مقاله بررسی ارتباط بین پایداری سود با ارزش بازار سهام در صنایع بانکداری و بیمه

بخشی از مقاله

بررسی ارتباط بین پایداري سود با ارزش بازار سهام در صنایع بانکداري و بیمه

چکیده

هدف از انجام این پژوهش کشف رابطه بین پایداري سود با ارزش بازار سهام در صنایع بانکداري و بیمه میباشد که براي تحقق این هدف، دادههاي مربوط بین سالهاي 1388 تا پایان سال 1392 مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق از لحاظ روش هبستگی واز لحاظ هدف کاربردي می باشد.نمونه تحقیق شامل 13 شرکت میباشد. فرضیات تحقیق با استفاده از رگرسیون خطی چندگانه آزمون و داده هاي جمع آوري شده با استفاده از نرم افزار Excel محاسبه و با نرم افزارSpss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با توجه به نتایج حاصل از دادهها، میتوان گفت بین پایداري سود با ارزش بازار سهام رابطه معناداري وجود دارد.

واژگان کلیدي: پایداري سود، ارزش بازار سهام، صنایع بانکداري و بیمه

مقدمه

ارقام مندرج در صورتهاي مالی شرکتها به ویژه رقم سود،آثار مالی به همراه دارد این ارقام مبناي توزیع سود به سهامداران شرکت،محاسبه پاداش مدیران و پرداخت مالیات است. علاوه بر این سود گزارش شده میتواند بر تصمیمگیريهاي سرمایهگذاران و اعتبار دهندگان موثر باشد به همین دلیل رقم سود براي استفاده کنندگان از صورتهاي مالی بسیار مهم است ولی آنها نمیدانند که کیفیت کدام سود بهتر است.
کیفیت سود با پایداري سود رابطه معنی داري دارند،نوع این رابطه مثبت است که نشان می دهد هرچه کیفیت سود افزایش یابد،پایداري سود نیز افزایش مییابد(کریمی و صادقی.(1389
پایداري سود از جمله ویژگیهاي کیفی سود حسابداري به شمار میآید که بر اساس اطلاعات حسابداري است و سرمایه گذاران را در ارزیابی سودهاي آتی و جریانهاي نقدي شرکت کمک میکند. علاوه بر اینکه رقم سود گزارش شده براي سرمایهگذاران مهم است و بر تصمیمهاي آنها تاثیر دارد،پایداري سود به عنوان یکی از ویژگیهاي کیفی سود مورد توجه سرمایهگذاران است.سودهاي پایدارتر از دید سرمایهگذاران دایمی محسوب میشود و با قابلیت اتکاي بیشتري توسط آن ها قابل استفاده است.

تشریح و بیان مساله
تغییرات سود به منزله شاخص ریسک اطلاعات حسابداري شناخته می شود. با توجه به این که ریسک اطلاعات از میزان عدم دقت در اطلاعات ارائه شده و ناتوانی اطلاعات موجود در برآورد بازده مورد انتظار ناشی میشود، انتظار میرود هر یک از ویژگیهاي کیفی سود که از دیدگاه سرمایهگذاران نامطلوب باشد، به میزانی که برآورد بازده مورد انتظار را با ابهام مواجه کند، بر هزینه سرمایه سهام عادي تاثیر منفی بگذارد(کردستانی و طایفه، .(1392
سود گزارش شده، از جمله اطلاعات مالی مهمی است که در هنگام تصمیمگیري از سوي افراد در نظر گرفته میشود. تحلیلگران مالیعموماً سود گزارش شده را به عنوان عامل برجستهاي در بررسیها و قضاوتهاي خود مدنظر قرار میدهند. همچنین، سرمایهس گذاران براي تصمیمات سرمایهگذاري خود بر اطلاعات مالی مندرج در صورتهاي مالی واحدهاي اقتصادي، به ویژه سود گزارش شده اتکا میکنند. آنها معتقدند سود ثابت در مقایسه با سود داراي نوسان، پرداخت سود تقسیمی بالاتري را تضمین میکند. از آنجا که نوسان هاي سود به عنوان معیار مهم ریسک کلی شرکت قلمداد می شود، لذا شرکتهاي داراي سود هموارتر از ریسک کمتري برخوردارند(مشکی و نوردیده، .(1391

