مقاله بررسی نقش حسابرسی داخلی در سازمان و تاثیر آن بر عملکرد مدیریت

بخشی از مقاله

بررسی نقش حسابرسی داخلی در سازمان و تاثیر آن بر عملکرد مدیریت

یکی از ارکان و اجزای ساختار موفقیت هر سازمانی حسابرسی داخلی است. امروزه حسابرسی داخلی می تواند منابع انسانی سازمان را در راستای شناخت متقابل از کارکردها و همچنین نیازهای کارکنان حسابرسی داخلی و مدیران سطوح مختلف سازمان را در رسیدن به اهدافشان یاری کند . حسابرسی ابعاد مختلفی دارد که ما به حسب اهمیت موضوع حسابرسی داخلی در هر سازمانی این بعد از حسابرسی را در این تحقیق بررسی نموده ایم. این پژوهش درصدد مطالعه و بررسی نحوه تاثیر گذاری نقش حسابرسی داخلی بر عملکرد مدیریت در سازمانها میباشد. روش اجرایی تحقیق مورد استفاده در این تحقیق از نوع روش توصیفی_تحلیلی و از شاخه پیمایشی است. به لحاظ ارتباط بین متغیرها، پژوهش حاضر از نوع همبستگی و تحلیل رگرسیون میباشد. جامعه آماری این پژوهش شامل اساتید رشته های مدیریت و حسابداری، دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته های مختلف حسابداری، حسابرسان مستقل و مدیران و کارشناسان دستگاه های اجرایی می باشد که بر اساس آمار بدست آمده تعداد 235 نفر می باشد. دادههای مورد نیاز این پژوهش از طریق پرسشنامه و اطلاعات کتابخانه ای استخراج گردیده است. روشهای آماری مورد استفاده برای آزمون فرضیهها، آزمونهای تحلیل عاملی تاییدی، کرونباخ، آزمونهای مقایسه میانگین و آزمون فریدمن و رگرسیون بوده است که از طریق نرمافزار SPSS اجرا و محاسبه شدهاند. در این پژوهش متغیر وابسته عملکرد مدیریت و متغیرهای مستقل عبارتنداز: برنامه کنترل کیفیت و بهبود بر حسابرسی داخلی، الزامات برنامه کنترل کیفیت وبهبود در حسابرسی داخلی، ارزیابی های درون سازمانی در حسابرسی داخلی، ارزیابی برون سازمانی در حسابرسی داخلی، گزارش برنامه کنترل کیفیت و بهبود در حسابرسی داخلی. طبق نتایج این پژوهش، تمامی متغیرها مستقل، از یک ارتباط مثبت و معنیدار بسیار قوی با متغیر وابسته برخوردار میباشند.

واژههای کلیدی: حسابرسی، حسابرسی داخلی، عملکرد مدیریت، برنامه کنترل کیفیت، بهبود در حسابرسی داخلی ،ارزیابی درون سازمانی حسابرسی داخلی، ارزیابی برون سازمانی حسابرسی داخلی، گزارش برنامه کنترل کیفیت.

