بخشی از مقاله
بررسی نقش ارتباطات غیر کلامی بر رفتار کارکنان
چکیده:
ارتباطات غیر کلامی یا همان زبان بدن به عنوان یکی از مهمترین عوامل ارتباطی در سازمانها به شمار می اید بطوریکه اگر کارمند یا مدیري با این ارتباطات اشنایی نداشته باشد یقینا در سازمان دچار تنش و برخورد دوگانه اي می گردد. این پژوهش که پژوهش کاربردي بحساب می آید در ابتدا مقدمه اي بر ارتباطات غیر کلامی در سازمان اشاره اي شده است و پیشینه اي از مقالات گذشته و کتابهایی که در راستاي ارتباطات غیر کلامی در محیط اجتماعی و سازمانی ذکر گردیده عنوان شده است. و سپس دلایل اهمیت این موضوع و چرا ما به تدوین این مقاله پرداخته ایم عنوان گردیده است. روش تحقیق در این مقاله روش کتابخانه اي و پرسشنامه اي است. در این مقاله عنوان گردیده که رابطه مدیر با کارکنان در چه سطحی باید باشد تا کارها به نحو احسن انجام گیرد و همچنین از تکلم غیر گفتاري مدیر با کارکنانش مثال هایی زده شده است. پرسشنامه طراحی شده در بین اعضاي اداره تعاون وکار رفاه اجتماعی توزیع گردیده و نتایجی بدست امده است و در قالب روشهاي اماري با استفاده از نرم افزار spss اورده شده و نمودار و جدول کلی ان ذکر شده و روابط بین انها مشخص گردیده است.و سپس به تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست امده از پرسشنامه پرداختیم. و در پایان بعد از اینکه نتیجه گیري کلی راجب این مقاله، پیشنهاد کاربردي وراهکار هایی براي حل تعارضاتی که در رابطه با ارتباطات غیر کلامی در سازمانها بوجود می اید ارائه گردیده است.
کلید واژگان: ارتباطات- ارتباطات غیر کلامی- زبان بدن- تن گفتار سازمانی
مقدمه:
ما انسانها به دلیل اجتماعی بودن و نیاز به همنوع در تمامی سطوح مختلف زندگی خود همواره می باید با دیگران ارتباط برقرار کنیم. اما نوع و سطح ارتباطاتی که برقرار میکنیم با توجه به موقعیت و شرایطی که در ان هستیم متفاوت خواهد بود.گاهی براي خرید کالا با فروشنده اي ارتباط برقرار میکنیم و از موضوع انتخاب کننده در پناه شعار همیشگی این روزها یعنی((حق با مشتري است))وارد عمل میشویم و گاهی مدیر سازمانی هستیم و از موضع قدرتی که ناشی از مقام و مسئولیت قانونی و سازمانی است با کارمندان خود ارتباط برقرار میکنیم. جالب است بدانید بیش از 70 درصد ارتباطات ما غیر کلامی است. که میتوان به لباس پوشیدن، نحوه ایستادن یا نشستن، و سرعت سخن گفتن و... اشاره کرد. شگفت انگیز است که در طی یک میلیون تکامل انسان (یا بیشتر) جنبه هاي غیر کلامی ارتباطات فقط از دهه 1960 فعالانه مورد مطالعه قرار گرفت و مردم زمانی متوجه ان شدند که“جولیوس فس“ کتابی در مورد زبان حرکات در سال 1970 منتشر ساخت. آگاهی از ارتباطات غیر کلامی یا تن گفتار به ما کمک میکند تا بتوان عکسالعمل افراد مقابل را در قبال خود بهتر درك کنیم. مدیران باید از ارتباطات غیر کلامی اگاهی کامل داشته باشند چه بسا عدم اگاهی از این امر موجب تنش در سازمان خواهد شد. زبان گفتاري تنها وسیله ارتباطی انسان نیست زیرا پیامهاي انسانی چنان پیچیدهاند که هیچ کلامی گویاي آن نیست. به همین دلیل، یک نگاه، لحن صدا یا یک حرکت سر و دست، حامل پیامی است که از عمق درون سرچشمه میگیرد و معناي ارتباط را مشخص میسازد. زبان رفتار کاملترین وسیله ارتباط نیست؛ اما غالباً روشنتر از زبان کلمات و گفتار سخن میگوید چرا که زبان احساسات و عواطف است.