هر چه پایداري سود بیشتر باشد یعنی شرکت توان بیشتري براي حفظ سودهاي جاري دارد و فرض می شود کیفیت سود شرکت بالاتر است. پایداري سود از جمله ویژگی هاي کیفی سود حسابداري است که مبتنی بر اطلاعات حسابداري می باشد. پایداري سود شاخصی است که به سرمایه گذاران در ارزیابی سودهاي آتی و جریان هاي نقدي شرکت کمک می کند. سرمایه گذاران در برآورد سودهاي آتی و جریان هاي نقدي مورد انتظار خود به بخش پایدار سود بیشتر از بخش ناپایدار آن اهمیت می دهند(نیکومرام و فتحی، .(1390 سود وقتی پایدار است که هماهنگ با سود سال هاي قبل باشد. به عبارت دیگر در صورتی که نوسانات دوره اي سود به حداقل برسد، می گویند که سود پایدار است. در صورتی که سود با سودهاي قبلی هماهنگی لازم را نداشته باشد میگویند که سود پایداري لازم را ندارد(بهار مقدم و سالاري، .(1391
مطالعات نشان داده است شرکتهایی که افزایش پایدار در سود گزارش میکنند نسبت به سایر شرکت ها ضریب واکنش سود بالاتري دارند. رشد سود پایدار همچنین میتواند علائمی از تلاش مدیران براي هموارسازي سود باشد و رشد پایدار سود میتواند از طریق اجزاء مختلف سود به دست آید(بولو و میرزائی، .(1390
با در نظر گرفتن مباحث فوق، توجه به اهمیت اطلاعات حسابداري را میتوان از مسائل حائز اهمیت در پایداري سود شرکتها در بورس اوراق بهادار دانسته و پژوهش حاضر نیز در راستاي همین مساله به موضوع پایداري سود و ارزش بازار سهام در صنایع بانکداري و بیمه می پردازد..

ضرورت واهمیت تحقیق
قلب تپنده اقتصاد هر کشوري، در بازارهاي سرمایه آنها متجلی میشود و موتور محرکه اقتصاد این کشورها نیز کارکرد بهینه این بازارها حال با علم به این قضیه که تنها عامل و پارامتر کارکرد سالم این بازارها رسیدن اطلاعات صحیح و معتبر و به شیوه قابل درك
توسط استفاده کنندگان و سرمایهگذاران حاضر در این بازارها میباشد، اهمیت درك فرآیند تدارك و ارائه اطلاعات آشکارتر شده و هرگونه تحقیق که در راستاي حصول اطمینان از وصول به اهداف فوقالذکر انجام شود، اهمیت دارد.
سود یکی از اقلام مهم و اصلی صورت هاي مالی است که توجه استفاده کنندگان صورتهاي مالی را به خود جلب کرده است.سرمایهگذاران، اعتبار دهندگان، مدیران، کارکنان شرکت، تحلیلگران، دولت و دیگر استفاده کنندگان صورتهاي مالی از سود به عنوان مبنایی براي جهت اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاري، اعطاي وام، سیاست پرداخت سود، ارزیابی شرکتها، محاسبه مالیات و سایر تصمیمات مربوط به شرکت استفاده می کنند.

ضرورت انجام پژوهش حاضر را می توان به توجه کردن سرمایه گذاران در بازده کسب شده خود دانست و پایداري سود به عنوان یکی از عوامل مهم جذب سرمایه هاي سرمایه گذاران ضروري است مورد مطالعه و بررسی علمی قرار گیرد.

