بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی رابطه بین هوش معنوی SQو فرسودگی شغلی در کارکنان شرکت ایران خودرو انجام شد. روش. مطالعه حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. از بین کلیه کارکنان شرکت ایران خودرو تعداد 429 نفر بصورت طبقه بندی تصادفی نظامدار انتخاب شدند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه های هوش معنوی عبداله زاده و همکاران - 1387 - و فرسودگی شغلی مسلش - MBI - جمع آوری شد.یافته ها. نتایج نشان داد که بین هوش معنوی SQ و فرسودگی شغلی رابطه منفی و معنادار - p<0/01 - ولی بین نمرات هوش معنوی با خرده مقیاس عملکرد شخصی رابطه مثبت و معنادار - - p<0/01 َبدست آمد.
بین هوش معنوی و سطح تحصیلات رابطه منفی و معنادار - - p<0/01 و در حد ضعیف بدست همچنین بین مقیاسهای فرسودگی شغلی با سطح تحصیلات رابطه معناداری بدست نیامد. بحث و نتیجه گیری. یافته های پژوهش نشان می دهد که بین هوش معنوی و فرسودگی شغلی رابطه معنادار وجود دارد. همچنین دو متغیر پژوهش با عامل سن رابطه معنی دار نشان ندادند. نتایج می تواند در زمینه تقویت هوش معنوی SQ به منظور کاهش احتمالی فرسودگی شغلی راهگشای سازمانهای مختلف باشد.
مقدمه
معنویت به عنوان یکی از ابعاد انسانیت شامل آگاهی و خودشناسی می شود. بیلوتا معتقد است که معنویت، نیاز فراتر رفتن از خود در زندگی روزمره و یکپارچه شدن با کسی غیر از خودمان است. این آگاهی ممکن است منجر به تجربه ای شود که فراتر از خودمان است - جانسون ، 2001، . - 33 معنویت امری همگانی است و مانند هیجان، درجات و جلوه های مختلفی دارد که ممکن است هشیار یا ناهشیار، رشدیافته یا غیر رشدیافته، سالم یا بیمارگونه، ساده یا پیجیده، مفید یا خطرناک باشد - وگان ، . - 2002 مفهوم تحلیلی غرب از هوش، بیشتر شناختی است و شامل پردازش اطلاعات می شود در حالی که رویکرد ترکیبی شرق نسبت به هوش، مولفه های گوناگون عملکرد و تجربه انسان، از جمله شناخت و شهود و هیجان را در یک ارتباط کامل - یکپارچه - در بر می گیرد.
هوش معنوی با زندگی درونی ذهن و نفس و ارتباط آن با جهان رابطه دارد و و ظرفیت فهم عمیق سوالات وجودی و بینش نسبت به سطوح چندگانه هوشیاری را شامل می شود. علاوه بر این هوش معنوی فراتر از رشد روانشناختی متعارف است و بدین جهت خودآگاهی شامل آگاهی از رابطه با موجود متعالی، افراد دیگر زمین وهمه موجودات می شود - وگان، . - 2003 نایت در تعریف معنویت می گوید: "معنویت نیروی روحبخش و انگیزاننده زندگی است و انرژی که الهام بخش فرد به سمت و سوی فرجامی معین، با هدفی بسوی ورای فردیت است" - نایت، . - 1984
ایمونز یک تعریف از هوش معنوی دارد به عنوان : استفاده سازگارانه از اطلاعات معنوی برای تسهیل در حل مساله روزانه برای حصول کمال هدف . - ایمونز،. - 2000 براساس گزارشات ارائه شده در تایمز دزهند - 2010 - هوش معنوی ظرفیت فرد را برا ی درک دیگران در سطح بالاتر افزایش می دهد. به همین سان، معنویت اسلامی، معنویت مبتنی بر دین است. سرچشمه معنویت اسلامی قرآن و فرموده های حضرت محمد - ص - به عنوان آخرین پیامبر خدا است. معنویت اسلامی اصطلاحات گوناگونی برای واژه - spirituality - دارد که در برگیرنده معانی باطن، حق، عالم معنا، مقام لطف الهی، مفهوم کمال اخلاقی، جمال و ذکر خدا هستند. زیرا معنویت اسلامی با توحید خدا پیوند می خورد. معنویت در قلب اسلام و کلید فهم جنبه های مختلف آن است - کینگ ، . - 1999
مرور ادبیات
سازمان بهداشت جهانی - نقل از دی مانتو و مارتین، - 2002 سلامت روان را چنین تعریف کرده است: حالت کامل سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی و نه فقط عدم حضور بیماری یا ضعف و سستی. - نقل از اسدی، - 1387 متخصصان بالینی تصور می کردندکه سندرم فرسودگی شغلی منحصر به حرفه های امدادی و یاری رسانی مانند مددکاری اجتماعی، روان شناسی بالینی و مشاوره است، اما امروزه مشخص گردیده است که این سندرم یک مشکل بالقوه در تمام مشاغل و حرفه ها است. وسیع ترین مفهوم مورد قبول در باره فرسودگی شغلی توسط کریستین مسلش و همکارانش بسط داده شد. - مسلش، 1982 ؛ نقل ازچراغی، [4]. - 1383تا دهه اخیر 1980 تحقیق در مورد فرسودگی انجام شده است کهعمدتاً بر روی دو هدف متمرکز بوده است.