مسئله اي که ما را در تدوین این مقاله واقف نمود این بود که ایا درك درست از ارتباطات غیر کلامی بر نحوه کار کردن کارکنان تاثیر مثبت دارد؟ و ایا اگاهی از ارتباطات غیرکلامی براي کارکنان ضروري است؟ مدیر با درك این ارتباطات می تواند با روحیات کارکنان اشنا شود. ارتباط براي هماهنگی فعالیت هاي گروهی ، اجراي وظایف رهبري و انجام وظایف مدیریتی لازم است. بنابراین مدیرانی که خود را با توجه به مفاهیم ارتباطات سازمانی اعمال نمایند به وضوح از موفقیت بیشتري برخوردارخواهند گردید. در مدیریت اموري چون ارتباطات انسانی ، عوامل موثر بر ارتباطات ، گروههاي رسمی و غیر رسمی ، روشهاي بهبود ارتباطات و رفع موانع ارتباطی در سازمان حائز اهمیت است.
اهدافی که در این پژوهش دنبال شده از اهم انان میتوان به تسهیل درك مقصود کارکنان با ارباب رجوع یا مدیر در سازمان اشاره کرد و در محیط هاي کاري اموزش این ارتباطات را لازم و ضروري می داند. اگر در سازمانها ارتباطات غیر کلامی به کارکنان اموزش داده شود مطمعنن تنش ها و سوء تفاهم ها کاهش می یابد چه بسا کارمندي از شهر یا منطقه جغرافیاي دیگري امده و بعضی از ارتباطات غیر کلامی ان منطقه برایش نا اشنا و نا مشخص است با اموزش این ارتباطات درك بهتري از رفتارهاي همکاران خود وحتی ارباب رجوع خواهد داشت. در سازمانها باید اموزش ارتباطات غیر کلامی تشویق شود و تصور نشود که همه از این ارتباطات اگاهی کامل دارند و نیازي به اموزش نیست و یا به ان به عنوان یک موضوع کم اهمیت و پیش پا افتاده نگریست.
پیشینه پژوهش:
از آنجایی که هر تحقیقی بر تحقیقات قبلی خود استوار است تا بدین منظور از تکرار و دوباره کاري جلوگیري شود. و لازم است که به طور مختصر به تحقیقات قبلی مرتبط با موضوع اشاره شود و تحقیقاتی که به نحوي با این پژوهش ارتباط پیدا می کند در زیر مجموعه پیشینه پژوهش به شرح زیر آورده شده اند.
راهکارهاي تقویت و توسعه مهارتهاي ارتباطی در مدیران (قسمت چهارم: مهارتهاي ارتباط غیرکلامی (زبان رفتار) نویسنده: عباسی، محمدرضا. در سال 1390به موضوع مورد نظر تا حدودي پرداخته است.
ارتباط غیر کلامی و زبان بدن نویسنده ورشوچی، هانیه.در سال 1386 به موضوع ارتباط غیر کلامی به صورت کلی وبه نقش ارتباط غیر کلامی در محیط و علایم ان پرداخته است.
نقش ارتباطات غیر کلامی در مصاحبه استخدامی نویسنده محمود نوري شمس اباد که در مورد نقش زبان بدن در مصاحبه استخدامی را بررسی کرده و نتایجی را بدست اورده است ك دال بر این است ارتباطات غیرکلامی درصد موفقیت در زندگی را بالا میبرد و در مورد اهمیت ان توضیح داده است.
در ماهنامه شادکامی و موفقیت در شماره هاي 64 و 66 با ترجمه مقالات لاتین مانند((03:21Mar-26 - 2010 pakfa به موضوع ارتباط غیر کلامی به طور مختصر البته فقط در حیطه عمومی به ان پرداخته و سرنخ هاي ارتباط غیر کلامی وعلایم و مشخصات انرا بیان کرده است. یا در ترجمه مقاله دیگري با این عنوان به این مسایل پرداخته است؟
در ضمن مقالات و نوشته هاي دیگري در مورد زبان بدن وجود دارد اما مقاله اي با این عنوان مشاهده نگردید.