ادبیات و پیشینه تحقیق

بولو((1385، بررسی ویژگیهاي کیفی سود و هزینه حقوق صاحبان سهام. وي به بررسی رابطه بین هزینه حقوق صاحبان سهام با چهار ویژگی سود مبتنی بر داده هاي حسابداري شامل کیفیت اقلام تعهدي، پایداري، قابلیت پیش بینی و هموار بودن در شرکتهاي بورس اوراق بهادار تهران پرداخت. نتایج بدست آمده بیانگر آن است که تنها ویژگی پایداري سود داراي رابطه منفی با هزینه حقوق صاحبان سهام می باشد.

سجادي و همکاران (1391)، در مقاله اي رابطه بین مدیریت سود و مربوط بودن اطلاعات حسابداري را مورد پژوهش قرار دادند.
هدف تحقیق، بررسی رابطه بین مدیریت سود و مربوط بودن سود هر سهم و ارزش دفتري آن در شرکت هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. مدیریت سود با استفاده از میانگین چهار روش مختلف محاسبه مدیریت سود، معرفی شده توسط لیوز (2001) و باتاچاریا (2001) سنجیده شده است. داده هاي تحقیق با استفاده از نمونه اي شامل 192 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، در قالب 10 صنعت مختلف، براي دوره زمانی 1383-1388 به روش تلفیق کل داده ها و رگرسیون حداقل مربعات معمولی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. براي انتخاب مدل مناسب، از آزمون ً مقید (چاو) استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد مدیریت سود در شرکت هاي مورد مطالعه وجود داشته و مربوط بودن سود هر سهم و ارزش دفتري آن را کاهش می دهد.
کردستانی و ضیاءالدین مجدي((1386، بررسی رابطه بین ویژگیهاي کیفی سود و هزینه سرمایه سهام عادي.در این تحقیق رابطه بین پنج ویژگی کیفی سود شامل پایداري سود،قابلیت پیش بینی سود،مربوط بودن سود به ارزش سهام،به موقع بودن و محافظه کارانه بودن سود با هزینه سرمایه سهام عادي مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق وجود رابطه معکوس بین ویژگیهاي کیفی سود شامل پایداري سود،قابلیت پیش بینی سود،مربوط بودن سود به ارزش سهام،به موقع بودن سود و هزینه سرمایه سهام عادي را تایید می کند که این رابطه از نظر آماري معنی دار است.اما بین محافظه کارانه بودن سود و هزینه سرمایه سهام عادي رابطه معنیداري مشاهده نشده است.

فردوسی ایران و همکاران (1391)، در تحقیق خویش با عنوان بررسی رابطه بین رشد پایدار سود و درآمد با کیفیت سود و ضریب واکنش سود به نتایج زیر دست یافتند:

سود یکی از با اهمیت ترین اقلام صورت هاي مالی است که در شرکتها به عنوان یکی از معیارهاي تصمیم گیري براي ارزیابی عملکرد و تعیین ارزش بنگاه اقتصادي محسوب میشود. استفاده از برآوردها و روشهاي مختلف حسابداري باعث شده است که نتوان به سود به دید قابل اتکا نگریست. سرمایهگذاران و اعتبار دهندگان براي جلوگیري از تصمیمات نادرست نباید تنها به رقم سود اتکا نمایند، بلکه بایست توجه خود را به سودي با کیفیت معطوف کنند. یکی از ویژگی هاي کیفیت سود، پایداري سود است. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر رشد پایدار سود همراه با درآمد بر کیفیت سود است. از مهمترین پژوهش هاي تجربی حسابداري مالی، شناخت و توضیح در مورد واکنشهاي مختلف بازار به اطلاعات سود است. واکنشهاي متفاوت سرمایه گذاران نسبت به اطلاعات سود، موجب واکنشهاي متفاوت بازار می گردد. پایداري سود یکی از دلایل واکنشهاي متفاوت بازار نسبت به اطلاعات سود است
که این موضوع با عنوان ضریب واکنش سود مطرح میشود. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر رشد پایدار سود همراه با درآمد بر ضریب واکنش سود است. براي انجام پژوهش 97 شرکت از شرکتهاي فعال در بورس اوراق بهادار تهران طی سال هاي 1384 الی 1390 به عنوان نمونه آماري انتخاب شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه هاي تحقیق نشان می دهد که بین رشد پایدار سود همراه با درآمد و کیفیت سود وهمچنین ضریب واکنش سود رابطه ي معناداري وجود دارد. به عبارتی دیگر شرکت هایی که رشد پایدار سود همراه با رشد پایدار درآمد را گزارش می کنند، نسبت به شرکت هایی که تنها رشد پایدار سود راگزارش می کنند، از کیفیت سود بالاتر و ضریب واکنش سود بزرگ تري برخوردارند.

