بخشی از مقاله
بررسی اثر میزان هورمون اکسین بر کالوس زایی گل ساعتی در شرایط درون شیشه اي
چکیده
گیاه گل ساعتی با نام علمی Passiflora caerulea گیاهی است که تمام قسمت هاي آن مصرف دارویی دارد. به منظور بررسی اثر میزان هورمون اکسین بر کالوس زایی این گیاه در شرایط کشت بافت این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی طراحی و با 5 سطح این هورمون به عنوان تیمارها با 4 تکرار در سال 1387 اجرا گردید. ریز نمونه مورد استفاده ازساقه گیاهانی که در گلخانه رویانده شده بود تهیه و در لوله هاي آزمایش به قطر 3 سانتی متر داراي محیط کشت MS و در اطاقک رشد در دماي 27 درجه سانتی گراد قرار گرفتند. میزان کالوس تولید شده و سرعت کالزایی براي هر تیمار اندازه گیري و مورد تجزیه و تحلیل آماري قرار گرفت . با توجه به وجود عدد صفر براي تعداد زیادي از مشاهدات از تبدیل داده ها به صورت لگاریتمی استفاده گردیده و از این طریق ضریب تغییرات آزمایش کاهش محسوسی داشت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس حاکی از معنی داري هر دوصفت میزان و سرعت کالزایی در سطح %1 بود. براي توصیه تیمار مناسب کالزایی گیاه گل ساعتی میانگین تیمارها با استفاده از روش حداقل اختلاف معنی دار مقایسه و گروه بندي گردید و تیمار برتر براي هر دو صفت میزان و سرعت کالزایی تیمار 1/5 میلی گرم در لیتر هورمون اکسین تعیین و توصیه می گردد.
کلمات کلیدي: گل ساعتی، کشت بافت، کالوس و اکسین .
مقدمه
گیاه گل ساعتی با نام علمی Passiflora caerulea گیاهی است از خانواده Passifloraceae که تمام قسمت هاي آن مصرف دارویی دارد. از خواص دارویی این گیاه می توان به آرام کننده ناراحتی هاي عصبی با اثر قاطع، درمان بی خوابی، درمان مالیخولیا، درمان اضطراب و درمان ضعف اعصاب اشاره کرد.
چهار روش تکثیر این گیاه دارویی خوابانیدن ، از طریق بذر، قلمه زدن و کشت بافت می باشد. در روش کشت بافت غلظت متوسط تا بالاي اکسین ها براي تولید کالوس ضروري است، کالوس توده سلولی پارانشیمی تمـایز نیـافته اي که می تواند در واکنش به زخم ، در محل بافتهاي توموري، در محل جوش خوردن پیوند و یا در محیط درون شیشه اي تولید شود. از کالوس می توان براي تهیه پروتوپلاست، تولید جنین سوماتیکی، تولید ریشه و ساقه و تولید متابولیت هاي ثانویه استفاده کرد.
از بین اکسین ها اسید 2 و 4 دي کلرو فنوکسی استیک((2,4. D به طور وسیعی براي القا کالوس در محیطهاي کشت مورد استفاده قرار گرفته است. D.C.Becerra و همکاران ( 2003) تاثیر سن و شرایط فیزیولوژیکی پایه مادري در اندام زایی گل ساعتی را بررسی کرده و بیشترین اندام زایی را با استفاده از ریز نمونه هاي گرفته شده از گیاهان دو ماهه در محیط کشت MS حاوي %3 ساکارز گزارش کردند. L.A. Biasi و همکاران ( (1999 بهترین تیمار براي اندام زایی گل ساعتی را تیمار هاي 1و 2 میلی گرم در لیتر BAP عنوان کردند.
B.T.Khiet و همکاران (2006) بهترین تیمار براي کالزایی گل ساعتی را در محیط کشت MS، 2 میلی گرم در لیتر اسید نفتالین استیک (NAA) که از مشتقات هورمون اکسین است گزارش کردند. Ayan و همکاران (2005) در کشت بافت گل راعی بهترین نتیجه گیري براي تولید کالوس را از مصرف 1 میلی گرم در لیتر اسید 2 و 4 دي کلرو فنوکسی استیک (2,4. D) بدست آوردند. فیروزه چلبیان و همکاران (1386) براي کالزایی گیاه بو مادران تیمار مطلوب را مصرف مقدار 2 میلی گرم در لیتر اسید 2 و 4 دي کلرو فنوکسی استیک (2,4. D) اعلام نمودند.
با عنایت به موارد فوق الذکر در این آزمایش سعی شده است توانایی کالوس زایی گیاه گل ساعتی به وسیله مقادیر مختلف هورمون اسید 2 و4دي کلروفنوکسی استیک (2,4. D) در محیط کشت MS مورد بررسی قرار گیرد.
مواد و روش ها
در سال 1387 ریز نمونه هاي 7 میلی متري از گیاهان گل ساعتی رویانده شده در گلخانه گرفته شده و پس از شستشو با آب صابون گرم و در هیپوکلریت سدیم %0/7 (Naclo) به مدت 20 دقیقه غوطه ور گردیده و در انتها 5 مرتبه آبکشی با آب مقطر استریل انجام گرفت. سپس ریز نمونه ها در لوله هاي آزمایش با قطر 3 سانتی متري حاوي محیط کشت MS و تیمار هاي هورمونی قرار گرفتند. هورمون اکسین مورد استفاده اسید 2 و 4 دي کلرو فنوکسی استیک ( 2,4. (D بود و مقادیر 0، 0/5، 1، 1/5و 2 میلی گرم در لیتر از این هورمون به عنوان 5 تیمار آزمایش در چهار تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی در دماي 27 درجه سانتی گراد با تاریکی کامل در اطاقک رشد قرار گرفتند. پس از ....روز میزان کالوس تولیدي در هر تیمار توزین و ثبت گردید و براي تعیین سرعت کالزایی در روز ... و .... سرعت کالزایی براي هر تیمار اندازه گیري شد. داده هاي حاصل در نرم افزار Excel ثبت گردیده و با توجه به وجود داده هاي صفر در تعدادي از تیمارها تبدیل لگاریتمی به صورت log(Xij+10) انجام و با استفاده از نرم افزار آماري SAS تجزیه واریانس و مقایسه میانگین تیمارها به روش حداقل اختلاف معنی دار انجام گردید.
نتایج و بحث
پس از تجزیه واریانس دو صفت میزان تولید کالوس و سرعت کالزایی به دلیل وجود تعدادي صفر در داده ها ، ضریب تغییرات براي هر دو صفت بسیار بالا بدست آمد لذا براي حل این مشکل روي داده ها تبدیل لگاریتمی انجام گرفت و پس از آن تجزیه و تحلیل آماري ادامه یافت.
نتایج حاصل از تجزیه واریانس دو صفت میزان تولید کالوس و سرعت کالزایی پس از تبدیل لگاریتمی حاکی از اختلاف معنی دار در سطح یک درصد بین تیمارها براي هر دو صفت مورد بررسی بود (جدول .(1
