بخشی از مقاله
بررسی عوامل فر دی موثر بر رفتار نوآورانه درکارکنان بانک
چکیده
ضرورت و اهمیت یافتن راهکارهایی جهت ایجاد خلاقیت و نوآوری در این است که امروزه سازمان ها در برهه ای از زمان قرار گرفته اند که تحت عناوین مختلف از جمله عصر دانش، عصر فراصنعتی،
عصر جامعه اطلاعاتی، عصر سرعت و بالاخره عصر خلاقیت و نوآوری مطرح شده است ، و خود را در جهت مدیریت تغییرات شتابان و دگرگونی های ژرف جهانی آماده می سازند. به همین جهت پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل علی جهت بررسی عوامل موثر بر رفتار نوآورانه کارکنان بانک ملی شیراز صورت پذیرفت . پزوهش حاضر از منظر هدف کاربردی، و از منظر گردآور ی اطلاعات و داده ها از نوع توصیفی همبستگی است. جامعه آماری متشکل از کارکنان بانک ملی شهرستان شیراز می با شد که از این میان 251 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردید. . ابزار گردآوری اطلاعات، تلفیقی از پنج پرسشنامه بسته و استاندارد می باشد امتیازدهی پرسشنامه به صورت لیکرت 5گزینه ای بود. داده ها با بهره گیری از نرم افزا ( 8.5) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج آماری نشان می دهد که از میان متغیرهای برونزا خودکارآمدی و انگیزش بیشترین اثر کل را خودکارآمدی بر رفتار نوآورانه دارا می باشد. از میان متغیرهای واسطه ا ی فراهم بودن منابع و حمایت برای نوآوری ، بیشترین اثر کل را فراهم بودن منابع بر متغیر ملاک دارد.
کلمات کلیدی: رفتار نوآورانه، انگیزش، خودکارآمدی، تحلیل مسیر
.1 مقدمه
پیشرفت ها و تغییرات سریع در فناوری اطلاعات و ارتباطات، بالا رفتن سطح انتظارات جامعه، تقا ضای جدید مشتریان، افزایش خدمات الکترونیکی، افزایش رقابت بین ارائه دهندگان خدمات، همه و همه منجر به کاهش تقاضا برای خدمات سنتی و افزایش تقاضا برای خدمات جدید گردیده است . در محیط پویا و متغیر امروز که سرمنشاء آن رقابت های فزاینده، جهانی سازی و ظهور تکنولوژی های جدید است، تنها راه برای رسیدن به عملکرد بالا و بقاء در اقتصاد جهانی، نوآوری است . لازمه پیشرو بودن از رقبا، خواستن و توانایی سازمان برای خلق و تجاری کردن فرآیندها، محصولات و سیستم های کسب و کار جدید یا همان نوآوری است،که به شرکتها کمک می کند تا متفاوت باشند. نوآوری عمری به درازای طول بشر دارد، اما آنچه تازگی دارد شناخت و اهمیت به کارگیری آن به طور وسیع به خصوص در سازمان های پویا می باشد.
در یک تعریف کلی می توان نوآوری را به عنوان هر ایده ای جدید نسبت به یک سازمان، یک صنعت، یک ملت و یا در جهان تعریف کرد(خداداد حسینی، .(1387
نوآوری فردی کارکنان در محیط کار پایه ی اصلی ارتقای عمکرد هر سازمانی است . بنابراین مطالعه بر روی
انگیزه ها و عوامل ایجاد کننده این نوآوری از اهمیت خاصی برخوردار است(اسکاتو بروس1، .(1994
نوآوری، عامل مهمی برای رقابت پذیری در دنیا است . راز بقای سازمان های امروزی، نوآوری آن است .
نوآوری، تسخیر گرایشات سازمانی در جهت نوآوری و در پاسخ به تغییرات محیطی است که این پاسخ ها
میتواند به شکل محصول، خدمت، فرایند، تکنولوژی، رفتار، بازار و سیستم های کسب و کار باشد . به طور کلی، تحقیقات نوآوری با رویکرد فردی، سازمانی یا ملی انجام می شوند که به ترتیب بر رفتارهای افراد، مدیریت نوآوری و منبع ملی برای رقابت پذیری تمرکز دارند.