.1مقدمه

حسابرسی داخلی یکی از ارکان سازمانهای امروزی است و شناخت متقابل کارکردها و نیازهای کارکنان حسابرسی داخلی و مدیران سطوح مختلف سازمان از یکدیگر سازمان را در رسیدن به اهدافش یاری می کند. بسیاری از مدیران هنوز به حسابرسی داخلی به صورت سنتی نگاه کرده و اطمینان چندانی به نقش و اهمیت آن در سازمان ندارند در حالی که تحولات زیادی در کارکردها و نقش سازمانی حسابرسی داخلی به وجود آمده است. حسابرسی داخلی نیز مانند سایر بخش های سازمان باید در جهت اهداف سازمان بطور مؤثر عمل کرده و به ایجاد ارزش افزوده در سازمان کمک کند. در این تحقیق سعی شده کارکردهای حسابرسی داخلی و نقاط تماس آن با سایر قسمت های سازمان توضیح داده شود. هر یک از قسمت های سازمان در جهت اثربخشی و کارائی نیاز به ویژگی هایی در محیط فعالیت خود دارد .[1] تعاملات و روابط حرفهای حسابرسان داخلی، به عنوان یکی از قسمت های مهم سازمان، با سایر مدیران، عامل مهمی در جهت نیل به اهداف حسابرسی داخلی و در مرحله بعد بهره مند شدن سازمان از آن است. حسابرسان داخلی و مدیران قسمت های مختلف سازمان باید به دقت از وظایف و کارکردها و منافع متقابل همدیگرآگاهی داشته باشند. حسابرسان داخلی باید منطبق با استانداردهای حرفه عمل کرده و همواره در حفظ استقلال نسبی و بیطرفی خود بکوشند. محدوده فعالیتها، روشها و وظایف حسابرسی داخلی در سازمان و چگونگی گزارشگری آن باید به روشنی مشخص بوده و افراد و گروه های ذیصلاح دائما عملکرد حسابرسی داخلی را مورد ارزیابی قرار دهند. مدیران سازمان نیز باید از نتایج فعالیت های حسابرسی داخلی در جهت بهبود سازمان و اصلاح عملکردها استفاده کنند. حسابرسی داخلی نقش مهمی در کارایی و اثربخشی سیستم کنترل داخلی سازمان ها ایفا می نماید. حسابرسی داخلی باید اطلاعات صحیحی را در رابطه با اثربخشی مدیریت ریسک و کنتر لهای داخلی شامل پیروی از قوانین و مقررات سازمانی به مدیریت ارائه نماید. در حال حاضر، انواع مختلف حسابرسی داخلی وجود اشتهد که عمدتاً روشهایی از قبیل آزمون معاملات، آزمون صحت و قابلیت اتکا دفاتر حسابداری و گزارشات مالی، صحت،قابلیت اتکا و به موقع بودن گزارشات کنترلی و آزمون رعایت الزامات قانونی و مقرراتی را پذیرفته و اجرا مینمایند .[2] این پژوهش تلاش دارد ضمن تشریح ابعاد مختلف حوزه حسابرسی داخلی در سازمان ها ضمن تبیین نقش و اهمیت آن در سازمان ها به تاثیر حسابرسی داخلی بر عملکرد مدیران سازمان ها بپردازد. نتایج این تحقیق می تواند با ارائه دیدگاهی جامع، منسجم و یکپارچه به مدیران، آنها را در جهت اعتلای عملکرد سازمانی یاری دهد.

.2 مبانی نظری و پیشینه پژوهش .1.2 مبانی نظری .1.1.2 حسابرسی داخلی
انجمن حسابرسان داخلی آمریکا(1 (IIA در سال 2013 ، تعریفی جامع از حسابرسی داخلی ارئه می دهد حسابرسی داخلی یک فعالیت اطمینانبخش و مشاورهای مستقل و بیطرفانه است که برای ایجاد ارزش افزوده و بهبود عملیات سازمان طراحی میشود. حسابرسی داخلی به سازمان کمک میکند تا اهداف خود را با اتخاذ رویکردی سامانهمند و منظم برای ارزشیابی و بهبود اثربخشی فرایندهای مدیریت ریسک، کنترل داخلی، و راهبری شرکتی ایفا کند.[3]

حسابرسی داخلی یک مکانیسم ضروری است که از وقوع تقلب و اشتباهات جلوگیری نموده ، از رعایت سیاست ها و رویه ها اطمینان می دهد و باعث افزایش کارایی و اثر بخشی می شود.[4]
.2.1.2 مدیریت عملکرد

مدیریت عملکرد اصطلاح عامیبرای آن دسته از فعالیتهای سازمانی است که با مدیریت امور و مسئولیتهای شغلی ورفتاری کارکنان سر و کار دارد. مدیریت عملکرد راهی برای تسهیل برقراری ارتباط و ایجاد تفاهم بین کارکنان و سرپرستان است و به پیدایش محیط مطلوب تر کاری و تعهد بیشترنسبت به کیفیت خدمات منجر میشود .[5] مدیریت عملکرد را می توان

ٍ

مجموعه ای از اقدامات و اطلاعات تلقی کرد که به منظور افزایش سطح استفاده بهینه از امکانات و منابع در جهت دستیابی به هدفها به شیوه ای اقتصادی توإم با کارایی و اثر بخشی صورت میگیرد.[6]
.3.1.2 برنامه کنترل کیفیت و بهبود

