بخشی از مقاله
بررسی منشاء نقوش حیوانی سفالینههای تپه های سیلک
چکیده :
بررسی و پژوهشهای متنوعی دربارهٔ ویژگیهای مختلف سفال در تمدن سیلک صورت گرفته است. تنوع این پژوهش ها چنان است که در نگاه نخست به نظر نمیرسد مجالی دیگر برای پرداختن به ویژگیهای سفال این تمدن خصوصاً بررسی نقوشی که به نوعی موضوع این مقاله است، مانده باشد. اما مقاله ای که پیش روی شما است میکوشد منظری جدید از مطالعهٔ نقوش سفالینههای این تمدن را نشان دهد. این منظر که هماناشناخت و معرفی منشاء پیدایش نقوش حیوانی این سفالینه ها است به واسطه جدیدترین یافته های باستان شناسی در طرح بازنگری تپههای سیلک ممکن گردیده که چگونگی انجام آن در این مقاله ارائه میگردد.
مقدمه
ایران از جمله معدود کشورهای جهان است که سیر تحول هنر و فن سفالگری را می توان در اغلب نقاط ان بررسی و مورد استناد قرار داد. اغلب این سفالینهها از تپه های باستانی پراکنده در مناطقی مختلف ایران به دست آمده اند. اگرچه از اکتشاف، حفاری و معرفی اکثر این مراکز چندین دهه میگذرد اما به علت تعداد زیاد آنها و مشکلات و موانع متعدد همچنان بررسیهای تخصصی تر و حفاریهای جدید، کمتر در آنها صورت گرفته ست. شاید به همین دلیلی نیز به نظر میرسد بیشتر پژوهشهای انجام شده از اطلاعات ثابتی که سالها قبلی به دست امده بهره می برند و در نتیجه کمتر به نتایج جدیدی دست مییابند. اما خوشبختانه در موضوع مورد بررسی این مقاله حفاری های جدید باستان شناسی اطلاعات تازهای را در اختیار قرار داده است که راهگشای ما خواهد بود. از این رو خواهیم کوشید تا در این مقاله ابتدا منظورمان از منشاء نقوشی را مطرح کرده و سپس این مبحث را با توجه به معرفی اولیه سیلک از نظر معنی واژه، اولین حفاریها و آثار یافت شده در گذشته و در حال حاضر به سرانجام برسانیم.
منظور از منشاء نقوش عموما در مطالعه نقوش اثار هنری، جنبههای تاریخی، طبقه بندی کردن آنها، مقایسه های تطبیقی و یا ...مطرح می شوند. این موارد را میتوان در پژوهشهای پیرامون نقوش سفالینه های ایران خصوصا سفالینه های تپه های سیلک نیز مشاهده کرد. اما هدف و منظور ما در این مقاله به غیر از مواردی از این دست شناخت سرچشمه به تصویر کشیدن این نقوش توسط سفالگران ساکنان سیلک است. بدین منظور سوال های زیر در حقیقت مسأله این پژوهش بوده اند:
۱- آیا نقوش سفالینه های سیلک از منشاء کهن الگویی بهره می برند؟
آمدن ضربه بود دال بر شکستن عمدی استخوانها توسط ساکنان سیلک برای استفاده از مغز آنها در تغذیه بوده است.» (ملک شهمیرزادی، ۱۳۸۳، ۹۶) اما حیواناتی که استخوان های آنها در این حفاری ها به دست امده عبارتند از:
۱- راسته زوج سمان متشکل از گوسفند سانان، بز، گوسفند وحشی و اهلی و گراز.
۲-راسته فرد سمان متشکل از اسب سانان، گورخر.
۳- راسته گوشتخواران متشکل از سگ سانان، کفتار و گربه سانان بزرگ (پلنگ و یا یوز).