توجه سازمان ها به موضوع نوآوری سازمانی، به ویژه ازقرن نوزدهم و زمانی که »روش هایخلاقیت« ابداع شد، بیشترشد.بعدازابداع این روش ها ، کشورهای توسعه یافته صنعتی »نظام ملی نوآوری « را طراحی وتدوین نمودند .به دنبال آن سایر کشورها به اهمیت ونقش این نظام پی بردند وامروزه اغلب کشورهای درحال توسعه، دارای چنین نظامی هستند (بویل2،.(2012علیرغم اهمیت
این موضوع هنوز نوآوری سازمانی وتوجه به آن، جایگاه وا قعی خود را درجامعه ما پیدانکرده است. با مروری برتحقیقات این حوزه، خلاء موجود بیشتر خودنمایی می کند.
یکی از راههای موفق موجود برای سازمانها در راستای نوآوری و خلاقیت بیشتر، سرمایه گذاری آنها در جهت ارتقای توانایی کارکنان شان در این حوزه استسازمانی. که صرفاً با تکیه بر طرح ها و نقشه های رفتارهای
معین و ثابت کار می کند، یک نظام اجتماعی بسیار آسیب پذیر است. امروزه، کار، بیشتر مبتنی بر دانش و
کمتر سخت گیرانه شده است. در این زمینه، کارکنان می توانند از طریق توانایی در خلق ایده های جدید
واستفاده از این ایده ها به عنوان بلوک های ساختمانی برای ایجاد محصولات، خدمات و فرآیندهای کاری
جدیدتر، به ارتقای عملکرد سازمان کمک نمایند .
2
امروزه چالش عمدهای که مدیران با آن روبرو هستند این است که چگونه از استعدادها و توانایی های بالقوه افراد استفاده کرده و نوآوری های سازمانی را تسریع نمایند . برای نیل به این هدف ، مدیران و کارکنان سازمانها می توانند باآگاهی از میزان نوآوری و تقویت آن از حداکثرتوانمندی های فکری، ذهنی و عقلی خود در جهت پویاکردن سازمان بهره گرفته و از طریق ایجاد، پرورش و کاربردی نمودن نوآوری، روحیه جسارت علمی، انتقادگری و انتقادپذیری، روحیه علمی و پژوهش را در تک تک کارکنان سازمان تقویت کند. از طرفی مدیریت سازمان نیز باید ساز و کاری را فراهم آورد تا زمینه این امر در سازمان به وجود آید . این امر می تواند سازمان را تبدیل به یک سازمان خلاقی کند که بازنگری روال های گذشته و تولید افکار، اندیشه ها و کالا و خدمات جدید از طریق تراوشات فکری کارکنان سرلوحه کار آن باشد و نوگرایی به عنوان یک ارزش نهادی جزء باورهای مشترک سازمان شود(باتنس3،.(1981
مطالعات داخلی صورت گرفته در زمینه رفتارهای نوآورانه حاکی از آن است که تاکنون هیچ گونه پژوه ش جدی با این عنوان صورت نگرفته است. مطالعات خارجی نیز هر یک مسئله رفتار نوآورانه را در برخی ابعاد مورد بررسی قرار داده اند. با توجه به اهمیت و نقش نوآوری در بقاء سازمان ها، مطالعه بر روی این موضوع ضروری به نظر می رسد.
شهرداری به عنوان یک سازمان خدماتی باید در راستای ارائه خدمات نوین به شهروندان، فرهنگ نوآوری و خلق ایده های جدید را نهادینه کند. مجموعه فعالیت ها و خدمات شهرداری ها به دلیل ارتباط با زندگی روزمره مردم دارای جایگاه ویژه ای در سطح جامعه است. متأسفانه در ایران در زمینه نوآوری در شهرداری ها، تحقیقات بسیار اندکی وجود دارد. به همین دلیل و با توجه به اهمیت این سازمان در زندگی مردم، مسئله اصلی پژوهش حاضر ارائه مدل علی جهت بررسی عوامل موثر بر رفتار نوآورانه کارکنان بانک ملی شیراز می باشد.