مدیر حسابرسی داخلی باید یک برنامه کنترل کیفیت و بهبود که کلیه جنبه های فعالیت حسابرسی داخلی را پوشش می دهد تدوین کند. هدف از تدوین برنامه کنترل کیفیت و بهبود، امکان ارزیابی انطباق فعالیت حسابرسی داخلی با "تعریف حسابرسی داخلی" و استانداردها و ارزیابی رعایت "آیین رفتار حرفه ایی" است. این برنامه ضمنا کارایی و اثربخشی فعالیت حسابرسی داخلی را ارزیابی نموده و فرصت های بهبود را شناسایی می کند.[7]

.4.1.2 گزارش برنامه کنترل کیفیت و بهبود

مدیر حسابرسی داخلی باید نتایج برنامه کنترل کیفیت و بهبود (نتایج ارزیابی های درون سازمانی و برون سازمانی) را به مدیریت ارشد و هیات مدیره گزارش نماید. شکل، محتوا و تناوب ارایه نتایج برنامه کنترل کیفیت و بهبود از طریق گفتگو با مدیریت ارشد و هیات مدیره و همچنین در نظر گرفتن مسئولیت های تعیین شده در منشور حسابرسی داخلی برای فعالیت حسابرسی داخلی و مدیر آن تعیین می گردد. برای رعایت انطباق با تعریف حسابرسی داخلی، آیین رفتار حرفه ای و استانداردها، نتایج ارزیابی های برون سازمانی و ارزیابی های دوره ای دورن سازمانی، پس از تکمیل و نتایج پایش های مستمر، حداقل سالی یک بار گزارش می شود. این نتایج، ارزیابی فرد یا گروه ارزیاب در باره میزان رعایت (تعریف حسابرسی داخلی، آیین رفتار حرفه ای و استانداردها) را نیز شامل می شود.[8]

.2.2 پیشینه پژوهش

گیبس و اسچرودر (1980)، نشان دادند که سطح سازمانی که کارکنان واحد حسابرسی داخلی، نتایج و یافتههای خود را به آن گزارش میدهند، عامل مهمی در ارزیابی بیطرفی عملکرد حسابرسی داخلی برای اتکا بر کارهای آنان است. کریشنامورتی (2002 ) در مطالعهی خود به این نتیجه رسید که رابطهی معناداری بین عوامل صلاحیت حرفهیی، بیطرفی، کیفیت کار انجام-شده و ارزیابی عملکرد حسابرسان داخلی توسط حسابرسان مستقل وجود دارد. فلوت (2000) معتقد است که در حال حاضر، حسابرسی داخلی همهی فعالیتهای سازمان را آزمون و ارزیابی میکند. امروزه، حسابرسی داخلی بر مشاوره، بیشتر از کنترل و بر بهبود سیستم، بیشتر از تصحیح اشتباهات تأکید دارد. التویجری و همکاران (2003) معتقدند که داشتن واحد حسابرسی داخلی، دو مزیت برای سازمان دارد. اولی از محدودیت حسابرسی مستقل در شناخت سیستمها و کنترلهای مالی ناشی می-شود و تمرکز اولیهی آن بر پیشگیری و کشف تخلفات ناشی از اشتباهات و یا تقلب است. همچنین، بر حفاظت از داراییهای سازمان تأکید دارد. دومین مزیت، حسابرسی عملیاتی است که به بررسی صرفهی اقتصادی، کارایی و اثربخشی بخشهای مختلف سازمان میپردازد. چی چن و همکارانش (2003 ) در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که حسابرسی داخلی بر عملکرد کلی شرکتهای تایوانی تاثیر داشته است و میزان این آثار رابطه مستقیمی با ضعف عملکرد هیئتمدیره شرکت دارد. همچنین نقش پررنگتری در جهت کنترل مدیران ارشدی که مستقل و حرفهای میباشند، ایفا نموده است. عبدالمحمدی و رایت ( (1987 در تحقیقی، قضاوت حسابرسان باتجربه و کم تجربه را در سطوح مختلف پیچیدگی کارحسابرسی آزمون نمودند و به این نتیجه رسیدند که در کارهای پیچیده ی حسابرسی قضاوت حسابرسان باتجربه و حسابرسان کم تجربه با یکدیگر متفاوت است و در کارهای پیچیده تر اثر تجربه نمایان است. لمن و نرمن ( 2006 )، تحقیقی با عنوان "اثر تجربه بر ارائه مسائل پیچیده وقضاوت در حسابرسی : یک بررسی تجربی " انجام دادند . هدف این مطالعه ، بر رسی نتایج قضاوت در مورد ارزیابی تداو م فعا لیت در سطوح مختلف تجربه می باشد. تجربه حسابرس به عنوان متغیر مستقل و قضاوت حسابرس به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده اند. نتایج این پژوهش حاکی از این است که حسابرسان با تجربه در پاسخگویی به موارد مطرح شده و ارائه نتایج، نسبت به حسابرسان کم تجربه با مشکلا ت کمتری مواجه شدند. دکتر زهره حاجی ها، ندا سبحانی (1392 ) در مقاله با عنوان بررسی تاثیر کیفیت حسابرسی بر هزینه سرمایه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، نتیجه گیری کرده اند که هرچه میزان کیفیت حسابرسی افزایش یابد میزان فعالیت های مالی شرکت نیز بصورت

