرگزینه استراتژیک مستقل از گزینه دیگر است و مهم این که آن معیار ها بنابر ماهیت خود ،در مورد مسئله اصلی در ارزیابی های استراتژیک و یا نسبت به ضرورت یافتن انگیزه ای برای تبدیل استراتژی فعلی به یک استرتژی جدید خنثی و بی تقاوت است می باشد .
چون یک هدف اصلی ارزیابی استراتژی این است که مشخص سازد آیا سازمان ها به تغییر فعالیت ها جاری خود نیاز دارند یا خیر، غالبا استفاده کردن از موضع کارجدیدی نکن یا ادامه دادن به وضع فعلی به عنوان مبنایی برای مقایسه گزینه های استراتژیک مفید است. به کار بردن مبنای مذکور می تواند به مسئولین سازمان ها کمک کند تا میزان انگیزه سازمان را برای ایجاد تغییر در استراتژی فعلی خود ارزیابی نمایند . اگر سازمان بدون توجه به تغییراتی که در اطراف و یا در منابع آن در حال وقوع است به راه فعلی خود ادامه دهند ، به احتمال زیاد نهایتا در موقعیت کار جدیدی نکن قرارخواهد گرفت.
روش مفیدی که با توجه به امکان مبنا قرار دادن کار جدیدی نکن برای ارزیابی های استراتژیک ابداع شده تجزیه و تحلیل فاصله است . با استفاده از این روش میتوان مشخص کرد که اگر به راه فعلی خود ادامه دهیم و کماکان استراتژی جاری خود را به اجرا درآوریم.تا چه حد می توانیم به متحقق شدن اهداف عملیاتی خود امیدوار باشیم .
.2روش های طبقه بندی گزینه ها:
روشهای طبقه بندی ، راههای منسجم و منضبطی - سیستماتیک - هستند که به وسیله آنها گزینه های خاص استراتژیک تجزیه و تحلیل می شود تا هماهنگ بودن یا میزان تناسب آن گزینه ها با ذهنیت شکل گیرند و در اثر دست زدن به تجزیه و تحلیل استراتژیک مشخص و محقق گردد. الف-مرتبه بندی: مرتبه بندی ساده ترین شیوه طبقه بندی گزینه ها است. طبق این روش هر گزینه استراتژیک با مجموعه ای از عوامل محیطی مثل منابع و ویژگی ها فرهنگی که ضمن تجزیه و تحلیل استراتژیک ، مهم تشخیص داده می شود، مقایسه می گردد.
ب-تجزیه و تحلیل مجموعه منابع : شقوق مختلف استراتژیک را می توان بر حسب نیاز هر یک ازآنها به منابع گوناگونو نقش هر کدام در موقعیت استراتژی ذیریط ارزیابی شود. برای مثال ، توسعه بازارهای داخلی به شدت به توانایی سازمان در زمینه های بازاریابی،توزیع محصول و بودجه ای که اجازه بالا بردن موجودی انبار را بدهد بستگی دارد. منابع سازمان را باید از جهت تطابق و تناسب آنها با منابعی که برای اجرای هر یک از استراتژیها لازم است ارزیابی می شود.
ج- به وجود آوردن امکان برقراری روابط :اگر سازمانی بخواهد قابلیت رقابت خود را حفظ کند، علی القاعده باید ثبات رای داشته باشد و رویه ای متناسب با منابع و امکانات خود پیش گیرد. به ویژه ، داشتن روابط استوار و دوستانه با فروشندگان مواد اولیه، عرضه کنندگان خدمات و کالا های سازمان ، وخریداران آن محصولات می تواند عنصر مهمی در دادن قابلیت رقابتی به سازمان باشد. بنابراین، هنگام مرتبه بندی استراتژی های خاص ، بررسی گزینه های استراتژیک جدید به تقویت روابط مذکور کمک شایانی می نماید. به علاوه اگر اتخاذ یک استراتژی موجب نیاز به روابطی باشد که رقبا از برقراری آنها عاجزند، قدرت رقابت سازمان ذیربط تثبیت یا بیشتر می کند .
.3روش شبکه های گزینه ها :
برای اتخاذ تصمیمات عملیاتی از روش شبکه گزینه ها زیاد استفاده می شود ولی استفاده از این روش در فرآیند طراحی استراتژی ها چندان معمول نیست ، و در قالب نموداری از شبکه گزینه ها ما را در فرآیند تصمیم گیری کمک می کند.روند به این صورت است که در انتهای هر خط یک توصیه مشخص به تصمیم گیرندگان وجود دارد. توصیه های منتج از به کارگرفتن روش مورد بحث بارهنمود هائی که از به کار بستن روشهای دیگر حاصل می گردد تفاوتهایی دارند.
یکی از مهمترین نقصان روش شبکه ای گزینه ها را میتوان سادگی گزینههای ارائه شده به عنوان خروجی می باشد،که در انتهای هر شاخه به تصمیم گیرندگان پیشنهاد می شود . به عبارت دیگر ، مثلا درآنجا که موضوع » متنوع سازی« مطرح می شود ، دو پاسخ متناقض "بله" یا "خیر" دوجواب بسیار ساده به شمار می آید ، زیرا می دانیم " متنوع سازی" دارای جنبه های گوناگونی است که به هیچ وجه با جوابهای " بله" یا "خیر" بازگو نمی شوند . معذالک"شبکه گزینه ها" می تواند به عنوان یک ابزار مقدماتی ، امکان ارزیابی های اولیه را فراهم آورد .
.4تصمیم گیری با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره برای انتخاب بهترین گزینه با استفاده از نظر خبرگان :
با توجه به نتایج هریک از گزینه های استراتژیک که از سه روش بالا استخراج شد و با توجه به نظر افراد خبره ما قصد داریم در اخر با توجه به خروجی نتایج روش های تطبیق پذیری گزینه های استراتژیک با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره - تاپسیس - گزینه استراتژیک ارجح را انتخاب نماییم و میزان فاصله نزدیک آن را با ایدال های مثبت و منفی را مشخص نماییم