.2 روش بررسی
هر تحقیق علمی بر پایه یک چارچوب نظری استوار است که متغیرهای مورد نظر و روابط میان آنها را مشخص می نماید. اساس این تحقیق بر دیدگاه چند تن از محققان و مدل های ارائه شده از سوی آنها شکل گرفته است. در تحقیق حاضر متغیرها به سه دسته پیش بین، ملاک و متغیرهای واسطهای تقسیم می شوند. متغیر ملاک در این تحقیق، رفتار نوآورانه می باشد. چارچوب نظری تحقیق حاضر از تحقیقات اسکات و بروس((1994 گرفته شده است. متغیرهای برونزا به صورت تلفیقی و از تحقیقات متفاوت گرفته شده است متغیر واسطه این تحقیق جو نوآورانه می باشد که دارای دو مولفه، فراهم بودن منابع و حمایت برای نوآوری است از تلفیق نظریه ها و مدل های یاد شده و استفاده از برخی از مدل های موجود در آنها مدل اصلی تحقیق و نهایتا فرضیهای تحقیق شکل گرفته شده است.
نمودار:1 مدل مفهومی تحقیق در این پژوهش با توجه به هدف تحقیق که ارائه مدل علی جهت بررسی عوامل موثر بر رفتار نوآورانه کارکنان
شهرداری شیراز می باشد.و از این راه به اجرا و پیاده سازی هر چه بهتر این سیستم یاری می رساند. تحقیق مورد نظر از نوع کاربردی می باشد از بعد ماهیت و روش این تحقیق بدلیل اینکه به دنبال شناسایی دقیق عوامل و متغیر های مرتبط با رفتار نوآوری و تعیین روا بط بین آنهاست، تحقیق توصیفی است و از جهت اینکه به دنبال نوع و میزان همبستگی بین متغیر هاست از نوع همبستگی به شمار می آید . جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کارکنان بانک ملی شهرستان به تعداد 481 نفر شیراز می باشد. در پژوهش حاضر از
روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی استفاده شده است. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده
گردیده، که تعداد 251 نفر به دست آمد.
گردآوری اطلاعات به روش میدانی و با ترکیب 5 پرسش نامه از نوع بسته صورت گرفته است. برای تعیین
روایی ابزار اندازه گیری و این که ابزار مورد استفاده تا چه حد خصیصه های مورد نظر در تحقیق حاضر (
متغیرهای موجود در مدل) را می سنجد، به روایی محتوایی استناد می نماییم . از آ نجا که هر یک از
پرسشنامه های مورد استفاده در این تحقیق توسط محققان مختلف به طور مکرر مورد استفاده قرار گرفته
4
است و همچنین سوالات تشکیل دهنده ابزار دقیقا متغیرهای مورد نظر در تحقیق را اندازه گیری می کنند، پس می توان با اطمینان خاطر نسبتا بالایی روایی محتوایی ابزار اندازه گیری را مورد تائید قرار داد . جدول شماره یک، تعداد و مأخذ سنجه های به کار گرفته شده جهت اندازه گیری هر یک از متغیر های پژوهش به همراه ضریب آلفای کرونباخ که نمایانگر پایایی پرسشنامه می باشد، را نشان می دهد. طیف پنج گزینه ای مقیاس لیکرت جهت پاسخ گویی به سنجه های پرسشنامه مورد استفاده قرار گرفت.
جدول:1 تعداد ، مأخذ و ضریب آلفای کرونباخ سنجه ها جهت اندازه گیری
متغیرها
ردیف متغیر تهیه کنندگان سنجه آلفای
ها کرونباخ
1 رفتار نوآورانه کانتر 1988 8 0/82
2 حمایت برای سیگل و کمرر 17 0/83
نوآوری (1978)
3 فراهم بودن منابع سیگل و کمرر((2006 6 0/74
4 خود کارآمدی رایت((2006 6 0/82
5 انگیزش درونی وانگ،خو و سو 7 0/76
(2010)
جهت تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها از معادلات ساختاری و تحلیل مسیر (به وسیله نرم افزار
05.8 ( /^ و برای تعیین ضریب آلفای کرونباخ از نرم افزار SPSS استفاده شد.
-3 یافته ها شاخصهای آمار توصیفی متغیرهای پژوهش
در جدول 2 شاخصهای آمار توصیفی برای نمونه مو رد بررسی (n=251) شامل میانگین، انحراف استاندارد، کجی و کشیدگی برای متغیرهای مورد نظر آورده شده است.
جدول 2 شاخص های آمار توصیفی متغیرهای پژوهش