َ

معناداری سودآور می شود. غلامحسین مهدوی و عبدالحمید هوشمند ( (1392 ، در مقاله با عنوان بررسی تاثیر فرهنگ اخلاقی سازمان بر رفتار حسابرس ، نتیجه گیری کردند هر چه فرهنگ اخلاق سازمان حرفه ای باشد حسابرسان بصورت مستقل تری عمل خواهند کرد. محمد حسین حسینی (1380) به بررسی اثر حسابرسی داخلی در صنعت گاز ایران که یکی از صنایع مهم در کشور و در بخش انرژی میباشد، پرداخته است. این تحقیق نشان میدهد که حسابرسی داخلی در صنعت گاز ایران اثربخش نمیباشد. بهعبارت دیگر، اهداف حسابرسی داخلی در صنعت گاز ایران تحقق پیدا نکرده است. مهدی آقا جعفری (1380) به بررسی اثربخشی حسابرسی داخلی در شرکت ملی نفت ایران پرداخته است. در این راستا ارتباط (اهمیت) هر یک از عوامل شناساییشده در این تحقیق بر اثربخشی حسابرسی داخلی مورد بررسی قرار گرفته است. براساس نتایج، ملاحظه گردید در حسابرسی داخلی شرکت ملی نفت ایران، عوامل استقلال حسابرسی داخلی از فعالیتها و عملیاتی که رسیدگی میکند، وجود اهداف تعیینشده، در برگرفتن جنبه مالی کنترلهای داخلی، استفاده از نیروهای زبده از نظر علمی و تجربی، وجود دستورالعملهای مدون جهت اجرای عملیات حسابرسی، رعایت دستورالعمل موجود، تبعیت از موازین رفتار و آیین حرفهای رعایت میشود (محمودی، .(1385 سجادی وابراهیم مند (1384) به بررسی عوامل کاهنده ی استقلال حسابرس مستقل پرداخته اند. به طور کلی نتایج تحقیق نشان می دهد، خدمات غیر حسابرسی، حق الزحمه ی معوق حسابرسی، پذیرش هدایای صاحبکار، تداوم انتخاب حسابرس به مدت طولانی و وابستگی اقتصادی حسابرس به صاحبکار بر استقلال حسابرس تأثیر کاهنده دارد. شایسته مند (1386) به بررسی رابطه ی بین مدت تصدی حسابرس ومدیریت سود در دانشگاه علامه طباطبایی تهران پرداخته است. در مجموع، یافته های تحقیق مبین این است که با افزایش مدت تصدی حسابرس، احتمال مدیریت سود، چه در جهت کاهش وچه در جهت افزایش سود، بیشتر شده وجهت مدیریت سود وابسته به انگیزه های خاص مدیریت است. سجادی (1386) به بررسی تأثیر خدمات غیر حسابرسی و وابستگی اقتصادی حسابرس به صاحبکار بر استقلال حسابرسان در دانشگاه شهید چمران اهواز پرداخته است. در این تحقیق تأثیر خدمات غیر حسابرسی و وابستگی اقتصادی حسابرس به صاحبکار بر استقلال حسابرسان از دیدگاه حسابرسان عضو جامعه ی حسابداران رسمی ایران مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد از نظر حسابرسان مزبور ارائه ی خدمات غیر حسابرسی و وابستگی اقتصادی حسابرس به صاحبکار از عوامل کاهنده ی استقلال حسابرس هستند. بذر افشان (1389) به بررسی رابطه ی دوره ی تصدی حسابرس وگزارشگری سودهای محافظه کارانه دربورس اوراق بهادار تهران صورت پذیرفته است. یافته های تحقیق مبین این نکته هستند که در دوره ی تصدی کوتاه، محافظه کاری کمتر است. بنابراین ممکن است چرخش اجباری حسابرس معکوسی روی محافظه کاری سود داشته باشد. بذر افشان (1389) درتحقیقی به بررسی رابطه ی بین دوره ی تصدی حسابرس ومدیریت سود پرداخته است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که وجود رابطه ی طولانی مدت میان صاحبکار وحسابرس، باعث افزایش انعطاف پذیری مدیریت در استفاده از اقلام تعهدی اختیاری می شود؛ اما این استفاده بیشتر در جهت کاهش سود (محافظه کارانه)است. مسعود عزیزخانی و علیرضا صفروندی((1391 در تحقیقی به بررسی تأثیر طول دوره تصدی حسابرسی بر خطای سود پیش بینی شده در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته اند با استفاده از داده های شرکت های پذیرفته شده در بورس و اوراق بهادار تهران، نتایج پژوهش نشان می دهد، در سال های اولیه دوره تصدی حسابرسی، میزان دقت سودهای پیش بینی شده مدیریت افزایش(خطای پیش بینی کمتر) و پس از آن کاهش (خطای پیش بینی افزایش ) می یابد .این نتایج با فرضیه" تخصص حسابرس "که گویای افزایش کیفیت حسابرسی در سال های اولیه دوره تصدی به دلیل افزایش شناخت حسابرس از صاحبکار و فرضیه" استقلال حسابرس " که گویای کاهش در کیفیت حسابرسی در سال های بعدی طول دوره تصدی است، مطابقت دارد. نتایج این پژوهش شواهد تجربی دربار ه ی چرخش اجباری مؤسسات حسابرسی فراهم می آورد.