یکه فلاح و همکاران (1392)، در تحقیق خویش با عنوان تأثیر رقابت بازار محصول بر کیفیت سود (با تأکید بر پایداري سود شرکت) به نتایج زیر دست یافتند:
هدف این تحقیق، بررسی تأثیر رقابت بازار محصول بر کیفیت سود شرکت می باشد. به همین منظور، دادههاي مربوط به تعداد 78 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از الگوي رگرسیونی دادههاي ترکیبی براي دوره زمانی بین سال هاي 1384 تا 1390 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج در حالت کلی موید این مطلب است که رقابت بر کیفیت سود شرکت ها موثر است.

همچنین نتایج مربوط به آزمون فرضیه هاي تحقیق نشان داد که رقابت بازار موجود در صنایع مختلف بر کیفیت سود آنها تأثیر مثبت و معناداري دارد. علاوه بر این، بررسی ها نشان می دهد که رابطه ي مثبتی میان رقابت بازار محصول و دقت اطلاعات عمومی وخصوصی نگه داري شده توسط سرمایه گذاران و تحلیل گران وجود دارد. همچنین یافته ها حاکی از این است که تمرکز صنعت بر کیفیت سود شرکت ها تأثیر منفی و معناداري دارد و میان تجانس صنعت و کیفیت سود شرکت رابطه ي معناداري وجود ندارد.
بیسلند و هامبرگ (2013)، در مطالعه اي به پایداري سود، شرایط اقتصادي و مربوط بودن اطلاعات حسابداري پرداختند. این مطالعه نشان می دهد که اطلاعات حسابداري توانایی سرمایه گذاري سرمایه گذاران به طور قابل ملاحظه اي تحت تاثیر قرار می دهد. در این مطالعه داده هایی از سوئد مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها نشان می دهد که شرکت هاي فعال در صنایع، بیشتر سرمایه
گذاري آنان که منجر به ریسک سیستماتیک در طی زمان می گردد بلافاصله در سطح ارزش مرتبط نشان داده می شود. همچنین بر اساس این مطالعه شرایط اقتصادي در قالب سطوح سرمایه گذاري و انتظارات رشد این تغییرات را توضیح می دهد. بنابراین با فعالیت هاي اقتصادي می توان ارزش هاي مربوطه را تحت تاثیر قرار داد.
چانگ و سان (2008)، در مطالعه اي به ارتباط میان محتواي اطلاعاتی سود، مدیریت سود و شرکت هاي دولتی در قبل و بعد از پرداختند. به این نتیجه رسیدند که سود، ارزش دفتري و جریانهاي نقدي در بازارهاي آزاد، نسبت به گقحدوره اجراي قانون بازارهاي دولتی داراي محتواي اطلاعاتی بیشتري هستند. همچنین ارتباط بین هموارسازي سود و محتواي اطلاعاتی سود قویتر از ارتباط بین هموارسازي سود و محتواي اطلاعاتی ارزش دفتري و جریان نقدي هر سهم است .گش و همکاران (2004)، کیفیت سود و ضریب واکنش سود را، هنگام افزایش با ثبات سود و فروش بررسی کردند. نتایج تحقیق آنان نشان داد، شرکتهاي داراي رشد سود توام با افزایش فروش، از کیفیت سود و ضریب واکنش سود بالاتري نسبت به شرکتهاي داراي رشد سود توام با کاهش هزینه برخوردار هستند.