متدولوژي تحقیق:
سوالات تحقیق:
این پژوهش، بدنبال پاسخگویی به سوالات زیر می باشد:
ارتباطات غیرکلامی موثر که هر کارمند و مدیري باید با ان اشنایی کامل داشته باشد کدامست؟
وضعیت اشنایی و توجه کارکنان به ارتباطات غیر کلامی چگونه است؟
براي اموزش ارتباطات غیر کلامی در سازمانها چه راهکارهایی وجود دارد؟
روش تحقیق و روش گرداوري داده ها:
این تحقیق علمی- پژوهشی-کاربردي است و به صورت میدانی انجام گرفته و داده هاي مورد نظر از طریق پرسشنامه و کتابخانه اي جمع اوري شده است.
جامعه آماري:
جامعه اماري این تحقیق شامل اداره دولتی می باشد که با عموم مردم در ارتباط است.
این پژوهش در نظر دارد تا تاثیر ارتباطات غیر کلامی را در سازمانها بین کارکنان ومدیران در زمان حاضر و اهمیت آن را مورد مطالعه قرار دهد و محقق در این پژوهش از روش کتابخانه اي و پرسشنامه اي اطلاعات خود را جمع آوري کرده است.
نمودار و جدول بدست امده از اطلاعات پرسشنامه با استفاده از نرم افزار spss
تجزیه و تحلیل اطلاعات:
در این پژوهش از پرسشنامه در رابطه با ارتباط غیر کلامی استفاده شد که نتایج را با توجه به زبان اماري و با کمک از نرم افزار
spss16 بیان می کنیم. این پژوهش که در اداره تعاون و کار رفاه اجتماعی انجام شد که از بین 37 نفر از کارکنان اداره پرسشنامه توزیع شد که سوالات در 3 سطح می باشد.
نتایجی که در از این پرسشنامه به دست اوردیم این است که 56.8 درصد اظهار کردند که در سازمان به ارتباطات غیر کلامی توجه خاصی نمی شود و 70.3 درصد بیان داشتند که بهترین شیوه ارتباط، همراه کردن پیام کلامی با غیر کلامی می باشد. 51.4 درصد نیز بیان داشتند که اگر صحبت هاي رئیسشان با پیام هاي غیر کلامی اش ارتباط نداشته باشد او را داراي شخصیتی نا متعادل تلقی می کنند.
54.1 درصد بیان داشتند که از ارتباط هاي غیر کلامی به طور متوسط استفاده می کنند. و 56.8 درصد نیز هنگام برقراري ارتباط بر انجام حرکاتتشان حین گفتگو به طور متوسط تمرکز می کنند.و 40.5 درصد نیز اظهار داشتند که از زبان بدن خود اگاهی دارند. و جالب توجه است که 75.7 درصد بیان داشتند که اولین برخورد تاثیر زیاد،16.2 درصد تاثیر متوسط و و8.1 درصد نیر تاثیر کمی بر انها می گذارد.
70.3 درصد بیان داشتند که در ارتباط غیر کلامی لحن صدا بیشترین ارتباط غیر کلامی را در سازمان به خود تخصیص داده و 27 درصد حرکات بدن است. مدیران بیشتر از 73 درصد از پیام غیر کلامی را از طریق صدا منتقل می سازند و 13.5 درصد حرکات بدن و 13.5 درصد حرکات چشم می باشد.
و در ارتباط با اسانترین و معمولترین ارتباط غیر کلامی 48.6 درصد به صدا و 35.1 درصد به حرکات بدن و 16.2 درصد به حرکات چشم اشاره کرده اند.و 59.5 درصد نیز هنگام ارتباط در رابطه با پیام غیر کلامی از صدا استفاده می کنند.
ذکر این نکته نیز قابل توجه است که78.4 درصد بیان داشتند که اگر همکارشان برایش مشکلی ایجاد شده باشد که بیان نمی کند هنگامی که متوجه پیام غیر کلامی می شوند درصدد سوال کردن بر میایند تا به کمک او بشتابند.