تحقیقات در مورد فرسودگی شغلی از نظر فیزیولوژیکی، فرسودگی شغلی با نتایجی نظیر بیماریهای قلبی - به هاوس و کاتینگتون ، - 1986 و فشار خون بالا - فاکس و دوییرو گانستر، - 1993 مرتبط بوده است. از عوامل دیگری که در استرس شغلی و فرسودگی شغلی موثر است و باعث تشدید اثرات منفی آن می شود کار شیفتی است. این مورد به وسیله امور اضافی و لزوم جانشین کردن شخص به جای فرد غائب، تنیدگی را بیشتر می کند .
همینطور نشان داده شده که مشکلات گوارشی در شب کارها 35 درصد و در غیر شب کارها 17 درصد می باشد. همچنین در افرادی که در شیفت ثابت شب کار می کنند شیوع مشکلات گوارشی 50 درصد گزارش شده است که 50-30 درصد آنان، بعلت اختلالات سلامتی، کار یا شیفت خود را ترک می کنند. - سیبنالر و مک گاورن ، 1991 ص . - 558 در تحقیقات دوکوات و همکاران - 1944 - مشخص گردید که بیش از 300 مقاله و بر طبق نظر شولتز - 1995 - بیش از 2500 مقاله در زمینه فرسودگی شغلی به رشته تحریر درآمده است با این وجود هنوز در سنجش و اندازه گیری فرسودگی شغلی با مشکل روبرو هستیم. - نقل از اسدی، . - 1387
بررسی های مختلف از جمله - چرنیس ، 1992، دپیو، گوردن ویودر ، 1999، آنتونیو، پلی کرونی و والترز ، - 2000 نشان داده اند که ویژگی های شغلی و مسائل مربوط به کار از جمله حجم کار، سابقه اشتغال، رقابتهای فشرده ومحدودیت پیشرفت و ارتباطات و حمایت های اجتماعی از جمله متغیرهای موثر در بروز فرسودگی شغلی هستند - نقل از قدیمی مقدم، . - 1385 ویگزورث - 2002 - چهار هوش بدنی , شناختی , هیجانی و معنوی را بر اساس ترتیب رشد آنها به شکل هرمی مطرح نموده است در شکل شماره - 1 - نشان داده است.
تحقیقاتی که در برگیرنده دامنه وسیعی از مشاغل و کارگران بوده، فرسودگی شغلی را با سطوح کاهش یافته رضایت شغلی مرتبط دانسته است. - میلرو همکاران، . - 1990 تحقیقاتی که در برگیرنده دامنه وسیعی از مشاغل و کارگران بوده، فرسودگی شغلی را با سطوح کاهش یافته رضایت شغلی مرتبط دانسته است - میلرو همکاران، . - 1990 برخی پژوهشگران حوزه سازمان و مدیریت معتقد ند که معنویت در سازمان رابطه مستقیمی با انگیزه در کار کارکنان در تامین اهداف متعالی فردی و سازمانی دارد . این محققات بر این باورند که ارضای نیازهای متعالی کارکنان را می توان در مدل مربوط به معنویت جستجو کرد .
این پژوهش با نتایج تحقیقات قبلی، رابطه دعا و سلامت روانی و عملکرد شغلی - کوئینگ،1990؛میلر، - 1999 مطابقت دارد. دیگر نتایج تحقیقات نشان داد که هیچگونه رابطه معناداری بین فرسودگی شغلی ومتغیرهای سن، جنس، تاهل، رشته تحصیلی، بخشهای مختلف کاری و سنوات خدمت وجود نداشت. این قسمت پژوهش یا پژوهش پیامی بورساری - 1374 - در مورد متغیرهای محل کار، بخشهای مختلف کاری و سنوات خدمت همخوانی دارد اما با پژوهشهای مومنی - 1377 - و فیلیان - - 1371 درایران تورنیپسید - 1998 - در آمریکا همخوانی ندارد.
شاید در تحلیل این نتایج در مورد سن بتوان گفت که همیشه با افزایش سن فرسودگی شغلی هم افزایش نمی یابد و حتی بر اساس دیدگاه مسلش در سالهای اولیه شغلی و افراد جوان تر به دلیل عدم انطباق خودبا شرایط جدید رخ می دهد - نجفی، . - 1379 همچنین بین سطح تحصیلات و استفاده از دعا رابطه منفی معناداری را نشان داد. بدین معنی که استفاده از دعا درافراد با تحصیلات کمتر، بیشتر بوده است. در خصوص رابطه معنویت با سطح تحصیلات - بهادر خان،1372؛کوکبه، 1372؛عطار، 1374؛ نقل از شجاعیان، - 1381 نیزمطابقت دارد.