چان و همکاران (2004)، رابطه اقلام تعهدي ( تفاوت بین سود و جریان هاي نقدي ) را با بازده آینده سهام بررسی کردند و نشان دادند که شرکت هاي با ارقام تعهدي زیاد در دوره ي بعد از گزارشگري اطلاعات مالی، بازده سهام آنها کاهش می یابد. یک تفسیر از این نتایج این است که شرکت ها با کیفیت سود پایین (یعنی شرکت هایی که ارقام تعهدي بالایی دارند) در دوره ي پس ازگزارشگري سود، دچار افت بازدهی می شوند، زیرا سرمایه گذاران به مساله کیفیت سود پایین شرکت ها پی می برند و قیمت سهام را متناسب با آن تعدیل می کنند.

فرضیه تحقیق

بین ارزش بازار سهام و پایداري سود در صنایع بانکداري و بیمه رابطه معناداري وجود دارد.
روش تحقیق

این تحقیق از لحاظ روش همبستگی و از لحاظ هدف کاربردي می باشد. همچنین از آنجا که این نوشتار به توصیف آنچه که هست یا توصیف شرایط موجود بدون دخل و تصرف ( و نه به الزام و توصیه خاص) و با توجه به آن که قضاوتهاي ارزشی در این تحقیق کم رنگ است، پژوهش حاضر در زمره تحقیقات توصیفی حسابداري به شمار می رود. همچنین تحقیق حاضر به لحاظ معرفت شناسی از نوع تجربه گرا، سیستم استدلال آن استقرایی و به لحاظ نوع مطالعه میدانی- کتابخانه اي با استفاده از اطلاعات تاریخی به
صورت پس رویداي می باشد.

جامعه و نمونه آماري تحقیق

جامعه آماري تحقیق صنایع بانکداري و بیمه می باشد. در تهیه داده هاي پژوهش از اطلاعات مالی صنایع بانکداري و بیمه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در دامنه زمانی پنج ساله 1388 الی 1392 استفاده شده است. تعداد 13 شرکت به عنوان نمونه مورد مطالعه این تحقیق انتخاب شده است.

ابزار جمع آوري داده هاي مورد نیاز تحقیق

در این پژوهش اطلاعات مربوط به ادبیات موضوعی، مبانی نظري، پیشینه و سوابق تحقیقات انجام شده قبلی درباره موضوع تحقیق از منابع کتابخانه اي و از طریق مطالعه کتب و نشریات مقالات، پایان نامه ها اعم از منابع داخلی و خارجی جمع آوري شده است.
اطلاعات و داده هاي مورد نیاز براي بررسی و آزمون فرضیه هاي تحقیق از صوررت هاي مالی و گزارش هاي ارائه شده شرکت ها به بورس اوراق بهادار و همچنین نرم افزار تدبیر پرداز و لوح فشرده اطلاعات مالی شرکت ها استخراج شده است.

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

مدل آماري که در این پژوهش به کار برده شده، مدل رگرسیون است که براي مشخص کردن تاثیر عوامل در کنار دیگر عوامل به کار برده میشود. دادههاي جمعآوري شده با استفاده از نرمافزار ئکطxغ محاسبه و با نرمافزار ککژح مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

مدل تحقیق

=SEپایداري سود

=MVارزش بازار سهام

=Sizeاندازه شرکت

=Levاهرم مالی

=مقدار خطا

متغیر مستقل:

ارزش بازار سهام

قیمت خرید و فروش یک سهم در بازار را ارزش بازاري سهم می گویند.این ارزش را عرضه و تقاضا مشخص می کند. به مجموع

ارزش روز و متعارف سهام یک شرکت سهامی عام گفته میشود. این ارزش معادل ارزش روز و جاري یک سهام ضرب در تعداد سهمهاي منتشر توسط یک شرکت است.

متغیر وابسته:

پایداري سود