بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر در پی بررسی عوامل موثر بر انتخاب استاد راهنما و تعاملات و ارتباطات بین استاد راهنما و دانشجو با تاکید بر سرزندگی تحصیلی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اورمیه است. تحقیق حاضر از نوع توصیفی و پیمایشی است. جامعه آماري تحقیق حاضر، کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اورمیه بود که حجم نمونه 270 نفر بدست آمد. براي انتخاب نمونه از روش چند مرحله اي، تصادفی و بمنظور جمع آوري اطلاعات از پرسشنامه استاندارد استفاده شد و پایایی آن با آلفاي کرونباخ 0/882 تایید شد. کمترین سن شرکت کنندگان در تحقیق 25 و بالاترین سن 36 بود و میانگین سن شرکت کنندگان 29 سال بود. رگرسیون نشان داد که عوامل مؤثر بر انتخاب استاد راهنما، ارزیابی درك نقش استاد راهنما، رابطه نظارتی بین استاد راهنما و دانشجو 92/2 درصد بر سرزندگی تحصیلی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اورمیه تاثیر دارند.
1. مقدمه
رابطه بین استاد راهنما و دانشجو یکی از مهمترین جنبههاي دورههاي پژوهش محور در تحصیلات تکمیلی است. به دلیل بلند مدت بودن و پیچیدگی فرایند راهنمایی پایان نامهها ممکن است مشکلات مختلفی بروز نماید. عقیده بر آن است که بیشتر دانشجویان رابطه بین استاد و دانشجو را درك و آن را به صورت مداوم به عنوان مهمترین جنبه دوره تحصیلات تکمیلی خود توصیف میکنند. چگونگی رابطه استاد راهنما و دانشجو بر میزان استفاده از مواد و وسایل مورد نیاز براي تحقیق نیز تأثیر گذار است.
در بسیاري از رشتهها تأمین اعتبار براي تحصیل در دورههاي تحصیلات تکمیلی، به ویژه دکتري و انجام پایان نامه اغلب از طرف استادان راهنما و گرنتهاي آنان تأمین میشود و تأثیر رابطه راهنمایی استاد و دانشجو میتواند از سالهاي تحصیل در دوره تحصیلات تکمیلی نیز فراتر رود. وقتی تقاضا براي انتخاب استاد راهنما توسط یک دانشجوي جدید الورود مطرح میشود، دانشجویان قدیمیتر به وي توصیه میکنند که بر ویژگیها و راهبردهاي انتخاب استاد راهنما بیشتر دقت و تمرکز کند - نیلی و همکاران، . - 116 : 1386
راهنمایی و مشاوره تحصیلی نوعی رابطه فردي و گروهی است که در تمام مراحل تحصیلی دانشجو را در شناخت تواناییها، استعداد، علایق و مسئولیتها، آموزش مهارتهاي زندگی و اجتماعی، تصمیم گیري و شیوه یادگیري، برنامهریزي و پذیرش مسئولیتها، گسترش تفکر منطقی، تدارك براي تشکیل خانواده، ایجاد روحیه همکاري و احترام به عقاید و نظرات دیگران و حل مشکلات آموزشی و انضباطی یاري میرساند، تا مشکلات تحصیلی خود را حل و با محیط آموزشی سازگار شده و به رشد شخصی، ذهنی، عاطفی، اجتماعی و دانشگاهی وي کمک شود - فدایی عراقی، . - 96 :1374
استاد راهنما در دانشگاه، معمولا یک عضو هیأت علمی است که خدمات راهنمایی و مشاوره را با یک دعوت پذیرفته است و دانشجو را در مطابقت دادن علائق و تواناییهایش با برنامه آموزشی و ارزیابی متناوب از پیشرفت وي در دانشگاه کمک میکند. استاد راهنما به عنوان یک هماهنگ کننده تجربیات یادگیري، باید آگاهی و اطلاعات به روز در موضوعات مختلف برنامههاي درسی، راه و روش ثبت نام و خدمات شخصی، پزشکی و مشاورهاي داشته باشد - شیربیگی و کاوهاي، . - 21 :1391
راهنمایی و مشاوره ناکافی و نامناسب میتواند دانشجویان را در دستیابی به اهداف آموزشی و حرفهاي دچار مشکل و اختلال نماید. در حالی که مشاوره مناسب از طرف مراجع با صلاحیت، میتواند منجر به حل مشکلات دانشجویان شده و حتی فرصتهایی براي رشد و تغییر الگوي رفتاري آنها فراهم نماید - نیلی و همکاران، . - 118 :1386 ارکان اصلی مؤثر در کیفیت آموزش عالی سه فاکتور عمده، استاد، دانشجو و نظام آموزشی میباشد، بدیهی است این سه عامل، جداي از یکدیگر و متمایز از کل جامعه نیستند، لذا باید در ارتباط با یکدیگر در نظر گرفته شوند. دانشجو از ارکان آموزش عالی بوده و میتواند نقش عمدهاي در بالا بردن کیفیت آموزش عالی ایفا کند - مجاهد و همکاران، . - 123 :1390
در مورد نقش و سبک تعاملات استاد راهنما و دانشجو دیدگاههاي متضادي وجود دارد و شیوههاي راهنمایی طیف وسیعی از مداخله کامل در تمام جزئیات فنی تا پرهیز از هرگونه مداخله را شامل میشود. به عقیده دیکنسون1986 - 1 به نقل از شیربیگی و کاوهاي، - 1391 روش سنتی این است که دانشجو باید به خودش واگذاشته شود تا مسیر ویژه و حتی برنامه پژوهشی خویش را بیابد. دیدگاه مقابل این است که دانشجوي دوره تحصیلات تکمیلی چیزي بیش از یک جفت دست نیمه آگاه که به طرح استاد راهنما خدمت میکند نیست - از شیربیگی و کاوهاي، . - 17 :1391