ُ

.3 مدل مفهومی پژوهش
عواملی که در حسابرسی داخلی میتوانند بر عملکرد مدیریت تاثیر بگذارند از نظر باسل در مدل زیر خلاصه میشوند .[9]

مدل باسل (2002)

.4 اهداف و فرضیه های تحقیق .1.4 اهداف پژوهش

هدف اصلی پژوهش حاضر ، تبیین جایگاه و اهمیت حسابرسی داخلی در سازمان ها و تاثیر حسابرسی داخلی بر بهبود عملکرد مدیران است . سایر اهداف فرعی عبارتند از :
✓ شناخت وضعیت و جایگاه حسابرسی داخلی در سازمان ها
✓ مشخص کردن اهمیت حسابرسی داخلی در سازمان برای مدیران و نتایجی که استقرار سیستم حسابرسی داخلی مناسب برای سازمان دارد.

✓ ارائه تحقیقی مناسب برای بهره گیری مدیران ، حسابرسان در زمینه حسابرسی داخلی داخلی.

.2.4 فرضیه های تحقیق
❖ برنامه کنترل کیفیت و بهبود در حسابرسی داخلی بر عملکرد مدیریت در سازمان اثر دارد.
❖ الزامات برنامه کنترل کیفیت وبهبود در حسابرسی داخلی بر عملکرد مدیریت در سازمان اثر دارد.
❖ ارزیابی های درون سازمانی در حسابرسی داخلی بر عملکرد مدیریت در سازمان اثر دارد.
❖ ارزیابی برون سازمانی در حسابرسی داخلی بر عملکرد مدیریت در سازمان اثر دارد.

❖ گزارش برنامه کنترل کیفیت و بهبود در حسابرسی داخلی بر عملکرد مدیریت در سازمان اثر دارد.

.5 روش تحقیق

این تحقیق که بصورت پژوهشی انجام می گیرد از نظر هدف، پژوهش کاربردی و از لحاظ گردآوری داده ها از نوع پژوهش توصیفی - پیمایشی است. جامعه ی آماری این پژوهش شامل، اساتید رشته های مدیریت و حسابداری، دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته های مختلف حسابداری، حسابرسان مستقل و مدیران و کارشناسان دستگاه های اجرایی می باشد. حجم نمونه با