با توجه به اظهاراتی که بیان شد ومطالبی که گفته شد شاید بتوان به جرات بیان کرد که ارتباط غیر کلامی نقش به سزایی در بهره-
وري کارکنان دارد همچنانکه ارتباطات در سازمان سهم عمده اي از وقت کارکنان را به خود اختصاص می دهد بنابراین توجه به ارتباط کلامی و غیر کلامی و البته تمرین اموزش ارتباط غیر کلامی باعث بهبود در رفتار و جلو گیري از سو تفاهم هاي پیش امده می باشد. چرا که ارتباطات غیر کلامی وسعت زیادي دارد و با شناخت و تمرین می توان نتایج بهتري را عاید کرد. از نتایجی که به دست امد میتوان به این موضوع یقین پیدا کرد که اولین ارتباط تاثیرزیادي بر نگرش دیگران دارد بنابراین داشتن لباس مناسب و بیان خوب و...درقرار دادها تجاري،سیاسی ،استخدامی و ... سهم به سزایی دارد.
بنابراین شناخت پیام هاي غیر کلامی که مخابره می شود باعث شناخت درك، حس همدردي، تفاهم و اطمینان، شناخت و احترام شما نسبت به دیگران می شود. و میتوانیم احساسات خود را کنترل کنیم. هنگام برقراري ارتباط راحت تر می توانیم دیگران را به سوي خود جلب نماییم و تعارض ها و سو تفاهم ها را تشخیص داده و بهترین شیوه سخن گفتن را در خود تقویت نماییم.
هریک از ابزارهاي جمع اوري داده ها، در واقع این امکان را فراهم می اورند که داده هاي مختلف را از ازمودنی ها جمع اوري کرد. در میان این ابزارها، پرسشنامه هایی که داراي سوالات بسته هستند، به علت وسعت کاربردي که دارند از اهمیت خاصی برخوردارند. از انجایی که هدف این پروژه تاثیر ارتباطات غیر کلامی بر پیشبرد کارها در سازمان می باشد، ازین رو پرسشنامه بهترین ابزاري است که میتواند این بررسی را انجام دهد
اهمیت ارتباطات غیر کلامی
کلمه ارتباطات((communication در زبان لاتین به معناي (to make common) یا عمومی کردن و یا به عبارت دیگر در معرض عموم قرار دادن است. تعاریف جدیدتر ان را انتقال مفاهیم و یا انتقال معانی و نیز انتقال و یا تبادل پیامها و همچنین تسهیم تجارب می دانند و نویسندگان دیگري ارتباطات را" فراگرد تفهیم و تفاهم و تسهیم معنی" در نظر گرفته اند. استفاده از حرکات و حالات بدن در برقراري ارتباطات روزمره امري بسیار عادي است و افرادي که با این موضوع آشنایی کامل وکافی دارند؛ میتوانند به کمک این علائم وحرکات علاوه برآگاهی ازاهداف ومقاصد واقعی افراد، مقصود مورد نظر خود را به طرف مقابل بقبولانند .
شناخت مفهوم حرکات و حالات اعضاي بدن در دو مورد می تواند مفید باشد و کمک شایانی به ما کند:
• کسب دانش و ومهارت در ارتباط غیر کلامی برخورد هاي ما را به دیگران را تبدیل به تجربه هاي هیجان انگیز می کند.(الن پیز)
• با شناخت بهتر حرکات و حالات بدن خود در ایجاد تغییراتی در آن ها می توانید با مردم روابط بهتري برقرار کنید به این ترتیب، درك،حس همدردي، تفاهم و اطمینان، شناخت و احترام شما نسبت به دیگران تغییر خواهد کرد.
• با دقت و تمرکز بیشتر در نحوه حرکات و حالات اعضاي بدن افراد می توانید عکس العمل افراد را در موقعیت هاي مختلف را تا حدي پیش بینی کنید و با تحت تاثیر قرار دادن مردم، عکس العمل افراد را به نفع خود تغییر دهید.
